Oorlogsschade van 20 millioen
Er werden 38 kerken geheel vernield
en 138 beschadigd
BOSSCHE KATHEDRAAL
C.C.D. tegen sluikhandel
Vredes-Nobelprijs voor
Cordell Huil
Bij gelegenb;sans t*er
en
NIEUWE FORDS OP
KOMST!
KONINGIN
in de hoofdstad
In Indië
Inlandsche clerus verrichtte groot werk
DINSDAG 13 NOVEMBER 1945
PAGINA 3
BISDOM DEN BOSCH
BLEEF GESPAARD
Geen taxatie-markten
voor rundvee
Verplichte levering blijft
Internationale autodieven
opgespoord
Krachtige campagne in
's-Gravenhage
Handelsovereenkomst
met Zweden
Telefoonverbinding met
Denemarken
VAN ZEEWATER KAN MEN
DRINKWA^ MAKEN
anomie
De nieuwe Ford Super de Luxe voor 1946
Moderne wagens in diverse
uitvoeringen
Voetbalprogramma
Zondag a.s.
10 Jaar LE.V. te
Velsen-Noord
R.A.F.-tentoonstelling
bezocht
Engelsche profs zullen
niet staken
Volgens een nieuwe schatting
beloopt de schade, in September
en October 1944 toegebracht aan
kerkelijke goederen in het bis
dom Den Bosch, een bedrag van
20 millioen gulden. Op het oogen-
blik, dat deze schatting werd ge
maakt, waren de gegevens uit de
Bommelerwaard nog niet bekend,
terwijl bij dit bedrag niet Is in
begrepen de schade, toegebracht
aan scholen en instituten.
Uiteindelijk zal de schade dan
ook nog wel enkele millioenen méér
beloopen. Als men Eindhoven en
Nijmegen (waar ook reeds vóór de
bevrijding verscheidene kerken ver
nield werden) en tot op zekere
hoogte ook Den Bosch uitzondert,
kwamen de steden en grootere
plaatsen er over het algemeen be
ter af dan het platteland.
Hieronder volgt een gespecifi
ceerde opgave van hetgeen de oor
logsstorm in September en October
in het bisdom vernielde.
Kerken: 38 kerken werden geheel
vernield, 27 zeer zwaar en 12 mid
delzwaar beschadigd. Onder de ca
tegorie lichtbeschadigde vallen 99
kerken; 42 kerken liepen alleen
glasschade op.
Pastorieën: 23 werden geheel ver
nield; 11 zwaar beschadigd; 17 mid
delzwaar en 77 licht beschadigd; 45
pastorieën liepen glasschade op.
Parochiehuizen: van de parochie
huizen werden er 18 vernield; 22
zwaar en 38 licht beschadigd; 19
zware glasschade. Voorts liepen ze
ven kapellen zware of lichte schade
op.
Scholen: in totaal werden 19 jon
gens- en 11 meisjesscholen vernield.
Zwaar beschadigd 28 jongens- en 16
meisjesscholen en licht beschadigd
34 jongens- en 26 meisjesscholen.
De schade, toegebracht aan de
Sint Janskerk te 's-Hertogen-
bosch, is betrekkelijk gering, dank
zij het feit, dat de geallieerde
artillerie uitdrukkelijk opdracht
had, dit monument te ont
zien. De basiliek kreeg slechts en
kele voltreffers en de cultureele
schade beperkte zich in hoofd
zaak tot een aantal gebrandschil
derde ramen.
Zooals in een offlcieele publicatie
ter kennis van tie veehouders is ge
bracht, worden de verplichte taxatie-
markten voor gebrulksvee met ingang
van Donderdag 15 November a.s. opge
heven. Dat beteekent niet, dat de
handel in rundvee geheel wordt vrij
gegeven, maar wel, dat de veehouder,
die in het bezit van een aankoop
vergunning is, niet meer op de taxa
tie-markt, waar de runderen bij loting
aan de gegadigden worden toegewezen,
terecht moet.
Verplichte veelevering en de over
name-markten voor slachtvee blijven
bestaan, om handhaving van het hui
dige nog altijd lage vleeschrantsoen
te waarborgen.
Van groote beteekenis voor de land
bouwende bevolking is voorts, dat de
varkensprijzeu zijn verhoogd en dat
in de op 28 October aangevangen
winterperiode een melkprijsverhooging
van 0.03 per kg. melk wordt inge
voerd. Deze prijsverhoogingen hebben
voor den consument geen directe ge
volgen.
