Dagorder van Helfrich
Onder velerlei voorwendsels
werden gijzelaars gedood
Christison eischt verwijdering
anti-Nederlandsche leuzen
Atoom-experimenten
in de Pacific
Vierduizend slachtoffers der
Duitsche terreur in Nederland
Göring en Keitel
verantwoordelijk
Rijn- en Ruhrgehied
geen springplank
Het weer
De vorst is voorbij
Het stille Ameland
Niet verdraagzaam
69ste JAARGANG No. 23452
VRIJDAG 25 JANUARI 1946
Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543
Abonnementsprijs 30 cent per week'
PROCES NEURENBERG
Minister Stangate over
bloc-vorming
H. Vader ever holle
ideologieën
Prinselijk Paar
naar Kopenhagen
Jhr. Tjarda in Engeland
waar een Kardinaal opgroeide
COp dit eiland zoekt de Kardinaal"^
herstel van krachtenj
NIEUWE HAARIEMSCHE COURANT
By zyn afscheid heeft admiraal
Helfrich een dagorder uitgevaar
digd, waarin hij o.m. zegt: „Terwijl
het tijdperk va® den strijd tegen
den gemeerrsehappelijken vijand
ons een zekere mate van bevredi
ging heeft, geschonken, zijn wij
minder gelukkig geweest sedert de
overgave van Japan aan het Ko
ninkrijk dar Nedarlanden, toen,
door een zeer ongelukkigen samen
loop van omstandigheden, onze
terugkeer naar Nederlandsch Ocst-
Indië, waarnaar wij, afgezien van
onze gevoelens t.a .v. het vaderland,
zoo verlangend hadden uitgezien,
vergezeld werd van teleurstellingen,
die wij niet hadden verwacht en
van krenking van onzen rechtma-
tigen, nationalen trots, die zwaar
te dragen is.
Wy zullen ons evenwel niet
veroorloven ontmoedigd te zijn.
In onze vaderlandsche geschiede
nis hebben wy meer perioden
van tegenspoed gekend, waar wy
ons doorheen hebben geslagen
met echte Nederlandsche vast
houdendheid en vastbeslotenheid
Laat dit een baken zijn voor u,
krijgsgevangenen, die vyf maanden
na de Japansche overgave als deel
van de Nederlandsche strijdkrach
ten vol ongeduld wacht tot gij uw
taak kunt vervullen, waarvoor gy
gezin en beroep hebt verlaten en
tevens vcor allen, die smeeken om
daden ten einde onze rechten te
verdedigen.
Op bevel van generaal Chris
tison moeten de republikeinen
te Batavia alle anti-Nederland
sche leuzen en opschriften, die
reeds maanden lang op spoor
wagens, tramwagens en gebou
wen zijn aangebracht, verwy-
deren.
Gedurende de laatste week zijn
byna 100 Ohineezen te Bandoeng
spoorloos verdwenen. In verband
hiermede wacht de Ohdneesche ge
meente met ongeduld het aange
kondigde bezoek af van den Chi-
neeschen consul-generaal Tsiang
Chia Tung, die een persoonlijk on.
derzoek zal instellen.
Een vloot van 97' schepen zal begin
M'ei voor anker gaan aan de Bikini
atol, eP!1 der Noordelijkste van de
Marshall-eilanden, voor proefnemin
gen met de atoombom. Het experi
ment kan een revolutie teweeg bren
gen op het gebied van de oorlogvoe
ring ter zee. Onder de schepen die
gebruikt zullfirl worden, bevinden
zich de vroegere Duitsche kruiser
„Prinz Eugen" en twee Japansche
kruisers. De overige vaartuigen zijn
Amerikaansch. D-e eerste proef zal be
staan uit het laten springen van een
atoombom op een naar honderd me
ter hoogte boven de schepen. Onder
de vloot bevinden zich eenige dei-
bekendste oudere Amerlkaansche
schepen, o.a. het vliegdekschip ..Sa
ratoga". De slagschepen ..Pennsylva
nia". ..Nevada", ..Arkansas" en „New-
York" en de kruiser „Salt Lake
City".
Een grootsch opgezet programma
voor het ophalen en executeeren
van onschuldige gijzelaars maakte
deel uit van de door het nazi-op
perbevel ingevoerde bezettingspoli-
tiek, verklaarde de Fransche procu
reur Charles Dubost, Donderdag iti
Neurenberg.
