Onze driekleur wappert boven Batavia Niet met Soekarno aan conferentietafel Regeeringsverklaring over Indië Wie is Soekarno? NATIONALISATIE In Japansche gevangenschap Nederlandsche matrozen van de „Tromp" hebben op Java voet aan wal gezet Proclamatie van Mountbatten Het weer Radio-uitzending op twee golflengten 69ste JAARGANG No. 23353 MAANDAG 1 OCTOBER 1945 Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544 Abonnementsprijs 30 cent per weet De politieke ontwikkeling Kerken als munitiedepot van de Ned. Bank en de kolenmijnen Radio-boodschap van Z.H. den Paus GROOTE MARIAFEESTEN IN MEXICO-CITY Kardinaal Villeneuve Pauselijk Legaat Prinses Beatrix tijdens het speelkwartiertje op haar school te Bilthoven (Foto ,,'t Sticht") Minister Logemaan naar Londen. NIEUWE HAARLEHSCHE COURANT Zaterdagochtend om 2.50 uur hebben Geallieerde troepen op Java voet aan wal gezet. Britsche mariniers namen in Tandjong-Priok de wacht over de kampen over en nestelden zich in het havengebied Seaforth. Highlanders bezetten strategische punten in Batavia en heschen de Nederlandsche, Engelsche en Amerikaansche vlaggen op het vroegere Japansche hoofdkwartier. Ook een detachement vain meer dan 100 Nederlandsche matrozen ?an den kruiser „Tromp" heeft deelgenomen aan de landing. Per rijwiel reden zU naar het eenige krijgsgevangenkamp in Batavia, waar zij de bewaking overnamen. Het binnentrekken der troepen verliep rustig. Bij de Geallieerde vlootversterkingen, die in de haven van Tand- jong-Priok zijn aangekomen, bevinden zich de Nederlandsche kruiser „Tromp", de Britsche kruiser „Sussex", een Britsch fregat en twee Nederlandsche onderzeeërs. Lord Mountbatten lieeft een proclamatie uitgevaardigd aan de bevolking, waarin hij zegt, dat de geallieerde troepen 'gekomen zijn om het recht en de orde fe hand haven tot liet oogenblik, waarop de wettige regeering van Neder- landsch-Iudië weer in functie treedt. De Japanneezen zullen aansprake lijk blijven voor het handhaven van, recht en orde In alle deelen van Java totdat deze door geallieerde strijdkrachten zullen zijn bezet, Mountbatten hoopte, dat er geen daden van geweld zullen plaats vin den van de zijde van een klein ge deelte van de bewoners van Java, die de bevolking van Indonesië een slechte reputatie zouden geven bij de vereenigde volken. De Neder- landsch-Indische wetten, waarmede de bevolking vertrouwd Is, zullen worden toegepast door ambtenaren van de Nlca, slechts ondergeschikt aan nadere bevelen, die Mountbat ten wellicht genoodzaakt zal zijn te geven ln het belang van de goede orde. Vlce-admlraal Patterson, com mandant van het vijfde Britsche kruiser-eskader, heeft in een pers conferentie medegedeeld, aldus meldt U. P-. dat de bezetting van Batavia en omgeving Zondag voltooid was. Een lid van zijn staf heeft Soc- urn miiiiiii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin ifiimi Een vraag, welke vele onzer lezers zich in de afgeloopen dagen wel zullen hebben gesteld, is: Wie is drirSoekarno, die zich de leider der Indonesische nationalis ten noemt? Soekarno, die aan de Technische Hoogeschool te Bandoeng den inge- hieursgraad behaalde, studeerde niet in Nederland. Dit in tegenstelling tot de meeste bestuursleden van de door hem opgerichte „Partai Nasio- nal Indonesia" (P.NI.), die, toen zij. in Europa vertoefden, nauwe relaties met communistische leiders aanknoopten. De manier, waarop propaganda gevoerd werd, alsook de ideologie van de P. N. I., was een bijna volledige