Onze driekleur wappert
boven Batavia
Niet met Soekarno aan
conferentietafel
Regeeringsverklaring over Indië
Wie is Soekarno?
NATIONALISATIE
In Japansche gevangenschap
Nederlandsche matrozen van de „Tromp"
hebben op Java voet aan wal gezet
Proclamatie van
Mountbatten
Het weer
Radio-uitzending op twee
golflengten
69ste JAARGANG No. 23353
MAANDAG 1 OCTOBER 1945
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544
Abonnementsprijs 30 cent per weet
De politieke ontwikkeling
Kerken als munitiedepot
van de Ned. Bank
en de kolenmijnen
Radio-boodschap
van Z.H. den Paus
GROOTE MARIAFEESTEN
IN MEXICO-CITY
Kardinaal Villeneuve Pauselijk
Legaat
Prinses Beatrix tijdens het speelkwartiertje op haar school
te Bilthoven (Foto ,,'t Sticht")
Minister Logemaan naar
Londen.
NIEUWE HAARLEHSCHE COURANT
Zaterdagochtend om 2.50 uur hebben Geallieerde troepen op Java voet
aan wal gezet. Britsche mariniers namen in Tandjong-Priok de wacht
over de kampen over en nestelden zich in het havengebied Seaforth.
Highlanders bezetten strategische punten in Batavia en heschen de
Nederlandsche, Engelsche en Amerikaansche vlaggen op het vroegere
Japansche hoofdkwartier.
Ook een detachement vain meer dan 100 Nederlandsche matrozen
?an den kruiser „Tromp" heeft deelgenomen aan de landing. Per rijwiel
reden zU naar het eenige krijgsgevangenkamp in Batavia, waar zij
de bewaking overnamen. Het binnentrekken der troepen verliep rustig.
Bij de Geallieerde vlootversterkingen, die in de haven van Tand-
jong-Priok zijn aangekomen, bevinden zich de Nederlandsche kruiser
„Tromp", de Britsche kruiser „Sussex", een Britsch fregat en twee
Nederlandsche onderzeeërs.
Lord Mountbatten lieeft een
proclamatie uitgevaardigd aan de
bevolking, waarin hij zegt, dat de
geallieerde troepen 'gekomen zijn
om het recht en de orde fe hand
haven tot liet oogenblik, waarop
de wettige regeering van Neder-
landsch-Iudië weer in functie
treedt.
De Japanneezen zullen aansprake
lijk blijven voor het handhaven van,
recht en orde In alle deelen van
Java totdat deze door geallieerde
strijdkrachten zullen zijn bezet,
Mountbatten hoopte, dat er geen
daden van geweld zullen plaats vin
den van de zijde van een klein ge
deelte van de bewoners van Java,
die de bevolking van Indonesië een
slechte reputatie zouden geven bij
de vereenigde volken. De Neder-
landsch-Indische wetten, waarmede
de bevolking vertrouwd Is, zullen
worden toegepast door ambtenaren
van de Nlca, slechts ondergeschikt
aan nadere bevelen, die Mountbat
ten wellicht genoodzaakt zal zijn te
geven ln het belang van de goede
orde.
Vlce-admlraal Patterson, com
mandant van het vijfde Britsche
kruiser-eskader, heeft in een pers
conferentie medegedeeld, aldus meldt
U. P-. dat de bezetting van Batavia
en omgeving Zondag voltooid was.
Een lid van zijn staf heeft Soc-
urn miiiiiii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin ifiimi
Een vraag, welke vele onzer
lezers zich in de afgeloopen dagen
wel zullen hebben gesteld, is: Wie
is drirSoekarno, die zich de
leider der Indonesische nationalis
ten noemt?
Soekarno, die aan de Technische
Hoogeschool te Bandoeng den inge-
hieursgraad behaalde, studeerde niet
in Nederland. Dit in tegenstelling
tot de meeste bestuursleden van de
door hem opgerichte „Partai Nasio-
nal Indonesia" (P.NI.), die, toen
zij. in Europa vertoefden, nauwe
relaties met communistische leiders
aanknoopten. De manier, waarop
propaganda gevoerd werd, alsook de
ideologie van de P. N. I., was een
bijna volledige copie van die der
communisten. Soekarno's demagogie
ging zelfs zoo ver, dat leiders van
andere nationalistische partijen hst
gouvernement er voor waarschuwden,
dat de activiteit der P. N. I. ten
slotte tot bloedvergieten zou leiden.
