Soekarno vertraagt staatkundig
vernieuwingswerk
VINCENT VAN GOGH
Een schilder, die zichzelf verzengde
Nieuw wereldverbond van
vakvereenigingen
Zuster Anna,
Een beroep op alle Indonesiërs
Geïnterneerde
Geheime gang ontdekt
WOENSDAG 3 OCTOBER 1945
PAGINA 2
Stad en omgeving
Het Missiehuis te
Driehuis
Rusland niet in het
Intern. Arbeids-Bureau
TEGENBEZOEK
van MacArthur aan
Hirohito?
Senator Pepper bij Stalin
De oorlogsmisdadigers
Operaconcert
IN HET KORT
Interscholair comité
Op de Britsche Marinetentoonstelling in het Indisch Instituut
te Amsterdam geven maquetten den opzet en het verloop der
groote landings-operaties weer
(Foto Ass. Corr.)
VERKLARING VAN DEN
R.V.D.
Spoedig verheldering
TENTOONSTELLING IN
DE HOOFDSTAD
De ontwikkelingsgang
Een tragedie
missionarissen
Paters en fraters, die het leven
Heten
Ned. Vaticaan-missie
Breda solliciteert voor
de Vierdaagsche
WAT BIEDT DE RADIO
VANAVOND?
Ofschoon de missionarissen van
bet H. Hart reeds eerder het, mis
siehuis te Driehuis weer bewoon
den en de studenten daar 15 Sep
tember zijn teruggekeerd, kon nog
altijd de fraaie kapel niet gebruikt
worden, omdat daar munitie lag
opgeslagen. Naar wij thans verne
men, is dezer dagen de munitie uit
de kapel verwijderd. Daar evenwel
de Duitschers enkele dagen vóór
de bevrijding het slanke torentje
hadden opgeblazen, is groote
échade aan het dak aangericht en
is om. een der bogen vernield. Men
hoopt evenwel tegen het einde van
de maand de kapel weer in gebruik
te nemen. De verdere herstellingen
aan het missiehuis vlotten goed,
zoodat de studenten, met eenigen
goeden wil, ongehinderd hun studies
kunnen voortzetten.- Helaas is de
prachtige bibliotheek van de paters
voor een groot deel verloren ge
gaan.
MUZIEK- EN
ZANGVEREENIGINGEN
De burgemeester van Beverwijk
Verzoekt aan alle in deze gemeente,
met uitzondering van Wijk aan Zee,
bestaande muziek- en zangvereeni-
glngen en gezelschappen naam en
correspondentie-adres op te geven
aan de afd. onderwijs ter secretarie,
Raadhuisstraat 5.
PARIJS, 2 October (Reuter). Al
hier verluidt, dat betreffende de
stichting van een nieuw Wereldver
bond van Vakvereenigingen in hoofd
zaak overeenstemming zou zijn be
reikt tusschen de „groote vier" van
het wereldcongres van vakvereeni
gingen, namelijk de delegaties van
Engeland. Sovjet-Rusland, de Ver-
eenigde Staten en Frankrijk.
Volgens welingelichte kringen op
het Wereldcongres van Vakvereeni
gingen te Parijs is overeenstemming
bereikt over een gemeenschappelijke
vertegenwoordiging van de Ameri-
kaansehe arbeiders-organisaties op de
Conferentie van het Internationaal
Arbeids-Bureau. welke op 15 October
a.s. te Parijs zal beginnen. Dit be-
teekent, dat voor het eerst sinds ve
le jaren de Amerikaansche „Federa
tion of Labour" en het „Congress of
Industrial Organisations" het met
elkander eens zijn geworden over
een gemeenschappelijke vertegenwoor
diging.
Van Russische zijde is medege
deeld. dat de Sovjet-Unie geen deel
zal uitmaken van het Internationaal
Arbeids-Bureau, aangezien het dit
bureau niet bevoegd acht tot het ne
men van internationale besluiten.
LONDEN, 2 Oct. Reuters bijzon
dere correspondent in Tokio
meldt, dat Generaal MacAr|hur
binnenkort wellicht een bezoek
zal brengen aan Hirohito in diens
keizerlijk paleis.
