Geruchten over
Stalin
l
GEEN AMERIKANEN NAAR INDIË
Zoowel de politieke als militaire
toestand blijft gespannen
Eenmaal per jaar
nieuwe schoenen
Vijftien textielpunten
HET KLEINTJE KOFFIE
doet weer zijn intrede
HET RIJWIEL DER TOEKOMST
NOG STEEDS INCIDENTEN
De Maarschalk zou ziek
of stervende zijn
Van Weerden Poelman
verongelukt
Letterkundigen uitgesloten
VERSNAPERINGEN
Eind November komt
de eerste bon
Het weer
69ste JAARGANG No. 23372
DINSDAG 23 OCTOBER 1945
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544
Abonnementsprijs 30 cent per week
Officieren doodgeschoten
Nationalisten in arrest
Regeling van loonen
Textielindustrie^ maakt
kwaliteitsgoederen
Zware slag voor
katholieken in Nagasaki
Britsche troeven met tanks, ge
holpen door Duitsche politie,
hielden dezer dagen een razzia
op de Berlijnsche zwarte markt
en arresteerden meer dan 2000
personen. Op den voorgrond een
Britsche tank terwijl op den
achtergrond Duitsche agenten
de gearresteerden in bedwang
houden
(Foto A .B.C.P.)
Voor aankoop van
kleinvakartikelen
Een verkwikking
voor de tong
De room ontbreekt nog
Rijwielen zonder
Stad en omgeving
Controle
Bévolkingsregister
Letters W en M
Kath. Arbeiders
beweging
„De bloemetjes buiten"
Cabaret in Moviac
i
NIEUWE KAARLEMSCHE COURANT
De politieke zoowel als de militaire toestand op Java was Maandag
over het geheele eiland gespannen, aldus de Associated-Press correspon
dent uit Batavia, toen twee liooge Amerikaansche ambtenaren ln Batavia
aankwamen om de crisis te onderzoeken. Brigade-generaal Robin Pape,
verbindingsofficier van de Ver. Staten op het hoofdkwartier van
Mountbatten, verklaarde: „WH hebben geen politieke belangen op deze
eilanden en geelt Amerikaansche strijdkrachten zullen hierheen ge
stuurd worden."
Op het vliegveld van Batavia zijn
twee R.A.F.-escadrilles aangekomen,
on> te assisteeren bij de ontwapening
van de Japanners en de handhaving
van orde en wet. In het centrum van
de stad is een nieuw incident ge
beurd, waarbij 1 Indonesiër werd
doodgeschoten, nadat een groep straat
schenders een Geallieerde patrouille
met steenen had bekogeld. Toen twee
andere patrouilles ter plaatse versche
nen ontstond een gevecht, waarbij 2
Brltsch-Indische soldaten werden ge
wond en 12 Indonesiërs gedood. In
Semarang was de toestand rustig,
maar volgens berichten veroorzaakten
bandieten en extremisten den Brit-
schen soldaten veel moeilijkheden in
de buitenwijken. 0
Op een conferentie te Semarang
tusschen nationalistische leiders en
de Geallieerden is overeengekomen, dat
de Indonesiërs vandaag zullen worden
ontwapend. De nationalisten beloof
den, dat de Nederlandsche en Indo-
Europeaansche leden van de Rapwi,
die sedert verleden week Maandag te
Ambarawa gevangen zitten, in vrij
heid zullen worden gesteld. In de ge
vangenis aldaar zijn verder nog ruim
1000 andere Nederlanders en Indo-
Europeanen. Zij zullen, 200 per dag.
naar kampen worden overgebracht.
Eindelijk zal dus de situatie voor
de ongeveer 10.000 in de kampen te
Ambarawa opgesloten vrouwen en
kinderen beter worden. Zij werd steeds
slechter, daar de watertoevoer naar
het kamp was afgesneden en de auto's
met voorraden van de Rapwi door de
Indonesiërs werden opgevangen en
buitgemaakt.
De Indonesiërs hebben verder ver
klaard, dat zij de 200 gevangen Ja
panners van Ambarawa naar Sema
rang zullen zenden doch dat zij de
wapens nog niet konden neerleggen,
zoolang de Geallieerden niet waren
gearriveerd, om rust en orde te her
stellen.