Tenslotte werd de toestand on
houdbaar en het gouvernement be
sloot handelend op te treden. Soe
karno en drie leden van het hoofd
bestuur werden voor den landraad
gedaagd en Soekarno tot 4 jaar
gevangenisstraf veroordeeld. De
gouverneur-generaal verzachtte de
straf tot de helft. Na zijn vrijlating
sloot Soekarno zicy. aan bij de Par
tai Indonesia. Wederom werd hij
door zijn eigen welsprekendheid
meegesleept en wederom moest .het
gouvernement ingrijpen. Hoewel hij
aanbood de geheimen van zjjn par
ty te openbaren, mits hij niet ver
volgd zou worden, ging men hier
niet op ln en werd hij naar Flores
verbannen. Later mocht hij, ln ver
band met zijn slechte gezondheid,
naar Benkoelen op Sumatra vefhui-
zen.
Uit opgevangen radioberichten
blijkt, dat Soekarno tijdens de
bezetting een werktuig in Japan
sche handen is geworden.
Tokio N™,e'!'bT, 1943 Slug UH naar
Hani, l ''en Yokusuml-tempel
af aan de geesten van
hii iim'11,1 ',le waren gevallen
„bjj de bevrijding van Java" lie
keizer verleende bS,„aJe Jarv„a
den Heiligen Schat (tweede klasse)
uit „erkentelijkheid voor sa
menwerking met de Japansche mi
litaire autoriteiten."
Op 8 November 1944 leidde hij
n®n plechtigheid in Batavia, waarbij
ngeu van Churchill, Koose-
n Van der Plas werden ver-
ï^a"d' .°P 14 Juni van dit Jaar
roe?® bet vernemen van het
°ul sche capitulatie, de
„dappere Duitsche natie".
bodig0610 commentaPr is wel over-
karno bezocht en met den natio-
nalistischen leider en zes leden
van zijn „republikeinsche regee
ring" gesproken. Hij bracht hun
het misnoegen van den admiraal
over naar aanleiding van de vvette-
looze toestanden In Batavia en
elders en gaf de verzekering dat
er geen sprake zou zijn van een
geallieerde erkenning van een door
den vijand begunstigde factie-re-'
geering.
Aan den anderen kant heeft deze
Britsche officier den nationalisten
echter verzocht hun samenwerking
te verleenen, niet als politieke lei
ders, doch als publieke figuren, bij
het opheffen der wetteloosheid, en
by het lenigen van den heerschen-
dén nood. Soekarno heeft hierin toe
gestemd.
Generaal Christison's verklaring,
waarvan wy Zaterdagavond reeds
enkele opmerkelijke passages publi
ceerden, behelst nog de verzekering,
dat de generaal Soekarno en Hatta,
Indien bereikbaar, zou ontbieden om
ze te ondervragen, in de weten
schap, dat hun nationalistische be
wegingen door de Japanners ge
steund werden.
De politieke ontwikkeling in Yndlé
staat momenteel in het brandpunt
der belangstelling.
De Nederlandsche ambassade te
Londen wijst er nadrukkelijk op,
dat radicale Indonesische nationa
listen in Nederland zich volkomen
bereid toonen met onze regeering
samen te werken bij het beramen
en uitvoeren van de voorgestelde
constitutioneele hervormingen op
de basis van de verklaring van Ko
ningin Wilhelmina van 6 Decem
ber 1942. Deze verklaring voorzag,
zooals bekend, in een gelijkwaardig
heid der samenstellende deelen van
het Koninkrijk en beloofde een
rijkoeonferentie byeen te roepen na
de bevrijding van het geheele ko
ninkrijk voor het opzetten van een
n'ïuwe constitutie volgens deze lij
nen.
Kolonel Raden Hadji Abdoel
Kadir Widjojoadmodjo, die als
speciaal adviseur aan den staf van
admiraal Patterson Is toegevoegd,
lieeft verklaard', dat Soekarno's
Indonesisch nationalisme geen vat
zal hebben op ontwikkelde, noch
op onontwikkelde Indonesiërs.