De heer Van Boxtel Jr. uit Tilburg
ontdekte dezer dagen voor een bios
coop te Brussel zijn in September
J.l. gestolen auto. Hij haalde er een
Brusselschen politieagent bij en samen
wachtten zij, tot een chique gekleede
heer en dame, uit de bioscoop ko
mende, met den wagen wilden weg
rijden. Toen greep de sterke arm in.
Het bleek een gelukkige greep te zijn,
want een nader onderzoek bracht de
politie op het spoor van een inter
nationale bende van autodieven.
In samenwerking met politioneele
organen is de Centrale Contróle-Dienst
dezer dagen een zeer krachtige actie
tegen den zwarten handel op straat
begonnen. In Den Haag werkte de
C.C.D. bij bet eerste optreden in deze
campagne samen met de militaire
politie, waarbij gebruik gemaakt werd
van zgn. belwagens, die de overval-
patrouilles, bestaande uit C.C.D.-con-
troleurs en M.P.'s, snel naar de brand
punten van den clandestienen handel
op straat voerden en waarmede on
middellijk na den overval gearres
teerde zwarte handelaren en hun
klanten, alsmede de in beslag geno
men goederen, naar een centraal punt
konden worden overgebracht.
Op verschillende uren van den dag
tot laat in den avond doorkruisten
de wagens de stad en telkenmale
keerden ze met arrestanten terug.
Deze werden gefouilleerd op zwarte
waar en zoo noodig werd de betrok
kene vastgehouden tot er in zijn wo
ning huiszoeking was verricht. Bij
deze huiszoekingen werden behalve
een flinke hoeveelheid clandestiene
goederen als sigaretten, chocolade,
koffie, vleesch, lucifers, ook tal van
militaire goederen, zooals dekens en
schoenen, aangetroffen.
Op jo Nov. is een handels- en be-
i^r,rt8Bovereenkomst tusschen Neder
land en Zweden geparafeerd, voor
een periode tot einde 1946. De we-
deizijdsche leveringen zullen een to-
iï!f ™,ar«e dragen van ongeveer
320 mill. Zw. Kr., waarvan ongeveer
190 mill. ZW, Kr. vcor import uit
Zweden en ongeveer 130 mill Zw
Kr. voor export naar- dat land.
De telefonische verbinding tus
schen Denemarken en Nederland
de eerste continentale verbinding
Londen,di. Justitie; Aujiaar-'
van Britse*ajjen; Damasatiawan.
bruik mofcenPytelieke Werken;
waarmee men van <,eeTpnder por-
water kon maken. Deze
was het resultaat van
onderzoekingen door ficonömie
schappelijke onderzoc Fr®
van de admiraliteit. 0^€n oorl°S
de van den oorlog f
340.000 apparaatjes Acljiuanno.
Die van de piloten
veer de grootte van f"oe-
mera en een capacitf3^® k°°"
liter drinkwater. tudeerde, is
het „kabi-
Cairo. De
Twee en twintig sterke sleepbooten en honderd vijftig lan
dingsvaartuigen, die tijdens de invasie gebruikt zijn voor het
aan land brengen van olie en benzine, zijn door de Vereenigde
Staten aan ons land geleend voor het transport van kolen uit
het Roergebied. Deze vaartuigen kunnen de kolen alleen als
deklast vervoeren en zijn nu voorzien van een reeling vervaar
digd uit metaalstrooken, welke bij de invasie werden gebruikt
voor den aanleg van hulpstart- en landingsbanen. Een der
sleepbooten op de Maas
(Foto Anefo-Hof-P.)
OSLO, 12 Nov. (Reuter). De No-
bel-prijs voor den vrede is door dé
Nobelprijs-Commissie van het Noor-
scbe Earlement uitgereikt aan den
vroegeren Amerikaanschen minister
van E'uitenlandsche Zaken Cordell
Huil. In een verklaring waarin Huil
voor dezen prijs dankt, zegt hij, dat
„hoe belangrijk onze strijd voor den
vrede ook geweest is, onze inspannin
gen toch intenser zullen moeten wor
den, indien de menschheid in het
komende atomische tijdperk behou-
ven."
van Z.H. Excel
gang van 1 De-
i tot commissa-
provincie Gro-
Ebels.
Nederlandsche
deelt mede,
-p schuit zich
rd-Holland,
onden.
veertig jaar
het AFP
Sjax'ir.