De Fra gsche aanklager stelde
Goerlng en Keitel verantwoordelijk
voor de executie van gijzelaars. Kei
tel rechtvaardigde zijn harde maat
regelen door de verzetsbewegingen
als een „communistische beweging"
te bestempelen. De bevelen om gij
zelaars te vangen en te executeeren
waren vervat in een algemeene or
der, aan de bevelhebbers in Frank
rijk, Beig e, Noorwegen, Nederland,
Denemarken, de Oekraïne, Servië
en Griekenland.
In Frankrijk alleen werden
minl'tens 29.000 menschen als gijze
laars gedood in strijd met artikel 50
van de Haagsche eonventie.
Velerlei voorwendsels werden ge
bruikt, zooals uitschakeling van min
derwaardige rassen, vernietiging van
het bolsjewisme, etc. Het Nederland,
scha aandeel in de dossiers be-
staat uit drie documenten. Het eerste
ls een rapport van den eersten moord
op gijzelaars to de bosschen bij
Gotrle: de namen van deze vijf Ne
derlanders werden in de rechtszaal
voorgelezen. Christiansen kreeg na
de executie vele brieven, waaruit
bleek, welken grooten indruk deze
had gemaakt.
Een ander rapport gaat over den
moord op 56 Nederlanders in de dui
nen van Waalsdorp op 7 Maart 1945.
K.I1 mi n a 1-kommlssar" Munt, die
hiervoor bevelen had gekregen, stelde
bij het verhoor den gang van zaken
zoo voor, dat hij het zijne gedaan
heeft om i.p.v. politieke gevangehen
a-sociale gevangenen neer te schie
ten, zooals plunderaars van liet
Haagsche bombardement. Daartoe
had hij gesproken met den Haag-
schen politiecommissaris Valken, die
evenwei geen medewerking wilde ver-
leenen. Munt vermeldt ook dat de
vernietiging van de „Haagsche Cou
rant" door Ditmar, persagent van
Sevss Inquart. Hij biechtte ook op,
dat hij slechts „één huls te Loosdui
nen heeft doen afbranden". Na een
groot aantal waarschuwingen van
Rauter, Christiansen e.a., waarin me.
dedeeling van nieuwe executies wordt
gedaan, ba»at een document een
overzicht van de door den Dienst
„Identificatie en berging" opgespoor
de lijkeu van slachtoffers der Duit
sche terreur. De dienst schat't aantal
vermoorden in Nederland op vier
duizend. Het totaal der gestorvenen
van Vught, Amersfoort en Wester-
bork is niet bekend. In het eerste
kamp werden de slachtoffers ver-
brancl, zoodat opgravingen geen uit
sluitsel kunnen geven.
De aanklager Dubost toonde ook
aan, hoe de Nazi's Nederlanders en
anderen, die hulp verleenden aan
Britsche en Amerikaansche piloten,
hebben vermoord. Hij las een open
bare proclamatie voor van generaal
Christiansen in Nederland, waarin
werd afgekondigd, dat o.a. vijf per
sonen ter dood waren veroordeeld
wegens 't helpen van de bemanning
van een Engelsch vliegtuig, dat op
Nederlandsch grondgebied op 7 Aug.
1941 een noodlanding had gemaakt.
Stangate, Britsch minister van
Luchtvaart, heeft in het Hooger-
huis verklaard, dat Duitschland
de mogelijkheid ontnomen moet
worden, het Rijnland en Ruhrge-
bied ooit nog als springplank voor
agressie te kunnen gebruiken.
Stangate zeide dit op een sug
gestie van den conservatief Eli-
bahk, om het Rijn- en Rudrgebied
tot aparte stat ente maken.
Lord Vansittart achte een nau
were -samenwerking van West-
Eurbpa een va nde belangrykste
kwesties voor Engeland.
De samenwerking in West-Euro
pa moet op de eerste plaats En
geland, Frankrijk, Nederland, Bel
gië, Luxemburg en Scandinavië
omvatten.
Vansittart wees de beweringen,
dat een dergelijke samenwerking
een blocvorming tegen Sovjet-
Rusland en de Ver. Staten zou be.
teekenen, van de hand. Een sterk
West-Europa is in het belang van
Amerika.
Z. H. de Paus heeft een delegatie
van werkgevers en werknemers van
de elect rische industrieën ontvangen.
Hij zeide hun. dat de sociale proble
men niet konden worden opgelost door
holle ideologieën, welke de vervanging
van het particuliere kapitaal door
staatskapitaal beoogen.
Verder heeft de H. Vader een
audiëntie verleend aan de heeren
Lambert, Rom en Burdno, leden van
het Amerikaansch Openbaar Minis
terie. verbonden aan het tribunaal
van Neurenberg, die belast zijn met
het gedeelte van de aanklacht, dat
betrekking heeft op de door de Nazi's
gepleegde priestervervolgingen.
