MOEILIJKE TOESTAND
IN SEMARANG
„Partijdag" te Neurenberg
Bewoners zeer verbitterd
HET GORDIJN GAAT
OMHOOG
Ned.-Indië onder
trusteeship?
Beatrix' verjaardag
in Batavia
Buitsche generaals
opgehangen
Voor de dertiende maal verjaardag
der machtsovername
69ste JAARGANG No. 23457
o
DONDERDAG 51 JANUARI 1946
Bureaux Smedesuaat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543
Abonnementsprijs 30 cent per week
(Vervolg op pagina 3)
Het weer
Z.-O. Borneo
Koninklijk woord tot
oorlogsweduwen
„Nederland helpt Indië"
Prinsesje, ioen je ons land verliet,
je was nog een heel kleine meid
en waarom je weg moest begreep je niet,
maar't was een bange lijd
toen drongen de vijanden diep in ons land
en heerschien verraad en geweld,
ze brachten verwoesting, moord en brand
Men heeft het je later verteld.
Prinsesje, gelukkig is alles voorbij
en kwam je behouden naar huis.
Na jaren verdrukking vieren wij blij
je eersten verjaardag weer thuis. C. T.
Scherp contrast
Nederlandsche aanklacht
Groote militaire parade
Commando-overdracht
Hongarije een republiek
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Terwijl men te Londen nu en
dan de scherven hoort rinke
len, wanneer Bevin, de Brit-
sche minister van buitenland-
sche zaken, en Wisjlnsky, het hoofd
Van de Russische delegatie, door de
porseleinkast van de UNO wandelen,
wordt te Batavia een algemeene
voorjaarsschoonmaak gehouden, wel
ke bijna Hollandsch aandoet. Een
aantal Nederlandsche en Engelsche
militaire autoriteiten zijn afgetreden
en door anderen vervangen. Het is
duidelijk: de militairen verdwijnen
op den achtergrond en de politici
treden op den voorgrond. Zelfs Gen.
Christison, opperbevelhebber van de
geallieerde strijdkrachten in Neder-
landsch-Indië, legt het commando
neer.
Merkwaardig was, dat onmiddellijk
na het bekend worden van de missie
van den Britschen ambassadeur te
Moskou, Sir Archibald Clark Kerr,
naar Batavia een van Engelands
beste diplomaten, die den Nederlan
ders behulpzaam zal zijn bij de
onderhandelingen met Sjahrir, d.w.z.
de noodige pressie zal uitoefenen
als de besprekingen niet vlot genoeg
verloopen Gen. Christison tal
rijke bevelen gaf aan de nationalis
ten, welke onmiddellijk werden op
gevolgd. Noemen wij b.v. het laten
verwijderen van anti-Nederlandsche
opschriften op gebouwen, trams enz.
De vraag rijst direct, of dat bevel
niet eerder had kunnen worden
gegeven. Maar hoe dan ook, wanneer
Sir Archibald Clark Kerr in Batavia
arriveert, vindt hij een situatie, die
gunstig geacht moet worden voor de
onderhandelingen, die én voor Ne
derland èn voor Indië en, interna
tionaal gezien, voor geheel Zuid-
Oost-Azië van de allergrootste be-
teekenis zijn.
Het is te betreuren, ofschoon mis
schien wel te begrijpen, dat Van de
voorstellen, die de Luit. Gouv.-Gen.
Dr. v. Mook namens de Nederland
sche regeering zal ter tafel brengen,
niets bekend is. En het zou ons niet
verwonderen, dat wij deze voorstellen
weer het eerst uit Engelsche bron
zullen vernemen. Reeds dezer dagen
wist Reuter zeer nauwkeurig te mel
den, dat het plan der Nederlandsche
regeering uit vijftien punten bestaat.
