Britten beschieten Soerabaja
A
Het wordt koud
Bombardement neemt gestadig
in kracht toe
D für D
NAAR BATAVIA
200.000 Nederlanders
verloren het leven
H
LUCHTAANVAL OP
SOERABAJA?
ATTLEE
Start van het eerste Indië-vliegtuig
EEN ONS SUIKER
Interventie-verzoek
Critieke oogenblikken bij de
landingen in Noord-Afrika
Zware nachtvorsten
te wachten
Belgische Koningskwestie
Het weer
69ste JAARGANG No. 23390
ZATERDAG 10 NOVEMBER 1945
Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543
Abonnementsprijs 30 cent per week
WITTE HUIS:
„Kabinets"-crisis bij
Soekarno
Over doel van zijn reis
naar Ver. Staten
SOVJETS BEZETTEN
eilandjes in Koerillen
niet ontvangen
20.000 Japanners „zoek"
Critiek op Den Haag
Familietelegrammen
Kosteloos naar Indië
Een der hoofdstraten van Soerabaja, dat thans onder het vuur
der Engelsche kanonnen ligt
Voor St. Nicolaasviering
Feest der Dynastie
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
BATAVIA, 10 Nov. Indonesische leiders hebben vandaag verklaard,
dat de Engelschen om 6 uur 's morgens, Java-tijd, den uitersten termijn,
dien zij den Indonesischen burgers gesteld hebben om hun wapens in
te leveren, de beschieting van Soerabaja zjjn begonnen, meldt de Ass.
Fr.-correspondent Leif Erickson uit Batavia. Naar de Indonesiërs zeiden,
nam het bombardement op de vroegere Nederlandsche vlootbasis gesta
dig in kracht toe. De Engelschen gebruikten vermoedelijk zoowel
leger- als vlootgeschut. De woordvoerder verklaarde, dat er talrijke
Indonesiërs gedood zijn. Generaal Christison heeft vanmorgen een ver
klaring afgelegd, die inhield „niets bijzonders te melden". De Engelsche
commandant Mansergh heeft zwaar geschut van de Britsche vlooteen-
heden tot zijn beschikking, voofts Mosquito-bommenwerpers en Thun-
derbolt-jacht toestellen, bovendien door tanks gesteunde veldtroepen.
Het Nationale Blad „Merdeka"
bericht, dat een Britsch vliegtuig
om 11 uur pl. tUd vanochtend
Soerabaja zou hebben gebombar
deerd. Bijzonderheden ontbreken
nog.
Het blad bericht verder, dat de
republikelnsche regeering een ,,ka-
binets"-crisls doormaakt. Soekarno
heeft voor zijn vertrek naar Djok
jakarta den president van de
werkcommissie Sjahrir aangewe
zen. om een nieuw „kabinet" te
vormen. Sjahrir was daar gisteren
laat nog niet in geslaagd. Het blad
brengt de crisis in verband met
Soekarno's informeele besprekin
gen met Van Mook.
Over de gebeurtenissen te Soera
baja meldt de Merdeka nader: kort
nadat de Britsche luchtmacht een
aanval op de stad had gedaan, heeft
de Indonesische gouverneur van
Soerabaja Soerio een radiorede ge
houden, waarin hij zelde, dat de In
donesiërs liever vernietigd zullen
worden dan opnieuw onderdrukt.
HU spoorde de bevolking aan, zich
op alle eventualiteiten voor te be
reiden. In sommige kringen legt
men deze radioverklaring van S't-
rio uit als een verwerping van het
ultimatum van generaal Mansergh.
Kort voor zijn vertrek naar
Washington heeft minister-presi
dent Attlee een rede gehouden in
het Mansion-House, waarin hij als
voornaamste doel van zijn Ameri
kaanse he reis „de bespreking met
Truman en Mackenzie King van
de wereldaangelegenheden, in het
licht het verschrikkelijke licht
van de ontdekking van de atoom
energie" opgaf.
Licht bewapende Sovjet-troepen
hebben een aantal eilandjes van de
Koerillen bezet, een langgerekte
eilandengroep ten Noorden van
Japan.
Nieuwe ondergrondsche
in Duitschland
Duitsche politieagenten zij"
speciaal getramd om de Britsche
politie bij te staan in haar aciie
een nieuwe Duitsche ondergrond-
«die organisatie uit te roeien, die
zich D für D noemt en in de
plaats van de Weerwolfbewegiug
gekomen is.