.vali .de
het ban-
jeugd
De
Naar wij vernemen, kunnen de
Ford-fabrieken te Detroit aan Am
sterdam voldoende onderdeden op
korten termijn leveren voor den
bouw van Ford- en Mercury-auto-
moblelen en vrachtwagens.
Ford schijnt zijn nieuwe modellen
te gaan leveren in twee series, n.l.
een „De Luxe" en 'n „Super de Luxe"-
serie, resp. bestaande uit drie en
zes modellen n.l. Coach (tweedeur),
Sedan (vierdeur), drie verschillende
coupé's en een Cabriolet. De nieuwe
Mercury verschijnt als Coach, Sedan,
Sedan Coupe en Cabriolet. Men zal
zich echter bij de fabricage voorloo-
pig beperken tot enkele van ai deze
carrosserie-modellen. De Ford-wagens
kunnen naar keuze uitgerust worden
met een V 8-motor, die 100 rem pk
ontwikkelt bij 3800 toeren p.m.. óf
met een 6 cylinder motor van 9o rem
pk bij 3300 toeren. De Mercury is
voorzien van een V 8-motor (100 rem
pk), terwijl dé Lincoln Zephyr den
V 12-motor heeft als krachtbron,
welke 120 rem pk ontwikkelt. De
nieuwe Ford heeft een verbeterde
remconstructie en een comfortabeler
veering met stabilisator van het tor
sietype.
Uit Engeland zullen straks twee
typen lichte personen-automobielen
komen, n.l. de „Anglia" en de
..Prefect" die in Nederland resp.
bekend zijn onder den naam „Ford
Vier'' en „Ford Vier de Luxe".
Voorts levert Ford nu reeds vier
typen vrachtwagens.
Rotterdamsch ElftalBondselftal.
Competitie-district III, eerste klasse:
Ensch. BoysWageningen, Quick—Be
Quick. Go AheadPEC, Tubantia
NEC, HeraclesEnschede.
Woensdag 14 en Donderdag 15, Nov.
worden te Velsen-Noord jubileum
uitvoeringen gegeven ter gelegenheid
van het tien-jarig bestaan van de
R. K. a V. „I-E.V. in bioscoop „De
Font", onder leiding van den heer
G. Geldermans.
H. M. de Koningin bracht Maan.
dagmiddag een onverwacht bezoek
aan de R.A.F.-tentoonstelling in de
Bijenkorf. Toen de koninklijke
auto arriveerde, stonden Dam en
Damrak vol belangstellenden, die
echter- door de Amsteröamsche po
litie op behoorlijken afstand wer
den gehouden. De Koningin, die
vergezeld was door haar hofdame,
freule de Beaufort, door adjudant
luitenant ter zee le klasse Goos-
sens en haar kamerheer baron van
Hardenbroek, werd bij den ingang
verwelkomd door den wnd. burge
meester, den heer F. de Boer. Ver
der waren nog aanwezig de Ameri-
kaansche ambassadeur en mevr.
Hornbach, de Engelsche ambassa-
deur en mevr. Neville Bland, col.
Johnson van U.S.A. Army Air For.
ce, Capt. Frottingham. militair at
taché der V.S. en dr. G. van der
Wal, namens de directie van de
Bijenkorf. Voor het gebouw stond
een eerewacht van de Nederland-
sche luchtstrijdkrachten, die door
H. M. geïnspecteerd werd. De Ko
ningin was gekleed in een zwarten
mantel met zilvervos en een zwarte
toque.
Aan den ingang van de tentoon
stelling werden H. M. door 'n meis
je van het personeel bloemen aan
geboden. De Britsche group-cap-
tain, Lucas, van de R.A.F. heeft
H. M. op de tentoonstelling rond
geleid. De Koningin toonde zeer
veel belangstelling voor het geëxpo
seerde en bezocht ook de kleine ci
nema, waar een R.A.F.-film werd
vertoond. Het bezoek duurde ruim
een uur en luid toegejuicht door
de vele toeschouwers, die al dien
tijd buiten waren blijven wachten,
reed H. M. weer naar Den Haag.
Te Manchester is een vergadering
gehouden tusschen vertegenwoor
digers van de spelersorganisatie
en van de League over de eischen,
welke de Engelsche profs hebben
gesteld. Aan het eind van de be
sprekingen, welke drie uur duurden,
werd medegedeeld, dat de profs
niet in staking zullen gaan, daar
men tot een vergelijk was gekomen.