copie van die der communisten. Soekarno's demagogie ging zelfs zoo ver, dat leiders van andere nationalistische partijen hst gouvernement er voor waarschuwden, dat de activiteit der P. N. I. ten slotte tot bloedvergieten zou leiden. Tenslotte werd de toestand on houdbaar en het gouvernement be sloot handelend op te treden. Soe karno en drie leden van het hoofd bestuur werden voor den landraad gedaagd en Soekarno tot 4 jaar gevangenisstraf veroordeeld. De gouverneur-generaal verzachtte de straf tot de helft. Na zijn vrijlating sloot Soekarno zicy. aan bij de Par tai Indonesia. Wederom werd hij door zijn eigen welsprekendheid meegesleept en wederom moest .het gouvernement ingrijpen. Hoewel hij aanbood de geheimen van zjjn par ty te openbaren, mits hij niet ver volgd zou worden, ging men hier niet op ln en werd hij naar Flores verbannen. Later mocht hij, ln ver band met zijn slechte gezondheid, naar Benkoelen op Sumatra vefhui- zen. Uit opgevangen radioberichten blijkt, dat Soekarno tijdens de bezetting een werktuig in Japan sche handen is geworden. Tokio N™,e'!'bT, 1943 Slug UH naar Hani, l ''en Yokusuml-tempel af aan de geesten van hii iim'11,1 ',le waren gevallen „bjj de bevrijding van Java" lie keizer verleende bS,„aJe Jarv„a den Heiligen Schat (tweede klasse) uit „erkentelijkheid voor sa menwerking met de Japansche mi litaire autoriteiten." Op 8 November 1944 leidde hij n®n plechtigheid in Batavia, waarbij ngeu van Churchill, Koose- n Van der Plas werden ver- ï^a"d' .°P 14 Juni van dit Jaar roe?® bet vernemen van het °ul sche capitulatie, de „dappere Duitsche natie". bodig0610 commentaPr is wel over- karno bezocht en met den natio- nalistischen leider en zes leden van zijn „republikeinsche regee ring" gesproken. Hij bracht hun het misnoegen van den admiraal over naar aanleiding van de vvette- looze toestanden In Batavia en elders en gaf de verzekering dat er geen sprake zou zijn van een geallieerde erkenning van een door den vijand begunstigde factie-re-' geering. Aan den anderen kant heeft deze Britsche officier den nationalisten echter verzocht hun samenwerking te verleenen, niet als politieke lei ders, doch als publieke figuren, bij het opheffen der wetteloosheid, en by het lenigen van den heerschen- dén nood. Soekarno heeft hierin toe gestemd. Generaal Christison's verklaring, waarvan wy Zaterdagavond reeds enkele opmerkelijke passages publi ceerden, behelst nog de verzekering, dat de generaal Soekarno en Hatta, Indien bereikbaar, zou ontbieden om ze te ondervragen, in de weten schap, dat hun nationalistische be wegingen door de Japanners ge steund werden. De politieke ontwikkeling in Yndlé staat momenteel in het brandpunt der belangstelling. De Nederlandsche ambassade te Londen wijst er nadrukkelijk op, dat radicale Indonesische nationa listen in Nederland zich volkomen bereid toonen met onze regeering samen te werken bij het beramen en uitvoeren van de voorgestelde constitutioneele hervormingen op de basis van de verklaring van Ko ningin Wilhelmina van 6 Decem ber 1942. Deze verklaring voorzag, zooals bekend, in een gelijkwaardig heid der samenstellende deelen van het Koninkrijk en beloofde een rijkoeonferentie byeen te roepen na de bevrijding van het geheele ko ninkrijk voor het opzetten van een n'ïuwe constitutie volgens deze lij nen. Kolonel Raden Hadji Abdoel Kadir Widjojoadmodjo, die als speciaal adviseur aan den staf van admiraal Patterson Is toegevoegd, lieeft verklaard', dat Soekarno's