Dr. van Mook in Batavia
Ruimere deblokkeering
ZENDER LOPIK IN DEN AETHER
HET „BEEST" VAN TJIDENG
Het leven wordt
zoeter
Minister Logemann
terug uit Londen
GEEN BENZINE
voor plezierritten
2 October:
WOENSDAG 3 OCTOBER 1945
PAGINA
Pogingen om een ronde-tafel
conferentie te beleggen
Ongeregeldheden
De toestand op Java
Soekarno geeft collabo
ratie toe
Bekende auteurs uitgesloten
Opzienbarende optocht
Regeling voor geldkaarten waarop
minder dan f ÏOO.— is gestort
Meer afwisseling
in programma's
21.000 gaspenningen
en 10 spaarbankboekjes
Meldingsplicht voor
zeevarenden
In de hoofdstad is onder een synagoge aan de Linnaeusstraat een
geheime gang ontdekt, waarin wetsrollen en waardevolle voor
werpen en sieraden, op den Joodschen eeredienst betrekking
hebbend, verborgen waren. Deze voorwerpen, ten deele ook uit
andere gemeenten in Nederland afkomstig, waren tijdens de
Duitsche bezetting in Amsterdam in veiligheid gébracht.
Een zwarte dag
voor Apeldoorn
Ontbijtkoek, beschuit, biscuits
en gebak
Distributie autobanden
Meer dan één bank»
rekening
Eerste Indië-vaarder
Dijkgaten op Walcheren
gedicht
Luitenant-gouverneur-generaal Dr. van Mook is Dinsdag na een af
wezigheid van drie en een half jaar, waarin hij de Nederlandsche oorlogs
inspanning wat betreft dit deel van het Rijk leidde, te Batavia terug
gekeerd. Hij zal besprekingen voeren met den geallieerden bevelhebber
luitenant-generaal Sir Philip Christison en zal, naar men verwacht, een
verklaring afleggen over de toekomstige Nederlandsche politiek ten op
zichte van Indonesië.
Ook de opperbevelhebber der Nederlandsche vloot, vice-admiraal C.
Helfrich, is te Batavia aangekomen.
EEKT WOO
deelnemen.
Uit. betrouwbare bron wordt ver.
nomen, aldus U.P., dat generaal
Christison reeds besprekingen heelt
gevoerd met de Indonesische lei
ders en pogingen doet 0111 hen
met Nederlandsche vertegenwoor
digers aan een rondetafelconfe
rentie bijeen te brengen. Men ver
wacht hier binnenkort nieuwe be
sprekingen, waaraan dr. van Mook
en dr. van der Plas dan zouden
Intusschen schijnt generaal Chris
tison den nationalistische!! leiders ge
adviseerd. te hebben hun invloed
aan te wenden om een einde te ma
ken aan de relletjes, die in de Chi-
neezen- en inboorlingenwijken van.
Batavia steeds veelvuldlger worden.
Reeds is er een aantal doodem geval
len en zijn er verschillende personen
gewond', hoofdzakelijk uit de rijen
van plunderaars. In esn officieel
communiqué werd verklaard, dat de
commandant van het Seaforth High
landers Bataljon, toen hij den avond
tevoren in zijn auto en ongewapend
de inlandscho wijken passeerde, door
een groep straatroovers werd om
ringd. De mannen gingen echter uit
een, toen zij de Britsche uniform ge
waar werden.
De nationalistische leiders zouden
Christison beloofd hebhen hun
uiterste best te zullen doen Om de
massa onder contröle te houden.
Toch verwacht men neg meer rel
letjes ln de komende dagen.
Ook uit Soerabaya worden onge
regeldheden gemeld. Bij botsingen
tusschen Japanners en Indonesiërs
werden 50 personen gedood en *150
gewond.
De geallieerde bezettingstroe
pen nemen de sleutelposities op
Java over zonder dat zich inci
denten voordoen, meldt Reuter
uit Batavia.
Den Japanschen burgemeester van
Batavia is' aangezegd, dat hij moet
aftreden. Als zijn opvolger is benoemd
de Javaan Soeridjo.
Twee Britsche officieren zijn op
weg naar Londen en Den Haag om
rapport uit te brengen over den toe-
Btand.