Mijns inziens, aldus de kolonel, is
het zeer wei mogelijk harmonieuze
vereenigde staten van Indonesië te
scheppen binnen het Koninkrijk der
Nederlanden. Een vyfjarenplan voor
Indië zou zich allereerst ten doel
moeten stellen de opvoeding van
ons volk. Indië's problemen zijn
niet zoozeer van politieken dan wel
van economischen en socialen aard
In een meer ontwikkeld Indonesië
dienen vrije verkiezingen in de al
lereerste plaats bevorderd te wor
den. Indonesische afgevaardigden
naar de vergadering van het Ko
ninkrijk. opgeroepen door Koningin
Wilhelmina, moeten door ontwikkel
de Indonesiërs worden benoemd.
Daar het Indonesische volkslied
officieel erkend is door Nederland,
lijkt het verkeerd de rood-witte vlag
te verbieden, welke het traditioneel
embleem van Java Is. Het zou zelfs
mogelijk zyn een compromis te be
reiken door daaraan een oranje
wimpel te bevestigen als symbool
van de banden, die Indonesië en
Nederland binden, tot zoover kolo
nel Raden Widjojoadmodjo.
Sylvain Mangcot, de diploma
tieke correspondent van Reuter,
wijst op de gecompliceerde toe
standen. waarvoor de Geallieerde
militaire commandanten zich zien
geplaatst. Het is de bedoeling btj'-
stand te verleenen aan het Neder
landsche bestuur om hem het be
heer over zijn koloniën zoo spoe
dig mogelijk te doen hernemen.
Het godsdienstige leven ln Indië
wordt geleidelijk weer hervat. Tot
dusver werken ln totaal 32 katho
lieke en protestantsehe geestelijken.
Onder het Japansche regime wa
ren slechts liturgische diensten zon
der preek veroorloofd. Vele kerken,
door de japanners gebruikt als mu
nitieopslagplaatsen, worden nu leeg
gehaald. De Willemskerk te Batavia
werd gebruikt als een mausoleum.
De urnen zijn nu verwijderd en een
eerste godsdienstoefening is er weer
gehouden.
Verwachting tot Dinsdagavond:
Aanvankelijk nog matige, later
zwakke wind tusschen Noordwest
en Noordoost. Zwaar tot half be
wolkt, overwegend droog weer,
zelfde temperatuur.
Zon onder 18.19. Maan onder
17.06. Zon op 6.42.
Op een vergadering te Nijmegen
heeft minister Drees verklaard, dat
het kabinet, dat voortreffelijk sa
menwerkt, naar nationalisatie van
de kolenmijnen en van de. Ned.
Bank zal streven. Op den grond
slag van het nationale zal net de
internationale samenwerking be
oogen.
Spr. gaf voorts een overzicht van
de vele moeilijkheden die aan het
herstel van het land verbonden zijn.
Het volgend jaar hoopt men over
twaalf millioen paren schoenen te
beschikken. Ten aanzien van de geld-
zuivering merkte de minister op, dat
het daarbij niet de bedoeling van
minister Lieftinck Is geweest, een
volledig socialisme in te luiden; het
is een blijk van bereidheid om stap
pen te nemen, die als anti-kapitalis
tisch kunnen worden beschouwd.
Naar wij vernemen, zal „Herrijzend
Nederland" zeer binnenkort op twee
golflengten gaan uitzenden, waar
door belangrijke uitbreiding en af
wisseling in dë dagprogramma's kun
nen worden bereikt. Verder bestaan
er groote plannen in verband met
den wereldomroep.
VATICAANSTAD, 1 Oct. (A.P.) In
een radioboodschap tot het nationale
Katholieke congres van Christus Ko
ning te Bogota (Columbia) heeft
Z. H. de Paus den katholieken op het
hart gedrukt: „Wy smeeken u uwe
ooren te sluiten voor dogma's, die
oproer, haat en vernieling prediken
en mede te werken aan werkelijke
Christelijke sociale verbroedering,
want er is geen rechtschapen stre
ven, dat geen weerklank vindt in de
Katholieke leer." In Zijn rede her-
dacth de Paus den honderdsten ver
jaardag van het oprichten van het
Apostolaat des Gebeds in Columbia.