Omtrent het bezoek van den Keizer
aan den Geallieerden opperbevel
hebber in de Amerikaansche ambas
sade, deelde de woordvoerder van 't
ministerie van Binnenlandsche Za
ken nog mede, dat MacArthur een
„geweldigen indruk" op den Keizer
had gemaakt. De opperbevelhebber
en de Keizer waren het er volmaakt
over eens, dat, indien een invasie
noodig geweest was, aan beide zijden
duizenden menschenlevens verloren
waren gegaan en Japan verwoest zou
zijn geworden.
LONDEN, 2 Oct. (Reuter). Stalin
heeft in een onderhoud met den
Amerikaanschen senator Pepper ge
sproken over de maatregelen, die de
Geallieerden moete nnemen, ten ein
de een derden aanval van Duitsch-
land en Japan te voorkomen.
„Ten aanzien van Duitschland
hebben wij na den oorlog van 1914
de fout gemaakt zijn herbewapening
biet te hebben verhinderd. Nu die
nen wij zeer scherp toe te zien; het
Ruhrgebied moet Duitschland wor
den afgenomen, want daar is het
grootste gedeelte van het Duitsche
oorlogsmateriaal geproduceerd." Be
treffende Japan zeide Stalin, be
zorgd te zijn, dat de Amerikanen Ja
pan zouden behandelen, zooals
Duitschland na 1918 was behandeld,
Ten slotte sprak Stalin als zijn mee
ning uit, dat Rusland en Amerika
ln samenwerking den wereldvrede
In belangrijke mate zouden kunnen
Verzekeren.
EERLIJN, 1 Oct. (Reuter). De
Britsche Lord-kanselier Jowitt, de
Attorney-General, Sir Hartley Schaw-
cross en vijftien vooraanstaande
Britsche juristen zullen deze weck
ln Berlijn aankomen. Tezamen met
hun Russische, Fransche en Ameri
kaansche collega's zullen zij de
voorbereidende maatregelen treffen
Voor het proces te Neurenberg tegen
de voornaamste nazi-oorlogsmisdadi-
gtrs en besluiten nemen over de te
volgen procedure. De voorbereidende
besprekingen in Berlijn zullen en
kele weken duren. Het staat nog
niet vast of het geheele proces in
Neurenberg zal worden gehouden of
ook gedeeltelijk ln Berlijn.
Haarlem is in het verleden wel
stiefmoederlijk bedeeld wat opera
uitvoeringen betreft. Dit kwam
eenerzijds door de afwezigheid van
een plaatselijk gezelschap, anderzijds
door het gebrek aan moed een opera
ensemble op te richten. Sinds eeni
gen tijd bestaat nu de Haarlemsche
Opera, die onder leiding van Johan
van 't Vlie binnenkort de eerste
opera, n.l. Martha van Von Flótow,
voor het voetlicht zal brengen. Aan
dit bijzondere evenement ging een
opera-concert vooraf, dat gisteravond
met medewerking der H.O.V. gegeven
werd.
Het programma vermeldde een
keur van opera-fragmenten, zooals
Tosca, l'African, La Traviata, Faust,
La Gioconda, Martha, Cavalleria
Rusticana, Don Giovanni en II tri-
va tore, De zang van de solisten voor
de pauze was middelmatig, stelde
zelfs eenigermate teleur. Alleen
Leonie Smits onderscheidde zich
door zuiver stemgeluid en fraaie
coloratuur. De tweede helft van het
concert stond in vele opzichten op
veel hooger peil. Gré Brouwenstijn,
sopraan; Nel Marwitz, alt; Henk
Koene, tenor; George Spijkstra, bari
ton, toonden ook iets te kunnen
presteeren. Vooral de samenzang, ln
duetten en quartet, was zeer ver
dienstelijk. Een applaus, dat tot een
ovatie uitgroeide, en een schat van
bloemen waren de belooning van het
auditorium. A. Sandfort.