De minister van Overzeesche ge
bieden, prof. Logemann, is uit Lon
den, waar hij met een vooraanstaan
de figuur van het Britsche ministe
rie van Buitenlandsche Zaken be
sprekingen heeft gevoerd, in de re
sidentie teruggekeerd..
De heer van der Plas heeft tijdens
een persconferentie verklaard, dat
zijn uitnoodiging aan Soekarno, om
met hem den toestand te bespreken,
noch een erkenning van de zooge
naamde republiek, noch van Soekarno
zelf inhoudt, nu de geallieerden op
Java zijn geland. Zes vooraanstaande
Indonesiërs hebben Intusschen aan
Zijn oproep gehoor gegeven. Hij had
nu ook godsdienstige leiders üitge-
noodigd.
De economische omstandigheden
op Java noemde hij zeer moeilijk.
Er was nog voor een maand rijst be
schikbaar op basis van de helft van
het vooroorlogsche rantsoen. Alle
handelsbeperkingen waren intus
schen opgeheven. De valuta-politiek
was nog niet opgelost.
Er is reeds een commissie gevormd
die de Javaansche oorlogsmisdaden
zal behandelen. Of Soekarno als zoo
danig moet worden beschouwd, zal
later worden beslist.
„Soekarno geeft zijn collaboratie
met de Japanners toe en ook, deft
hij voor de Japansche radio ver
klaard heeft, dat Britsche en Amé-
rikaansche troepen, die op Java
zouden landen, teruggedreven zou
den worden", meldt Noel Monks
uit Batavia aan de „Daily Mail".
Toen deze correspondent Soekarno
vroeg wat hij gedaan had tegen de
wantoestanden in de kampen en of
hij zjjn beklag gedaan had over den
moord in koelen bloede op Australi
sche verpleegster, gaf hij het volgen
de verbazingwekkende antwoord: „Ik
moest met de Japanners samenwer
ken voor een vrij Indonesië en zij
zouden het mij kwalijk genomen
hebben, als ik mij beklaagd ha,d."
Tijdens een persconferentie ver
klaarde Soekarno: „Onze republi-
keinsche regeering heeft de macht
ln het land nagenoeg in handen."
De mededeeling klinkt heel wat min
der zelfbewust, dan 'smans verkla
ring van enkele dagen geleden.
Admiraal Patterson heeft Ver
klaard: „Er is maar één wettig ge-
De Eereraad voor Letterkunde is
van oordeel, dat de dichter-schrijvsr
J. P. W. Werumeus-Buning voor een
tijdperk van twee jaar, ingaande
1 Sept. 1945, moet worden uitgeslo
ten, Roel Houwink voor een tijdperk
van vijf Jaar; Klaas Smelik eveneens
en voorzoover betreft de literaire
medewerking aan radio-instellingen
voor den tijd van tien jaar, terwijl
A. F. Mirande voor een tijdperk van
tien jaar moet worden uitgesloten.
zag en dat is het geallieerde bestuur
onder Mountbatten."
Hoewel de „Perhimpoenan Indo
nesia", aldus de voorzitter, de heer
Daroesman, het in het algemeen
niet met de politiek van Soekarno
eens is, moet zij zich toch achter
de vele Indonesiërs scharen, die
Soekarno volgen, omdat blijkt, dat
hij het vertrouwen van het over-
groote deel van de voor een vrij
Indonesië strijdende bevolking heeft.
De steming in Indonesië is thans
naar men uit de berichten op
maakt beslist anti-Nederlandsch.
Men heeft niets tegen de Nederlan
ders op zichzelf, maar wel als dra
gers van het Koloniale gezag.
De Perhimpoenan Indonesia ziet
ernstige conflicten voor de Neder
landsche regeering in Indonesië als
er geen stappen ondernomen worden
om met de Indonesische bevolking
tot onderhandelingen te komen.
Wanneer de onderhandelingen opge
nomen worden, zullen ook de demo
cratische groepen naar voren ko
men.
SYDNEY, 2 Oct. (Keuter). Bijna
300 Indonesische zeelieden, die „uit
sympathie" met de „Indonesische
nationalistische regeering" in sta
king zijn gegaan, voegden zich ach
ter den jaarlijkschen optocht van
den dag van den arbeid in Sydney.
