Toestand in Soerabaja
ongewijzigd
Atoomgeheim aan de
Vereenigde Naties
Steunpunten in het centrum
stormenderhund veroverd
Half-uurdienst
Eerst echter verzekering vun
den wereldvrede
Toekomstplannen in Velsen
BIJEENKOMST WERD
AFGEZEGD
Dublin, de „gelukkigste" stad
van Europa
JAVA'S BEVOLKING MET
HONGERSNOOD BEDREIGD
Britten zullen verklaring
afleggen
Het weer
Voorstel tot vorming van
controle-commissie
T?
Ui
Uitbreiding en moderniseering
Onder leiding van
architect Dudok
69ste JAARGANG No. 23395
o
VRIJDAG 16 NOVEMBER 1945
Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543
Abonnementsprijs 30 cent per week'
Geallieerde troepen op
Sumatra
Amsterdam-Rotterdam
lersche vrouw
kent geen zorg
Ambtenaar te Zaandijk gaf
feestjes
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Waarnemers hebben, volgens V. P., medegedeeld, dat de situatie op
Java onrustig blijft, hoewel zich geen grootere incidenten voordeden.
Te Soerabaja is verder de toestand ongewijzigd gebleven. Britsche troe
pen hebben geen nieuwe voorwaartsche beweging ondernomen, waaruit
men afleidt, dat alles gedaan wordt, om het verlies aan menschenlevens
en de schade aan eigendommen tot een minimum te beperken. In de
bezette stadsdeellen duurt de zuivering echter voort.
Tevoren was bericht, dat na het ontvangen van versterkingen Brit-
scbe troepen de voornaamste steunpunten in het centrum van de stad
Donderdag hadden bestormd en genomen, na het afslaan van een serie
zware nationalistische aanvallen. De Britsch Indische voorhoeden
trokken over de spoorlijn, die Soerabaja van het Westen naar het
Oosten in tweeën verdeelt. Zjj drongen door in het Zuidelijk eind van
Je stad onder hevig mortier- en machïnegewcervuur en verdreven do
nationalisten uit het Gouvernementsgebouw ten Zuiden van den spoor
lijn, waar de voornaamste Indonesische tegenstand zich had gecon
centreerd.
Een Mosquito van de RAF deed
Donderdag een succesvollen aanval
op vier machinegeweernesten, welke
bulten gevecht werden gesteld. Het
vliegtuig werd getroffen, doch keer
de veilig op zijn basis terug. Een
ander vliegtuig, dat den vorigen dag
een verkenningsvlucht had onder
nomen. werd eveneens getroffen en
de navigator werd gewond.
Donderdag vielen Indonesische
granaten in het havengebied van
Tandjong Perak in de onmiddel
lijke nabijheid van het schip „Em
pire Canning". Tenzij de Britten er
in slagen, de Indonesische batterij
door tegen-artillerievuur tot zwij
gen te brengen, zullen de Britsch-
Indische infanteristen hun aanval
len moeten verhaasten, om de
scheepvaart der geallieerden te be
veiligen.
Radio Soerabaja, nog altijd in
handen der extremisten zeide
Donderdag, dat de meerderheid der
Japansche troepen op Oost-Java
zich thans in Indonesische handen
bevindt en klaar is om naast de
Indonesische strijdkrachten te vech
ten, waarvoor zij onder Indonesi
sche bescherming staan.
Eten officieele Nederlandsche ver
klaring deelt mede, dat van 1 Oc
tober tot 15 November te Batavia
144 Nederlanders, 53 Amboneezen,
5 Chineezen en 14 Indonesiërs ont
voerd zijn en nog altijd vermist
worden.
Indien de omstandigheden niet
spoedig veranderen wordt de voed
selsituatie op Java ten gevolge van
den huidigen chaos zoo slecht, dat
niet minder dan tien procent van
Java's bevolking van 52 millioen
met honger bedreigd wordt. Men
schat, dat er minstens twee mil
lioen om zullen komen.
In een radio-uitzending uit Soe
rabaja ls gedreigd met ,,een aanval
op Soekarno en zijn zelf-benoemde
kabinet en tevens op zijn republiek"
onder de beschuldiging dat hij te
„gematigd" ls. Verder werd gezegd:
„zijn bevelen moeten niet worden
opgevolgd."
i, R®, Ned.-Indlsche regeerlngsvoor-
Uchtlrigsdienst heeft verklaard, dat
dr. v. Mansfeld, die sedert J.l. Dins
dag vermist wordt, niet de poli
tieke adviseur van. dr. Van Mook
ls, maar dat hij te Batavia bespre
kingen voerde met betrekking tct
de interneeringskampen van Ban
doeng.
