D
V"
KRACHTMETINGEN
WEDEROPBOUW VAN ONS LEGER
DE NIEUWE JURKEN
Geallieerde hulp
op Java
Berechting politieke
gevangenen
Prins Bernhard
inspecteur-generaal der
koninklijke landmacht
GELDZUIVERING
Wat dunkt U
van den Christus?
h
Concordaat van Polen met
H. Stoel beëindigd
zonder punten verkocht
Katholieke Actie
zullen veelal wijd van rok zijn
ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1945
PAGINA 3
De week in vogelvlucht
Dir.-gen. voor bijzondere
rechtspleging
Mariniers-training in
eigen land
Stoottroepen nemen
afscheid
Prof. De Quay over
streven der N.V.B.
N I E M E IJ E R
TEXTIEL
Nationale zitting te Utrecht
Zeventiende Zondag
na Pinksteren
Gevangen genomen
polderarbeiders
Het voornaamste nieuws lag deze
week op pinnenland&'ch ter
rein: Ret proces-Blokzijl en de
geldzuivering. Het buitenland
leverde weinig schokkends op. De
dingen zijn nog aan het groeien,
langzaam past de wereld, onwennig
nog, zich aan den vrede aan. In het
Verre Oosten, waar de oorlog nog pas
verstomd is, loopt de stroom der
gebeurtenissen nog het snelst. Gene
raal MacArthur heeft er bezit geno
men van de Japansche eilanden en
hij deed dat, als eerlijk soldaat, met
zooveel respect voor den verelagene,
dat thuis in Washington gevraagd
werd of hij niet al te zachtzinnig
optrad. Deze ongerustheid was we-I
erg voorbarig, daar de bezettings
autoriteiten nog nauwelijks tijd ge
had hadden om hun kwartier te
maken. De Japanners hebben welis
waar van den tusschentijd gebruik
gemaakt om eenige eigenwijze op
merkingen te maken, die toonen, dat
zij de werkelijkheid van de nederlaag
nog niet al te gced begrijpen. Van
daar dat MacArthur die den Japanners
in 't algemeen zoo veel mogelijk zelf de
uitvoering van zijn bevelen wil over
laten en daarom een zoo klein mo
gelijk bestuursapparaat in het leven
wil roepen, toch tegen oorlogsmisda
digers en geheime genootschappen
direct krachtig is apgetrecfen. Zijn
minimum-program wordt niet Inge
geven door zachtzinnigheid, maar
door het besef, dat de bezetters, al
wag het alleen 'maar wegens de taai
moeilijkheid, onmogelijk het heele
Japansche bestuursapparaat kunnen
vervangen. Risico's heeft tsilk een
systeem natuurlijk. Maar zou de an
dere oplossing niet op sabotage
stranden?
Vandaag heeft MacArthur zijn
zachtzinnigheid ontkend. Tevens
werd aangekondigd, dat de bezetting
slechts een Jaar zou duren. Is aat
nu niet gevaarlijk kort?
In Nederlandsch-Indië komen
stee<te meer gebieden in geallieerde
handen, doordat eiland voor eiland
wordt overgenomen. Met dat al duurt
de afwikkeling van de capitulatie
bijna even lang als de inval geduurd
heeft, in ieder geval zéér lang- voor
allen, die angstig wachten op nieuws
van hun familie op Java. Ter ge
ruststelling van ongerusten kan wor
den gemeld, dat hoezeer de Ja
panners zich aan wreedheden jegens
hun gevangenen te buiten mogen
zijn gegaan zij sinds de capitulatie
zoo verstandig zijn hun schuld niet
meer te vergrooten.
De gevolgen van den oorlog in
het Westen worden thans ver
der afgewikkeld in een con
ferentie van de ministers der
vijf groote mogendheden te Londen,
waar de vredesverdragen met Italië
en de andere vroegere as-partners
moeten worden ontworpen. Veel offi
cieel nieuws is van deze conferentie
nog niet losgekomen. W.el schijnt
het, dat de Atlantische democratieën
tegenover Rusland een diplomatieke
krachtmeting ten aanzien van den
Balkan zijn aangegaan. Verschillen
de symptomen wijzen er op, dat zij
zullen trachten in de Balkanlanden
een althans op democratie lij kenden
toestand te scheppen. Het resultaat
van dit streven zal typeerend zijn
voor de werkelijke krachtsverhoudin-
gen.