D für D (Deutschland filr
5 Ocutschen) heeft zich als taak
gesteld het den bezettingstroepen
moelIUk mogelijk te maken,
|n de stille hoop aldus een mul-
E 'fü 'fn terugkeer naar het
eigen land te bewerkstelligen. De
beweging steelt van auto's, spant
's nachts draden over tie wegen,
verzet de wegivtjzers, snijdt tele-
on lijnen door, strooit spijkers
en verspreidt alle mogelijke ge-
achten. De actie is het sterkst
5 •■-> het platteland, waar de goed-
evoede Duitsche hoeren zich niet
aliseeren, dat het. Duitsche eco.
S "mische en sociale leven alleen
E i"re5f, kan worden van een Ineen.
storting door de aanwezigheid der
•■■nmeerde troepen.
üiibiuiiiinniiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiHiiiiHiiiiiiuiiui
Alvorens gisteravond te sluiten
zeide de onder contróle der extre
misten staande radio van Soera
baja tot de bevoking niet toe te
geven aan de vernederende wijae,
waarop generaal-majoor Mansergh
haar beval te capituleeren. Volgens
deze radio was dit bevel in strijd
met de tien dagen geleden tusschen
Soekarno en gen.-majoor Hawthorn,
opperbevelhebber van de geallieer
de strijdkrachten op Java, bereikte
overeenstemming. De radio drong
er bij de bevolking op aan, niet
door met schieten te beginnen bot
singen uit te lokken.
Het Witte Huis te Washing
ton heeft, volgens A. P.," mede
gedeeld, dat geen bericht is
ontvangen over een beroep, dat
gedaan zou zün op president
Truman, om tusschenbeide te
komen en oorlogvoering op Java
te voorkomen.
Soekarno heeft in een telegram
aan Attlee verzocht, dat de Britsche
regeering een onderzoek instelt naar
de situatie in Indonesië. HU beschul
digt deze regeering ervan verantwoor
delijk te zijn voor het dooden van
Indonesische vrouwen en kinderen,
die opzettelijk door geallieerde -troe
pen werden neergeschoten. Hij be
sluit zijn telegram met te verklaren,
dat de Indonesiërs geen schuld kun
nen aanvaarden en voor niets zullen
instaan, als de moderne oorlogswa
pens tegen hen gebruikt worden.
De Britsche autoriteiten zUn er,
volgens U. P., nog niet in geslaagd
met den Japanschen commandant
van Oost-Java Iwaboe, die voor de
geallieerde landingen opdracht had
gekregen zich met zijn troepen in
een zeker vastgesteld gebied te con-
centreeren, in contact te komen. Ge
meld wordt, dat hij met zijn 20.000
manschappen, onder wie 14.000 man
marinepersoneel, ergens op Oost-Java
„zoek" la. Het geheele Japansche le
ger op West-Java bevindt zich thans
in geallieerde handen; van de Japan
sche troepen op Midden-Java heeft
men tot dusverre l.OOo man, van die
op Oost-Java nog geen een.
Robert Kiek seint uit Batavia,
dat de „minister van Voorlichting
der republiek Indonesië" in de
„Merdeka" een officieele verklaring
heeft afgelegd, waarin hij zegt. dat
het nog niet vast staat, of Mal-
laby door een Indonesiër is ver
moord. Er zou in Mallaby's auto
een ontploffing hebben plaats ge
had, die veroorzaakt is door een
hoeveelheid springstoffen in dien
auto.
De Britsch-Indische perscommen
taren zijn volgens A.F. vol hittere
critiek op de actie van de Ned. re
geering, die Luitenant-Gouverneur-
Generaal van Ned.-Indië dr. Van
Mook, wiens verzoeningspogingen al-
gemeene goedkeuring wegdroegen,
tweemaal desavoueerde. „Bijna
even tegenstrijdig en. verward als de
Nederlandsche actie is de houding
van Den Haag," zegt de te Bombay
verschijnende „Times of India", er
aan toevoegend, dat „het aan ieder,
behajve halsstarrigen botteriken,
duidelijk zal zijn, dat een terugkeer
van den status quo niet mogelUk is.
Britsche en Indische troepen zijn
niet in Indonesië om andere volken
te helpen hun kastanjes uit het vuur
te halen."
Eien meer plooibare geest tegenover
het Indonesische nationalisme zou
voor het gewone volk in beide be
trokken landen heilzaam zijn en het
zou het Britsche gemeenebest onder
de hand van zorgen verlichten, die
het nimmer gezocht heeft en die,
Indien zij lang zouden aanhouden,
het In ernstige ongelegenheid zouden
kunnen brengen, zoo schrijft de
„Statesman of Calcutta and New
Delhi".
Met ingang van heden worden
over de rechtstreekëche radioverbin
ding AmsterdamBatavia familiebe
richten ontvangen,- die de aanwUzing
natof fb dragen. De geadresseerden
van deze telegrammen mogen een
antwoord-telegram van maximum 10
woorden inhoud, ongeacht het adres
en de onderteekening kosteloos ver
zenden vla Holland-radio.