De stoet werd geopend door wnd.
minister-president P. M. Porde en
andere leden van het Australische
parlement. 61 leden van de beman
ning van het Nederlandsche schip
„Merak" zijn vandaag door de poli
tie van Melbourne gearresteerd en
beboet wegens desertie. In een Ne-
derlandsch kamp bij Melbourne zijn
17 Indonesische soldaten gearres
teerd.
Het ministerie van Verkeer en
Energie deelt mede, dat er nog
altijd automobilisten zijn, die op
Zondag louter voor hnii genoegen
gaan toeren. Een verkeerscon
trole, die kort geleden op een
Zondag ln Den Haag werd ge
houden, leidde tot de Inbeslag
neming van liefst 15 auto's en
19 motorrijwielen en het Intrek
ken van even zoovele rijvergun-
ningen.j
Wie minder dan f ICO op zijn geld
kaart, volmacht of quitantie heeft
ingeleverd en geen tegoed van vroe
ge ren datum bi) het door hem of
door zijn werkgever gekozen inleve
ringskantoor doch dit wel elders
heeft, kan toch f 100 ln contanten
uitbetaald krijgen.
Hij moet zich dan tusschen 8 en
Met ingang van Zondag 7 Oct.
zal ook de tweede groote Neder
landsche zender te Lopik in ge
bruik worden genomen, zij het
voorloopig nog op beperkten schaal.
De zender Loplk zendt den gehee-
len Zondag uit, des Zaterdags van
2 uur 's middags en alle andere
werkdagen van 6 uur 's avonds. Zoo
als reeds gemeld, zullen belde
zenders tot 12 uur 's avonds in den
aether zijn. In het programma is
thans ook meer afwisseling geko
men Eiken Zondag is er tusschen 9
en 12 uur op Hilversum II (415 M.)
een mis-uitzending.
De P. C. J.-zender te Huizen is
eveneens weer in gebruik gesteld,
teneinde de stem van Nederland ln
den aether over de geheele wereld
te doen hooren. De uitzendingen ge
schieden op de 19.71 en de 31.28 M.
Uit reeds ontvangen rapporten is
gebleken, dat de uitzendingen op de
19.71 M.-golf zeer hinderlijke storin
gen ondervinden van een Canadeesoh
station.
Donderdag van 22.1522.30 uur
zal via „Herrijzend Nederland" een
radio-triduum worden geopend als
voorbereiding op het Rozenkrans-
feest van a.s. Zondag, geleid door
pater Genesius Boddeke O.M. Gap.
De plechtige sluiting geschiedt Zon
dag van 10 tot 11.30 uur met een
plechtige Hoogmis in de parochie
kerk te Kortenhoef.
Vrijdag 5 Oct. van 19.1519.30
uur spreekt ir. S. Louwes, directeur-
generaal van de Voedselvoorziening,
over „Vooruitzichten van de voed
selvoorziening". De wekelijksche uit
zendingen van de rubriek ten be
hoeve van den landbouw worden
met ingang van 8 October verplaatst
van Dinsdag naar Maandag van
20.3020.45 uur.
De 53-jarige winkelier J. T. uit
de Pijlnackerstraat te Rotterdam had
tijdens den oorlog veel verdiend aan
den zwarten handel in goud. De
politie, hekend met zijn manipula
ties, vond bij een huisaoeking tien
spaarbankboekjes, waarep bedragen
van 2000 tot 3000 gulden waren ge
stort, alsmede een lijst met de na
men van 20 personen, aan wie T.
geld in bewaring had gegeven om dit
voor hem veilig te stellen. Een ge
deelte van zijn vermogen had hij
zelfs belegd in gaspenningen. Hier
van werden er niet minder c.an
21.000 in zijn woning aangetroffen.
De man is in arrest gesteld.
Ten einde een overzicht te krijgen
van het beschikbare personeel voor
de koopvaardij is door het Ministerie
van Scheepvaart en Visscherij be
paald, dat alle zeevarenden zich
onverwijld moeten melden bij het
Arbeidsbureau, waaronder hun woon
plaats ressorteert.
