Slechte uitrusting leidde tot
snelle capitulatie
POPPENHUIS
IN LUILEKKERLAND
r
NAAR BETERE
HET VRAAGSTUK DER ANNEXATIE
logiesmogelijkheden
Gas of electriciteit
voor verwarming
Geen verraad onder het leger te velde
Prof. Schermerhorn koestert geen
hooge verwachtingen
NEDERLANDSCHE MISSIE
DINSDAG 30 OCTOBER 1945
PAGINA 3
GEN. WINKELMAN VERTELT
Lichtkogelaf faire
niet opgelost
De capitulatie
Het verraad
De capitulatievoorwaarden
Onderhoud met Goering
Drie mannen verdronken
INVENTARISATIE
van Kerkelijke kunst
Bootverbinding Harwich-
Hoek van Holland
i r heerscht in ons land nog
hi steeds een aanzienlijk te-
kort aan hotelruimte, tot
groot ongerief van de velen,
die door allerlei omstandig
heden gedwongen zijn een
nacht hutten hun woonplaats
door te brengen. De oorzaak
hiervan is tweeledig: ten eerste
zijn er talrijke hotels gevorderd
ten hate van de geallieerde
strijdkrachten en ten tweede is
er een groot gebrek aan linnen,
handdoeken, enz.
Om aan deze moeilijkheden
tegemoet te komen, hebben
vertegenwoordigers van de
Spoorwegen, de A.N.V.V., de
Ned. Reisvereenigingde A.N.
W.B. en de Rijkshoreca een
bespreking gehouden, welke
tot resultaat had, dat tot
nauwe samenwerking werd
besloten en in een vijftigtal
plaatsen iri ons land over
gegaan zal worden tot op
richting van Informatiebu-
reaux, waar men inlichtin
gen zal kunnen krijgen over
logies en eetgelegenheid.
Deze bureaux zullen veelal
samenvallen met de plaatse
lijke bureaux der V.V.V.'s en 't
zal ook niet altijd een hotel
zijn, waarin men een bed zal
kunnen vinden. Talrijke parti
culieren, hetzij als dependance
van een hotel, hetzij als parti
culier, zullen bij deze logies-
voorziening worden ingescha
keld.
Het blijft steeds aan te be
velen, indien mogelijk, van te
voren een bed te bespreken. In
sommige hotels, die ten deele
voor de Canadeesche autoritei
ten zijn gereserveerd, zal het
wel voorkomen, dat na zes uur
's avonds nog kamers voor het
publiek vrijgegeven zullen wor
den, doch men moet hier niet
op rekenen. Ook het mede
brengen van lakens, hand
doeken en zeep is vrijwel steeds
noodzakelijk, terwijl het niet
dienstig is na zonsondergang
nog te trachten een kamer te
krijgen. Het ligt in de bedoe
ling, dat de Informatiebureaux
zullen blijven werken tot het
oogenblik, waarop de laatste
trein is gearriveerd. Zoover is
de organisatie op dit moment
echter nog niet overal en daar
het meerendeel der V.V.V.-
bureaux 's avonds na half zes
gesloten is, zou een late gast
wel eens „pech" kunnen heb
ben.
In de meeste hotels zijn de
prijzen van Mei 1940 gehand
haafd. Deze zullen ook voor de
particulieren als basis blijven
dienen.
NAAR BERLIJN
Onze economische positie
St. Willibrordus-
herdenking
Generaal H. G. Winkelman,
tijdens de oorlogsdagen in Mei
1940 commandant van onze
strijdkrachten en na het ver
trek van H. M. de Koningin en
de regeering naar Londen kor
ten tijd drager van het gezag
in het Rijk in Europa, heeft
aan een redacteur van A.N.P.-
Aneta een en ander verteld
over gebeurtenissen, welke nauw
verband houden met hetgeen
zich direct voor, tijdens en na
de Meidagen 1940 heeft afge
speeld.
De oorzaak van den snellen af
loop van den oorlog in ons land
wijt generaal Winkelman in de
eerste plaats aan het gebrek aan
uitrusting van de troepen. Wij had
den een groot gebrek aan moderne
wapens, pantserwagens, luchtaf
weergeschut en vliegtuigen. Vooral
dit laatste telde zwaar en is de
directe oorzaak geweest van de ca
pitulatie.
Als bewijs, hoe onze weinige vlie
gers moesten worden overwonnen,
herinner ik mij, dat reeds na enkele
dagen, teen ergens onmiddellijke
ondersteuning door de luchtmacht
vereischt werd, de commandant,
generaal Best, mjj moest mejden,
dat hij aan de uitgeputte vliegers
geen nieuwe opdrachten meer kon
geven. Wel zou hij wachten of
enkelen.zich nog vrijwillig daarvoor
beschikbaar zouden stellen.
