De stappen van Oekraïne
Felix Gouin president der
Fransche regeering
Von Papen speelde duistere rol
Verklaring van Haagscke
regeeringskringen
OP AMELAND
DE P.O.D.-AFFAIRE TE VELSEN
OP R00KERSB0N
en de veerboot vaart niet
J
Onderhandelingen tusschen drie
groote partijen hervat
69ste JAARGANG No. 23451
o
DONDERDAG 24 JANUARI 1946
Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543
Abonnementsprijs 30 cent per week
Radio-rede van
den formateur
Het weer
PROCES NEURENBERG
„Oostenrijk is een
Mis waard"
„INDRAPOERA"
in quarantaine
Bevin over Java
alleen shag en tabak
/^Buiten op het wad verloopt het tij?^
I Ameland is geïsoleerd
Toelichting van
mr. P. J. Engels
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
PARIJS, 23 Januari 1S46. Met 497 van de 555 uitgebrachte
stemmen is Felix Gouin gekozen tot hoofd van de Fransche
regeering. De constitueerende vergadering kwam hiertoe bijeen,
nadat de drie groote partijen het over Gouin's keuze waren eens
geworden.
In een radiorede zeide de nieuw,
benoemde formateur gisteravond,
dat hij zijn taak aanvaardde, „niet
slechts als een plicht ten opzichte
van de republiek, maar in het bij
zonder als een plicht ten opzichte
van Frankrijk, waarvoor men niet
alleen zijn leven moet offeyen, doch
ook zijn populariteit." Hij deed een
beroep op alle partijen en personen,
den huidigen toestand van Frank
rijk met den noodigen ernst en
moed onder oogen te zien, opdat
hij begrip en overeenstemming zou
vinden bij zijn pogingen om een
nieuwe regeering te vormen.
De onderhandelingen tusschen de
drie groote partijen zijn terstond na
Gouin's benoeming hervat ten einde
tot overeenstemming te komen inza
ke verschillende détails van het re-
geeringsprogramma, die nog omstre
den worden. Het is te verwachten,
dat Gouin, evenais generaal De
Gaulle dat in November gedaan
heeft, een gelijk aantal minister
zetels zal geven aan communisten,
socialisten en M.R.P. doch dat hij
in tegenstelling tot het kabinet De
Gaulle geen partijlooze ministers in
zijn kabinet zal opnemen. Men
spreekt van 11 ministers en een
groot aantal staatssecretarissen.
Het schijnt echter wel vast
te staan, dat George I!idault
minister van Buitcnlandsche
Zaken zal blijven en dat Gouin
geen oppositie zal ontmoeten
bij de drie groote partijen, in
dien li ij Bidault in zijn functie
zou handhaven.
Welingelichte kringen in Parijs
zijn van meening, dat de benoeming
van Gouin tot kabinetsformateur
uiteindelijk een zege is voor de
M.R.P., die deelneming aan de re
geering afhankelijk heeft gesteld
van een aantal voorwaarden, waar
van de omvang thans nog niet vol
ledig bekend is, doch waarvan wel
vaststaat, dat de communisten ga
ranties gegeven hebben over het
remmen van hun nationalisatie
plannen en de vrijheid van opvoe
ding en de garantie, dat kerk en
schooj niet onderdrukt zullen wor
den.
Overigens verheelt men niet, dat
de taak van Goui.j zeer zwaar zal
etin en dat zijn kabinet binnen kor
ten tijd misschien weer een even
ernstige crisis zal doormaken als het
kabinet van De Gaulle, want al zou
hy er in slagen een drle-partijen-
regeexlng te vormen op basis van
een gemeenschappelijk regeerings-
program, de principieele verschillen
tusschen communisten, socialisten en
M. R. P. blijven even groot als te
voren.
Verwachting tot Vrijdagavond-:
lil het Noord-Oosten van
het land lichte vorst, in de ove
rige provincies temperatuur om
liet vriespunt. Mistig of nevelig
weer. Aanvankelijk zwakke, later,
vooral In het lVesten van liet
land, iets tosnemende, Zuidelijke
wind.
