TOESTAND IN BATAVIA
RUSTIGER
RUSLAND WIL VASTEN VOET
VEERENDE" DISTRIBUTIE
in Middellandsche Zeegebied
Verdeeldheid
Extremisten hebben kleinen aanhang
Republikeinsche vlag
waait nog
Ir. S. L. Louwes
in Amerika
69ste JAARGANG No. 23343
WOENSDAG 19 SEPTEMBER 1945
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - 'Telefoon 21543 en 21544
Abonnementsprijs 30 cent per week
ENGELSCH PRIMAAT
naar Nederland
Haar buurman verraden
Dapper machinist
onderscheiden
Beheer over Italiaansche koloniën
opgeëischt
in Londen
Molotof over den
Balkan
Oslo bereidt zich voor op den
winter. Daar een zeer groot
deel van de kolen noodig is
voor de industrie, is men voor
huisbrand aangewezen op hout.
Op de pleinen liggen groote
stapels hout voor de inwoners
gereed.
Het weer
Voor aankoop van voedsel
en landbouwvoorraden
Stad en omgeving
Het geschenk uit
Denemarken
Aanvraagformulieren
kolenkaart
Textiel
Geldomwisseling
Anna Sablairolles
overleden
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
BATAVIA, 19 Sept. (TJn. Press)
Nu er langzamerhand meer geal
lieerde militairen op Java aanko
men, wordt de houding der Japan
ners met den dag bereidwilliger.
Z\J springen, zoo meldt de corres
pondent John Bowers, in de hou
ding als geallieerde officieren pas-
seeren, maar zij zijn nog niet zoo
ver gevorderd, dat de krijgsgevan
genen reeds volgens de conventies
van Genève behandeld worden.
De Japansclie commandant van
het kamp te Bandoeng heeft den
gevangenen nu korte verloftijden
toegestaan.
Het is druk in de stad en men is
bezig de electriclteitsvoorziening
weer op gang te brengen en de stra
ten te herstellen. De gebouwen,
waarin Japanners hebben gewoond,
worden schoongemaakt en opgeknapt.
De Japanners hebben tot dusver nog
niet de onafhankelijkheidsleuzen van
de muren en uit de straten verwijderd
en hebben in het algemeen nog wei
nig gedaan ter voldoening aan
Mountbatten's bevelen om de „repu
bliek" op te heffen en den extremis
ten steun te onthouden. Zij zullen
tenslotte echter wel gaan inzien, dat
zij zelf verantwoordelijk gesteld zul
len worden, indien er iets zou ge
beuren. Hier en daar ziet men dan
ook Japansche gepantserde politie
auto's door de straten patrouilleeren.
De toestand is rustig.
De Japanners hebben drukkerijen,
waar extremistische pamfletten wer
den gedrukt, gesloten. De extremis
ten trachten nu stakingen te
organiseeren en er worden enkele
individueele gevallen gemeld van
mishandeling van Europeanen.
Intusschen komen steeds meer
geallieerde vliegtuigen in Batavia
aan en binnenkort zullen demon
stratievluchten boven het eiland
worden gehouden. De aanwezig
heid van Engelsclie oorlogsschepen
in de haven en het verschijnen van
De Aartsbisschop van Westminster,
Mgr. dr. B. Griffin, die binnenkort
een reis door West Europa zal ma
ken, zal ook een bezoek aan Neder
land brengen. Hij zal een onderhoud
hebben met den Aartsbisschop van
Utrecht, Mgr. dr. J. de Jong. Ver
der zal hij besprekingen hebben met
Kardinaal Suhard, Aartsbisschop van
Parijs, en met Kardinaal Van Roey,
Aartsbisschop van Mecheien.
Het bijzonder gerechtshof te 's-Gra-
venhage deed uitspraak in de zaak
van Th. Lalleman, uit Pijnacker, te
gen wien de advoc.-fiscaai 5 jaar ge-
elscht had met ontzetting uit het
actieve en passieve kiesrecht voor het
leven, wegens het vrijwillig dienst-
nemen bij de O. T. en het afleggen
van den eed van trouw aan den
„fuehrer". Lalleman kreeg 10 jaar
en werd voor het leven ontzet uit
het actieve en passieve kiesrecht.
A starink te Den Haag, die Land-
wachter en vrijwilliger op de Duit-
sche koopvaardijvloot geweest was,
werd veroordeeld tot 10 jaar en ont
zetting uit de beide kiesrechten. De
eisch had 5 jaar geluid.
Mevr. P. M. Kusters had een buur
man aangegeven wegens het luisteren
naar den Engelschen zender en had
deswege 10 Jaar tegen zich hooren
eischen. Het Hof veroordeelde haar
tot 7 Jaar en levenslange ontzetting
uit de beide kiesrechten.
