Verwarde politieke situatie in
Ned.-lndië
«■I
Terroristen willen
tegenstand bieden
Naar 5-daagsche
werkweek
Strenge straffen
Belangwekkend relaas van een U.P.-manager,
die zich tijdens de bezetting nabij Bandoeng
schuil hield
IoguudbI
Het weer
OPROEP TOT GEESTELIJKE VERNIEUWING
In alle sferen van het openbare leven
heerscht de geest der wereld
tegen ontduiking der
geldzuivering
Omwisselen van geld
69ste JAARGANG No. 23341
MAANDAG 17 SEPTEMBER 1945
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544
Abonnementsprijs 30 cent per week
De zwarte waaier
Twee nieuwe "bankbiljettenDe boventoon van de kleur der
bankbiljetten is: f 10 grijs-paars en f 25 bruin-paars
Rantsoenbonnen fruit
Na-uitreiking kolenkaart
„Geloof en Wetenschap
Forsch programma in
nieuwen tijd.
Bloembollencultuur
Diefstal van kolen
'HaarlemBeverwijk
De nieuwe munt
biljetten van
2.50 en 1.—
Rechts de voorkant
van een muntbiljet
van f 2.50, kleur
blauw-rose; links
de achterkant van
een muntbiljet van
1.00, kleur licht
groen-rood.
o i
NIEUWE HAAR
Dc r.r.-manager in Neder).-Indië, John Bowers, lieeft zich tijdens
den geheelen duur van de Japansche bezetting nabij Bandoeng in het
oerwoud schuil weten 1e honden. Hij heeft thans zijn werkzaamheden
hervat. Aan zijn belangwekkend relaas ontieenen wij de volgende bijzon
derheden:
De politieke situatie heelt, teza
men met de vrijlating en ontsnap
ping van een drieduizend uitgemer
gelde, zieke mannen, vrouwen en
kinderen uit de kampen hier een
chaotischen toestand geschapen,
zooals ook elders op Java het ge
val is.,
De grootste handicap voor de
- buitenlanders en Europeanen is
echter het ontbreken van autori
teiten, daar de hooge ambtenaren
van de Hollandsche regeering nog
steeds geïnterneerd zij" en zelfs
in aangelegenheden als: transport,
distributie van voedsel en medi
camenten, van welker voorraad de
Japanners een sredeelte met opzet
hebben vernietigd, dc Japansclie
autoriteiten niet van advies mo
gen dienen. De toestand wordt
dagelijks ernstiger. De menschen
sterven in de gevangenissen en
kampen, waar de condities zoo
zijn, dat men er zich geen
denkbeeld van kan vormen. Dit is
in liet. bijzonder het geval in het
vrouwenkamp te Batavia, waar
tienduizend vrouwen en kinderen
in driehonderd huizen leven.
De politieke situatie is zeer ver
ward, nadat de leider der Natio
nalisten Soekarno 17 Augustus jJ.
de „Indonesische republiek" heeft
uitgeroepen, waarbij de Japansclie
autoriteiten toekeken in plaats
van Soekarno en de 21 leden van
zijn Yoorloopige regeering, die den
14en Augustus door Terautsji
benoemd w aren, te arresteeren. Hoe
wel Soekarno, toen ik hem inter
viewde, categorisch ontkende, dat
de Japansclie autoriteiten op Java
zijn staatsgreep hadden gesteund,
zijn er sterke aanwijzingen, dat er
iets achter de schennen gebeurd
is, daar de Ja panners na hun capi
tulatie op Java, om tegenover de
Indonesiërs hun figuur te redden,
hun met ingang- van 7 september
onafhankelijkheid beloofden.
De Indonesiërs zijn thans over drie
groepen verdeeld, ten eerste zij die
tijdens de geheele bezetting de Ne-
derlandsche regeering loyaal zijn
gebleven, ten tweede de zoogenaam
de nationalisten met Soekarno als
leider en „president van de repu
bliek" en een zekeren Matta Hatta als
vicé-president. Soekarno vertelde
me dat bij niet van plan was tegen
de geallieerde troepen te vechten,
wanneer zij op Java landen, doch
dat hij slechts streefde naar inter-
nationale erkenning van de „repu-
De derde groep, die echter het ge
vaarlijkste U, bestaat uit vroegere
aanhangers van Soekarno, versterkt
met overgebleven communisten, die
betrokken waren bij den opstand van
een twintigtal Jaren geledën. Een aan
tal Japanners, die niets met de capi
tulatie ophadden, sloten zich gewa
pend bij deze groep aan. In feite zou
deze groep zelfs door de Japanners
geleid worden. Er zijn aanwijzingen,
dat deze groep, die onder den naam
„zwarte waaier" bekend staat, thans
guerilla-tegenstand tegen de geallieer
de troepen, die niet voor einde Sep
tember verwacht worden, organiseert.