Hedenmiddag om drie uur werd
ten Stadhuize in een besloten
plechtigheid de Haarlemsche politie
overgedragen aan den commissaris
E. H. Tenckinck.
Het bekende Nijmeegsche koor
„De Vereenigde Zangers" zal bin
nenkort een. bezoek aan Haarlem
brengen. Het ligt in de bedoeling,
dat dit koor, in samenwerking, met
de Kon. Liedervereeniging „Zang
en Vriendschap" in de Groote Kerk
een uitvoering zal geven.
De Haarlemsche Orkest Vereeniging
zal Vrijdagavond 8 uur In het Gem.
Concertgebouw haar eerste ledencon
cert geven in dit seizoen; als dirigent
treedt op Hein Jordans en als solist
Jo Juda (viool).
ziet ge nu nog niets
komen? Met spanning
kijken wij uit, want de
kolen uit de mijnen
zijn onderweg. Al neei
gauw gaan wij weer
onze voortreffelijke
zeepproducten voor U
vervaardigen.
'n Adelaar-product prima}
Uit de schoolactie Venray-Nij-
megen heeft 'zich een interscholair
comité gevormd, dat al de belangen
van de leerlingen der verschillende
middelbare scholen zal behartigen.
De wethouder van Onderwijs te
Haarlem, de heer D. J. A. Geluk,
heeft het voorzitterschap van dit
comité aanvaard. Voorts hebben in
het bestuur een leerares en enkele
leerlingen zitting.
Het bestuur van het Ned. Ronde
Kruis, afd. Haarlem, deelt mede. dat
het Farkherstellingsoord aan het
Houtmanpad weer is geopend.
Hoofdinspecteur A. F. Suui'endonk
heeft zijn functie als chef van de
polttieadministratie te Haarlem weer
hervat.
De regeeringsvoorlichtingsdienst
schrijft ons;
Het is duidelijk, dat de leiders
van de z.g. „Indonesische repu
bliek" het conflict met het Ne-
derlandsch-Indisch gezag hebben
aanvaard. Over den zender Ban
doeng is medegedeeld, dat de heer
Soekarno zich heeft opgeworpen
tot leider van een eigen Indone
sisch staatsbestel.
i» voor de Nederlandsche re
geering geen aanleiding te her
halen, dat er met handlangers van
den vijand geen overleg mogelijk is.
De regeering stelt er echter prijs
op de stellige verwachting uit te
spreken, dat de hotsing tusschen
het Nederlandsche gezag en de groep
Soekarno geen conflict mag worden
tusschen Nederland en de volkeren
van Indonesië.
Onmiddellijk na het optreden van
het nieuwe kabinet, heeft de minis
ter van overzeesche gebiedsdeelen,
prof. J. H. A. Logemann, de bijeen
roeping voorbereid van een Rijks
conferentie, waar de structuur van
het Koninkrijk openhartig zou zijn
besproken.
Het ware zinloos, thans op den
arbeid van zulk een conferentie
vooruit te loopen. Maar hoe de ver
dere regeling ook worden moet, één
ding zou bij dit alles onbestreden
hebben vastgestaan.' de eenheid van
het koninkrijk. Zonder dezen ge
meenschappelijk aanvaarden grond
slag ware iedere gedachtenwisseling
onmogeiyk.
Dit uitgangspunt nu hebben Soe-
karno en de zijnen bewust losge-
laten, toen zij zich inlieten met den
Japansfhen overheerscher. En zoo
hebben zij niet alleen de oorlogvoe
ring der Vereenigde Naties in den
rug belaagd, maar ook voor hun
deel de samen spreking tusschen
Nederlanders en Indonesiërs in ge
vaar gebracht en het staatkundige
vernieuwingswerk doorkruist of op
zijn minst vertraagd. Bovendien heb
ben zij op dit oogenblik de hulp-
verleening aan de millioenenbevol-
king ten zeerste belemmerd.
Op een oogenblik, dat snelle aan
voer van levensmiddelen en textiel
noodig is, worden wij verplicht, on
ze werkkracht te verspillen aan poli
tieke strubbelingen. Zonder het op
treden van de „Indonesische repu
bliek" zouden de deelnemers aan de
rijksconferentie mogelijk al aangewe
zen zijn en zouden reeds de voorbe
reidingen getroffen kunnen worden
voor de bijeenroeping van een Volks
raad. die voor het eerst een Indone
sische meerderheid zou hebben gehad.