Indien het volledig adres In Indlë
niet bekend Is, kan toch een ant
woord-telegram worden verslonden.
Het adres moet dan bestaan uit den
achternaam van den afzender, als
mede nummer en datum van het
ontvangen telegram in breukvorm.
Vanmorgen te 9.10 uur startte
van Schiphol het eerste vliegtuig
naar Batavia met aan boord 28
passagiers en 1300 kilogram post
en bagage.
Reeds vroeg in den morgen was het
een groote drukte in de omgeving
van de D. C. 4. De honderden be
langstellenden werden achter een af
zetting gehouden, maar de familie
leden van bemanning en passagiers
hadden nog even gelegenheid een
kijkje te nemen in den romp, waar
in aanstonds vader, man of zoon zou
verdwünen. Toen de lorries met ba
gage werden aangereden was ook
dat afgeloopen en werd de ruimte
rond de machine geheel vrijgemaakt.
Intusschen verzamelde zich onder
den neus van het toestel de beman
ning: de drie piloten Parmentier,
Hakkenberg en Bak, de marconisten
Siener en Dik, de boordvliegtuigkun-
dlgen Verhoef en Molenaar, de ste
ward Kras en de K.L.M.-arts K. M.
Slotboom.
De wnd. burgemeester van Amster
dam, de heer F. de Boer, de direc
teur van de K.L.M., de heer Pies-
Dr. Ph. J. Idenburg1, directeur van het Centraal Bureau voor de
Statistiek, heeft een schatting gemaakt van 't aantal personen, dat
Nederland tengevolge van den oorlog heeft verloren. Hierbij zijn
de militairen en burgers, gedood <joor oorlogshandelingen, de ver
liezen van de marine en de koopvaardij, de tengevolge van execu
tie en mishandeling in kampen in Duitschland overleden Joden,
politieke gevangenen en tewerkgestelden en de slachtoffers van
den hongersnood inbegrepen. Het totaal, waarin dus de verliezen
in Nederlandsch-Indië nog niet zijn begrepen, bedraagt 200.000
personen. Per 1.000 inwoners zijn er 22 omgekomen. Het cijfer van
de militaire en. civiele oorlogsslachtoffers voor Groot-Brittannië
en Noord-Ierland bedraagt 7 per 1.000 inwoners.
et is II November,
W apenstilstandsdag
drie jaar geleden, dat
het Britsche eerste
leger in de baai van Bou
gie aan de Noord-Afrikaan-
sche kust landde. De cor
respondent van Reuter,
Charles Wlghton, die deel
nam aan deze expeditie,
beschrijft de troepenont
schepingen, die 24 uur
onder een hevig bombar
dement lagen.
Ik heb er het leven af
gebracht, aldus schrUft hU,
omdat het groote troe
penschip, waarop Ik mU
bevond, behouden bleef
dank zij het onverschrok
ken zeemanschap van een
Nederlandschen gezagvoer
der en den koelbloedigen
Britschen marine-officier,
die, in de hel van onop
houdelijke, zenuwsloopen-
de bombardementen door
Junkers-vliegtuigen, naast
hem op de brug bleef.
Nadat het grootste ge
deelte van de troepen,
weliswaar onder een onop
houdelijk bombardement,
maar zonder veel verlie
zen te lijden, aan land
was gegaan en de avond
schemer over de kust was
gevallen kwam een groep
van vijftig Junkers van
achter de tweeduizend me
ter hooge bergtoppen. De
ze vliegtuigen bestookten
zonder ophouden een lan
dingsvaartuig dat door
zware bommen werd ge
troffen. Alle opvarenden
werden door kleine motor
sloepjes gered.
Den volgenden dag ln
den vroegen ochtend reeds
plicht tegenover de hon
derden mannen die wij
aan boord hebben". De
toestand werd intusschen
toch wel heel critiek. On
ze kapitein en de opge
wekte hooge Britsche ma
rine-officier, die hem ter
zijde stond, maakten uit
dat het zelfmoord was
was een aantal schepen
het eerste doel van bom
menwerpers en torpedo-
vliegtuigen. Wij keerden
terug naar de baai, aldus
de correspondent, en be
gonnen onmiddellijk voer
tuigen, bestemd voor de
troepen, die den vorigen
dag aan land waren gezet,
te lossen. Indien wij bij
een volgenden aanval zou
den worden getroffen zou
iedereen land kunnen be
reiken. Zooals de Neder
landsche gezagvoerder het
uitdrukte: „Als lk in vre
destijd m'n schip zoo
dicht onder den wal ten
anker gebracht had dan
hadden ze me vast ont
slagen. Maar lk heb m'n
hier langer te blijven. Wij
seinden naar den wal om
toestemming, om ondanks
het feit, dat nog niet alle
lading gelost was, te ver
trekken. Wij wachtten nog
steeds op antwoord toen
de aanval begon.