Thans staat vast. dat elf Neder
landsche officieren, die op hun weg
naar Bandoeng door de Indonesiërs
te Patjet werden gevangen genomen
eij opgesloten in de gevangenis van
Tiandjoer, zijn vermoord. Hun namen
zijn bekend en zullen binnenkort
worden doorgegeven Tevens Is vast
komen te staan, dat de negen Neder
landers, die als gijzelaar naar Bui
tenzorg waren gevoerd, eveneens zijn
vermoord
Zes vooraanstaande nationalisten
uit Buitenzorg zijn gearresteerd en
onder strenge bewaking naar Bata
via gebracht. Deze arrestaties zou
den ln verband staan met de ge
beurtenissen te Depok en Pledartg.
Nog deze week zal het eerste num
mer van „Het Dagblad" verschijnen,
dat tevens het eerste Nederlandsche
dagblad is, dat na de bezetting in
Ned.-Indië verschijnt.
LONDEN, 23 Oct. (A.F.P.). Vol
gens den correspondent van de
„Evening News" doen in diploma
tieke kringen te Washington de
meest fantastische geruchten de
ronde over Maarschalk Stalin. Iu
sommige kringen wordt gezegd, dat
lil) overleden Is, ln andere krin
gen, dat hij stervende is, dat hij
ernstig ziek is of dat li ij enkele
van zijn speciale volmachten aan
Molotof wenscht over te dragen.
De correspondent wijst er echter
op, dat geen enkel 'van deze ge
ruchten bevestigd kon worden. De
Sowjetambassade en het Ameri
kaansche Ministerie van Buiten-
landsche Zaken weigeren ieder
commentaar, maar de atmosfeer is
ln Washington zeer geladen.
In diplomatieke kringen te Wash
ington wordt verklaard, dat de ge
ruchten over een eventueele ziekte
van Stalin de mislukking van de
Conferentie van ministers van Bui-
tenlandsche Zaken te Londen zouden
kunnen verklaren en hetzelfde zou
kunnen gelden voor het haastige be
zoek, dat de Sowjet-ambassadeur
Gromyko in de afgeloopen week aan
Washington heeft gebracht. In deze
kringen wjjst men er op, dat ver
schillende gebeurtenissen er aanlei
ding toe geven de geruchten over
een eventueel ziek zijn van Staün
te bevestigen. De Maarschalk wordt
den laatsten tijd zelden genoemd in
telegrammen, welke uit Moskou af
komstig zijn. De Conferentie van
Potsdam onderging een vertraging
van enkele dagen als gevolg van de
ziekte van Stalin en na de confe
rentie werd verklaard, dat Stalin
„zeer vermoeid" was. Voorts heeft de
Sowjet-Unie nog niet de uitnoodi-
ging van de Vereenigde Staten om
zich te doen vertegenwoordigen in
de Raadgevende Commissie voor net
Verre Oosten, aanvaard én de bij
eenkomst van deze Commissie is
voor een week uitgesteld Verder
vertraagt ambassadeur Gromyko in
Londen alle beslissingen van het
Uitvoerend Comité van de Vereenig
de Volken en wacht op Instructies,
welke blijkbaar niet komen. Ten
slotte heeft Maarschalk Zjoekof zijn
bezoek aan de Vereenigde Staten
uitgesteld, waarvoor als motief zijn
slechte gezondheidstoestand werd
opgegeven, In Washington aldus
besluit de correspondent neemt
nien aan, dat Maarschalk Zjoekof de
beste kansen heeft om Stalin even
tueel op te volgen.
Zonder toestemming van het col
lege van Rljksbemiddelaars mogen
geen wijzigingen ln rechtens geldende
loonen en andere arbeidsvoorwaar
den worden gebracht. Het loon van
een werknemer mag echter wel zon
der toestemming worden verhoogd
tot. doch niet uitgaan boven, 115
pet. van het op 31 October 1942 of
125 pet. van het op 10 Mei 1940
rechtens geldende loon.
Ir. F. Q. den Hollander, tot voor
kort directeur-generaal voor Handel
en Nijverheid, is benoemd tot direc
teur-generaal voor het Verkeer
Op uitnoodiging van bet minis
terie van Handel en Nijverheid
maakten wij een tocht door de
industrie-centra van Noord-Bra
bant, welke zich weer laaigziaam
herstellen van de bijkans doode-
lijke slagen, van passeerend oor
logsgeweld.
De textielindustrie is bevoorraad
met de beste wolsborten, zocdat de
geweven stollen zelfs van een be
tere kwaliteit zijn dan die van voor
den oorlog. Uiteraard is de produc
tie-capaciteit nog beperkt. Al te
groote verwachtingen omtrent een
spoedige bevrediging van textielbe-
hoeften mag men dan. ook nog niet
koesteren.