De maximum-salarissen der spelers
zullen verhoogd, worden van 8 op 9
pond sterling per week en de beta
lingen per wedstrijd zullen van 4 op
5 pond worden gebracht. Voorts zal
de regeling van vóór den oorlog be
treffende de premies voor wedstrij
den (2 pond indien wordt gewonnen
en 1 pond bij een gelijk spel) op I
December a.s. weer van kracht wor
den en de betaling bij verwondingen
zal op basis der vergoeding bepaald
bij de arbeidswet worden gebracht,
terwijl de league, indien zij dit noo
dig oordeelt, zal bijbetalen.
De secretaris van de League, Fred
Howarth, deelde mede. dat nog een
bijeenkomst tusschen de league en
de spelers zal worden gehouden,
waarbij regelingen voor het volgende
seizoen zullen worden besproken.
Tijdens stayerwedstrijden te Geut
werd Van der Voort in zijn manche
derde op één ronde, Pronk in de zijne
vierde op vier ronden.
De verwarde ontwikkeling der
gebeurtenissen op Java neemt
zoozeer de aandacht in beslag, dat
nog slechts weinigen in den lande
zich afvragen, wat het lot der
katholieke Missie in Indonesië
gedurende de Japansehe bezetting
is geweest. Tot op dit oogenblik
is het nog niet mogelijk een vol
ledig overzicht te, krijgen van wat
de lotgevallen der katholieke mis
sionarissen en missiezusters en
broeders zijn geweest, maar de
berichten, die druppelsgewijs bin
nenkomen bij pater N. Verhoeven,
missionaris van 't H. Hart, die be
noemd is tot voorzitter van het
comité tot uitzending van mis
sionarissen, zijn toch wel van
dien aard, dat men zonder voor
behoud kan gewagen van zware
verliezen, die de missie in heel
Indië heeft geleden.
Toen wij dezer dagen een bezoek
brachten aan pater Verhoeven te Til
burg, had deze juist een uitvoerig
schrijven ontvangen van pater Ingen-
housz S.J. die onlangs in gezelschap
van pater Langendam O.M. Cap. te
Batavia ls aangekomen om zich op de
hoogte te stellen van den toestand
aldaar. Deze brief was begin October
verzonden en maakte weliswaar melding
van vele droevige gebeurtenissen tij-
met Denemarken sinds het einde van I dens de Japansehe bezetting maar
den oorlog ls gisteren heropend. constateerde tevens, dat onmiddellijk
na de capitulatie van Japan het ka
tholieke leven in Batavia en elders
weer was opgebloeid. Pater Ingen-
housz berichtte, dat de toestand op
Java hem enorm was meegevallen,
hoewel er in de afgeloopen jaren harde
klappen gevallen zijn en de missio
narissen over het algemeen veel te
lijden hebben gehad van de Japan
ners.
Een van de weinige blanke mis
sionarissen, die tijdens de Japansehe
bezetting in vrijheid gebleven zijn,
is Mgr. Willekens, Bisschop van Ba
tavia, die onnoemelijk veel goeds
heeft verricht voor de bevolking. Een
groote zegen voor de katholieke mis
sie op Java is ook het groote en
vruchtbare werk van den Inlandschen
clerus geweest, die onder leiding van
den Bisschop van Semarang. Mgr.
Soegjaprenata, overal voor zoover dat
in zijn vermogen lag 't werk der blanke
missionarissen heeft overgenomen en
voortgezet. De providentieele betee
kenis van de opneming der Indone
siërs zelf ln de hiërarchie der Kerk
is in deze oorlogsjaren wel zeer dui
delijk gebleken. Tot nu toe is echter
nog niet bekend hoe de houding der
Indonesische nationalisten tegenover
de inlandsche geestelijkheid is, noch
ook of de opstandige beweging op
Java nieuwe schade heeft toegebracht
aan het missiewerk.
Talrijk zijn lntusschen de missio
narissen, die zoowel op Java als el
ders in Indië hun apostolisch werk
met den dood hebben bezegeld, hetzij
doordat zij door de Japanners ziin
vermoord, dan wel doordat zij door de
ontberingen ln concentratiekampen
en gevangenissen een ontijdig einde
hebben gevonden.