-JE? Belawan-Delt en Padang zijn
oouo man geallieerde troepen geland,
zoowei Bngelsche als Brltsch-In-
„er oppercommando van
generaal Chambers. 20 November
VC1®o tlWH!de convool met een
gelijk aantal manschappen. OAder de
nieuw aangekomenen bevond zich
ook een detachement van de Nica
onder leiding van majoor v. d. Harst.
De landing' geschiedde zonder inci
denten.
Do troepen aijn naar Medan opge
trokken en maakten 'n marsch door
de stad. Verwacht wordt, dat vooral
het regiment politie trcepen met zijn
martiale Punjabi's van de ttger-
diviston veel indruk op de bevolking
zal maken.
Laski. de voorzitter van de Engel-
eche arbeiderspartij, heeft critiek
uitgeoefend op de Britsche houding
in Ned.-Indië. Hij zeide o.m.,,Ds
Engelschen hebben niet gevochten
om Nederland te bevrijden, opdat de
Amsterdamsche financiers voort zou
den gaan met hun uitbuiting van de
Javanen. De noodzaak om wet en
orde te herstellen is een versleten
wachtwoord, waaronder meer misda
den zijn begaan dan onder welk
wachtwoord ook."
BATAVIA, 16 Nov. (A.N.P.-
Aneta). De bijeenkomst tusschen
Nederlandsche en Indonesische
vertegenwoordigers, die gister
avond te Batavia zou worden ge
houden, is op het laatste oogen-
blik afgezegd.
„Wij hebben geen vrijheid om te
onthullen-waarom dit geschied is",
heeft het Britsche hoofdkwartier
medegedeeld: „morgen zal een vol
ledige verklaring worden uitgegeven."
Sjahrir heeft in verband met deze
kwestie gezegd: „Ik begrijp niet
waarom de Britten de bijeenkomst
hebben afgezegd."
Graaf Van Bylandt, die bU de Ned.
regeering te Londen het ambt van
secretaris-generaal aan Buitenlandsche
Zaken heeft vervuld, ls, naar het Hbl.
meldt, met een officieele opdracht
der regeering naar Indië vertrokken.
HIJ zou optreden als politiek adviseur
van dr. Van Mook.
Verwachting tot Zaterdagavond:
Aanvankelijk nog zwakke wind
met over het grootste deel van
het land mist, later plaatselijk
optrekkend bfy iets toenemende»
wind uit Z.O.-richtlng, des nachts
op de meeste plaatsen lichte
vorst. Overdag iets minder Koud.
Zon onder 16.48. Maan 15.50-3.01.
Zon op 8.01.
Maandag gaat bij dfe Spoorwe
gen een nieuwe dienstregeling in.
Veel veranderingen zijn er over
het algemeen niet. De voornaamste
is, dat nu de lijn Amsterdam
Rotterdam geheel geëlectrificeerd
is, overstappen in Haarlem en
Beiden vervalt. Er wordt een
half-uurdienst ingesteld: ver
trek uit Amsterdam 20 minu
ten over het heele uur en 10
minuten voor het heele uur. Voorts
is in de dienstregeling opgenomen
een busdienst AmersfoortEde, via
Barneveld.
President Truman, minister-president Attlee en de minister
president van Canada, Mackenzie King, aan boord van het
jacht „Sequoia", icaar zij besprekingen voerden over de atoom
bom. De staatslieden zijn inmiddels tot overeenstemming
gekomen. (Radiofoto A.B.C.-P.)
WASHINGTON, 15 Nov. (A.F.P.). De Ver. Staten, Groot-Brit-
tannië en Canada hebben in de historische besprekingen over de
atoombom besloten, het geheim der vervaardiging van de atoom
energie over te dragen aan de „Vereenigde Naties", zoodra deze
internationale organisatie in staat zal zijn den wereldvrede te ver
zekeren. Zij zijn thans reeds bereid fundamenteele wetenschap
pelijke inlichtingen over de atoomenergie op basis van weder-
keerigheid met alle naties uit te wisselen.'Voorloopig echter zullen
de geheimen van de industrieele toepassing der atoomenergie
niet worden prijsgegeven.
Truman, Attlee en Mackenzie
King hebben de vorming eener
commissie van de Vereenigde
Naties voorgesteld om controle
uit te oefenen op het gevaar,
dat de wereld door vernietiging
met atoomenergie bedreigt.