Er zouden zich ln West, Midden
en Oost Java hoofdkwartieren bevin
den. Op West Java wordt de „zwarte
waaier" geleid door den Japanschen
Mohammedaan Sjimizoe, op Oost-Java
door Iwamoetoe, den manager van het
vroegere Oranjehotel te Soerabaja.
Deze terroristen verzamelen thans
voorraden wapenen en olie voor het
voeren van een langen „guerilla-oor-
log".
Drie geheime zenders geven dage
lijks heftige anti-Japansche en anti-
Holiandsche propaganda; de Japan
ners worden „politieagenten van de
geallieerden, verraders, fascisten en
imperialisten" genoemd. Er worden
pamfletten gedistribueerd waarin het
heet: ,.Wij wenschen niet door de
Hollanders bestuurd te worden". De
terroristen, hebben prominente Indo
nesiërs', die weigeren, de onafhanke
lijkheidsbeweging van de nationalis
ten te steunen, met den dood be
dreigd. In weerwil van Mount-batten's
bevel om de republikèinsche comedie
te staken, doen de japanners er niets
tegen. Een Japansclie stafofficier ver
zekerde mij1, dat het Japansche leger
„zijn eigen plannen heeft, die vol
komen naar genoegen zijn". Daar alle
Europeanen kennelijk tot de „vijan
den van de republiek" bebooren, be
ginnen velen van hen zich uiterst
onbehaaglijk te gevoelen, mede door
dat ziy geen vuurwapenen mogen
hebben.
Gehoopt wordt, «at de situatie
beter zal worden wanneer de Brit-
sclie kruiser, die zich uit Ceylon op
weg naar Batavia bevindt, in de
haven van Xandjongpriok arriveert
en zijn kanonnen op de stad richt,
De kruiser werd den zestienden Sep
tember verwacht, inmiddels zijn
Hollandsche vliegers op Java aan
gekomen, teneinde den toestand van
de luchthavens in oogensehouw te
nemen. Dezer dagen wordt n.l. UC
aankomst vap een kleine lucht
macht verwacht. Grootseh opgezette
militaire demonsttaties van de mi
litaire kracht door geallieerde vlieg
tuigen op geheel Java kunnen van
groot unt zijn. De terroristen zullen
zich dan waarschijnlijk realiseervn,
hoe hopeloos hun zaak is.
■raap
f»
Verwachting tot Dinsdagavond:
Plaatselijke ochtendmist, over
dag warm, vrij zonnig doch kans
op onweer in den namiddag,
zwakke wind uit Zuidelijke rich
tingen.
Zon onder 18.51. Maan op
op 17.10 Zoli onder 0.19.
Zondag is in de kerken een schrij
ven voorgelezen van het Hoogwaar
dig Episcopaat, waarin de Bisschop
pen zeggen, een bezorgden blik te
werpen op den godsdienstigen en
zedeljjken toestand van het oogen-
blik én op de aan te wenden midde
len om te bewaren wat behouden
en te herstellen wat gebroken werd.
In zoo, goed als alle sferen van het
openbare leven ls de geest van de
wereld doorgedrongen, aldus het
schrijven, zoodat het leven soms
meer heidensch dan Christelijk
lijkt. In de zuigkracht van eén
nieuw heidendom wordt angstwek
kend veel meegesleept en de opvat
tingen en zeden van vele geloovlgen
worden door onchristelijke elementen
echt besmet.
De Bisschoppen wijzen op het ge
vaar van onzedelijke kleeding, be
smette lectuur, zwoele films en ver
keerde intieme verhoudingen.
Het gedrag van vele meisjes, ja zelfs
van gehuwde vrouwen, is ergerlijk
en verleidend. Goede verkeeringen
worden door een uitdagende vrijheid
van omgang met anderen en on
trouw verbroken, terwijl tallooze
andere verhoudingen worden aange
gaan, die met alle normen van een
verstandige en Christelijke verkee
ring spotten. De huwelijkstrouw
heeft aan heiligheid en hechtheid
ernstig ingeboet en het aantal echt
scheidingen, van geloovigen even
goed als van ongeloovlgen, schijnt
angstwekkend te groeien. De kanker
van de schending van het eigenlijke
huwelijksleven woekert verder en
vernietigt steeds meer den zin en
den eerbied voor de heiligste plich
ten. Het gezin, dat ln Gods bedoe
ling moest zijn de bron van het
leven en de school der deugden, is
aangetast tot zij" diepste doel
stelling en wezen. Het gezag, dat
alle opvoeding en orde moet schra
gen, heeft merkbaar ingeboet aan
eerbiediging en kracht.