Met bijna nog meer belangstelling
dienen wij het lot gade te slaan, dat
in de Londensche conferentie den
Franschen voorstellen tot het schep,
pen van een zelfstandig Rijnland en
van een internationaal beheer over
het Ruhrgebied beschoren zal zijn.
De Gaulle heeft in een interview met
de Times deze plannen in het open
bare debat gebracht, tegelijk met het
denkbeeld van een West-Europeesch
blok. Tot nu toe is de reactie in de
Engelsche pers vrij gunstig te noe
men. De Engelschen, wier voornaam
ste aandacht uitgaat naar het bijeen
houden van hun los geconstrueerde
wereldrijk, voelen minder West-Euro
peesch dan de landen aan deze zijde
LONDEN, 15 Sept. (Reuter) Vol
gens Radio-Warschau lieeft de Pool
sche regeering verklaard, dat zij het
concordaat met den H. Stoel beëindigd
acht, aangezien het Vaticaan de
Poolsche voorloopige regeering niet
heeft erkend.
De eerste geallieerde hulpafdee-
ling, bestaande uit drie Britsche en
vier Nederlandsche officieren, onder
leiding van majoor Greenholgh, is
per parachute op het vliegveld van
Batavia geland.
Een Britsche kruiser is op weg
naar Batavia met voorradenhij
wordt den 16den verwacht. De hoofd
macht van het bezettingsleger zal
waarschijnlijk nog enkele weken uit
bleven.
Na zijn aankomst, meldt XJ.P.
had majoor Greenholgh een bespre
king met Japansche autoriteiten en
v.ervolgens met mevrouw Tjarda
van Starkenborgh Stachouweur en
den vice-president van den raad
van Ned.-Indië, dr. Spit, die beiden
met tal van hooggeplaatste ambte
naren nog» altijd in een internee-
ringskamp bij Batavia werden
vastgehouden.
In de burgerlijke interneerings-
kampen op Java verblijven nog on
geveer 60.000 menschen, mannen,
vrouwen, kinderen en grijsaards. 75
percent van dit aantal verkeert in
zeer slechte physieke conditie.
Duizend paarden als eerste contin
gent van de vijfduizend, die in Ca
nada worden gekocht, zijn naar Rot
terdam onderweg.
van het Kanaal. Engelands belang
beperkt zich tot het behoud van de
rust en het herstel van den wereld
handel. Het is daarom nog onduide
lijk, of zij warm zullen loopen voor
een amputatie van Duitschland in
het Westen. De ontvangst van de
Fransche plannen kan daarom leer
zaam zijn voor onze kansen op an
nexatie van Duitsch grondgebied.
Het afsluiten van een monetair
verdrag tusschen Nederland en
Groot-Brittannië, waardoor het gul
denblok en het sterlingblok aan el
kaar zijn gekoppeld, is in de Ver.
eenigde Staten niet geheel gunstig
ontvangen. Men vreest daar, dat deze
bilaterale overeenkomst een slecht
precedent is en dat ze een eerste
stap is naar een handelsoorlog met
Amerika. De Amerikanen echter zul
len zelf in hun economisch beleid
moeten zorgen den weg voor den
vrijhandel open te houden. De
Britsch-Amerikaansche besprekingen
te Washington, die op het oogenblik
naar aanleiding van het afloopen
der Leen- en pachtwet aan den gang
zyn, zijn daarom voor de toekomst
van den wereldhandel van het groot
ste belang. Zouden de Amerikanen
de positie voor Engeland al te be
nauwd maken, zouden zij zelf hun
deuren voor Engelschen import niet
open houden, dan wordt vanzelf de
periode van de tariefmuren en han
delsbelemmeringen weer ingeluid.