Indonesisch nationalisme geen vat zal hebben op ontwikkelde, noch op onontwikkelde Indonesiërs. Mijns inziens, aldus de kolonel, is het zeer wei mogelijk harmonieuze vereenigde staten van Indonesië te scheppen binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Een vyfjarenplan voor Indië zou zich allereerst ten doel moeten stellen de opvoeding van ons volk. Indië's problemen zijn niet zoozeer van politieken dan wel van economischen en socialen aard In een meer ontwikkeld Indonesië dienen vrije verkiezingen in de al lereerste plaats bevorderd te wor den. Indonesische afgevaardigden naar de vergadering van het Ko ninkrijk. opgeroepen door Koningin Wilhelmina, moeten door ontwikkel de Indonesiërs worden benoemd. Daar het Indonesische volkslied officieel erkend is door Nederland, lijkt het verkeerd de rood-witte vlag te verbieden, welke het traditioneel embleem van Java Is. Het zou zelfs mogelijk zyn een compromis te be reiken door daaraan een oranje wimpel te bevestigen als symbool van de banden, die Indonesië en Nederland binden, tot zoover kolo nel Raden Widjojoadmodjo. Sylvain Mangcot, de diploma tieke correspondent van Reuter, wijst op de gecompliceerde toe standen. waarvoor de Geallieerde militaire commandanten zich zien geplaatst. Het is de bedoeling btj'- stand te verleenen aan het Neder landsche bestuur om hem het be heer over zijn koloniën zoo spoe dig mogelijk te doen hernemen. Het godsdienstige leven ln Indië wordt geleidelijk weer hervat. Tot dusver werken ln totaal 32 katho lieke en protestantsehe geestelijken. Onder het Japansche regime wa ren slechts liturgische diensten zon der preek veroorloofd. Vele kerken, door de japanners gebruikt als mu nitieopslagplaatsen, worden nu leeg gehaald. De Willemskerk te Batavia werd gebruikt als een mausoleum. De urnen zijn nu verwijderd en een eerste godsdienstoefening is er weer gehouden. Verwachting tot Dinsdagavond: Aanvankelijk nog matige, later zwakke wind tusschen Noordwest en Noordoost. Zwaar tot half be wolkt, overwegend droog weer, zelfde temperatuur. Zon onder 18.19. Maan onder 17.06. Zon op 6.42. Op een vergadering te Nijmegen heeft minister Drees verklaard, dat het kabinet, dat voortreffelijk sa menwerkt, naar nationalisatie van de kolenmijnen en van de. Ned. Bank zal streven. Op den grond slag van het nationale zal net de internationale samenwerking be oogen. Spr. gaf voorts een overzicht van de vele moeilijkheden die aan het herstel van het land verbonden zijn. Het volgend jaar hoopt men over twaalf millioen paren schoenen te beschikken. Ten aanzien van de geld- zuivering merkte de minister op, dat het daarbij niet de bedoeling van minister Lieftinck Is geweest, een volledig socialisme in te luiden; het is een blijk van bereidheid om stap pen te nemen, die als anti-kapitalis tisch kunnen worden beschouwd. Naar wij vernemen, zal „Herrijzend Nederland" zeer binnenkort op twee golflengten gaan uitzenden, waar door belangrijke uitbreiding en af wisseling in dë dagprogramma's kun nen worden bereikt. Verder bestaan er groote plannen in verband met den wereldomroep. VATICAANSTAD, 1 Oct. (A.P.) In een radioboodschap tot het nationale Katholieke congres van Christus Ko ning te Bogota (Columbia) heeft Z. H. de Paus den katholieken op het hart gedrukt: „Wy smeeken u uwe ooren te sluiten voor dogma's, die oproer, haat en vernieling prediken en mede te werken aan werkelijke Christelijke sociale verbroedering, want er is geen rechtschapen stre ven, dat geen