Wat betreft de capitulatie, ver
telde de generaal, dat hl) op 14
Mei werd. opgebeld door kolonel
Scharroo, commandant van Rot
terdam, met de mededeeling, dat
hij een ongeteekend briefje had
ontvangen, waarin de Duitschers,
die den Zuidelijken Maasoever bezet
hielden, een ultimatum van twee
uur stelden, in welken tijd Rotter
dam zich zou moeten hebben over
gegeven of het zou er aan moeten
gelooven.
De generaal gaf ten antwoord, dat
op een dergelijk ongeteekend briefje
niet kon worden ingegaan en dat is
aan de Duitschers medegedeeld. Daar
op is een nieuw, thans behoorlijk
onderteekend ultimatum binnenge
komen, maar alvorens het antwoord
daarop ontvangen was, hebban de
puitschers het bombardement ge
deeltelijk uitgevoerd. Het gebrek aan
vliegers en de absoluut onvoldoende
sterkte aan luchtdoelartillerie wij
hadden een bestelling voor modern
afweergeschut in Duitschland loo-
pende, maar onder allerlei voorwend
sels hebben de Duitschers ons niet
meer dau één vuurmond afgeleverd
hebben den aanvallenden Duitsehen
vliegtuigen volkomen vrij spel ge
geven. Zij konden doen wat zij wil
den.
Inmiddels was door dezelfde oor
zaken de situatie in de Grebbelinie
eveneens onhoudbaar geworden en
daar ik begreep, dat. achtereenvol
gens Delft, Utrecht, Den Haag, Am
sterdam en andere steden in ons
land het lot van Rotterdam zouden
deelen, wanneer wij in onzen iiope-
loozen tegenstand zouden blijven
volharden, besloot ik te capitulee-
ren. -
Voor een klein land, dat militair
gesproken zoo ongunstig ls gelegen
als het onze, is een tot in het uiter
ste doorgevoerde neutraliteitspoli
tiek naar mijne meening niet aan te
bevelen, aldus Generaal Winkelman.
Wij zijn verplicht te zorgen voor
foed uitgeruste en opgeleide strljd-
rachten en voor bondgenooten. Zijn
deze offers voor ons te groot, dan
doen wij beter met leder militair
vertoon te laten varen en ons land
open te zetten voor iedereen, die
hier binnen wil komen vallen. Dan
sparen wij tenminste slachtoffers.
Generaal Winkelman had niet an
ders dan woorden van lof voor de
wijze, waarop op den Afsluitdijk
gevochten ls.
De geruchten ever verraad ge
pleegd door Nederlandsche militairen
eprak generaal Winkelman tegen.
,.Voor zoover ik héb kunnen na
gaan aldus de generaal is ver-
raad onder het leger te velde nau-
welyks voorgekomen. Ook de geruch
ten over Duitsche parachutisten in
Nederlandsche uniformen of als bce-
rin enz. verkleed zijn eigenlijk nooit
behoorlijk bevestigd. Dat er door
N.O.B.-ers tydens den oorlog verraad
is gepleegd, staat wel vast.
De fameuze lichtkogelaffaire ls
nooit opgelost.
Overste Mussert Was mij, aldus de
generaal, bekend als een goed offi
cier en ik heb persoonlijk geen re
denen om aan te nemen, dat hij' deel
Uit heeft gemaakt van de N.S.B.
Het oordeel van menschen, die in
nauw contact met hem stonden, was
intusschon niet eensgezind. Hoeverre
bij opzettelijk bevelen zou hebben
gegeven, die ten gunste van den
vijand Waren, kan Ik niet fceoor-
deelen."
De capitulatie heeft uitsluitend be
trekking gehad op de weermacht en
het eerste punt was, dat de geheele
Nederlandsche weermacht (met uit
zondering van de troepen in Zee
land) krijgsgevangene zou worden.
Dit werd mondeling toegelicht met
de mededeeling, dat het artikel niet
inhield, dat de officieren en man
schappen naar Duitschland zouden
worden gevoerd. Over bestuursaan
gelegenheden ls bij de capitulatie
niet gesproken.
Een aardige bijzonderheid, is nog
te vermelden over een onderhoud,
dat generaal Winkelman heeft ge
had met maarschalk Goering. Ge
sproken werd daarbij over het ver
bod aan de Nederlandsche indus
trie om voor de Duitschers wapen
tuig te maken, waarbij Goering
zeide: „U kunt er van verzekerd
zijn, generaal, dat nooit een in
Nederland vervaardigde mitrailleur
gebruikt zal worden om op Neder
landers te schieten. De oorlog is
Immers uit."