Ook de schoenenproductie wettigt
een gematigd optimisme. Zij vervaar
digt reeds 340.000 paar schoenen per
maand. En met Januari aal dat aan
tal zijn opgevoerd tot 600 000 paarf
Noest wordt gearbeid om te berei
ken, dat iedere Nederlander ééns per
jaar een paar nieuwe schoenen kan
aanschaffen.
Het tekort aan bovenleer, zoolleer
en voeringleer ls overigens niet de
eenlge moeilijkheid bl| de produc
tie van schoenen. Zoo verbruikten de
schoenfabrieken voor den oorlog
100.000 kg'. staal, alleen voor schoen
spijkertjes.
De Pnilipsfabrleken ln Eindhoven
werken met meer dan 14.000 arbei
ders koortsachtig aan de productie
van gloeilampen, radiotoestellen e.tl.
De Bredasche comserventfatorieken
werken alsof er geen oorlog ls ge
weest, behalve dan, dat men er re
kening mee houdt, dat Nederland
iets meer honger heeft, dan voor
den oorlog.
De bekende oud-Indië-vlieger Van
Weerden Poelman, die in 1924 de
eerste vlucht naar Ned.-Indlë maak
te, is op den Bergemschen weg ta
Laren (Gld.) by het oversteken van
den weg door een auto gegrepen en
gedood.
De eereraad voor de letterkunde
heeft op grond van den verderfelijken
Invloed, die van hen ls uitgegaan, de
letterkundigen Jan H. Eekhout. Chris
de Graaff, mr.- J. Huyts, D. Kalma,
J. C. Nacbenius, Jan van Rheenen,
dr. Joh. Theunisz, A. J. H. Wenslnk
(ps. George de Sevooy) uitgesloten
van publicatie, het mededingen naar
prijsvragen, het aan de markt bren
gen van herdrukken en ieder ander
openbaar optreden op het gebied der
kunst, tot 1 April 1953.
In Nagasaki, het centrum van het
Katholieke leven in Japan, zijn ten
gevolge van den aanval met de
atoombom van de 10.000 katholieken
er 9000 om het leven gekomen. De
beroemde kathedraal, toegewijd aan
de 17de-eeuwsche Christenmartelaren
van Japan, is totaal verwoest.
Naar wij vernemen zullen met
ingang van Maandag 29 October
15 punten van de textielkaart
voor den aankoop van kleinvak
artikelen geldig zijn. In tegen
stelling met de tot nu toe gevolg
de methode, waarbij iedere bevol
kingsgroep eigen punten had, zul
len thans de kaarten der gezins
leden gecombineerd kunnen wor
den gebruikt. Behalve kleinvak
artikelen zullen ook nog enkele
andere artikelen op deze punten
worden beschikbaar gesteld, ter
wijl weer andere artikelen, zooals
vilten dameshoeden en veters,
zonder punten verkrijgbaar zul
len zijn.
23 November zal, naar het in de
bedoeling iigt, worden begonnen met
de distributie van versnaperingen.
Mannen, geboren ln 1927 of eerder,
kunnen een keuze maken tusschen
een tabakskaart, een versnape-
riugskaart of een gecombineer
de tabaks- en versnaperingenkaart;
vrouwen geboren in 1927 of eerder
kunnen kiezen tusschen een gecom
bineerde tabaks- en versnaperingen-
kaart en een volledige versnaperin
genkaart; kinderen geboren na 1927
komen alléén in aanmerking voor
een versnaperingenkaart.
Het ligt in het voornemen het
tabaks- en versnaperingsrantsoen als
volgt samen te stellen: mannen: 40
sigaretten (eventueel sigaren, tabak)
of 20 sigaretten en 50 gram snoep;
vrouwen: 20 sigaretten en 50 gr.
snoep of 100 gr. snoep; kinderen:
100 gr. snoep; alles per week.
Een keuze-bon voor 100 gr. choco
lade of suikerwerk wordt reeds 11
November bekend gemaakt.
24.337 Nederlandsche kinderen
zijn in totaal naar het buitenland
uitgezonden.
Verwachting tot Woensdag
avond: Aanvankelijk nog krachti
ge aan de kust stormachtige'
Zuid-Westelijke wind, later tijde
lijk afnemend. Wisselende bewol
king, plaatselijk regenbuien, Iets
koeler.
Wind- en stormwaarschuwings-
dlenst aan alle districten: heden
morgen 11 uur, waarschuwing
voor harden Wind.
Zon onder 17.3(1, maan 19.06—
10.03, zon op 7.20.