Ook dat alles moet nu voorloopig
achterwege blijven en gewacht moet
worden op beteren tijd en op herstel
van de orde.
De Nederlandsche regeering zal
zich echter niet laten afbrengen van
den weg, dien zij is ingeslagen.
Volhardend bij haar volstrekte wei
gering tot eenig contact met lieden,
die door Japan in het zadel zijn
gezet, doet zij een beroep op alle
Indonesiërs van welke opinie
ook om in gezamenlijk overleg
te blijven werken aan den nieuwen
status van het koninkrijk.
Overal in den lande wordt met
groote spanning uitgezien naar bij
zonderheden over de ontwikkeling in
Indonesië. De regeering kan op dit
oogenblik niet aan dezen begrijpe-
Hjken wenseh tegemoet komen, daar
zij zelf niet over betrouwbare berich
ten beschikt.
Er zjjn vuleanisehe naturen, die
ln luttele Jaren alle in hen opge
hoopte energie en levenswil ver
teren, zjj branden fel en harts
tochtelijk en verzengen zichzelf
ln hun eigen gloed, ook de bezoe
ker van de Van Gogh-tentoonstci-
ling in het Stedelijk Museum te
Amsterdam, die van den schilder
niets zou weten dan slechts enkele
data, ervaart op deze expositie hoe
de kunstenaar zichzelf in de wei
nige jaren van z(jn leven en in de
korte spanne tjjds, waarin de schep
pingsdrift hem beheerschte en
voortdreef met toomelooze, bijna
angstwekkende bezetenheid, heeft
verzengd.
Drie jaartallen slechts: in 1853
wordt Vincent geboren in een Bra-
bantsch dorpje, in 1880 begint hij
zijn kunstenaarsloopbaan en tien jaar
later gaat dit hartstochtelijke en fel-
bewogen menschenleven, dat ieder
compromis verafschuwde en voortge
stuwd werd door een wild verlangen
naar volstrekte oprechtheid, onder
In waanzin en dood. Maar in die tien
jaar ontwikkelt van Gogh zich van
een moeizaam beginner, die zichtbaar
worstelt met de techniek van zyn
laat geleerd vak, tot een kunstenaar
van visionnaire kracht.
Die ontwikkeling kan men op de
ze tentoonstelling schrede voor schre
de en van jaar tot jaar volgen. Het
is de ontwikkelingsgang van een ge
teisterd mensch, die hartstochtelijk
zocht naar werkelijkheid en waar
heid en die ln een bijna onafzienbare
reeks van doeken eh teekeningen ge
tuigen moest van de grootsche en
brandende visies, die hem inwendig
verteerden.
"Het is merkwaardig hoe uit een bij
na. vormeloos begin, uit een bewon
dering, die men zich bij van Gogh
moeilijk meer geheel kan verklaren,
voor werken van schilders als Jozef
Israëls, Hébert, Gleyre, Breton en an
deren in enkele Jaren een persoon
lijkheid heeft kunnen ontwikkelen
van zoo geheel eigen structuur en
onvergelijkbaren aard als zich ln van
Goghs werk openbaart. Dé sprongen,
die van Gogh neemt ln zijn schep
pend werk, zijn roekeloos en schij
nen soms elk verband tusschen de
verschillende stadia van zijn leven
te verbreken. En toch is er één ele
ment, dat wel tijdelijk naar den ach
tergrond kan worden gedrongen, maar
dat men met ontroerende kracht ziet
optreden zoowel in van Goghs vroegste
als in zijn laatste werk: een groote
deernis met den zwoegenden, den
lijdenden mensch, een mededoogen,
dat letterlijk .mede-lijden is, zoo
schrijnend en diep, dat Vincent de
nobelheid daarvan waarschijnlijk
nooit heeft kunnen peilen.