weerklank vindt in de Katholieke leer." In Zijn rede her- dacth de Paus den honderdsten ver jaardag van het oprichten van het Apostolaat des Gebeds in Columbia. By gelegenheid van de groote Kro ningsfeesten ter eere van O U. Vrouw van Guadeloupe, die 12 October ln de hoofdstad van Mexico met greoten luister zullen worden gevierd, zal Z. Em. Kardinaal Villeneuve, Aarts bisschop van Quebec, zich als Pau selijk Legaat naar Mexico begeven. Hij zal dan een kostbare gouden kroon, versierd' met 45 diamanten, plaatsen op het hcofd van het over geheel Zuid-Amerlka vereerde beeld van O.L. Vrouw van Guadeloupe. 's-GRAVENHAGE, 1 Oct. De Re- geeringsvoorlichtingsdienst deelt over den toestand op Java het volgende mede: Door het geallieerd opperbevel is besloten, dat de bezetting van Java voorshands beperkt zal blijven tot de steden Batavia en Soeraba'ja. Hierdoor blijft de vraag open, wie het gezag uitoefent in het overige deel van het eiland. Aan de Japanners, die immers ontwapend en als krijgsgevangenen afgevoerd zullen worden, kan dit uiteraard niet meer worden overge dragen. De Nederlanders zijn nog niet in staat dit gezag over te nemen en het is wel bekend, dat de oorzaak daarvan ligt in het feit, dat het Rijk in Europa zoo laat is bevrijd en dat De Uniited-Press-cor- respondent Mcdougall is te Singapore aange komen na drie en een half Jaar in Japansche gevangenschap op Su matra en Banka te heb ben doorgebracht. Hij seint ons o.m. In Palembang en op Banka heb ik mijn ge vangenschap gedeeld met vele Nederlandsche regeeringsambtenaren en burgers, met Engel- schen en Australiërs. Ik behoorde tot de overlevenden van het m.s. „Poeloebras". Wij werden eerst op open vrachtauto's en later in kolenwagens van den trein naar Palem bang gezonden op ieder stationnetje stop te die trein langen tijd. Dan werd de bevolking door de Japanners op getrommeld om te gaan kyken naar de blanken, die nu zoo door de Ja panners vernederd wa ren. Wij sliepen in het kamp óp den naakten vloer van ons verbiyf, want dekens kregen wij niet totdat wij zelf een paar gonjezakken wis ten te bemachtigen, die wy tot ons „bed" promoveerden, uit blik jes, kokosnootdoppen, vodden, stukjes hout en andere dingen, die ons toevallig in handen kwamen, vervaardigden wy op den duur ons „servies", onze tan denborstels, kammen, „kleeding" en schoei sel. Van de Japanners kregen wij letteriyk niets. Na verloop van tijd wist ik een baantje te krijgen in het hospi taal van de gevangenis. Daar beleefden wij de zonderlingste en de aangrijoendste toonee- len. Zoo hebben wij bijna een man begra ven, die nog niet dood was. Hij gaf geen enkel teeken van leven meer en wij, die om hem heen stonden, zelden tegen elkaar; „Hij is dood, we moeten hem maar meteen begra ven". Op dat moment slaagde de man er in met het hoofd te schudden. Hij had 1>U volle bewustzijn alles gehoord wat wij zeiden. Wat er in hem omging op dat oogenblik, zijn wy nooit te weten ge komen, want later op den avond stierf hij In derdaad. Hij was een van de vele lijders aan beri-beri. Wie die ziek te niet kent, weet niet hoe vreeselijk de uit werking daarvan Is. In. de eerste beri-beri-pe- riode, die Ik in ons „ziekenhuis" door maakte, viel tevens de. tijd van onzen ergsten voedselnood. D» men- schen vingen kevers en aten die. Ook hagedis sen en slangen waren ons voedsel en wee den hond, die in onze buurt verzeild raakte. In Maart 1945 ten slotte brachten de Ja panners ons allen van Muntok over naar een