Ook de ware opvattingen over
en de liefde voor de middelen, welke
God ons heeft gegeven, om sterk te
staan in den strijd des levens, ver
worden en verzwakken. De ijver voor
het gebed gaat blijkbaar kwijnen.
Het bezoek aan de kerk en het ont
vangen der H.H. Sacramenten vermin
deren in opvallende mate. Zelfs de
liefde voor de H. Eucharistie en de
ijver voor de veelvuldige H. Com
munie schijnen aangetast.
Het Episcopaat wijst er vervolgens
op, dat wij midden ln een strijd op
leven en dood verwikkeld zijn, dat
het duivelsche gif onze geestelijke
vitaliteit ongemerkt verteert. De
Bisschoppen roepen daarom allen op
tot geestelijke vernieuwing en op
standing. Zij smeeken den geloovigen
met aandrang, sterk te zijn In het
geloof en te leven volgens het H.
Geloof,
In de Octobermaand zal op een
Zondag naar verkiezing ln de ker
ken hernieuwing geschieden van
de toewijding aan het Onbevlekt
Hart van Maria, waaraan vooraf
zal gaan een triduum, waarin de
priesters de gedachten van dit
geestelijk réveil duidelijk zullen
voorhouden. Doet. allen daaraan
mee, aldus de Bisschoppen, en
neemt dan heilige besluiten. Be
sluit dan ook weer allen, voor
zoover dat noodig mocht wezen,
de eerste Vrijdagen en Zaterdagen
van de maand te vieren en trouw
den rozenkrans te bidden 1 n
de gezinnen.
Met Onze volle instemming, zoo
besluit het herderlijk schrijven, heeft
de Katholieke Actie in Nederland' den
geestelijken opbouw van ons land
gekozen tot voorwerp van haar acti
viteit. Het is Ons verlangen, dat de
Katholieke Actie zoowel door eigen
activiteit als door het coördineeren
van alle bestaande hulpkrachten in
ons vaderland tracht mee te bouwen
aan de geestelijke vernieuwing van
ons volk. Wij hopen dat zij in alle
parochies moge bloeien en dat zij
van alle zijden steun en medewerking
moge ondervinden.
Op een door de S.D.A.P. te Hilver
sum belegde bijeenkomst heeft de
minister van Sociale Zaken W. Drees
verklaard, dat een groot deel van dit
kabinet bewust drijft naar het socia
lisme. Zoodra de werkzaamheden aan
den wederopbouw van ons vaderland
dit toelaten, achtte spr. de Invoering
van een 5-daagsche werkweek wen-
schelijk en uitvoerbaar. Allereerst
echter moet er met wederzijdsch ver
trouwen zeer hard worden gewerkt,
waarbij door overleg en arbitrage ln
plaats van staking conflicten moeten
moeten opgelost.
De bewindsman verklaarde tenslotte,
dat er naar zal worden gestreefd, dat
het nieuw te kiezen parlement zijn
oordeel over de Invoering van een
alomvattende volksverzekering zoo
spoedig mogelijk zal uitspreken.
Op het oppotten van zinken geld,
het weigeren van gangbaar bank
papier en het verzenden van post
wissels aan zichzelf of bekenden met
de bedoeling de maatregelen ter geld
zuivering te ontduiken, zijn zware
straffen gesteld'.
Als rantsoenbonnen voor fruit
zullen gébruikt worden de bonnen
gemerkt „een rantsoen artikel D".
Zij zijn van heden af geldig.
Nfuultreiking brandstoffenkaarten
te Heemstede-Bennebroek aan hen,
die een noodstamkaart bezitten en aan
geëvacueerden. Aanvragen op formu
lieren, die kunnen worden afgehaald
van Merlenlaan 2, loket 4. Zij, die
een noodstamkaart bezitten, Dins
dag 18 Sept. van 24 uur; de ge-
evacueerden en bijzondere gevallen
Woensdag 19 Sept. van 24 uur. De
afd. textiel Is tot 1 Oct. a.s. ge
sloten
Dinsdagavond 7.15 uur bespeelt
Egbert Vos het orgel ln de Groote
St. Baaf. op het programma staan:
Partita sopra van J. G. Walther, Pas-
sacaglia van Buxtehudë, Toccata en
fuga van Bach, Sonate van Rheinber-
ger, Pastorale van Franck en Grand
Choeur van Salomé.