In zijn rede in de openbare ver
gadering van de N. V. B. in het
Concertgebouw te Amsterdam, heeft
Prof. Ir. w. Schermerhorn nogmaals
het vraagstuk der politieke gevan
genen besproken. Alles wat verband
houdt met de rechtszekerheid in dit
land van Grotius, zoo zeide de mi
nister-president, vormt de grootste
zorg van de regeering.
zy heeft thans besloten het
vraagstuk van de berechting der
politieke gevangenen in handen
te leggen van het reguliere justi-
tleele apparaat. Er zal daartoe
een directeur-generaal voor bij
zondere rechtspleging worden be
noemd. Kwesties als behandeling,
strafmaat, enz. zjjn nog in over
weging, evenals een eventueele
gedwongen emigratie.
De minister-president vroeg de
bereidheid van het geheele Neder
landsche volk om mede te werken
aan een oplossing van dit branden
de vraagstuk, waarvoor Nederland
zich niet tot in lengte van dagen
behoeft te schamen.
In deze zeer druk bezochte ver
gadering spraken verder ds. B'uskes
en prof. De Quay.
Het ministerie van Oorlog deelt
mededat nu de orgarisatie van de
Koninklijke Landmacht allengs vas
tere vormen gaat aannemen en
daarbij nieuwe groepeeringen ont
staan, het tevens gewenscht is ver
andering te brengen in de positie
van den bevelhebber der Nederland
sche strijdkrachten, welke Junctie
naar men weettot dusver door
Z. K. H. Prins Bernhard wordt be
kleed.
Zulks is temeer geboden daar van.
de werkkracht en inzichten van Prins
Bernhard in een functie met breeder
arbeidsveld grooter nut voor den lan
de kan worden verwacht.
Dientengevolge ligt het in het
voornemen van het kabinet Z. K.
H. Prins Bernhard binnenkort aan
H. M. de Koningin voor te dragen
voor benoeming tot inspecteur-gene
raal der Kon. Landmacht.
Hij zal daarbij tot taak hebben zich
een oordeel te vormen over alle vraag
stukken, welke verband houden met
den opbouw en de oefening der Kon.
Landmacht, en den minister van oor
log daaromtrent van advies dienen
voor zoover hem zulks wenschelijk
voorkomt, dan wel door den minister
wordt verzocht. De Prins zal kunnen
deelnemen aan alle militaire bespre
kingen binnen den dienstkring van
functionarissen der Kon. Landmacht,
waarin legerproblemen van welken
aard ook worden behandeld.
Zoo zullen de begaafdheden van
verstand en inzicht, welke de Prins
in zijn functie van bevelhebber der
Nederlandsche strijdkrachten zoo
ruimschoots toonde te bezitten, zoo
mede de groote ervaring, die hij in
den oorlogstijd heeft opgedaan, ook
in de toekomst ten dienste staan
van ons leger, hetgeen, gezien de
verjonging van dat apparaat en den
nieuwen geest, welke hierin dient te
worden gekweekt, van groot belang
moet worden geacht.
De training van onze mariniers zal
niet meer in Amerika, doch voortaan
in Nederland geschieden, meldt de
Pen-Gun", en wel door Nederlandsche
officieren, die hun kaderopleiding in
de Ver. Staten kregen.
Deze verandering van plannen heeft
er echter helaas toe geleid, dat er een
tijdelijke stremming in de training
der mariniers is ingetreden, weshalve
de regeering zich genoodzaakt zag
een tijdelijken maatregel te nemen.
De mariniers, die op verscheping
wachtten, werden voor een gedeelte
met onbepaald verlof naar huis ge
stuurd. Hun die reeds met verlof
waren, (dus degenen, die reeds hebben
geteekend) werd aangezegd, dat zij
tot nader order met verlof konden
blijven. Tractementen gaan door en
tijdelijke vergoeding ter voorziening
in het onderhoud thuis wordt in uit
zicht gesteld. Bovendien is de aan
neming van mariniers tijdelijk stop
gezet. De aanmelding gaat ongestoord
door. Alles wordt in het werk gesteld,
om de stremming ln de training tot
enkele weken te beperken.