Een historisch moment: Op Donderdag 24 Januari, des namiddags onge-»
veer 5 uur, werd het laatste der vier groote gaten in de zeedijken van
Walcheren, dat nabij Fort Rammekens, westelijk van Vlissinnen. gedicht.
Ingiet gat, dat ongeveer 35 meter diep was, werd eerst 5O.OuO ton steen,
gestort. Een overzichtsfoto op het moment, dat het groote betonnen,
sluitstuk op zijn plaats gebracht wordt. Walcheren is weer op de zee
heroverd.
Verwachting tot Zaterdag
avond
Nevelig of mistig weer. des
naelits lichte vorst, vooral in het
Oosten. Overigens temperatuur
om het vriespunt. Matige, aan
<le klist tijdelijk vrfj krachtige
Zuidelijke winti.
Zo.il onder 17.14. Maan '1.73
12.14. Zon op 8.30. Vandaag Laat
ste Kwartier.
Het is thans wel zeker, dat de
vorstperiode niet langer aanhoudt.
Nederland ligt op de grens van
het depressie- en vorstgebied en
daarom kan plaatselijk nog vorst
voorkomen. Langzaam maar zeker
zal de depressie echter over ons
land trekken en het vriesweer ge
lukkig weer tot het verleden be-
hooren.
Prinses Juliana en Prins Bern
hard zyn, volgens A.N.P., voorne
mens In het begin van de lente
een bezoek te brengen aan Kopen
hagen.
De oud-gouverneur-generaal van
Ned.-Indië, jhr. mr. A. W. Tjarda
van Starkenborgh Stachouwer, thans
Nederlandsch ambassadeur te Parijs,
is in Engeland aangekomen. Zijn
bezoek ls van zuiver particulieren
aard.
Maandag SB Januari openen de
Ned. Spoorwegen een autobusdienst
op het traject Geldermalsen's Her
togenbosch vice versa, waardoor een
belangrijke verkorting van rijtijd
wordt verkregen In de verbinding
met het Zuiden.
(Van onzen geïsoleerden
verslaggever).
Het heeft gesneeuwd
overnacht en heel Ameland
ligt zoetjes ingewold, de
duinen, de dennen, de dor
pen. de velden. Wit is het
strand, waar de branding
op spoelt, eindeloos wit is
het wad, met grauwe wak
ken van geulen en slenken.
Het is zoo mogelijk nog
stiller geworden. Zelfs de
lianen zwijgen. Maar in den
middag breekt de zon dooi
de grauwe lucht en trekt
een purperen waas over het
landschap. Een purperen
eiland, het eiland van den
Kardinaal.
Wie Ameland kent, kan
zich den Nederlandschen
Kardinaal niet anders meer
denken dan tegen den ach
tergrond van dit land en
volk, zijn licht, zijn ruimte.,
zijn stilte en eigenaard
Hier is hij geboren en ge
togen, niet louter toeval
lig, maar diep geworteld in
den grond, waar zijn hart.
als van eiken rechtgeaarden
eilander, nog altijd zoo
sterk aan hangt. Zoo is die
purperen gloed van de late
winterzon op het inge
sneeuwde eiland 'n schoone
symboliek; de grootheid en
luister van den Prins der
Kerk stralen of op dit al
gelegen en nederig hoekje
Nederland, vanwaar zijn
licht ls opgegaan.
Het is niet zoo, dat heel
Ameland den mond vol
zijn portret in alle wonin
gen. Daar wijst men het
huis, waar hij geboren
werd, de school, die hij be
zocht, daar staat het kerk
je, waar hij zijn roeping
bewust werd en later zijn
eerste plechtige Mis zou
opdragen. Daar rusten zijn
heeft over den grooten
zoon. Zeker, de nieuwe on
derscheiding. die hem ten
deel viel. vervult de eilan
ders met gepasten trots.
Maar dat verneemt men
slechts terloops in de ge
sprekken. De menschen
hechten hier niet aam uiter
lijkheid, maar diep in hun
hart koesteren allen, ka
tholiek en nlet-katholiek,
een groote bewondering en
sympathie voor den man,
die zoo hoog geklommen is
en toch altijd een der
hunnen ls gebleven.
Vooral in Nes, zijn ge
boortedorp, bespeurt men
den Kardinaal. Daar hangt
jonggestorven moeder, zijn
vader, trouwens heel het
voorgeslacht. Het halve
dorp heet De Jong, een
echte eilanderfamille. Een
feroer heeft er zijn bakkerij,
een andere broer zijn boe
renbedrijf. Er staat een
fonkelnieuw huis, waar zijn
zuster woont, in uiterlijk
én optreden zijn sprekend
evenbeeld.Daar logeert de
Kardinaal bij zijn bezoek
aan het eiland. En op de
Buren ls nog een oude
tante ln leven, over wier
gemoedelijken omgang met
den grooten Heerneef aller
lei anecdotes de ronde doen.