By gelegenheid van de groote Kro
ningsfeesten ter eere van O U. Vrouw
van Guadeloupe, die 12 October ln
de hoofdstad van Mexico met greoten
luister zullen worden gevierd, zal
Z. Em. Kardinaal Villeneuve, Aarts
bisschop van Quebec, zich als Pau
selijk Legaat naar Mexico begeven.
Hij zal dan een kostbare gouden
kroon, versierd' met 45 diamanten,
plaatsen op het hcofd van het over
geheel Zuid-Amerlka vereerde beeld
van O.L. Vrouw van Guadeloupe.
's-GRAVENHAGE, 1 Oct. De Re-
geeringsvoorlichtingsdienst deelt over
den toestand op Java het volgende
mede:
Door het geallieerd opperbevel is
besloten, dat de bezetting van Java
voorshands beperkt zal blijven tot de
steden Batavia en Soeraba'ja. Hierdoor
blijft de vraag open, wie het gezag
uitoefent in het overige deel van het
eiland. Aan de Japanners, die immers
ontwapend en als krijgsgevangenen
afgevoerd zullen worden, kan dit
uiteraard niet meer worden overge
dragen. De Nederlanders zijn nog niet
in staat dit gezag over te nemen en
het is wel bekend, dat de oorzaak
daarvan ligt in het feit, dat het Rijk
in Europa zoo laat is bevrijd en dat
De Uniited-Press-cor-
respondent Mcdougall
is te Singapore aange
komen na drie en een
half Jaar in Japansche
gevangenschap op Su
matra en Banka te heb
ben doorgebracht. Hij
seint ons o.m.
In Palembang en op
Banka heb ik mijn ge
vangenschap gedeeld
met vele Nederlandsche
regeeringsambtenaren
en burgers, met Engel-
schen en Australiërs.
Ik behoorde tot de
overlevenden van het
m.s. „Poeloebras". Wij
werden eerst op open
vrachtauto's en later
in kolenwagens van
den trein naar Palem
bang gezonden op
ieder stationnetje stop
te die trein langen tijd.
Dan werd de bevolking
door de Japanners op
getrommeld om te gaan
kyken naar de blanken,
die nu zoo door de Ja
panners vernederd wa
ren. Wij sliepen in het
kamp óp den naakten
vloer van ons verbiyf,
want dekens kregen wij
niet totdat wij zelf een
paar gonjezakken wis
ten te bemachtigen,
die wy tot ons „bed"
promoveerden, uit blik
jes, kokosnootdoppen,
vodden, stukjes hout
en andere dingen, die
ons toevallig in handen
kwamen, vervaardigden
wy op den duur ons
„servies", onze tan
denborstels, kammen,
„kleeding" en schoei
sel. Van de Japanners
kregen wij letteriyk
niets.
Na verloop van tijd
wist ik een baantje te
krijgen in het hospi
taal van de gevangenis.
Daar beleefden wij de
zonderlingste en de
aangrijoendste toonee-
len. Zoo hebben wij
bijna een man begra
ven, die nog niet dood
was. Hij gaf geen enkel
teeken van leven meer
en wij, die om hem
heen stonden, zelden
tegen elkaar; „Hij is
dood, we moeten hem
maar meteen begra
ven". Op dat moment
slaagde de man er in
met het hoofd te
schudden. Hij had 1>U
volle bewustzijn alles
gehoord wat wij zeiden.
Wat er in hem omging
op dat oogenblik, zijn
wy nooit te weten ge
komen, want later op
den avond stierf hij In
derdaad. Hij was een
van de vele lijders aan
beri-beri. Wie die ziek
te niet kent, weet niet
hoe vreeselijk de uit
werking daarvan Is. In.
de eerste beri-beri-pe-
riode, die Ik in ons
„ziekenhuis" door
maakte, viel tevens de.
tijd van onzen ergsten
voedselnood. D» men-
schen vingen kevers en
aten die. Ook hagedis
sen en slangen waren
ons voedsel en wee den
hond, die in onze buurt
verzeild raakte.