Op de parade te 's-Hertogenbosch,
aan den voet van de Sint Jan, heeft
de bevolking op treffende wijze af
scheid genomen van twee bataljons
stoottroepen, die dezer dagen naar
Indlë vertrekken. Er waren vele auto
riteiten, toespraken werden gehouden,
geschenken aangeboden, maar ook
spraken in de stilte van het godshuis
aalmoezenier of veldprediker de man
schappen toe.
Krachtig, fier en zelfbewust mar
cheerden 1600 jonge kerels, die hun
familie verlaten om het vaderland
ver over zee te dienen, door de stra
ten der oude stad en in de stille oogen
Prof, De Quay heeft in een rede
op de vergadering der Ned. Volksbe
weging betoogd, dat de N.V.B. de
eenheid en eensgezindheid van het
Nederlandsche volk nastreeft, niet
echter om door het stichten van nóg
een groepeering de verdeeldheid te
vergrooten. Wel staat zij op het
standpunt, dat er een nieuwe partij-
formatie moet komen, omdat een
andere tyd een andere politieke
structuur eischt. Tal van tegenstel
lingen houden ons volk verdeeld; de
N.V.B. wil de krachten vereenigen
tot een gezamenlijken strijd tegen
kapitalisme en communisme, tot een
terugkeer naar de beginselen van de
waarde der menschelijke persoonlijk
heid, het gemeenschaps- en verant
woordelijkheidsbesef. Ook ten aan
zien van onze internationale positie
is eenheid en eensgezindheid noodig;
in dit verband merkte prof. De Quay
op, dat by de behandeling van het
annexatie-vraagstuk de groote poli
tieke achtergrond volkomen veron
achtzaamd wordt.
en nu nog ons kopje
ECHTE koffie en thee van
De ndeuwe textielregeling, waar
bij men gedwongen is den weg
winkelierdistributiedienst meer
dere malen te gaan, met als be
geleidend verschijnsel uren lang
wachten ln een eincelooze rij,
heeft in Goes wel een heel merk
waardige reactie teweeggebracht.
Daar is n.l. een firma er toe
overgegaan haar vrij belangrijke
voorraden textiel zonder punten
en zónder speciale vergunning te
verkoopen. Aan kooplustigen was
natuurlijk geen gebrek. Totdat de
ambtenaren, van de pistex lont
roken en ingrepen. Wat zij in
beslag konden nemen waren,
slechts restantenDe zaak
werd gesloten.
De nationale leiding van de Katho
lieke Actie zal op 20 Sept. bijeenko
men te Utrecht in verband met be
langrijke besprekingen aangaande de
inschakeling van de Katholieke Actie
bij den geestelijken wederopbouw van
ons vaderland en ons algemeen volks
herstel. Deze nationale bijeenkomst
zal uitdrukking willen geven aan de
eensgezinde activiteit en de wijze,
waarop de katholieken zich aan het
werk willen wijden. De andere kerken
en de regeering zijn ingewijd over het
geheele plan der K.A. Waarschijnlijk
zal de Aartsbisschop van Utrecht, Z
H. Exc. Mgr. dr. J. de Jong, deze
bijeenkomst bijwonen.