„Neen, de oorlog tusschen onze
landen is niet uit", luidde het ant
woord van generaal Winkelman.
„Er zijn nog Nederlanders, die den
strlijd tegen Duitschland zullen
voortzetten." Goering ontstak over
dit antwoord zoo in woede, dat hij
met zijn vuist op tafel sloeg en
uitriep: „Hiervan, zal Ik den
Fuehrer nog vanmiddag in kennis
stellen. Nu zal het uit 'zijn met de
lankmoedige houding tegenover de
Nederlanders."
T.a.v. de te Parijs gevonden docu
menten. verklaarde de generaal, dat
de Inhoud dezer missiven hulpver
leening door Fransche, Belgische, Engel-
sche strijdkrachten eerst ter kennis
van de betrokken regeeringen mocht
worden gebracht, indien ons land
werd aangevallen. Een desbetreffende
Instructie is inderdaad in den morgen
van 10 Mei verzonden. In hun publi
caties over deze aangelegenheid heb
ben de Duitschers „verzuimd" mel
ding te maken van het gemaakte
voorbehoud.
NA
DONKERE DAGEN
EEN HELDERE
WASCH
Te Weert is een vrachtauto van
de gebrs. v. d. Venne in de Zuid-
Willemsvaart gereden. Drie man
nen, die zich in de cabine bevon
den, verdronken.
Z. H. Exc. mgr. dr. J. de Jong heeft
aan den conservator van het aarts
bisschoppelijk museum te Utrecht
opdracht gegeven tot het vormen
van een commissie die een Inventa
risatie zal opmaken van kerkelijke
voorwerpen van kunsthistorische, ge
schied- of oudheidkundige waarde,
die ten gevolge van de oorlogshan
delingen beschadigd, ontvreemd of
vernietigd zijn. Voor wat het aarts
bisdom betreft nemen in deze com
missie zitting: pastoor A. E. Rientjes
te Maarssen (voorz.), dr. J. J. M.
Timmers (secr.), pastoor W. E. A.
Ahsmann, Silvolde, pastoor J. B. J.
Kaeter, Eibergen, pastoor J. J. Kroon,
Zuidhorn en de heer J. A. W. Ban
ning, Groenlo. Ook ln de overige
diocesen zal een dergelijke inventa
risatie worden gehouden.
Het Engelsche ministerie van Oor
logstransporten heeft bekend ge
maakt, dat de stoombootdienst van
de „London and Northeastern Rall-
waycompany" tusschen Harwich en
Hoek van Holland Woensdag 14 No
vember zal worden geopend. Maan
dag, Woensdag en Vrijdag' zal men
naar Nederland kunnen vertrekken
en Dinsdag, Donderdag en Zaterdag
naar Engeland. In Nederland zal een
doorgaande trein een snelle verbin
ding vormen tusschen Hoek van
Holland. Den Haag, Rotterdam en
Amsterdam.
n de schaduw der
I bietenheuvels op
de terreinen van
de suikerfabriek,
waaruit de meest
noodzakelijke grond
stof voor zoete borst
plaatharten en sui
kerbeesten wordt ge
dolven, staat fn het
dorp Halfweg aan den
rand van de Haar
lemmermeer het ge
boortehuis der Anjo-
poppen, waarvan er
in normalen tijd per
maand veertiendui-
zenu het levenslicht
aanschouwden, om
onmiddellijk daarop
haar gesolde en ge
beukte bestaantje in
de kinderwereld te
beginnen.
Het loopt zoo zoetjes
aan tegen den hoogtij
dag, dat bet kind ko
ning is en dat de
groote, wijze ménsehen
zich ook zoo graag weer
één dag kind voelen.
De moeders en ook da
trotsche jonge vaders
beginnen alweer in de
étalages der speelgoed
winkels te spieden, maar
zij kunnen hun oog
nog niet laten ver
lustigen aan bonte lij-
en sprekende, slapende,
kroeslge en gladhoof-
dige poppen helaas,
ook deze zijn met) vele
andere zaken nog zeer
schaarsch of maken de
„étalageversiering" uit.