Het kleintje koffie heeft zon
der veel gerucht zijn lier-
intrede gedaan in ons open
bare leven en deze terugkeer
is misschien niet de minst gedenk
waardige van alle historische ge
beurtenissen, waarvan wij den laat
sten tijd getuige zijn.
Dat klinkt een tikje overdreven,
maar is het toch niet, wanneer men
denkt aan de belangrijke sociale
functie, die het kleintje koffie in
onze gecompliceerde samenleving
vervult. Want voor den Nederlander
is het kleintje koffie wat de Pernod
en de Amer-Picon beteekent voor den
Parijzenaar, n.l. een verkwikking, een
excuus en een ceremonieel. Een ver
kwikking voor de tong en het ver
hemelte op die uren van den dag,
waarop een mensch wel eens een al
te flauwensmaak in zijn mond heeft,
een excuus om zich in een café of
op een terras te bevinden zonder dat
daarvoor nu bepaald overtuigende
redenen bestaan en een ceremonieel
ter verhooging van de plechtigheid
van ontmoetingen en afspraken. Hoe
veel vriendschappen zijn er al niet
ontstaan boven een kleintje koffie,
hoeveel groote zaken zijn ér al niet
beklonken bij een klein kopje dam
pende koffie en van de geboorte van
hoeveel ministeries is het kleintje
koffie reeds niet de stille getuige, om
niet te zeggen de aanleiding geweest'
Sinds gisterenmorgen prijkt het
kleintje koffie weer op alle café
tafeltjes, onverschillig of daar nu
een verloofd paartje aan zit of een
stel gewiekste zakenlui, een paar
acteurs, die uitblazen van een
repetitie of een koppel doorgewin
terde politici.
O, er ontbreekt nog wel iets aan
het decorum. Het lepeltje, dat vroe
ger zoo feestelijk rinkelen kon, is in
vele gevallen nóg vervangen door een
houte; de vettig dikke room moet
voorloopig zijn plaats nog afstaan
aan een kleine dosis van wat Brich
Wichman het witte gevaar placht te
noemen, maar dat is toch al heel wat
beter dan de klodder schuim, die de
laatste jaren als cache-misère dreef
op het bittere en drabbige vocht, dat
wij toen koffie noemden. Overigens
is de koffie, die ons geserveerd wordt,
nog niet van vooroorlogsche kwali
teit, al verbeelden wij ons dat mis-
Het model van ons
rijwiel en de prin
cipes, waaroj) het
berust, zijn prac-
tisch niet gewijzigd
sinds het begin van de
20ste eeuw. Britsche
producenten verklaren
nu, dat zij binnen kor
ten tijd een rijwiel op
de markt zulJen bren
gen, dat, vergeleken met
de vooroorlogsche mo
dellen, belangrijke ver
beteringen gaat ver-
toonen.
Zoo is b.v. de wel
haast klassieke ketting-
aandrijving verdwenen
en hiervoor ln de plaats
komt een drijfas. Dit
heeft vier voordeelen
't staat netter, 't trapt
lichter, 't geeft minder
stof en vuil en 't maakt
een einde aan de ge
varen en de ongemak
ken, die een afgeloopen
ketting met zich mede
brengt.
De „stroomlljn"-
mode, die ons voor
den oorlog al ge
stroomlijnde pijpen en
vulpenhouders heeft
gegeven, gaat zich nu
ook van het rijwiel
meester maken. De
stangen en de draden
voor de handrem, de
dynamo en de kop
van de lamp, het ach
terlicht, de bel ln
één woord alles wat
er maar voor in aan
merking komt ls
nu gebouwd in het
frame of de spatbor
den. Het practisch
nut hiervan is na
tuurlijk nihil; de
luchtweerstand van
het rijwiel zelf is im-
mers volkomen te
verwaarloozen bij dien
van den berijder. Maar
het ls wel van groo-
ten Invloed op het
uiterlijk van onze toe
komstige fiets.