De vereeniging „Geloof en Weten
schap" voor Haarlem en omstreken,
die van Mei 1942 tot Mei 1945 voor
de nazicensuur is ondergedoken, is
thans weer met een programma voor
het a.s. seizoen voor het voetlicht
getreden. Ondanks de moeilijkheden
met zalen en tooneelgezelschappen
is den leden een forsch geheel aan
geboden via de bekende „Loopmare",
Daar het te verwachten is, dat de
oorlog verschuivingen heeft teweeg
gebracht in de gedachtenwereld. dus
ook wellicht op godsdienstig terrein,
zullen twee bevoegde sprekers de
innerlijke gesteldheid van de Engel-
sche en de Russische kerk behande
len, te weten prof. Zwartkruis voor
de Engelsche kerk en pater Metho
dius Houtkamp voor de Russische
kerk. Het derde godsdienstige onder
werp wordt behandeld door pater
dr. B. Vroklage S.V.D. Prof. Kors zal
spieken over „Democratie", Dr. G.
Bolkestein over „Wat het onderwijs
in Engeland .en de Ver. Staten aan
het Ned. onderwijs te zeggen heeft",
Anton van Duinkerken over „Het
Wilhelmus", mr. F. Vorstman over
..Kapitalisme of socialisme". Er zul
len zeven tooneelavonden gegeven
worden, waarna Jan Strljbos een
documentaire film zal vertoonen.
Het seizoen wordt geopend met ..Do
Gedachte" van Max Croiset Maandag
24 September in den Stadsschouw
burg. De tweede bijeenkomst, Dins
dag 9 October, w >rdt verzorgd door
de tooneelgroep „Comedia", die „De
mooiste oogen van de wereld" zal
opvoeren.
Daar het aantal aanmeldingen voor
het lidmaatschap van dc vereeniging
„Geloof en Wetenschap" het maxi
mum aantal zitplaatsen in den Stads
schouwburg bereikt heeft, kunnen
geen nieuwe leden meer worden aan
genomen.
Voor het omwisselen van celd en
het afhalen van de geldkaart A be
staat te Bennebroek gelegenheid 25
Sept. in het R.K. Vereeniglngsgebouw
aan de Schoollaan. Van 910 u. A5;
10—11 uur C—G; 11—12 uur H—J:
12 uur KM; 23 uur NR; 34
uur SV; 4—rö uur WZ.
Te Bloeihendaal en Overveen reap,
in het Jeugdhuis aan de Donkere
Laan en in gebouw „Domi" aan het?
Zandvoorterpacl: 19 Sept. AD; 20
Sept. E—J; 21 Sept. K—M; 22 Sept,
N—R, 24 Sept. S—V, 25 Sept. W—Z.
Te Aerdenhout, kweekerij. Veld laan:
19 Sept. A—D; 20 Sept. EJ; 21 Sept.
K—M; 22 Sept. N—R; 24 Sept. S—V
en 25 Sept. W—Z.
Het hoofdbestuur van de Algemeene
Vereeniging voor Bloembollencultuur
publiceert, met machtiging van den
minister voor Landbouw, Visscherij en
Voedselvoorziening, de volgende medé-
deeling: Bij een audiëntie, die minis
ter Mansholt aan het hoofdbestuur
der vereeniging verleende, heeft de
minister verklaard, dat de regeering
voorloopige bedrijfsmaatregelen in het
bloembollenvak ncodig acht. Het ligt
in de bedoeling der regeering. het uit
werken en uitvoeren der maatregelen
naar het bedrijfsleven te verleggen;
het bedrijfsleven zal dan moeten ari
beiden in samenwerking mét en on
der toezicht van de overheid.
Zaterdag lag in het Spaarne. ter
hcogte van de Kamperlaan, 'n schuit,
waaruit een schipper kolen verkocht.
Natuurlijk kwamen er velen op af,
die graag wat brandstof zonder bön
wilden hebben. De politie was er
echter ook spoedig bij en de „kolen
handelaar", C. v. d. H. uit Llsse, die
voorgaf de kolen geruild te hebben
met een Rijnaakschipper te Amster
dam, werd gearresteerd Toen de man
een nachtje op het politiebureau had
doorgebracht, kwam zijn tong los.
De kolen, in totaal 50 mud. waren
gestolen van het terrein der Gem.
Gasfabriek. Medeplichtig hieraan wa
ren W. K., hoofdmonteur, C. J. J.»
machinewerker, en G. K., nachtwa
ker. Het drietal, dat bij het gasbedrijf
werkzaam was, is in verzekerde be.
waring gesteld.
Met ingang van heden wordt op
de lijn HaarlemBeverwijk ee»
twee-uur-dienst onderhouden
De electrisehe halfuurdienst Rot,
terdamDen Haag is doorgetrokken
tot Leiden
Qs