Deze commissie zou duidelijk om
lijnde voorstellen moeten doen o.a.
voor de volgende punten:
1. Groote uitwisseling van fun
damenteele wetenschappelijke in
lichtingen op alle gebieden voor
vredesdoeleinden.
Een Franschman, die
eenlgen tikt gele
den een half uur
ln Dublin rond
wandelde, sprak plech
tig: „Dublin ls de ge
lukkigste stad ln Euro
pa."
Na het geschenk van
650 lersche koeien, die
wij eenige dagen gele
den mochten omvan
gen, zijn wij maar al te
zeer geneigd hem gelijk
te geven.
Dublin is een geluk
kige stad, niet alleen
omdat het welvarender
En als je verklaart,
dat dit een vreemde te
genspraak ls, trotsch te
zijn op Je neutraliteit
en trotsch on de dui
zenden, die niet neu
traal waren, dan be
grijpt de gemiddelde
Ier Je niet.
dat dit niet mogelijk ls,
althans niet naar den
zin van het Zuiden.
Zooals de meeste neu
tralen ln dezen oorlog,
hebben dij Ieren het
voorspoedig Misschien
eenigszins oppervlakkig,
maar het' is er toch.
Een van de redenen
is het vferkoopen van
voedsel en goederen aan
Engeland, terwijl ve>e
Ieren ook in Engelsche
oorlogsfabrieken wer
ken.
Het klinkt ongeloof
lijk voor ons, maar al
les ls nog goedkoop
lgenlijk moet je in
Europa naar Du
blin gaan om eens
lekker te eten zon-
der gedachten aan of o0k. 'n Dubllnsch „Kal
is met gevulde winkels van een zwarte verstraatje" maken is
Voor den Europeaan ls een feest voor de oogen,
en een weldoorvoede be
volking, Het ls geluk
kig, omdat zijn bevol
king buiten den ooriog
bleef en niet te lijden
had bombardemen
ten.
Nooit was Dublin er
meer van overtuigd, dat
het gelijk had een neu
trale houding aan te
nemen dan thans, nu
het naar Europa ziet.
Neutraliteit is een
vreemd woord voor een
vechtlustig volk als de
Ieren. Het „ligt" hun
zoo weinig, dat dui
zenden Ieren de grens
van Ulster overslopen
om zich bij de Britsche
troepen te voegen en
verschillenden van hen
kregen 't Vlctoria-kruls.
Anderen kregen lagere
onderscheidingen. Velen
Ierland het land van
overvloed. Alleen thee,
suiker en boter zijn een
beetje schaarsch, maar
eieren, room en derge
lijke heerlijkheden zijn
er haast te geef.
Vooral nu tegen
Kerstmis ls het goed
leven in Eire. Gevogel
te en wild, hammen en
spek vullen de Kerst
etalages, en niet alleen
voor de sier. De Ier
vindt het normaal. Hij
begrijpt eigenlijk niet,
waarom Je er over
praat.
HIJ acht de politiek
veel belangrijker en
heeft het over de „ver
deeling" van zfjn land,
die hem zóó dwars zit,
dat er geen werkelijke
sympathie kan zijn tus-
ook Heten hun leven op schen Engeland en Ier
de slagvelden en de be
volking van Dublin
trotsch op hen.
land, als deze kwestie
niet wordt opgelost, ln
het Noorden zeggen ze,
dat wij sinds 1939 niet
meer gekend hebben.
De lersche huisvrouw
hoeft zich geen zorgen
te maken, als er een
kop of schotel gebroken
wordt. Ze haalt eenvou
dig nieuwe.
Zoo normaal vinden
Mr. O'Conner, en hoe
Ieren verder mogen
heeten, dit, dat zij er
niet eens op reageeren
DS* regeering hoort er
voor te zorgen. Hij
stemt alleen bil iedere
gelegenheid op De Va
lera.
Ierland heeft zich
goed ontwikkeld in den
oorlog. Het ls niet voor
niets, als deze Fran-
sche journalist zegt,
dat „Dublin de geluk
kigste stad van Euro
pa" is.
2. Contröle op de atoomenergie in
de mate. die noodig is om- het ge-
gebruik tot vredesdoeleinden te be
perken.
3. Verwijdering uit de nationale
bewapeningen van alle atomische
wapens etc. geschikt voor massa
productie.
4. Opstelling van doeltreffende
waarborgen door middel van in
spectie en andere middelen om de
betrokken landen te beschermen te
gen de gevaren van overtredingen
en invasies.