Robert Kiek inter
viewde „het beest van
Tjkleng", den Japan
schen kapitein Sonai,
een van de meest ge
hate Japansche officie
ren, die belast waren
met de bewaking der
vrouwenkampen nabij
Batavia. Hij gaf ten
volle zijn onmensehe-
lijlce gedragingen toe,
maar vond ze blijkbaar
niet erg, daar hij ver
klaarde: „Ik zou Ja
pansche vrouwen op
dezelfde wijze behan
deld hebhen." Hij ge
loofde ook niet dat hij
er voor gestraft zou
worden, hoewel hij zich
nu realiseerde dat hij
wellicht eenige fouten
gemaakt heeft...
Sonai is een nieuw
voorbeeld van den te
laag gesalarieerden
kleinen ambtenaar, die
plotseling heer en mees
ter wordt. Betrouwbare
bronnen zeggen, dat hij
„geschift" is en even
als Hitier 'n „tapijten
vreter". Deze man was
het. die zwaar zieken
vrouwen het bevel gaf
in de gloeiende zon
rechtop te blijven staan
tot zij bezwijmden en
vervolgens haar zoo
met water liet overgie
ten, dat zij nauwelijks
meer konden ademen.
Ais hij een van zijn
slachtoffers bezwijmd
©P den grond zag lig
gen, schopte hij er
tegen om te zien of zij
nog in leven waren.
Wanneer dat zoo was,
zei hij: „Zij leeft nog,
geen doktershulp noo-
dig."
Toen ik hem vroeg,
aldus Kiek, of hij ooit
instructies had ontvan
gen om de vrouwen in
het gezicht te slaan,
antwoordde hij ontken
nend. „Maar eer ik
sloeg, probeerde ik het
altijd op een vriende
lijke manier" (sic).
Daarna legde Kiek
hem twee uur lang het
vuur na aan de sche
nen door hem uit te
hooren over zijn ver
schillende ruwheden. In
het begin ontkende hij
alles, maar tenslotte
gaf hij toe dat hij
vrouwen had geslagen
(„maar niet meer dan
ongeveer vijftig maal")
dat hij vrouwen had
geschopt („maar nooit
zoo erg dat zij haar
ribben braken, hoog
stens 'n been") en dat
hij vrouwen had laten
lcaalscheren („alleen
twee Nederlandsche
vrouwen, die getracht
hadden zich. met de
buitenwereld Tn verbin
ding te stellen"). Dan
voegde hij er nog uit
eigen beweging aan
toe: „Maar ik raakte
de vrouwen nooit aan
alleen om te slaan." De
rijst die hij voor de
oogen van de hongerige
vrouwen had laten ver
branden, was bedorven
geweest, naar hij ver
klaarde. Hij wist echter
niet, dat er verschil be
stond tusschen de wijze
waarop dq Japansche
vrouwen behandeld
worden en de Europee-
sche, maar „ik begrijp
nu dat er verschil ia".
Na Dollen Dinsdag 1944 woedde de
terreur der bezetters feller dan ooit.
Ook de Apeldoornsche bevolking werd
er het slachtoffer van. Op 29 Septem
ber deed de illegale werker Ouwefan
in z'n eentje een inval bij de „Nieuwe
Apeldoornsche Courant", waar hij,
dreigende met een pistool, de kranten
en het zetsel wegsleepte, die de be
kendmaking inhielden, dat alle man
nen tusschen 16 en 60 jaar zich voor
graafwerk moesten melden. Juist
dienzelfden dag klopte een verrader,
Kluse geheeten, aan bij den S.D.,
waar»hij een lijst overhandigde met
namen van ondergrondsche werkers,
die dan ook prompt werden gearres
teerd, evenals twee piloten, een Ame
rikaan en een Engelschman, die bij
huiszoeking mede werden gevonden.
Een der verzetslieden, die trachtte
te ontvluchten, werd doodgeschoten.
Toen den volgenden dag Zater
dag 30 September zich slechts
14 man op het marktplein aanmeld
den, brieschten de slavenjagers van
woede en zonnen op een middel, om
den geestelijken weerstand te breken.
Het was een duivelsch plan, dat in
hun brein opkwam.
Maandagochtend vroeg werden de
acht arrestanten geëxecuteerd.
vermoedelijk in de kazerne waar
na hun lijken, met het bordje „ter
rorist" om den hals, op verschillen
de plaatsen in het dorp werden neer
gelegd. Ontzetting greep de bevolking
aan en helaas de misdadigers
konden een nieuw „succes" boeken:
vele mannen meldden zich.