In Maart 1945 ten
slotte brachten de Ja
panners ons allen van
Muntok over naar een
rubberonderneming bij
Loeboek Linggau op
Zuidwest-Sujnatra.
waar meer voedsel be
schikbaar was voor
ons, omdattydens
den overtocht 200 te
zwakke gevangenen be
zweken. Hier slaagden
wij er zoo nu en dan
ln' voedsel te smokke
len en, daar ik een
baantje had, dat mij
op het bureau van den
Japanschen comman
dant bracht, kon ik wel
eens Japansche kranten
bemachtigen, die een
van ons voor ons wist
te vertalen. Wij wisten
nu dat het einde mis
schien ln zicht was en
toen op 24 Augustus de
Japansche kampcom
mandant ons allen
buiten het prikkeldraad
deed opstellen, ver
moedden wij al wat hij
ons te vertellen zou
hebben. De oorlog was
afgeloopen. Ik koek
scherp naar de gezich
ten van mijn medege
vangenen. Zij waren
uitdrukkingloos. Na
tuurlijk juichten wij
naderhand en sloegen
elkaar op de schouders,
maar wij waren eigen
lijk niet erg opgewon
den'.
Den volgenden dag
mochten de mannen in
contact komen met de
vrouwen uit de nabij
gelegen vrouwenkam
pen. Er was vreugde,
maar ook veel verdriet,
toen wy onze inlich
tingen uitwisselden
over de sterfgevallen.
het tempo van de vorming en ver
scheping van nieuwe strijdkrachten
doorloopend is vertraagd door de
eischen van oorlogvoering en demo
bilisatie der groote bondgenooten.
De moeilijkheid, waarin men al
dus is geraakt, verklaart vermoe
delijk de neiging, die volgens pers
berichten bij sommige Britsche in
stanties zou bestaan, oin het zgn.
Soekarno-bewind als de de facto-
regeering te erkennen en ons over
te halen daarmede besprekingen te
voeren. De Nederlandsche regeering
kan hier niet op ingaan. Soekarno
heeft er zich toe geleend werktuig
en marionet der Japanners te zijn,
waarvoor hy met een hooge Japan
sche keizerlijke onderscheiding is
beloond.
Deze fascistisch georiënteerde man
heeft stelselmatig haat gepredikt te
gen de geallieerden (een van zijn
slogans was: „America maoe di strika,
Inggris maoe di llnggis", hetgeen be-
teekent: „Wij zulwn Amerika weg
vagen en het Engelsche Rijk met een
breekijzer openbreken" of in het En-
gelsch vertaald: „America we shall
iron out. England we shall break
open with a crowbar").
Met deze figuur, die zekere de
magogische gaven moge hebben,
doch die bewezen lieeft een ont
stellend opportunist te zijn In de
keuze zijner middelen, kunnen
zich vertegenwoordigers van liet
wettig gezag niet om de conferen-
tietafei zetten.
Ai hetgeen de laatste dagen in
verband met de ontwikkeling der
gebeurtenissen in Nederlandsrli-
Indië gezegd en gedaan is, zal de
Nederlandsche regeering niet af
brengen van het weloverwogen be
leid, zooals dit ó.ui. is uitgestip
peld in de welbekende rede van
H.M. de Koningin van 7 December
1942, waarin volledig deelgenoot
schap van Nëderlanasclt-Indië iu
het Koninkryk en zelfstandigheid
ln inwendige aangelegenheden jn
uitzicht zijn gesteld. Dit was do
lyn en dit biyft de lijn. De regee
ring heeft hieraan thans niets toe
te voegen.
Prof. dr. J. H. A. Logemann, mi
nister van Overzeesche Gebieden, ls
gisteren per vliegtuig teruggekeerd van
zijn reis naar Australië, waar hij be
sprekingen heeft gevoerd met de Ne-
derlandsch-Indische overheid. Minis
ter Logemann woonde gisteren een
bijzonderen ministerraad bij van zeer
langen duur. Hedenmorgen is de mi
nister per vliegtuig naar Engeland
vertrokken, waar hij met de Engel
sche regeering nadere besprekingen
zal voeren in verband met de jongste
ontwikkelingen. De minister wordt
Woensdag hier te lande terugverwacht.