Bulten de drukte van het
zomerseizoen zoekt de Kar
dinaal op Ameland zijn
ontspanning en herstel van
krachten. Daar schikt hij
mee aan tafel ln den huise-
lijken kring van zijn ver
wanten, bij Zijn broers en
zusters, neven en nichtjes
en al de vrienden van het
eiland. Want ieder kent
hem en zijn aanwezigheid
baart geen opzien. Hij is
een van zoovele Amelanders,
van het eiland weggezwor-
ven de wereld in, om tel
kens en telkens terug te
keeren naar zijn ruimte en
rust. Zoo is de wet van het
eilanderleven, de roepstem
van den moedergrond, die
allen gelijkelijk geldt.
De-deugden van het eiland
zijn in den Kardinaal
gesublimeerd. Zijn wijsheid
en voorzichtigheid, zijn
moed en volharding, de
eenvoud van zijn wezen. De
galm der branding op hel
rif, de fluisteringen van het
wad, de roep der meeuwen
aan het strand en de stem
van de stilte op het Oerd
vermengen zich In den
bruisenden feestklank van
het orgel in Utrecht*
kathedraal, wanneer straks
het Te Deum wordt aan
geheven, de dank van
Nederland aan God. maai
ook aan Ameland, waar Hij
hem riep, het eiland van
dei* Kardinaal.
De bevrijding heeft ons de her
leving van een groot aantal
vereenigingen, genootschap
pen en instellingen gebracht en
over het algemeen mogen v/e daar
dankbaar voor zijn. Er wordt in
deze dagen geroepen om eenheid,
samenwerking en wederzijdsch he-
grip. De inter-kerkelijke activiteit
bewijst den goeden wil van vele
kanten. Maar er is onder de Haar-
lemsche katholieken onrust over de
actie, die momenteel ontplooid
wordt door de „Getuigen van Je
hova" en de aloude Evangelische
Maatschappij.
De afdeeling Haarlem van de St.
Augustin'usvereeniging van R. K.
Onderwijzers heeft aan den minis
ter-president een telegram gezon
den, waarin zij haar ergernis en
verontwaardiging te kennen geeft
over verschillende publicaties van
'de „Getuigen van Jehova", ult-
gevery „De Wachttoren" te Am
sterdam. Deze publicaties, aldus
het telegram, zijn grievend en be-
leedigend voor de katholieken van
Nederland en daarom verzoeken
wij Uwe Excellentie met nadruk de
noodige maatregelen te willen be
vorderen, die een einde kunnen
maken aan het optreden der pu
blicisten van „De Wachttoren".
De tweede grief gewerd ons van
verschillende kanten naar aanlei
ding van een advertentie in een
der plaatselijke bladen, waarin de
Evangelische Maatschappy, die
opgericht weid in 1853, annon
ceert: „Bij de wet-Thortecke
werd het den Roomschen in ons
land mogelijk gemaakt de bisdom
men te herstellen; als gevolg daar
van ging een storm van veront
waardiging door Proiestantsch Ne
derland.'- Dan wordt het doel der
Maatschappij uiteengezet, dat o. a.
inhoudt: de bevordering van de
kennis van het Roomsch-Katholi-
oisme en bestrijding van het Ultra-
montanisme als den vijand van
onze godsdienstige en staatkundige
vryheid.
Er is hier niels nieuws onder de
zon. maar de herleefde actiën-doet
dwazer dan vroeger aan, nu ge
heel Nederland zich verheugt om
de benoeming van den Aartsbis
schop tot Kardinaal, nu de geza
menlijke Kerken het volk de Tien
Geboden voorhouden en nu de ver
draagzaamheid gepredikt wordt.
Laten degenen, die zich ergeren
over de aanvallen der zoo kleine
anti-papistische secten, zich aan
sluiten bij den lezer, die schrijft:
„Eerst was ik verschrikkelyk ver
ontwaardigd. maar toen ben ik
gaan bidden voor die armen van
geest." Een navolgenswaardig be
sluit
De wethouder van Jarldlselie en
personeelszaken der gemeente Bioc-
mendaal zal tot nader aankondiging
spreekuur houden des Zaterdags van
8.30 tot 9.30 uur in het: gebouw van
publieke werken, Brouwerskolkweg
te Overveen.
Vrijdag zal het gebruikelijke mt-
nisterieele „Praatje op de brug" niet
worden gehouden.