Gisterochtend lag op dezelfde plaat
sen, waar een jaar 'geleden de ont
zielde lichamen der terreur-slacht-
offers lagen, een eenvoudig wit kruis
met wat bloemen.
Vrijwel iedereen, die passeerde, bleej
even staan, herdacht de gevallen hel
den en velen ook kwamen met bloe
men, om hen te eeren. Het volk had
zijn beste zonen niet vergeten.
12 October zal de eerste koopbon
voor ontbijtkoek worden aangewe
zen, zoodat veie winkeliers nog
ruim een week hun langzaamaan
wel wat droog wordenden voorraad
zullen moeten bewaren.
Beschuit zal tegen het einde van
de maand eveneens in distributie
gebracht worden, op een specialen
bon voor 70 gram (dit is een nor
male rol) per 4 weken voor alle
leeftijdsgroepen. Naast den beschuit-
hop wordt gelijktijdig een bon be
kend gemaakt Voor biscuits, toast
of wafeltjes. Voor deze biscuits is
door de overheid suiker beschikbaar
gesteld, zoodat biscuits, cream
crackers en „zoutjes" in normale
verhouding kunnen worden dispo-.
nlbel gesteld. Het rantsoen zal 125
gram bedragen. Ook dit rantsoen
zal voor 4 weken gelden en zal tel
kens 2 weken later gevolgd worden
door een bon voor 75 gram
koekjes, gebak en dergelijke.
De thans reeds in het Oosten en
Noorden van het land naar keuze
op den rjjstbon voor kinderen be-
beschikbaar gestelde kinderbiscuits
zullen binnenkort ook in het Wes
ten des lands op deze wijze ver
krijgbaar zijn.
Aanvragen voor autobanden dienen
in den vervolge uitsluitend te worden
aangevraagd bi) de rijksverkeersin
spectie, die de desbetreffende rijver
gunning verleende. Aanvragen in
gediend bij het Rijksbureau materi
alen wegverkeer, zijn vervallen.
13 October vervoegen by de Instel,
ling, waar hij het tegoed-van-vroeg®
reu-datum heeft, en dan zal deze in*
stelling hem op vertoon van zijn gekp.
en stamkaart, volmacht of quitantle
zooveel contanten uitbetalen alk
noodig ls om tot een totaal van f 100
te komen. Dit aanvullend bedrag
wordt op de geldkaart, volmacht of
quitantie aangeteekend. Eerst daar
na late. de eigenaar zich het op de
geldkaart gestorte bedrag uitbetalen
door het kantoor, waar hi) dit heeft
ingeleverd, en dit kantoor houdt
uiteindelijk de geldkaart, volmacht
of quitantie In,
De Ned. Bank heeft een algemeens
vergunning verleend tot vrijgave van
tegoed op geblokkeerde rekeningen)
voor zoover het girale tegoed ontoëw
reikend is, van ingezetenen, die toe-,
wijzingen bezitten, recht gevend tot
het koopen van grondstoffen voor
de vervaardiging van levensmiddelëS
of tot net koopen van levensmiddègi
len, bestemd om te worden gedistr»
bueerd. Dit beschikken over een gtaj
blokkeerde rekening mag slechts
door overschrijving geschieden.
Voorts ls aan de banken algemeen
vergunning verleend tot het uifké©
ren van maximaal f 100 per week 1J\
contanten aan ingezetenen, tilA
t'Rj haar een girale rekening ouderj)
houden, onder debiteering van dw
rekening voor de tegenwaarde dlS
uitgekeerde betaalmiddelen.
Hieraan is echter de voorwaarde)
verbonden, dat de gegadigde schrijf
telijk verklaart, niet te beschikken
over voldoende betaalmiddelen ojf
tegoed op vrije rekening om te voorf
zien in zijn noodzakelijke levens*
onderhoud, niet uit te oefenen hét
beroep van notaris, deurwaarder)
geneesheer, tandarts, dierenarts, a<?
countant, advocaat, architect ér
deelgenoot ln een firma sonder sa
larisbeding, en geen of onvoldoend
inkomsten te genieten uit ee
dienstbetrekking ter bekostiging va
noodzakelijk levensonderhoud.