In een verklaring van duizend
woorden, hebben de drie staats
hoofden over het resultaat van hun
bijeenkomst onder meer gezegd:
„Wij erkennen, dat geen enkel
land in feite het monopolie mag be
zitten van de recente wetenschap
pelijke ontwikkelingen en zijn ons
bewust, dat een volledige bescher
ming van de beschaafde wereld
tegen het vernietigende gebruik
van natuurwetenschappelijke ken
nis bestaat uit het voorkomen van
oorlogen.
Geen enkel beveiligingssysteem,
dat kan worden uitgedacht, zal op
ziclj^elf een daadwerkelijken waar
borg opleveren tegen de productie
van atoom-wapenen door een land,
dat zijn zinnen op agressie heeft
gezet.
Wij kunnen evenmin de mogelijk
heid negeeren van de ontwikkeling
van andere wapenen of van nieu
we methoden van oorlogvoering, die
een even groote bedreiging van de
beschaving kunnen vormen als het
militaire gebruik van de atoom
energie. Wij vertrouwen, dat andere
landen dezelfde politiek zullen wil
len aanvaarden en daardoor eea
sfeer van wederzijdsch vertrouwen
zullen scheppen, waarin politieke
overeenstemming en samenwerking
zullen gedijen."
Tijdens een rondgang hebben
wij indertijd al uitvoerig ge
schetst. hoezeer Velsen, waar
bij inbegrepen IJmuiden, in
den oorlog door beide combat
tanten beschadigd en vernield
is. Van aUe gemeenten boven
de 20.000 zielen is Velsen pro-
centsgewijs het zwaarst gedu
peerd en het volgt wat ver
woesting betreft onmiddellijk
na Rotterdam en Den Haag.
Ruim 4200 huizen of ongeveer
1/3 van de totale hoeveelheid
is afgebroken of in puin ge
legd. Ongeveer 20.000 inwoners
keeren niet meer naar hun
haardstede terug.
Maar Velsen pakt aan! Thans
wordt er met man en macht ge
werkt aan de restauratie van de
woningen, die te herstellen zijn, en
aan nieuwbouw worden hooge ste-
debouwkundige eischen gesteld, ter
wijl aan den anderen kant ernstig
rekening wordt gehouden met de
zich uitbreidende industrie en de
taak, die op Velsen rust, als voor
haven van Amsterdam.
Het spreekt vanzelf, dat deze
vernieuwing en moderniseering in
de meest bekwame handen gelegd
moet worden. Het gemeentebestuur
is zeer verheugd er boven ver
wachting in geslaagd te zijn den
heer W. N. Dudok te Hilversum,
den bekwamen architect met een
wereldreputatie, en het bekende
bureau van Van Tijen en Maas
kamp te Rotterdam bereid te heb
ben gevonden de grootsche plan
nen in samenwerking te verwezen
lijken. Daarmede is gewaarborgd,
dat een goed architectonisch ge
heel wordt verkregen en dat tevens
in de behoeften van havens en in
dustrieterreinen op moderne en de
gelijke wijze zal worden voorzien.
Het ligt namelijk niet in de bedoe
ling deze plannen in een ver ver
schiet uit te voeren. Er is haast bij,
want IJmuiden is een wereldhaven
en het is in het belang van Neder
land. dat de geheele gemeente
spoedig hersteld wordt!
Door verschillende manipulaties
en valschheid ln geschrifte heeft
een ambtenaar van de secretarie
te Zaandijk in 1944 ruim f 80.000
verduisterd. Hiervoor stond de man
gisteren terecht voor de Haarlem-
sche rechtbank.
Van dit groote bedrag had hij goe
den sier gemaakt ln den oorlogstijd.
Hij gaf feestjes a f 2500. blies voor
minstens f 180 per dag aan sigaren
en sigaretten de lucht in en bezorgde
zijn vrouw een bontmantel van
f1200.
De Officier van Justitie nam voor
al het plaatsen van 'n valsche hand-
teekening verdachte zeer kwalijk en
hij eischte twee en een half Jaar ge
vangenisstraf De verdediger, mr.
Hoog, wees op de groote verleidingen,
waaraan verdachte had blootgestaan
en drong met het oog op een goede
illegale reputatie aan op uiterste
clementie.
Te Heemstede zal Maandag 19 Nov.
in het gebouw van den Ned. Pro
testantenbond een sonatenrecital
worden gegeven door Jo Hekster,
viool en Miep van Luin, piano. Het
programma vermeldt om v.erken
van Vivaldi, Bach en Beethoven.