Zijn „aardappeleters", die op deze
tentoonstelling Inderdaad dien goud
gelen achtergrond van rijpend koren
heeft gekregen, welken hij ërvoor ver
langde, getuigt van hetzelfde vermo
gen om zich in te leven ln zijn on
derwerp en zijn sujetten als de zwoe
gende gestalten, die hij in zijn laat
ste levensjaren met een brandende
liefde heeft geobserveerd en met rake
lijnen weergegeven. Tusschen die
twee uitersten liggen Vincents Parij-
sche tijd en de vruchtbare periode
van zijn werkzaamheid in Artes. Van
belde geeft deze tentoonstelling een
stralend getuigenis. In bet Parijs
der tachtiger jaren, dat hem greep
met de machtige bekoring van zitn
reeds zuidelijk helder, maar diffuus
licht, ziet men de kleuren van zijn
palet oplichten van een soms nog
drabbig bruin tot een wonderlijk vi-
breerend blauw-grijs. In deze stad
met haar hartstochtelijk levensrhyth-
me, haar visioenen van wijdheid,
stijgt in hem de drift tot schilderen
tot een obsessie, die hem al zijn
groote tijdgenooten op zij doet stre
ven en die zich eerst ln Arles uit
stort ln een rijken overvloed van tin
telende schilderstukken, waarin de
schilder zijn verrukking om de
schoonheid der wereld belijdt ln de
laaiende kleuren van zijn palet, waar
mee hij de 'intens waargenomen wer
kelijkheid transponeert tot visioenen
van schoonheid. Dan ontstaan zijn
beste werken, de ophaalbrug en de
vlsschersbarken van Salntes Marles,
de weidsche landschappen van de Pro
vence, portretten, die met weergaloo-
ze oprechtheid en directheid een ka
rakter boetseeren in de verf en
bloeiende boomgaarden, hymnen van
kleur en licht.
Het is gebleken, dat ook de Brit
sche regeering onvoldoende van de
noodzakelijke gegevens op de hoogte
is, zoodat zij harerzijds nog geen
antwoord kan geven op vragen, die
haar van Nederiandsche zijde hebben
bereikt, voor wat betreft het door de
Engelsche autoriteiten in Indonesië
gevoerde beleid.
Zoodra echter een duidelijk inzicht
ln den toestand, is verkregen, zal ter
stond het Nederiandsche publiek in
volle openhartigheid op de hoogte
worden gebracht.
Gezegd kan inmiddels worden, dat
'n verheldering van de situatie spoe
dig te verwachten is. Dezer dagen
worden de luit.-gouverneur-gene
raal dr. van Mook en de vice-ad-
miraal Helfrich, bevelhebber der
Nederlandsche strijdkrachten in het
Verre Oosten, in Batavia verwacht.
Hun eerste taak zal zijn, de regee
ring op de hoogte te brengen van
den werkeltjken stand van zaken.
(Zooals elders in dit nummer ge
meld wordt, is dr. Van Mook reeds te
Batavia aangekomen. Red.)
Dan komt de tragedie met Gauguin,
gevolgd door Vincents vrijwillig ver
blijf in het krankzinnigengesticht te
St. Remy. De wereld neemt fantasti
sche vormen aan in zijn landschap
pen, waarin de schilder met halluci-
natre kracht de zichtbare werkelijk
heid vervormt tot grillige fantomen
van boomen en wolken. Tenslotte Au-
vers, een laatste vulcaniscbe uitbar
sting van energie en bezieling, waar
in Vincent, weinig weken voor hij ln
een vlaag van verstandsverbijstering
de hand aan zichzelf slaat, zich ver
diept in het mysterie van leven en
dood. Rembrandts ets van de opwek
king van Lazarus inspireert hem tot
een schilderij, dat, hoe schrikwek
kend het ook het bederf van het.
vleesch toont, toch een kreet van
hoop is en een uiting van verzoening
met een wereld, waarin het vleesch
en de geest tegen elkaar begeeren
en niet anders kunnen dan tormen
ten lijden, een wereld, waarin er
gens nog de vage herinnering huist
van een tijd, waarin de vloek niet
op haar rustte en die schreeuwt om
verlossing. O. d. Gt
De missionarissen van het H. Hart
te Tilburg hebben bericht ontvangen
van Mgr. Panis, Apost. Vicaris van
Menado (Celebes), dat in het inter-
neeringskamp Menado overleden zijn
de paters H. Crooneii, Arn. van der
Meijden, Will. Lemmens en de broe
der Ant. van der Linden.