Den adjudant-machinist P. Steen -
aart is de hooge onderscheiding
van den Bronzen Leeuw toegekend,
?rmc*at. hij destijds aan boord van
H. M. s Tromp, liggende ln de ha
ven van Sabang een tijdgranaat,
welke tot ln het ketelruim was
doorgedrongen, met een sny-appa
raat had verwijderd. Hij bracht het
projectiel naar dek en wierp het
over boord. Door dit kordate optre
den redde hij schip en bemanning
van den ondergang.
Voor het front der troepen heeft
de kapitein-luitenant ter zee L. H.
Quant gisteren den adjudant de
koninklijke onderscheiding op de
borst gespeld, waarop reeds verschil
lende hooge onderscheidingen, hem
in den oorlog toegekend, prijkten.
Een groOj kinderkoor 0. 1. v. Jan
Booda zal Woensdag 3 Oct. om
7.30 uur in de Gem. Concertzaal een
U; ,?,er'nS geven van de cantate:
„Leldens' Strijd en Zegepraal" van
A. Leysen.
vele geallieerde officieren hebben dc
situatie in Batavia aanzienlijk ver
licht. Tóch waait nog van de
meeste regeeringsgebouwen de
roodwitte republikeinsche vlag.
Japansche soldaten hebben gepro
beerd die vlaggen te verwijderen,
maaf zij werden gemolesteerd door
benden' terroristen. De aanhangers
der extremistische partij zijn in
verhouding tot de gelieele bevol
king uiterst gering in aantal.
LONDEN, 19 Sept. (Keuter). Alle
teekenen in Londen duiden erop,
dat er een fundamenteele ver
deeldheid heerscht onder de vijt
groote mogendheden, die den Kaad
van Ministers van Buitenlandsclie
Zaken vormen, aangaande de toe
komst van de vroegere Italiaan
sche koloniën. Terwijl officieels
kringen nog weigeren hierop com
mentaar te leveren, aenten wei-
ingelichte kringen het in Amerika
gepubliceerde bericht in wezen
juist, volgens hetwelk Kuslana
zou hebben voorgesteld, dat «e
Sowjet-Unie liet beheer over de
Italiaansche koloniën onder trustee,
ship op zich zou nemen, aan welk
bericht werd toegevoegd, dat En
geland hiertegen sterk gekant was.
Terwijl Engeland liet plan van
de Ver. Staten steunt betreffende
een Internationaal trusteeship «er
Italiaansche koloniën, waaraan
over 10 tot 20 jaar onafhankelijk
heid zou worden verleend, meent
men dat de Sow,jetunie voorstan
der is van het verleenen der be
voegdheid van trusteeship aan in
dividueele staten, en dat zij zelf
het recht van trusteeship opeiseht
zoowel in Noord-Afrika als in de
Roode Zee. In Londen begint men
tot de conclusie te geraken, dat
de ministers van Buitenlandsclie
Zaken tot dusver nog op geen
enkel punt een aceoord .hebben
bereikt.
De Russische Volkscommissaris van
Buitenlandsche Zaken, Molotof, heeft
gisteren een persconferentie gehouden.
Ten aanzien van Triest zeide hij, dat
het prematuur en niet verstandig zou
zijn, wanneer hij thans reeds iets
over deze aangelegenheid zou zeggen.
Het zou overigens wel rechtvaardig
en eerlijk zijn, wanneer de gebieden,
die behooren aan de Kroaten en de
Slovenen, aan deze volkeren, die thans
tot Jöego-Slavië behooren, gegeven
zouden worden. Het zou verder juist
zijn, wanneer de Italianen bleven in
die gebieden, die Italiaansch zijn.
Ook ten aanzien van Istrië en Stier
marken moet men trachten tot een
billijke oplossing te komen. Over
Roemenië, Bulgarije en Hongarije
zeide Molotof: ,,Wij voelen, en wij
hebben voldoende gronden om aan
te nemen, dat in Roemenië, Bulga
rije en Hongarije thans regeeringen
aan het bewind zijn, die het vertrou
wen van de meerderheid der bevolking
van die landen hebben. Wij beschou
wen het als de grootste verdienste
van deze regeeringen, dat er thans
rust en orde heerscht in hun landen.
Zoowel de regeering van Roemenië
als die der andere besproken landen
volgen de wapenstilstandsvoorwaarden
correct op. Wij kunnen dit niet zeg
gen van de regeering, die vóór de
regeering-Groza aan het bewind was.