Van Mook heeft tijdens zfjn jong
ste bezoek aan Nederland wel een
dozijn persconferenties gehouden,
maar heeft kans gezien niets te zeg
gen. Er zijn namelijk twee manieren
om niets te zeggenzwijgen en
héél véél praten. De laatste methode
koos de Luit. Gouv.-Gen. Het vol
komen onkundig laten van het Ne
derlandsche volk was o.l. mede ook
de oorzaak van de nu en dan ge
prikkelde stemming in de Kamer bij
de debatten over Indië. Immers, ook
de minister voor Overzeesche ge
bieden verstrekte niet voldoende
inlichtingen. Dat tengevolge daar
van op 17 Januari de motie-Van Poll,
tegen het advies der regeering in,
werd aangenomen, was Volkomen be
grijpelijk en was het goed recht der
Kamer. Dat de heer Van Poll ge
dwongen was, een onjuiste inter
pretatie van deze motie in de Daily
Telegraph" in een uitvoerig schrij
ven in het voorname Engelsche blad
recht te zetten, toont nog eens te
duidelijker, hoe voorzichtig, ook ln
Engelsche kringen, men moet zijn
met het beoordeelen van een zoo
teere kwestie als de Indische. Waar
toe het gebrek aan juiste officieele
voorlichting kan leiden bleek ons
dezer dagen nog uit een artikel van
het te Batavia verschijnende blad
„Het Dagblad", waarin heftig stel
ling genomen wordt tegen de cor
respondenties in „Het Parool" van
de hand van den heer De Kadt.
Onder den titel „Misleiding" schrijft
het blad: „Het is uiteraard het goed
recht van dezen De Kadt, er ten
aanzien van ïndlë's staatkundige toe
komst politieke denkbeelden van
zeer extremen aard op na te houden,
niemand zal hem er hard over val
len. Het is niet zijn goed recht,
die denkbeelden te gieten in
een vorm, die voor lederen oprech
ten Nederlander recht-af beleedl-
gend is en het is nog minder zijn
goed recht, die denkbeelden te pro-
pageeren op grond van voorstellin
gen van zaken, die met de feiten
in flagranten strijd zijn."
In Batavia zal nu weldra het gor
dijn opgaan. Op het tocmeel zien
wij allemaal „nieuwe" menschen
Alleen Van Mook vormt een uit
zondering. Het is duidelijk, dat zijn
politiek volkomen is gelijkgeschakeld
met die van minister Logemann en
deze weer met die der Engelsche re-
geering, thans verpersoonlijkt in den
specialen Britschen ambassadeur, sir
Archibald Clark Kerr.
Zooals bekend, hebben verschillen
de ministers zich over het te ver
wachten resultaat der onderhande
lingen zeer optimistisch uitgelaten.
Dit kan ons slechts verheugen, want
hoe eerder aan den chaos in indië,
vooral op Java, een einde komt, des
te beter. Ook Efegeland schijnt er
alles op te zetten om binnen zeer
'A. hler orde te helpen
e kwestie waar het om
>!L °,f ™ei1 zich strikt houdt
ï"lls woord van 7 De-
viïï MrJv 1Feoht verklaarde dr.
rtf„ t„ rufl °P een perscon-
ferentie te Batavia, dat de meeste
Nederlanders zich bewust zijn dat
het zoogenaamde koloniale tijdperk
voorbij Is. Inderdaad: Max van Poll
wees er dezer dagen In zhn schriiven
in de „Daily Telegraph'' nog S
op, dat sedert de grondwetsherzie
ning van 1922 Nederlandsoh Oost-
Indlë niet meer een kolonie, maar
een der vier deelen van het Konink
rijk zelf ls.
Verwachting tot Vrijdagavond:
Heldere nacht, daarna toenemende
bewolking, met tijdelijk eenigen
regen. Matige, later vrij krachtige
Zuid-Westelijke wind, zachter.
Zon onder 17.25. Maan 8.22—16.2G.
Zon op 8.24. 2 Febr. Nieuwe Maan.
Dr. H. van Mook heeft zijn werkzaamheden in Indië weer
hervat. De Gouverneur-Generaal in de werkkamer van zijn
residentie te Batavia
De toestand te Semarang is nog
steeds moeilijk. Op dit oogenblik
bestaat de bevolking uit 10.000
Europeanen en Indo-Europeanen.