In formaties van drie en
vier vliegtuigen om de
twee drie minuten kwa
men zU op ons af. Een
uur lang bestookte deze
luchtvloot van ongeveer
vijftig machines de sche
pen ln de haven; drie
kwart van de bommen
was voor ons bestemd.
Toch zijn wij geen enkele
maal getroffen. Licht af
weergeschut en een paar
zware stukken, die be
diend werden door man
nen van leger en vloot en
door de Nederlandsche be
manning, stonden over het
dek verspreid. Keer op
keer, op het critieke
oogenblik, deed het ver
nietigend vuur van ons
schip de roekelooze pilo
ten aarzelen en hun
bommen sloegen ln bet
water op afstanden tus-
schen de vijf en dertig
meter van ons schip ver
wijderd. Formatie na for
matie kwam over, maar
steeds weer deden onze
schutters hen op het be
slissende moment falen.
Veel langer kon het niet
duren. Geen schip kon ho
pen zulk een afstraffing
te doorstaan en eiken keer
weer aan het gevaar te
ontsnappen.
Een uur achtereen had
den wij nu dezen regen
van brisantbommen door
staan. Wij wachtten en
wachtten, maar een vol
gende aanval kwam niet.
Het gevaar was gelukkig
voorbij.
Niet lang daarna kwam
een aantal Spitfires over,
wat groote vreugde aan
boord tengevolge had.
Toen wij later oostoom-
den, waakten kleine groe
nen jachtvliegtuigen onaf
gebroken over ons.
En toen een Nieuw-
Zeelandsche kapitein een
dronk uitbracht op het
meesterlijke werk van den
Nederlandschen gezagvoer
der, antwoordde deze
kalm: „Ik heb alleen mijn
plicht gedaan".
man en vertegenwoordigers van le
ger, luchtmacht en vloot wenschtea
hun allen een goede reis toe. Een
muziekkorps speelde het Wilhelmus.
Persfotografen schoten toe: Parmen
tier en zijn mannen lieten zich op
de trap nog even knippen, namen
hun plaatsen voorin de cockpit in
en wuifden vandaar nog éénmaal
terug op de vele groeten, die hun
meegegeven werden.
Motoren sloegen aan en lang
zaam taxiede het toestel naai- do
startbaan. In de glinstering van
het najaarszonnetje, dat óók
nieuwsgierig scheen te zijn en
daarom al dien tijd tusschen do
wolken door bleef gluren, maakte
de machine zich los van den grond,
keerde nog eens terug, om in sier
lijk zwenken te danken voor het
vele gewuif en verdween schielijk
ln Zuid-Oostelijke richting: naar
Indië.
Het K.N.M.I. te De Bilt deelt
mede; In Zweden en Noorwegen
heeft de winter zijn Intrede gedaan.
In Lapland komt strenge vorst
voor, in Stockholm vroor het Vrij
dagmorgen 2 graden en op vele
plaatsen, tot zelfs in Zuid-Zweden,
viel sneeuw. De koude arctische
lucht dringt met stormsnelheid
over Denemarken en de Duitsche
Bocht naar onze omgeving door,
zoodat ook over Nederland aan
merkelijke tempera tuurs verlaging
te verwachten is. Voor de komende
nachten moet op zware nacht
vorsten worden gerekend.
In verband met de viering van
het St. Nicolaasfeest zal „voor
groot en klein" één ons suiker
extra beschikbaar worden ge
steld.
BRUSSEL. 9 Nov (A. P.) BU af
wezigheid van den Belgischen pre
mier, Achille van Acker, heeft minis
ter P. H. Spaak Vrijdag de afgevaar
digden yan de socialistische, liberale,
communistische en linksch-katholie-
ke partijen ontvangen. Zij verzoch
ten de regeering alle politieke de
monstraties op 15 November, naam
dag van koning Leopold, te boycot
ten. Men was er reeds toe overge
gaan het „Feest van den Koning"
om te doopen in „Feest van de Dy
nastie".
Verwachting tot Zondagavond
Vrij ltoud met vooral op voor den
wind beschutte plaatsen nacht
vorst, overwegend droog, wisse
lend bewolkt, matige wind tus
schen Noord-Oost en Oost-
Zon onder 16.56, Maan 13.04
20.44. Zondag: Zon 7.53—16.55.
Maan 13.4621.50. Maandag: Zon
op 7.54.