Ik wil daar aan toevoegen, dat zeer
spoedig in Bulgarije en Roemenië
nationale verkiezingen op democra
tische basis zullen worden gehouden,
en daarna ook in Hongarije. Het is
de meening van de Sovjet-regeering,
dat hoe sneller een democratische
regeering in Griekenland optreedt,
hoe beter dat voor Griekenland zelf
en de Geallieerden zal zijn.
Tenslotte deelde Molotof mede,
dat spoedig algemeene verkiezingen
zullen worden gehouden in de
Sovjet-Unie.
Molotov bevestigdedat de Sovjet
unie geïnteresseerd was in de Ita
liaansche koloniën, en dat er een
grein van waarheidyy was in de
berichten, dat Rusland het beheer
over Tripolitanië op prijs zou
stellen.
Molotov liet duidelijk uitkomen,
dat Rusland gaarne vasten voet zou
hebben in het Middellandsche Zee
gebied.
CIRCUSARTIST PLOTSELING
OVERLEDEN
In het circus Mikkenie Strassbur
ger, dat thans te Leiden speelt, over
leed kojt na zijn werk tijdens de
avondvoorstelling op 56-jarigen leef
tijd de heer Van de Winkel, in de
artistenwereld met zijn partner be
kend onder den naam Sax en Phoon,
de muzikale clowns, en de Rios,
twee mannen met een koffer.
Verwachting tot Donderdag
avond:
Matige, tijdelijken krachtige
wind tussclien West en Zuid,
gwaar bewolkt met tijdelijke op
klaringen, nu en don eenige
regen, zelfde temperatuur.
Zon onder 18.47. Maan 18.19—2.31,
Zon op 6.22.
Ir. S. L. Louwes, directeur-generaal
voor de voedselvoorziening, bevindt
zich momenteel in de Vereenigde
Staten, waar hij deelneemt aan on*
derhandelingen tot aankoop van voed
sel en landbouwvoorraden.
Tijdens een persconferentie wees de
heer Louwes er op, dat van het land,
geïnundeerd met zout water, eerst
over 5 of 6 jaar een normale oogst
kan worden verwacht. Daardoor zou
het noodig zijn in het komende half
jaar 1.250.000.000 kg. graan en
40.000.000 kg. vet in te voeren. Tot
dat doel was een crediet van onge
veer 30.000.000 dollar beschikbaar ge
steld, dat de behoefe aan voedsel en
hetgeen voor den landbouw noodig is
zou dekken.
Met betrekking tot het benoodigde
voedsel gaf de heer Louwes de vol
gende in^eeling: 90.000 ton tarwe per
maand voor het volgend Jaar. 50.000
ton vleesch gedurende het eerstvol
gend half jaar ten einde het vleesch-
rantsoen van vier oz. op elf oz. per
week te brengen. 350.000 ton voedsel
met hoog proteïnegehalte gedurende
het eerstvolgend half jaar.
Aan paarden heeft de landbouw het
meest gebrek, daar er slechts drie
tot vierduizend van de zestigduizend,
die de Duitschers hadden geroofd, zijn
teruggekeerd.
Voortaan worden brieven en brief
kaarten voor Denemarken, Finland,
Noorwegen, Polen, Rusland, Zweden
en Zwitserland per luchtdienst ver
zonden, zonder dat daarvoor lucht
recht verschuldigd is.
Een groote colonne zilverwitte
Deensche auto's kwam op het einde
van de vorige week naar de bloemen
stad van Nederland, om kinderen af
te halen, die een half jaartje in Zwe
den mochten doorbrengen om een wei
nig op verhaal te komen na dien
langen tijd van ontbering, welken zij
hier hebben moeten doormaken.
Groot was de verrassing voor het
Roode Kruis in Haarlem, toen deze
auto's een zending levensmiddelen uit
De (remarken meebrachten, waarvan
iedere Haarlemmer en ieder persoon uit
de omgeving zou kunnen profiteeren.
De wagens vervoerden 40 ton Jam, 20
ton boter, 19992 kg. kaas en 3339 kg.
eieren, een geschenk van de Deensche
bevolking. De Nederlandsche consul
1im zich er persoonlijk voor beijverd
de auto's niet leeg, maar met voedsel
te laten vertrekken. Reeds verscheide
ne steden in ons land hebben een
dergelijke zending ontvangen.
De d?/„ributie van de levensmidde
len heeft heel wat voeten in de aarde,
hetgeen begrijpelijk is, want het is
niet eenvoudig, om een onverwachte
zending in een minimum van tijd
te verdèelen. Toch zal elkeen vóór
Zondag in het bezit van een pakket
kunnen zijn.