Zon wider 17.12, Maan 0.08
11.56, Zón oil 8.31.
Zoo spoedig mogelijk zal worden
begonnen met het oprichten van al-
gemeene R.K. Offici' -hs. In alle
plaatsen waar zulk is.
In Batavia is het nog lang niet rustig en op verschillende punten der
stad bevinden zich geallieerde controleposten, die alle passeerende In
donesiërs op wapens onderzoeken. Vooral bij het betreden der openbare
gebouwen vinden deze controles plaats. Dat de soldaten geen half werk
doen, toont bovenstaande foto duidelijk.
Franz von Papen heeft in het
nazi-dra ma wellicht een van de
meest duistere rollen gespeeld. De
documenten, die daaromtrent Woens
dag te Neurenberg werden gepubli
ceerd, maakten duidelijk, dat deze
wispelturige opportunist zelfs in de
nazi-kliek, die hem toch zoo hard
noodig had, dat hij telkens werd
teruggeroepen, herhaalde malen uit
do gratie was.
Hoewel Von Papen een der mannen
was, die het meest hebben gedaan
om Hitler's greep naar de macht mo
gelijk te maken, had hij toch reeds
voor 1933 een conflict met den toe-
komstigen Führer. Het is de Keulen-
fiche bankier Kurt von Schroeder, een
van de financieele grootheden, die
Hitier steunden, die daarover tijdens
een verhoor het zijne verteld heeft.
Wat Von Papen in Weenen heeft
voorbereid, een getuigenis van den
vroegeren Amerikaanschen diplomaat
George Messersmith is er om te be
wijzen, dat Von Papen niet als blind
instrument handelde, maar wist wat
zijn taak was. Op de meest cynischs
manier vertelde hij Messersmith, vol
gens diens getuigenis, dat heel Zuid
oost Europa Duitschlands achterland
was en dat zijn opdracht was de Duit-
sche politieke en economische controle
over dit gebied te verzekeren. Het
verkrijgen van Oostenrijk was volgens
Von Papen daartoe de eerste stap en
hij zeide dan ook onomwonden, dat
hij in Weenen was om den Oostenrijk-
schen staat te ondermijnen. Van Wee
nen uit zou hij hetzelfde doel trach
ten te bereiken in andere landen.
Zooals ook Seyss-Inquart zijn katho
lieke herkomst en relaties voor het
politieke doel misbruikte wij her
inneren ons zijn woord „Oostenrijk
is wel een mis waard" zeide Von
Papen, dat hij zijn reputatie als goed
katholiek uitstekend zou kunnen ge
bruiken om in zekere kringen en
hij noemde speciaal Kardinaal Innit-
zer invloed te krijgen. Messersmith
getuigt voorts, dat Von Papen zelfs
zoo enthousiast en boud te werk ging,
dat hij het geheim van zijn missie
zelfs tegenover den Oostenrij kschen
minister van Buitenlandsche Zaken,
Von Gergerwaldene, in 1935 niet kon
verzwijgen.
Nadat de aanklager de reeds beken
de rol van Von Neurath in de ^ïazi-
heerschappij nog eens had nagegaan,
besloot hij met te zeggen, dat deze
beide diplomaten mannen waren, die
de nazi's noodig hadden om hun doel
te bereiken. Hun samenwerking en
steun konden slechts mogelijk maken,
dat de nazi's Duitschland op den weg
naar eigen verderf, en dat van zoovele
andere volken, leidden.
De „Indrapoera" is uit Bombay
te Singapore aangekomen om Ne
derlandsche evacuees af te halen.
Het vertrek is echter uitgesteld,
omdat het schip 18 dagen In qua
rantaine moet wegens pokken.