In de Eerste Aanvullingsbeschik»
king op de Beschikking Deblokkeéj
ring 1945 wordt de kwestie geregeld
van het houden van meer dan ééa
rekening bij banken, spaarbanken)
girodiensten enz. door één persoory.
De mogelijkheid van een onbillijke
bevoordeeling van deze houders bij 't
vrijgeven van gelden voor giraal vert
keer wordt eenigermate beperkt^
waartoe de volgende voorzieningen
zijn getroffen. Aan de hand van eenfa
gé eenvoudige voorbeelden lichten w(J
deze bepalingen toe:
1. Rekeningen, geopend t.m. 7 Juli
1945: Op elke van deze rekeningen
wordt f 1000 plus 25 pet. van hét
saldo per 12 September 1945 tot
een gezamenlijk maximum van
f 10.000 giraal vrij gegeven. (Voorb,
één persoon heeft een rekening bjj
bank A f 1200; bü bank B f 600 en
bij bank C f 500. Hij krijgt nu giraaj
dé beschikking over: bank A f 1200)
bank B f 60O en bank C f 500).
2. Rekeningen, geopend tusscheft
7 Juli 1945 en 12 Sept. 1945; Op eft
ke rekening wordt 25 pet. van het
saldo- per 12 Sept. 1945 voor girale
rekening vrijgegeven, doch de dulzerfdf
gulden kan men slechts verkrijgeft
op één rekening. Een contrólemog»
lijkbeid is geschapen door het ver*
plicht afleggen van een in de aarf.
vullingsbeschikking omschreven eft
door de Hoofdgroep Banken te conSI
troleeren verklaring. (Voorb. één pea
soon bezit rekeningen bij bank A
f 1200, B f 600 en C f 500, giraal vrH
wordt gegeven A f 1200, B f 150, O
f 125).
3. Rekeningen, geopend nS 12 Sept
1945; Hieruit wordt uitsluitend
één rekening f 1000 voor giras
verkeer vrijgegeven. Contróle all
boven omschreven. (Voorb.: bij banï
A f 1200, B f 600, C f 500. De rekq
ninghouder krijgt de vrije girale
schikking over f 1000 bij bank A.
saldi bij bank B f 600 en bij bank
f 500 blijven dus volledig gebló"
keerd)
Bepaald is, dat bedrijven, diensten
of lichamen (uitgezonderd bankeiT
enz. doch met inbegrip van kerk
genootschappen) geen uitbetalinge
of girale overschrijvingen mogeii
doen aan hen. die géiden aan dez
bedrijven, diensten of lichamen hec|
ben toevertrouwd. Hierdoor is o.i
paal en perk gesteld aan de vele pö
gingen, de deblokkeering door het
aanhouden van een saldo bij eigefi
bedrijf in eigen hand te nemeil'
Voorts vallen hieronder alle ander"
soorten deposito's bij bedrijven, gé
storte waarborgsommen, voorultbg
taalde bedragen voor fictieve levera
ties, met opzet gedane onverschu
digde betalingen en niet opgevra
de, doch vóór 26 September 1945 rg
delljkerwljs inbare bedragen, enz. en
Zaterdagmiddag om 12 uur zal
„Tarakan" voor het eerst na
jaren weer als Indië-vaarder hé
zeegat uitgaan. Het schip, dat
Amsterdam vertrekt, zal 32 ledq
van het corps vrouwelijke vrijwil;
gers en 68 mannelijke leden van
Nica aan boord hebben.
Na een week van hard werken ls
het gelukt het gat in den Nolledijls
bij Vlissingen te dichten, peze dlch>
ting geschiedde op- ongewone wijz&
door gebruik te maken van bei
tonnen en metalen caissons, torpet
donetten, steen, klei en zand. OóB
te Westkapelle, waar het 3 Oct. juist!
een jaar geleden ls dat de dijk kaj»
pot gebombardeerd werd, is het gé*
lukt in het sluitgat twee groote be.
tonnen caissons aan te brengen eri
drie kleine betonnen eenheden. Hiet"-
door is een blokkeering van het gat
tot stand gekomen.