Tot curatoren van het Gymna
sium te Haarlem zijn benoemd mr.
C. Brlët, mr. A. Bruch, mr. Th. A.
Wesstra en dr. J. Roorda,
Dr. A. van den Boom zal voor de
Vereeniglng „Haarlem" in het gebouw
van den H.K.B. Zaterdag 22 Sept. om
2.30 uur een lezing houden over Frans
Hals.
Ik vind het IJselijk, dat
ze u hier al die bom-
ruïnes laten zien, ter
wijl het bij u zelf zoo
veel erger is," mompelt
de intellectueele jongeda
me, vrijwilligster van een
of ander hulpcorps, die in
een provinciestad onzen
auto chauffeert.
De Engelschen houden
niet van nakaarten en
pronken niet graag met
hun wonden, zelfs niet,
zooals de Spartanen, met
hun litteekenen. De bom
gaten, die men overal aan
treft, een paar huizen of.
een paar straten groot,
hebben inderdaad meer
van dorre litteekenen dan
van bloedende wonden.
Onmiddellijk na een bom
bardement werden de rui
nes doorgaans geslecht en
opgeruimd, zoodat zij min
der hadden van een plek,
waar een huis gestaan
had dan van een plaats,
waar een huis moest ko
men; de reden was psy
chologisch. Nu is er over
al, in Londen zoowel ais
in de provincie, een soort
hoog onkruid met paar
se bloemen overheen
gegroeid, als over een oud
kerkhof. Alleen de ruïne*
van de kerken, onvergete
lijk die van Coventry's
Kathedraal, staan als
schrille getuigen.
In Londen echter had
het M. O. I. (Ministry of
Information) een man
voor ons uitgezocht, die
misschien óók niet van
nakaarten houdt, maar
die meer van "het spel ge
zien heeft dan ieder an
der. Het is de heer Fidler
van het Londensche graaf-
schapsbestuur, wiens taak
het gedurende den oorlog
Vogelvlucht-indruk
van Engeland
was onmiddellijk de tref-
plaats van iedere bom te
bezoeken. Dat beteekende,
dat hij bij een zwaar bom
bardement eenige nachten
lang geen bed zag.
Wij staan met hem bij
de leege schaal van Ail
Hallows, Londens oudsïe
heiligdom, waar de vrijheid
bij het altaar geboren
werd en dat alsof
de nazi-geest zelf hem
richtte een van de eer
ste voltreffers kreeg.
Wij staan bij St. Paul's en
staren over de doode ga
ping, die een mijl lang
dwars door de City werd
geslagen by den aanval van
Zaterdagavond 29 Dec. 1940,
den laatsten geconcen-
treerden aanval, die den
Duitschers gelukte. Kort
daarna trad RADAB in
werking, het radio-peil -
systeem, waarvan het ge
heim nog" niet wordt prijs
gegeven en dat door tij
dige plaatsbepaling der
aanvallende vliegtuigen
hun verstrooiing mogelijk
maakte. Wij zien iets van
stadswijken als Stepney,
woonstee van 250.000 ar
men en kleurlingen, waar
de waarschuwingen' van
het stadsbestuur in vijf
talen, Engelsch, Jiddisch,
Chineesch, een Indisch en
een Afrikaansch dialect,
worden aangeplakt en waar
geen enkel huis onbescha
digd bleef. Wij rijden door
de dekken en zien de ver
vaarlijke gaten „de vol
gende anderhalve mijl heeft
zwaar geleden," zegt onze
gids die de even ver
vaarlijke bedrijvigheid nooit
hebben onderbroken on
vaak door noodconstructies
alweer overdekt zijn. En
dan zien we overal, langs
lederen weg en op iedere
wandeling, de „kleins"
brandgaten van verdwaalde
bommen en van de latere
V-wapens. die zooveel
maandenlang dag on
nacht" over stad en land
vieleh en hier een fabriek,
daar een winkel of een
ziekenhuis, of op een Zon
dagmorgen de volle kapel
van de Garde wegsloegsr.;
en wier uitwerking door de
brandweer zonder veel
moeite te localiseeren vas,
maar wier onafgebroken
dreunende dreiging on
draaglijk geweest moet zijn.
Hoe hebben zij het ge4
dragen? Het werk, het
haastige werk, dat een
oorlog moest voorbereiden,
nadat hij al begonnen was,
heeft nooit stilgestaan. De
man van de County ver
télt, dat de vierduizend
employé's van het graaf-
schapsbestuur nog nooit
zoo weinig onder de roode
lijn hadden geteekend, die
„tien minuten te laat op
kantoor" beteekent, als
gedurende de Blitz. En
toen na de groote Decem-
beTbütz de City nog
brandde rondom haar
nauwe stegen, aaten de
zakenlui Maandagochtend
langs de eerste brand
vrije straat met een
typiste en een adres
bord, en namen orders aan.