Naar aanleiding van de recente
ontwikkeling heeft A.N.P. in regee
ringskringen te Ben Haag geïnfor
meerd welke de houding van de
Nederlandsche regeering is ten
aanzien van de stappen door de
Oekraïne ondernomen.
Hierop werd het volgende geant
woord De stappen van de Oe-
krainsdhe delegatie hebben be
trekking op de aanwezigheid van
EngeLsche en Japansche strijd
krachten in Nederlandsch-lndië en
op de militaire aciies, welke zij
zouden ondernemen tegen de
plaatselijke bevolking. Naar mag
werden aangenomen, zal de Brit-
sche regeering haar zienswijze
hieromtrent kenbaar maken.
Zooals bekend, is aan de Brit-
sehe strijdkrachten, namens dg
Vereenig.de Naties, de taak opge
dragen, de overgave van de Japan
sche troepen in Ned.-Indië te ver
wezenlijken. Zij oefenen deze taak
uit met volledig begrip voor de
bijzondere omstandigheden, welke
in Ned.-Indië heerschen.
In verband met het boven
staande is het niet duidelijk,
hoe in Ned.-Indië dientenge
volge een situatie zou kunnen
ontstaan, welke een bedreiging
zou kunnen vormen voor de
handhawing van den internatio
nalen vrede en veiligheid, gelijk
in artikel 34 van het handvest
wordt omschreven.
Voorts werd nog de volgende
vraag gesteld: Wat denkt men in
verband hiermede van de missie
van Sir Archibald Clark Kerr?
Het antwoord luidde: De missie
van Sir Archibald Clark Kerr heeft
de Nederlandsche regeering met
zeer groote instemming begroet.
Zij is 'n duidelijk bewijs van het
streven van de Britsche regeering
om niets na te laten, wat een spoe
dige regeling van de huidige moei.
lijkheden op Java zou kunnen be
vorderen.
Bevin heeft Woensdag in het La
gerhuis verklaard, dat de landing
van Nederlandsche troepen op Java
ongetwijfeld een opvlammende uit
werking zou hebben. Hij zeide van
oordeel te zijn. dat versterking van
de Nederlandsche strijdkrachten op
het eiland „wellicht een ramp ten
gevolge zou kunnen hebben''. De
minister voegde hieraan toe .dat
,,'t Nederlandsche leger veel grooter
is dan wij op dit oogenblik aan land.
kunnen zetten."
Op bon T 10 van de tabakskaart
zal alleen shag- of rooktabak mo
gen worden afgeleverd en derhalve
mogen op dezen bon geen sigaren,
sigari'los of sigaretten worden ver
kocht
Daar de vraag naar sigaretten,
sigaren en sigarillos grooter was
dan de bevoorrading van den win
kelier toeliet, is by den détailhan-
del een abnormale voorraad shag-
en rooktabak ontstaan, zoodat het
noodzakelijk was een bon aan te
wijzen, waarop uitsluitend rook-
of shagtabak mag worden afgele
verd.
(Van onzen geïsoleerden
verslaggever)
Ameland is geïsoleerd;
door Oostenwind,
ijsgang, en verloo
pend tij. De veerboot
vaart niet meer. Het
krant en volstrekt geen
wereldnieuws. Niemand
schenkt er aandacht aan,
ook Ameland zelf nauwe
lijks of niet. Alléén Hof-
ker, de hotelier, die een
drietal gasten heeft, ar
geloos van den vasten
wal overgekomen, heeft
het druk. HQ draait maar
aan zijn telefoon en
vraagt Leeuwarden aan
en Schiphol en Valken
burg en Ypenburg. De
verbindingen komen traag
en onwillig na vele uren
door en drie menschen.
wachtens moe, jammeren:
„Stuur een vliegtuig! Haal
ons weg!" Maar het ste
reotiepe antwoord luidt;
„Er is geen materiaal."
De eilanders lachen er
om. Ze kijken, naar de
lucht en zeggen: ,Dat kan
nog wel even aanhouden."
De eerste dagen reed trouw
het busje naar de boot.