Daarenboven is er er
gens in het frame een
slot geconstrueerd met
een dermate snelle „vol
automatische" werking,
dat men zijn rijwiel
maar behoeft neer te
zetten of het valt op
slot en alleen de eige
naar kan 't weer ont
sluiten! Ook wordt er
druk geëxperimenteerd
met een nieuw, uiter
mate licht plastisch
materiaal, dat het staal,
waarvan ons rijwiel tot
nu werd gemaakt, moet
vervangen. Dit is het
zelfde materiaal, waar
aan de beroemde Mos-
quito-vliegtulgen hun
gevreesde gevechtswaar-
de ontleenden. Moet een
dergelijke fiets schoon
gemaakt worden, dan
behoeft men er slechts
de tuinslang op te rich
ten: roesten is uitge
sloten. De ervaringen
gedurende den oorlog
opgedaan ln de vlieg
tuigindustrie schijnen
tot verwezenlijking te
leiden van den alouden
droom van lederen wiel
rijder: den band. die niet
lek kan worden. De
proefnemingen verkee-
ren in een vergevorderd
stadium
Ook voor nien-
schen, die van hun
gemak houden, heb
ben de ervaringen uit
de oorlogsindustrie
iets in petto. De nieu
we rijwielen zullen
uitgerust zijn met een
miniatuur ééu-cylin-
der motortje, dat het
rijwiel van de moe-
getrapte fietsers een
maximum-snelheid
geeft van ongeveer 40
k.m. per uur. Het
bcnzine-verbrulk is 1
liter op ongeveer 50
k.iu.
sehien wel, omdat wij den zuivere-i
smaak ontwend zijn. Nederland heeft
deze soort koffie, die uit de Brazi-
liaansche provincie Victoria komt,
vroeger nooit gedronken en zelfs niet
willen drinken. De inkoopers van da
regeering hebben zich echter blijk
baar bij hun eerste koffle-aankooperi
een minder goede koffiesoort laten
aanpraten.
Maar de „Waterland" is pas weer
aangekomen met een lading Santos-
koffie van beter gehalte en de koffie-
kenners zullen ln het vervolg een
woordje mogen meespreken bij de
koffle-aankoopen. En wat het voor
naamste ls: de hier te lande aan
wezige voorraden zijn thans zoo
danig, dat de distributie van dit
kostelijke natuurproduct regelmatig
voortgezet zal kunnen worden.
Morgen, Woensdag, dienen zich
voor de controle van het bevolkings
register en van de distributiestam
kaart aan de H.B.S.-B, Zijlvest 27,
te melden: Brak ti'm de Bruin.
Morgen, Woensdag, zijn aan de
beurt voor het afhaien van de bon
kaarten en het Inleveren van textiel-
formulieren de letters W eh M.
Zaterdagmiddag vergaderden te
Haarlem de besturen der afdeelin-
gen en vakafdeelingen van de Kath.
Arbeidersbeweging van Haarlem en
Omstreken. Na een welkomstwoord
van den heer A. J. M. Angenent, gaf
de bondsvoorzitter de heer J. W. v.
d. Akker een overzicht van het werk,
dat in de laatste jaren verricht was,
en belichtte de ln de toekomst te
volgen werkmethode. Tenslotte legde
de zeereerw. heer dr. A. A. Olierook
den nadruk op de geestelijke waarde
der Kath. Arbeidersbeweging.
Wim Sonneveld heeft dit weekend
het Haarlemsche publiek ln dea
Stadsschouwburg gezellig vermaakt
met zijn cabaret-revue „De bloeme
tjes bulten". Wat politiek, wat pae-
dagogie-, 'n Fransche chanson, een
beetje Amsterdamsche sfeer, veel hu
mor en charme. Dat alles zeer be
schaafd en veelal origineel. Wat#kaa
men meer ln dit genre wenschen?
Naast Wim Sonneveld vermaakten
dns o.a. Connie Stuart. Sophie Stein,
Albert Mol en anderen. De begelei
ding aan de vleugels was weer in de
artistieke handen van Wim de Vries
én Wim de Soet. v. W.
Tot Vrijdag wordt ln het Moviac-
theater op de Groote Markt een pro
gramma geboden van vlotte klein
kunst, waaraan als voornaamste pre-
dicaat kan worden toegekend, dat
het beschaafd ls. Er zijn aardig»
conférences, er wordt gemusiceerd,
vocaal en instrumentaal, er wordt
gegoocheld, er worden vreemde toe
ren uitgehaald op een fiets en ten
slotte ls er het optreden van eea
rekenkunstenaar, die in de milliar-
den beter thuis is dan een 6-jarige
peuter ln de" getallen van 1 tot 10
Woensdagavond om 8 uur spreekt
prof. mr. C. W. de Vries in de Gem.
Concertzaal over Rusland en de bui-
tenlandsche politiek van Stalin. Er
zal gelegenheid zyn tot het stellen
van vragen. De opbrengst van den
avond zal ten goede komen van da
Stichting 1940—1945.
De eerste trein op het traject
HaarlemBeverwijk vertrekt voortaan
te 6.30 uur uit Haarlem en vanuit
Beverwijk te 7.22 uur.
Woensdagavond om 8 uur zal Plet
Pijnenborg in de kleine zaal van het
Concertgebouw een planorecital
geven.