rubberonderneming bij Loeboek Linggau op Zuidwest-Sujnatra. waar meer voedsel be schikbaar was voor ons, omdattydens den overtocht 200 te zwakke gevangenen be zweken. Hier slaagden wij er zoo nu en dan ln' voedsel te smokke len en, daar ik een baantje had, dat mij op het bureau van den Japanschen comman dant bracht, kon ik wel eens Japansche kranten bemachtigen, die een van ons voor ons wist te vertalen. Wij wisten nu dat het einde mis schien ln zicht was en toen op 24 Augustus de Japansche kampcom mandant ons allen buiten het prikkeldraad deed opstellen, ver moedden wij al wat hij ons te vertellen zou hebben. De oorlog was afgeloopen. Ik koek scherp naar de gezich ten van mijn medege vangenen. Zij waren uitdrukkingloos. Na tuurlijk juichten wij naderhand en sloegen elkaar op de schouders, maar wij waren eigen lijk niet erg opgewon den'. Den volgenden dag mochten de mannen in contact komen met de vrouwen uit de nabij gelegen vrouwenkam pen. Er was vreugde, maar ook veel verdriet, toen wy onze inlich tingen uitwisselden over de sterfgevallen. het tempo van de vorming en ver scheping van nieuwe strijdkrachten doorloopend is vertraagd door de eischen van oorlogvoering en demo bilisatie der groote bondgenooten. De moeilijkheid, waarin men al dus is geraakt, verklaart vermoe delijk de neiging, die volgens pers berichten bij sommige Britsche in stanties zou bestaan, oin het zgn. Soekarno-bewind als de de facto- regeering te erkennen en ons over te halen daarmede besprekingen te voeren. De Nederlandsche regeering kan hier niet op ingaan. Soekarno heeft er zich toe geleend werktuig en marionet der Japanners te zijn, waarvoor hy met een hooge Japan sche keizerlijke onderscheiding is beloond. Deze fascistisch georiënteerde man heeft stelselmatig haat gepredikt te gen de geallieerden (een van zijn slogans was: „America maoe di strika, Inggris maoe di llnggis", hetgeen be- teekent: „Wij zulwn Amerika weg vagen en het Engelsche Rijk met een breekijzer openbreken" of in het En- gelsch vertaald: „America we shall iron out. England we shall break open with a crowbar"). Met deze figuur, die zekere de magogische gaven moge hebben, doch die bewezen lieeft een ont stellend opportunist te zijn In de keuze zijner middelen, kunnen zich vertegenwoordigers van liet wettig gezag niet om de conferen- tietafei zetten. Ai hetgeen de laatste dagen in verband met de ontwikkeling der gebeurtenissen in Nederlandsrli- Indië gezegd en gedaan is, zal de Nederlandsche regeering niet af brengen van het weloverwogen be leid, zooals dit ó.ui. is uitgestip peld in de welbekende rede van H.M. de Koningin van 7 December 1942, waarin volledig deelgenoot schap van Nëderlanasclt-Indië iu het Koninkryk en zelfstandigheid ln inwendige aangelegenheden jn uitzicht zijn gesteld. Dit was do lyn en dit biyft de lijn. De regee ring heeft hieraan thans niets toe te voegen. Prof. dr. J. H. A. Logemann, mi nister van Overzeesche Gebieden, ls gisteren per vliegtuig teruggekeerd van zijn reis naar Australië, waar hij be sprekingen heeft gevoerd met de Ne- derlandsch-Indische overheid. Minis ter Logemann woonde gisteren een bijzonderen ministerraad bij van zeer langen duur. Hedenmorgen is de mi nister per vliegtuig naar Engeland vertrokken, waar hij met de Engel sche regeering nadere besprekingen zal voeren in verband met de jongste ontwikkelingen. De minister wordt Woensdag hier te lande terugverwacht.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1945 | | pagina 1