Dat was eiken morgen vol
goeden moed. Het toeterde
voor het hotel en de gas
ten stapten opgewekt in
met hun koffers en konij
ver de galm der branding
op het strand. En de maan'
staat boven het Wad: een
zilveren oneindigheid.
De eilanders hebben geen
meeiy met de gasten. Is
hier niet alles wat het hart
begeert? Ameland, zeggen
zij. is het zesde werelddeel.
Wij trekken ons van de
nen-voor-thuis, denkende
nu zal zij toch gaan. De
illusie kost telkens een
kwartje. By de boot maakt
het busje weer rechtsom
keert en brengt de gasten
terug naar het hotel.
Ook hier gaat de aardig
heid tenslotte vanaf. De
gasten slapen lang, want
hun waschwater is bevro
ren. Zij hebben de konij-
nen-voor-thuis maar zelf
opgegeten! Zij zitten bij de
kachel en luisteren naar de
stilte van het dorp, waarin
alleen de tallooze hanen
hun stem verheffen en
kraaien van Hollum naar
Bollum en van Nes naar
de* Buren, 's Avonds als de
hanen zwijgen, klinkt van
rest niets aan en redden
onszelf. Dat is juist. Ten
tijde van de Engélsche oor
logen zon<f het heerschen-
de geslacht der Cammin-
ga's gezanten naar Londen
om te verzekeren, dat
Ameland in het conflict
tusschen Engeland en de
Republiek neutraal bleef.
En in de afgeloopen oor
logsjaren was er weliswaar
bezetting, die zoo het een
en ander in de duinen
knutselde, maar verder
bleef men van alles ver
schoond. wat op den vas
ten wal het leven In die
dagen zoo onplezierig
maakte.
Gebrek is hier aan
ntetS) zelfs steenkool
ligt voor het grijpen. Die
spoelt de zee maar dag
aan dag op het strand;
het zwarte goud wordt
met karrevracliten ver
gaard.
Maar de gasten zijn on
dankbaar. Zij willen weg.
De dagen worden een ob
sessie. Zij hebben genoeg
van den Oostenwind, het
ijs. het tij, dat alsmaar
verloopt, de stilte en het
kraaien van de hanen. Zij
dwalen onrustig door het
dorp, waar zich geen
mensch vertoont, tusschen
de commandeurshuizen en
onder den zadeldaktoren
van Nes, het oude wal-
vischvaardersnest. Zij kij
ken over het Wad naar de
kust van Friesland, de
torenspits van Holwerd;
het lijkt heel dichtbij,
maar het is zóó veraf. En
als er plotseling een vlieg
tuig ronkt ia de lucht, hol
len zi.1 naar het hotel om
hun koffers te halen.
Maar de eilanders lachen
;n schudden het hoofd.
„Heb Je geen eten genóg?*',
vragen zij.
En zeurig daalt de sche
mer van weer een dag. De
hanen gaan op stok en
zwijgen.
De gasten gaan naar bed
en kijken huiverend naar
het waschwater, dat alweer
bevroren is. De Oostenwind
gromt in de bonmen. Bui
ten on het Wad verloopt
het tij. Ameland Is ge-
isoleerd.
Mr. P. J. Engels, hoofd vanvden
P.OD. te Velsen, heeft gisteren in
een persconferentie uitvoerige me-
dedeelingen gedaan over de'talrijke
geruchten, die al geruimen tijd over
dezen dienst de ronde doen. Aan
deze mededeelingen is het volgende
ontleend:
Toen allerlei geruchten over
knoeierijen en verduistering zich in
Velsen verspreidden, hebben perso
nen, die meenden klachten te heb
ben over functionnarissen van den
P.O.D. en van het Bureau Roerende
Goederen, zich gewend tot kapitein
Ubachs, inspecteur bij den P.O.D.
te Haarlem, die al spoedig beschik
te over een uitgebreid dossier van
klachten. Kapitein Ubachs wees het
vensoek van mr. Engels om een on
derzoek in te stellen van de hand,
.daar hij dit niet noodig vond.