Va» de 19 fraters van Tilburg, die
ln hetzelfde kamp geïnterneerd wa
ren, zijn er tien ten gevolge van de
ontberingen bezweken. Het zijn de
fraters Xaverius van de Gevel, Ra-
dulf Bax, Filibert van Amelsfort,
Rupertus Voets, EomoncT Graauw»
mans, Cupertino van Steensel, Chris-
toffel Klijberg, Hermenigild Mimpen,
Eligio van Hees en Egidius van Rooij.
De toestand in het kamp was ver
schrikkelijk ten gevolge van de
slechte behandeling en onvoldoende
voeding, die allerlei ziekten ten ge
volge hadden. De overlevenden zijn
naar Morotai overgebracht, waar zij
de beste verzorging door de Australi
sche troepen mogen ondervinden.
Van de missie der paters Capuclj.
nen op Borneo zijn overleden de pa
ters Êdmundus Gijsbers uit Heeze,
Prosper Nijhof uit Heine en Ewald
Nobel uit Haastrecht. Negen paters
en broeders zullen dm gezondheids
redenen moeten repatrieeren. In het
concentratiekamp op Borneo zijn ge
storven vijf zusters uit Veghel, één
zuster wit Etten en twee missionaris
sen van Mill Hill.
Zondag waren te Amsterdam en
kele jongens aan het spelen bij de
Linnaeusstraat Zij drongen de al
daar gelegen synagoge binnen en
ontdekten daarbij 'n geheimen gang,
welke uitkwam op een groote open
ruimte; er bleken zich daar allerlei
waardevolle voorwerpen en sieraden,
betrekking hebbende op den Jood-
schen eeredienst, te bevinden. Ds
politie werd gewaarschuwd en zij
kon vaststellen dat een en ander
tijdens de Duitsche bezetting in dit
onderaardsche gewelf ln veiligheid
was gebracht.
Het bureau N.I.A.D. te Nijmegen
werkt voortaan verder als Ned. Vati-
caan-missie^ De Vaticaan-missies
werken in ©uitschland en andere
landen voor de belangen van alle
vermist© personen en voor gevange
nen en geïnterneerden. Nadere in*
lichtingen worden verstrekt St. An*
nactraat 424, Nymegen, tel. 22670.
Uitgaande van de verwachting,
dat het houden van de vierdaagsche
wandelmarschen te Nijmegen ln de
eerstkomende jaren wel haast on
mogelijk zal zijn, heeft het V.V.V.
„Breda Vooruit" contact gezocht
met de organisatie „De Vierdaag
sche" en aangeboden, de marschen
eventueel in Breda en omstreken te
organiseeren. Daarbij is uitdrukke
lijk op den voorgrond gesteld, dat
het niet den opzet is, voordeel te
willen trekken uit de ramp, die Nij
megen heeft getroffen, maar dat
slechts hulpverleening in de eerste
Jaren de bedoeling is.
SPRINGER—ROOZENBURG
STAAN GELIJK
De tweede' partij van den twee
kamp dammen tusschen Springer
en Roozenburg fs geëindigd in een
overwinning voor den Jongen Roo-
zenburg. De stad is weer gelijk.
4.30 Declamtie, 4.50 Jazz-muziek,
5.15 Gramofoonmuziek, 5.30 Be
vrijdingscantate, 6.00 Persover
zicht, 6.15 Ster van den dag, 6.80
„Rijk over zee", 6.45 Oude be
kende melodieën, 7.00 Nieuwsbe
richten, 7.30 Progr. Ned. strijd
krachten, 8.00 Anton van Duin
kerken spreekt, 8.15 Londensche
brief, 8.30 Progr. Can. strijdkr.,
9.00 De Patriot, 9.15 Operacon
cert, 10.00 Nieuwsberichten.
Avondwijding. Wilhelmus.
Directeur: J J. W. Boerrigter
Waarn. Hoofdred.: Mr. L. Schlichtlng