Een van de meest tragische ge
beurtenissen in de jongste geschie
denis der katholieke missiën in
Indië is ongetwijfeld de dood van
Mgr. J. Aerts, Apostolisch-Vicaris
van Ned. Noord-Guinea, die 30 Juli
1942 te Langgoer op de Kei-eilanden
met dertien andere ordebroeders,
paters en broeders door de Japan
ners is terechtgesteld, z.g. omdat
zij de Indonesische bevolking tegen
de Japanners hadden opgezet.
In verschillende interneeringskam-
pen zijn voorts nog veertien andere
missionarissen van het H. Hart om
het leven gekomen.
De verlieslijst der verschillende mls-
sioneerende congregaties ls lang en
droevig. In Batavia zijn tijdens de
Japansehe bezetting zestien Jezuïeten
gestorven, meldde pater Ingenhousz.
De paters Capucljnen verloren op Java
drie van hun ordeleden, de Paters
van Mill HUI in Noord Borneo twee,
de broeders van Dongen in totaal
dertien, een Frater van TUburg is op
Makassar doodgeschoten door de Ja-
'panners. De zusters „Onder de Bogen"
uit Maastricht betreuren veertien le
den van haar orde. Van de Paters
van Steyl zijn er zeven tijdens de
Japansehe bezetting gestorven, terwijl-
er in het begin van den oorlog elders
reeds veertien van hun ordeleden
waren omgekomen. Van de 22 paters
der Congregatie der H.H. Harten ls de
helft gestorven in Japansehe gevan
genschap.
Het overgroote deel der blanke mis
sionarissen. paters, broeders en zus
ters heeft langen tijd evenals de
overige Europeanen ln kampen ge
vangen gezeten. Het daar doorstane
lijden heeft velen hunner ten grave
gesleept, anderen zijn bij bombarde
menten de Japanners hadden de
gewoonte hun munitieopslagplaatsen
naast de kampen aan te leggen om
het leven gekomen. Zij, die er het
leven hebben afgebracht, zijn bijna
zonder uitzondering érnstig verzwakt
of ziek in de vrijheid teruggekeerd.
Wij geven hieronder een opsomm'n"
van de gegevens, die tot nog toe bij
pater Verhoeven M.S.C. te TUburg
zijn ingekomen omtrent de verschil
lende in Ned.-Indië miseioneerenda
orden en congregaties, voor zoover
deze hierboven niet reeds werden ge
memoreerd
Zusters van Bennebroek. vier over
leden ln gevangenkamp te Bangki-
nang. Zusters van het H. Hart, tien
overleden, nog dertien in leven, maar
verzwakt door uitputting en honger
oedeem, Kleine Zusters van den H.
Jozef, zes zusters op Ternate allen
behouden; ook de Zusters Francisca
nessen missionarissen van Maria en
de Zusters Dominicanessen hebben,
voor zoover thans hekend, geen doo-
den te betreuren. Wel hebben alle
zusters ernstig geleden onder de lang
durige gevangenschap. Zusters van
Jezus, Maria en Jozef, tien overleden;
Congregatie der Fraters van O L.
Vr. van Barmhartigheid, dertien doo-
den; Missionarissen van de H. Fa
milie vier paters gefusilleerd, een
broeder overleden in interneerings-
kamp; Zusters Ursulinen, minstens
veertig dooden; Zusters van Liefde,
vijftien in intemeeringskamp gestor
ven, van wie vier zelfs zonder de
laatste H.H. Sacramenten te hebben
ontvangen; Priesters van het H. Hart
negen priesters en twee broeders om
het leven gekomen; Broeders van
Oudenbosch, vijf gestorven: Zusters
van Veghel, negen dooden. Zusters
van Heythuizen, veertig overleden;
Broeders van O. L. Vrouw van Lour-
des, zeven dooden; Zusters Francis
canessen van Breda, een zuster ge
storven; Kruisheeren vier dooden; pa
ters Franciscanen op Nieuw Guinea,
een doodgeschoten door de Japanners;
Dochters van het H. Hart, zes gestor
ven. De leden van verschillende andere
congregaties zijn wel in gevangenschap
geweest doch hebben er het leven af
gebracht.
Bij de beoordeeling van deze cijfers
moet men in het oog houden, dat
deze opgaven slechts van voorloop: gen
aard en onvolledig zijn en dat ver
schillende congregaties nog ln het ge-
'*"sl geen mededeelingen hefcben ent-
aneen omtrent het lot van haar le
den ln Indonesië.