Toen de klagers zagen, dat zij
geen succes hadden, wendden zij
zich tot luitenant Philipse van de
Naval Security in IJmuiden. Deze
verzamelde alle gegevens en vond
een grondig onderzoek in de ge
ruchtmakende affaire we] noodig.
Hij richtte zich met zijn bezwa
rend materiaal niet tot mr. Engels
persoonlijk, doch tot het Directo
raat-Generaal voor Bijzondere
Rechtspleging.
In verband hiermede heeft mr.
Engels bij het Directoraat zelf om
een onderzoek in deze zaak ver
zocht, waarvoor een commissie van
onderzoek werd benoemd, die be
staat uit majoor mr. Hanegraaf en
de beide kapiteins Faber en Arends.
Het onderzoek, dat geschiedt naar
de gegevens van luitenant Philipse,
duurt thans reeds ruim zeven we
ken.
Mr. Engels sprak als zijn mee-
nrng uit, dat de geheeie zaak aan
het rollen is gebracht door twee
oud-illegale werkers, die bij de afd.
Politieke bewijzen van betrouwbaar
heid (inmiddels opgeheven) werk
zaam waren en daar tegen P.O.D. -
functionnarissen ageerden.
Met medewerking van de politie-
reserve in Velsen is men toen be
gonnen een nauwkeurig onderzoek
in te stellen, waarbij zeer veel per
sonen zijn verhoord.
De uitvoerder van het Bureau
Roerende Goederen, de heer Fi-:
scher, werd gearresteerd.
Dat gebeurde echter niet om
dat hij politiek onbetrouwbaar
zou zijn, maar omdat hy verdacht
werd van diefstal. In de dagen
van de B.S. zou hij als arrestatie
officier in Bloemendaal zich ver
grepen hebben aan eigendommen
van een N.S.B.-er. Hiervoor zal
hij terecht staan voor den Krijgs
raad.
Weliswaar was Fischer, Hongaar
van geboorte, in 1938 lid geworden
van de N.S.B. doch later een ijve
rig illegaal werker, die onder het
mom van NBB.-er in overleg met
een politie-instantie veel belangrijk
werk heeft verricht.
Op het vermoeden, dat Haak en
v. d. Voort zich schuldig hadden
gemaakt aan omkooperij, werden
beiden gearresteerd, doch eenige
dagen later weer vrij gelaten. Mr.
Engels merkte op, dat Haak niet al
te tactisch was opgetreden om de
twee beruchte collaborateurs Smy-
ïaa en Vlaming tegen elkander uit
te spelen, doch dat hetgeen tegen
hem ingebracht werd, nimmer be
wezen kon worden.
Op een vraag of er groote hoe
veelheden drank en vruchten op 6ap
waren afgeleverd, erkende mr. En
gels, dat bewijsstukken van afle
vering wel aanwezig zijn, doch dat
niet bewezen is, dat zij afgeleverd
zijn en aan wie. Haak heeft wel
drank in ontvangst genomen, waar
voor hij zeker disciplinair gestraft
zou zyn, ware het niet, dat hij door
zijn arrestatie al ruimschoots ge
straft is.
Volgens een andere aanklacht
zou brigadier Kuntkes, thans in
specteur van politie te Velsen en
rechercheur bij den P.O.D., in 1943
12 communisten hebben gearres
teerd en begeleid naar Amsterdam,
waar hij met den „Heil Httler"-
groet de gevangenen bij den S.S.-
commandant zou hebben gemeld.
De gevangenen zenden onderweg
gevraagd hebben- onder te mo
gen duiken, hetgeen geweigerd zou
zijn. De heer Kuntkes verklaarde
de gevangenen, van wie hij in het
geheel niet wist dat zij communis
ten waren, alleen maar te hebben
begeleid naar Amsterdam. Al het
andere is fantasie of bewuste
leugen.