Maar hiervan dragen
toch werkelijk niet de
nijvere meisjesvingers
uit het Anjohuis de
schuld. Het is dat ver-
wenschte materiaalte
kort, dat zich zelfs in
het onbezorgde pop
penland danig doet ge
voelen. zij doen wat zij
kunnen, de groote, le
vensblije poppen in het
poppenhuis, om de Ne
derlandsche meisjes ln
de gelegenheid te stel
len haar moederlijke
poppenspel te laten
spelen. Zij stikken, on
der vroolijk gezang, uit
tricot armpjes en been
tjes, die ze opvullen
met wolafval uit de
spinnerijen, en proppen
de stevige linnen buik
jes vol met fijnge-
schaafd houtwol. Het
zijn nog maar nood-
middelen, deze vullin
gen, want normaal
werd er de eerste soort
Java-kapok voor ge
bruikt, waardoor het
poppekind uiterst licht
en soepel werd. Onder-
kleeding kan den klein
tjes nog niet worden
toegewezen, maar zij
zijn, als ze de deur uit
gaan, toch netjes ge
kleed in een waschbaar
jurkje en zy dragen een
kittig mutsje. Koppen,
die eigenlijk pas de ziel
en het leven brengen
in het poppenlichaam,
kunnen in verhouding
tot de overige momen
teel aanwezige benoo-
digdheden, voldoende
worden vervaardigd.
Het gebrek aan
goede materialen
heeft uiteraard veel
wanstaltigheden op
de poppenmarkt ge
bracht. Er bestonden
vóór den oorlog ln
heel Nederland slechts
drie poppenf abrie
ken, thans zijn er
tweehonderd poppejt-
makers. Maar zij kun-
SSisS
(Foto Ass. Corr.)
nen allen tezamen bij
lange na niet Ln de
behoefte voorzien.
Niet alleen, omdat zij
gehandicapt worden
door materiaaltekort,
maar ook al, omdat er
geen import ls-
Thüringen is afge
sloten door de Russen,
Neurenberg levert nog
niet, in Engeland wordt
nog geen speelgoed ge
fabriceerd, omdat de
fabrieken nog niet „te
ruggeschakeld" zijn,
België maakt wel veel
maar mag niet uitvoe
ren en wat Frankrijk
presteert voldoet niet
aan de elschen. Dit
laatste wil niet zéggen,
dat hetgeen door het
binnenland in beschei
den mate wordt afgele
verd wél aan de elschen
voldoet. De poppenfa-
brikant, die een naam
heeft op te houden,
waagt er zich niet aan
allerlei op het oog
bruikbare resten voor
zijn poppenlndustrie te
gebruiken. Want hij wil
vooral, dat zijn product
ook hygiënisch verant
woord is. Een kind
steekt een poppen-
handje zoo gauw in den
mond, sabbelt op kleer
tjes en peutert ln vul
lingen. Vandaar, dat hij
alleen nieuw materiaal
wil verwerken en het
afval uit de wolspinne
rijen laat uitkoken en
ontsmetten. Het hooge
aantal poppenmakers
zal dan ook weer dras
tisch worden beperkt,
waarschijnlijk weer op
het oude getal drie te
ruggebracht worden.
„Zoolang de internationale toe
stand zoo blijft, als hij is, en er
vrijwel op geen enkel punt over
eenstemming bestaat tusschen
de groote mogendheden, kan Ne
derland moeilijk zijn houding in
zake annexatie van Duitsch ge
bied bepalen en met positieve
plannen komen. Na de mislukte
conferentie van Londen behoeft
men geen groote verwachtingen
te koesteren", aldus minister
Schermerhorn bij de opening van
het districtsbureau van den
Regeeringsvoorlichtingsdienst te
Groningen.
Annexatie zonder Duitschers noem
de de minister practisch uitgesloten.
Overigens meende spr. te moeter»
constateeren, dat de belangstelling
Het Rijkskolenbureau bericht,
dat voor woningen waarvan ver
warming met vaste brandstoffen
om prachtische redenen niet
mogelijk is, gas of electriciteit
voor verwarming kan worden
toegewezen, mits de brandstof-
fenkaart T 509 (voor Zuidelijk
Nederland X 505) bij den distri-
butiedienst wordt ingeleverd. Ook
kamerbewoners kunnen voor gas
of electriciteit in aanmerking ko
men, nadat de hun reeds ver
strekte rantsoenbönnen voor
vaste brandstoffen hij den distri-
mtiedienst zijn ingeleverd. Voor
de ingenomen bonkaarten en
rantsoenbonnen verstrekt de dis-
tributiedienst een ontvangstbe
wijs M.D. 204.
Men moet zich met een desbetref-
fend verzoek onder overlegging van.
het ontvangstbewijs M.D. 204 tot het
betrokken gas- of electriciteitsbedrijf
wenden, welke bedrijven voor eiken
ingeleverden geldlgen kolenbon 150
M3. gas of 500 KWH electriciteit zul
len kunnen toewijzen.