e knuppel is ln het hoenderhole
geworpen, en wij moeten eer
bied hebben voor de wijze waar
op. Minister Lieftinck heeft
raak gegooid op een psychologisch
welgekozen oogenblik. De zwarte
handêl is in een hoek gedrongen en
kan gevangen worden, zonder dat
wij ook maar één mogelijkheid zien,
waarop hij nog kan ontsnappen. Wil
men per se een paar spijkers op laag
water vinden, dan kan men mis
schien nog één of twee gaatjes ont
dekken, waardoor wat geld aan do
controle der regeering zou kunnen
ontsnappen; maar ze zijn niet groo
ter dan een speldeknopde zinken,
en de zilveren munten. Inderdaad
en de minister heelt het toege
geven wie zijn geld in zink belegd
heeft, ontspringt den dans. Maar we
kunnen dit rustig verwaarloozen;
het bedrag, dat hiermede is ge
moeid, valt volkomen weg in het
groote geheel. Met de zilveren- mun
ten ligt de kwestie even anders. De
oude regeering heelt ons indertijd
vanuit Bonden de belofte gedaan,
dat zij het zilvergeld als wettig be
taalmiddel bleef erkennen. Maar
wat zien wij nu gebeuren: de zwarte
handelaar, die plotseling geen uit
weg meer weet, biedt tallooze papie
ren guldens, die hy nu wel kan ver
scheuren, voor de onbesmet geble
ven zilveren munt. En de gelukkig
nog velen, die behalve een
pondje tarwe uit den bezettingstijd
of een Engelsche sigaret op de be
vrijding onbesmet gebleven zyn
van alles wat „zwart" geworden is
ln den loop der jaren, dreigen tó
bezwijken voor de verleiding. Het
ls nu eenmaal een veel-bewezen
feit, dat de Nederlander zijn leven
in de waagschaal gooit voor zijn
vryheid, maar slechts heel weinig
noodig heeft om te bezwijken voor
een „handeltje". Het ware misschien
beter geweest, wanneer de minister
ook de zorgvuldig bewaarde zilveren
munten waarvan we 98 kop
pig hebben vastgehouden, toen de
bezetter er begeerlg naar greep 1
had laten Inleveren om er te zijner
tijd weer nieuwe voor in de plaats
te geven. Maar al bij al zijn dit
details, die we rustig kunnen ver-
waarloozen.
De geldzuivering zal ons ongetwij
feld moeilijkheden in den weg leg
gen gedurende de komende weken.
Maar het doel dat er mede bereikt
wordt is goed; een ieder zal dit
volmondig erkennen Men dient het
eigen gemak wannéér de aanwijzin
gen van de overheid vlot wórden
opgevolgd, want alleen rigoureuze
maatregelen van de regeering en
medewerking van het geheele volk
kunnen ons na vijf jaar achteruit
gang weer een gulden geven, die
waarde heeft wanneer we hem ont
vangen vcor onzen arbeid en uitge
ven in den winkel, wabi weer Iets
te koop is.
oor de van haar goddelijk fun
dament losgeslagen menschheid,
die haar afdwalingen van Gods
eeuwige en onveranderlijke wet
heeft zien uitloopen op de verschrik
kingen van een wereldgericht en nu,
neerzittende by de pulnvelden van
IJdel-gekoesterde verwachtingen, een
nieuwe en gezonde maatschappij, ge
grondvest op duurzame fundamenten,
moet gaan opbouwen, blijft dit de
eenig belangrijke en allesbeheerschen-
de vraag: „Wat dunkt u van den
Christus?" Negentien eeuwen lang
heeft deze vraag als een zwaard de
geesten gescheiden: het scheldt niet
alleen het Christendom van het hei
dendom, maar Christenen van Chris
tenen, katholieken van katholieken.
Sinds de oorlog de Christelijke facade,
waarachter een geestelijke ontredde
ring schuil ging, heeft neergehaald,
ligt onze armzaligheid te kijk en
biedt het gemartelde Europa den aan
blik eener verscheurde Christenheid.
De Christenen vormen niet langer „één
lichaam en één geest". 'Zij hebben het
Lichaam van Christus verscheurd en
in plaats van „Eén Heer, één geloof,
één Go<j en Vader van allen", waarom
St. Paulus bidt, hebben zij den Chris
tus misvormd en evenveel Christussen
en evenveel gelooven gemaakt als zij
hoofden tellen. Niet bij den levenden
Met ongeduld ziet iedere vrouw
uit naar het oogenblik, dat ze
een nieuwe jurk zal kunnen koo-
pen. Toch zal dat ongeduld nog
even off) de proef gesteld worden,
want de stoffen, waar men jurken
van maakt, moeten of uit het bui
tenland loorden aangevoerd of nog
vervaardigd worden in de textiel
fabrieken en daar kampt men bij
de katoen-industrie met een tekort
aan kolen, de kunstzijde-industrie
is deerlijk gehavend en de aan
maak van wollen stoffen gaat niet
zoo snel als men ziou wenschen,
omdQt de meisjes hun werkkracht
niet voor honderd procent hebben
ingezet.