Sportiviteit? Een Engelsch-
man verzekert ons gewich
tig, dat „goede voeding zeer
belangrijk geweest is". Een
Pransqhman meent, dat het
nooit tot hen is doorge
drongen hoe slecht het met
hen stond; zij hebben geen
fantasie. Een Hollander, die
al vijftien Jaar in' Enge
land woont, zegt dat hij
sindsdien gra&g in Enge
land woont.
En er wordt weinig meer
over gesproken. Het was
„the Blitz of course". En
meer valt er blijkbaar niet
van te zeggen.
Haarlemsche gezinshoofden en al
leenstaande hoofdbewoners in het be
zit van een noodstamkaart kunnen
thans een brandstoffenkaart T 509
aanvragen en wel op formulieren
MD 323/09, welke bij de afd. brand
stoffen Zijlstraat 70 verkrijgbaar zijn,
Geëvacueérden, die in Haarlem thans
als gezinshoofd of alleenstaand
hoofdbewoner woonachtig zijn, kun
nen daar eveneens terecht. BH vor
ming van nieuwe gezinnen door hu
welijk zal alsnog een brandstoffen-
kaart kunnen worden aangevraagd.
Aangezien dit jaar geen gas voor
verwarmingsdoeleinden zal worden
verstrekt, kunnen gezinnen, dia
vroeger gas verbruikten voor verwar
ming, thans een brandstoffenkaart
aanvragen. Zij, die deze week een
brandstoffenkaart T 509 ontvangen,
hebben het recht, de bonnen 43, 44,
45 en 46 alsnog bij een brandstoffen-
handelaar in te leveren. Ingevulde
aanvraagformulieren moeten als volgt
worden ingeleverd: Donderdag 8.30
12 L, M en N, 2—4 O, P, Q, B; Vrij
dag 8.30—12 S, T, U, V, 2—4 W, X,
IJ, Z; Zaterdag 8.3011.30 na-uit
reiking.
In verband met de omwisseling
van de bankbiljetten is de afd. textiel
te Haarlem tot en met 25 Sept. ge
sloten; te Heemstede tot 1 Oct. Van
26 t.m. 29 Sept. zullen de loketten
uitsluitend geopend, zijn voor het
afstempelen van de Shaefvergunnin-
gen, welke door N.V.H. werden uit
gereikt. Ook de voorrangsbriefjes van
N.V.H. moeten wachten. Aan het
einde der volgende week zal een
nieuwe regeling van distributie van
textielproducten worden bekendge
maakt. Te Heemstede volgt voor het
aanvragen van schoenen nader be
richt.
Morgen, Donderdag, zijn aan de
beurt voor het omwisselen van geld.
en het afhalen van A-kaarten in de
Vleeschhal: restant B en CaOo,
8.9.45 uur; restant C en D, 1012
uur; E en F. 13—14.45 uur; G en H—
Hars, 1516.30 uur.
Te Haarlem kunnen bedragen van
f 300 per gezin gestort worden aan
de Posterijen, bij bankinstellingen,
spaarbanken en bij den Gem. Incas-
sodienst, Stortingsdienst- en Ophaal
dienst, Jacobijnenstr. 22,: Woensdag
26 Sept, A van 912.30; BaBrak
van 13.3016.30, Donderdag 27 Sept.
restant B, C en D van 912.30;
E, P, G en Hars van 13.3016.30;
Vrijdag 28 Sept. restant H. I en J
Jong van 912.30; restant J, K
en LaLiet van 13.3016.30; Zater
dag 29 Sept. restant L, M, N, O en
PaPop van 912.30; restant P, Q
en B en Sa—Schik van 13.3016.30;
Maandag 1 Oct. restant S en T van
9—12.30; U, V en W van 13.30—16.30;
Dinsdag 2 Oct. X, IJ en Z en na-
inlevering van 912.30- Collectieve
inlevering en na-inlevering van 13.30
—16.30.
In den ouderdom van 84 jaar is
gisteren te Haarlem Overleden da
bekende actrice en speelster -van tal
rijke karakterrollen Anna Sablairol
les. Haar laatste tournée maakte zij
in 1939. Voorts maakte zij deel uit
van het gezelschap Bouwmeester,
van de Kon. Vereeniging voor Neder-
iandsch tooneel. Zij was gehuwd met
den bekenden journalist en toneel
recensent J. H. Kösslng.