Indien aan de kaart T509 (T 505)
ontbrekende bonnen, of de voor ka
merhuurders verstrekte rantsoenbon
nen bij den kolenhandelaar zijn in
geleverd, kan de betrokkene dezen
verzoeken hierop geen afleveringen
te verrichten. De handelaar dient
dan een schriftelijke verklaring af te
geven, dat op de in aanmerking ko
mende bonnen geen aflevering zal
geschieden. Deze verklaring moet bij
de gasfabriek of het electriciteitsbe
drijf worden ingediend, waarna voor
deze bonnen alsnog verstrekking van
gas of electriciteit zal volgen.
Ook voor het verwarmen van an
dere gebouwen met gas of electri
citeit kan een rantsoen worden toe
gekend, mits in 1939/40 deze wijze
van verwarming toepassing vond en
er nog geen kolentoewijzing werd af
gegeven. Men wende zich tot het be
trokken gas- resp. electriciteitsbe
drijf.
Restaurants, café's. winkels en
gebouwen voor publieke vermake
lijkheden komen voorloopig niet
voor deze regeling in aanmerking.
voor het annexatieprobleem afne
mende is. Komt dit, omdat Indië
zoozeer onze aandacht vraagt? Mis
schien niet. Voor een volksstemming
zou de minister niets voelen, omdat 't
los van de genoemde bezwaren, net
volk niet oVer voldoende gegevens
beschikt om op dit moment tot een
verantwoorde beslissing te komen. De
ingestelde staatscommissie heeft
reeds een rapport uitgebracht, doch
zal nu ook de technische vraagstuk
ken nader bekijken. Tevens zal zij
zich bezinnen op de vraag', of Neder
land tijdelijk een deel van Duitsch
gebied bezet kan houden en onder
beheer kan nemen. Als van annexa
tie op groote schaal wordt afgezien,
kan zij ook nagaan, welke grenscor
recties wenscheli.k en noodzakelijk
zijn.
Betreffende de schadeloosstel
ling deelde de minister mede, dat
Nederland thans een officieele
uitnoodiging heeft ontvangen een
missie te zenden naar de Allied
Control Council te Berlijn. Ad
miraal Doorman zal van deze
missie de leiding krijgen, die een
soort Nederlandsch gezantschap
te Berlijn zal zijn.
De geallieerden stellen nu een lijst
op van Duitsche bedrijven, die afge
broken zullen worden. De gTöote
vraag is echter, of hetgeen daarvan
voor de geteisterde landen beschik
baar wordt gesteld, ons te pas kan
komen. Het is voor ons belangrijker
ona*. eigen goederen uit Duitschland
terug té krijgen.
In verband met de economische
positie van ons land zeide de mi
nister, dat de overheid de groote
lijnen zal moeten trekken voor den
opbouw van het economische leven.
Daartoe heeft Nederland nu een
plan-büreau ingesteld, al zal dit
voorloopig' meer gericht zijn op het
vermijden van armoede, dan op het
bevorderen van welvaart. Dit plan
zal moeten aangeven, hoe de ont
wikkeling in de komende vijf A
tien Jaren zal moeten z.„n. Het is
niet de bedoeling, het geheele be
drijfsleven in een N.V. te vereeni
gen, maar wel om by de distributie
van kapitaal en grondstoffen naar
bepaalde richtlijnen te handelen.
Wat de internationale voedselcon-
feremtie in Canada betreft, zeide de
minister nog, dat deze van zeer
groot belang is, omdat hier het eer
ste begin wordt gemaakt met inter
nationale economische ordening, die
vooral nu bitter noodzakelijk is. Spr.
verwachtte veel van economische
samenwerking) met Rusland en, wat
dsn tuinbouw betreft, van uitvoer
van zaai- en pootgoed naar Oost-
Europa,
Op den feestdag van St. Willibror-
dus, 7 November, zal te Utrecht in
de St. Michaelskapel in den Domto
ren de officieele Willibrordusherden-
king worden gehouden onder auspi
ciën van de Kath. Studentenvereeni-
ging „Veritas". Het gipsen model van
het standbeeld van den H. Willibror-
dus, dat eerlang op het St. Jans
kerkhof te Utrecht zal worden ge
plaatst en ontworpen ls door den
beeldhouwer Termote, ls thans ge
reed
Radio-aistributleluisteraars zullen
niets meer behoeven te betalen dan
zij tot dusver deden. In het door
hen betaalde bedrag, ls de luister
bijdrage reeds begrepen.