Meisjes willen nieuwe kleeren en
meisjes willen niet werken om aan
de totstandkoming van die nieuwe
kleeren mee te helpen! Cirkelgang
van het bestaan. -
Intusschen staat de confectie-in-
dustrie niet stil, want ieder weet,
hoe groot niet alleen het verlan
gen naar nieuwe kleedij is, maar
ook, hoe hevig de nood is!
De nieuwe jurken zullen veelal
■wijd van rok zijn, met ingehaalde
ruimte vóór of een inzet van smal
le wijd uitloopende banen. Zooals
de teekeningem, uit een Ameri-
kaansch modeblad laten zien, is de
v«v, ews breede schouderlijn gehandhaafd op
der tallooze toeschouwers was groote I de wijze, zooals we dat reeds kennen of door een korte mouw aan den
bewondering te zien voor „deze sol- schouder aan te knippen, wat een „vleugel"-aspect geeft; met onaardig
daten van het eerste uur". voor de slanken van taille, wien het staat. Bgi.
voor de slanken van taillewien het staat.
Christus van het Evangelie zochten
wij onze bezieling, maar bij dat ver
wrongen beeld van Christus, dat wij
zelf hebben geschapen en dat niet
meer is dan een spiegelbeeld van onze
eigen begeerten en verwachtingen.
Hoe zouden' immers anders in een
waarlijk naar Christus' geest levend
Europa een zoo groote ontreddering
en verwarring der geesten kunnen
zijn ontstaan, waarvan de oorlog
slechts een der verschijnselen was.
Het is noodzakelijk dit falen, niet
van het Christendom maar van de
Christenen, te erkennen om in oot
moed te worden herboren. Wij waren
ook in ons vaderland sterk in de
veelheid van het getal dat successen
verzekert bij verkiezingen; wij waren
rijk aan congressen en vergaderingen,
aan devoties en vormen van gods
vrucht, maar ontstellend arm aan een
waarlijk levend Christendom. Al deze
zaken immers raken slechts de bui
tenzijde van het Christendom en
brengen geen verinnerlijking noch
verdieping. Is het soms niet waar, dat
wij in feite veelal weinig verschilden
van de menschen der wereld, de on
verschilligen, die leven zonder God
of godsdienst? Wij dreven zaken als
zij, hadden onze mondaine vermaken
als zij, werkten, dachten, geloofden
zelfs als zij. Een oorlog was noodig
om de innerlijke voosheid van onze
grootheid en ons gebrek aan sterk en
mannelijk geloof bloot te leggen en
de misdaad van onze zonden van ver
zuim in al haar ontstellende ver
schrikking te openbaren. Daarom moet
ook nu tot de wereld maar evenzeer
tot iederen Christen de vraag worden
herhaald: „Wat dunkt u van den
Christus?"
Opdat wij, Christenen, Christus
kunnen leeren kennen, moeten wij
terug naar het Evangelie, om onze
bezieling te putten uit de oerbronnen
des geloofs. Want deze tijd vraagt
om een levend Christendom. Indien
wij voortgaan het beeld van Christus
te misvormen naar onzen hoogmoed,
onze heerschzucht en geldzucht, naar
onze wereldsgezindheid en weigeren
den Christus in ons te doen leven en
Hem in de kracht van een diepge
wortelde en practisch beleefde over
tuiging terug te brengen in den staat
en in het gezin, in de werkplaatsen
en kantoren, in de straten en huizen,
dan is, ondanks den herkregen vrede,
de Westersche wereld gedoemd ten
onder te gaan. „Ik vermaan u dus",
zegt St. Paulus, ,,dat gij wandelt, uw
roeping waardig, en dat gij er zorg
voor .draagt de eenheid des geestes te
bewaren door den band des vredes",
K.
Eenieder, die gegevens kan ver
strekken van Noord-Oost-polder-arbei-
cfers, die 17 of 18 November 1944 bij
een razzia aldaar zijn opgepakt, naar
Duitschland vervoerd en nog niet zijn
teruggekeerd, wordt verzocht deze zoo
spoedig mogelijk op te geven aan
Fernhoutstraat 21 te Kampen.