40.000 Chineezen en tusschen de
honderd- en tweehonderd duizend
Indonesiërs. In de stad héerscht
een zekere mate van rust en orde.
maar de woon- en voedseltoestan
den zijn zeer slecht. De stad is na
melijk nog steeds omsingeld en de
voedselaanvoer wordt vaak afge
sneden met het gevolg, dat de prijs
van de rijst thans tot zestig gulden
per „liter" is gestegen. Ook de wa
terleiding is afgesneden. Koelies
verkoopen thans water tegen dén
prijs van 5 Japansche guldens voor
de hoeveelheid, die een man kan
dragen. Het moreel van de Euro
peanen is om deze en andere re
denen zeer gedrukt.
Een officieele verklaring van den
Ned.-Ind. Regeeringsvoorlichtings-
dienst beschrijft de bewoners ais
„verbitterd over den toestand". 5£ij
vragen zich af, wie hiervoor ver
antwoordelijk is.
De Nederlanders wonen voorname
lijk in kampen, waar de accommodatie
redelijk is en waar ze door de Rapwi
worden verzorgd. De verklaring zegt
voorts: ,,De Indo-Europeanen werden
tot medio October door het Roode
Kruis verzorgd; daarna werd deze
ondersteuning stopgezet". Als gevolg
van een bekendmaking van de Brit
ten, die later herroeper» is, werd een
massale evacuatie op korten termijn
verwacht. De Indo-Europeanen ver
kochten bezittingen en meubelen
en zitten nu in leege huizen. Hun
moreel is in elk opzicht beneden kri
tiek. Zij voelen zich in den steek ge
laten.
Als gevolg van een afvaardiging"
naar Batavia .wordt spoedig een on
derzoek naar de toestanden te Sema
rang verwacht door bevoegde Brit-
sche en Nederlandsche hooge officie
ren, teneinde de meest noodige ver
beteringen te bewerkstelligen.
In Batavia zijn dossiers verzameld
met de namen van Japansche oor
logsmisdadigers en door Japanners
op Java toegepaste martelingen.
De Indonesische pers maakt zich
bezorgd over het vertrek van Chris
tison en vraagt zich af, of Engeland
van plan ls een krachtiger politiek
tegen de Indonesiërs te gaan voeren
om den weg voor de Nederlanders te
effenen. Zij werpt de vraag op waar
om Christison geen toestemming
kreeg voor zijn vertrek Kerr te ont
moeten.
Bij de herbezetting van Kota Wa-
ringln op Zuid-Oost Borneo werden
volgens een mededeeling van den in-
dischen voorlichtingsdienst Woensdag
30 „rebellen" door de Nederlandsche
troepen gedood.
In de bekendmaking wordt gezegd,
dat de „rebellen" gedood werden,
omdat «ij zich. hebben verzet tegen
de vestiging van de NICA.
Op het grootste gedeelte van Bor
neo en in de meeste Buitengewesten
bevindt zich nu NICA-personeel
(A.P.).
Volgens Associated Press zou
Sir Archibald Clark Kerr op een
persconferentie in Singapore ver
klaard hebben, dat er een zeer
groote mogelijkheid bestaat, dat
Indonesië een gebied zal worden
dat onder trusteeship van de Ver-
eenigde Naties komt.
(Wij geven dit bericht onder het
grootste voorbehoud Red.)
H. M. de Koningin heeft steeds
de behoefte gevoeld, zich met een
persoonlijk woord tot de nagelaten
betrekkingen van oorlogsslacht
offers, die him leven voor het va
derland gaven, te richten.
Tengevolge van het groote aan
tal slachtoffers zijn evenwel nog
niet alle lijsten gereed, zoodat het
nog eenigen tijd zal duren, alvo
rens H. M. de Koningin allen nage
laten betrekkingen zal hebben ge
schreven.
De stichting „Nederland helpt
Itadië" deelt mede, dat tot dusver
uit Nederland, Engeland en Ameri
ka een bedrag van ruim 314 mil-
licen gulden is binnengekomen.
Daar in totaal 10 millioen gulden
moet worden ingezameld voor den
steun aan de Inheemsehen in In
dië en aan de repatrieerenden naar
het moederland, doet de stichting
nogmaals een dringend beroep op
het pulbliefk, mede te helpen dit
doel te bereiken.
Het gironummer van „Nederland
helpt Indië" is: 500500.
Voor de „dertiende maal"
sinds de overname van de
macht vierden de Nazi-kop
stukken gisteren den 30-sten
Januari op wel geheel andere
wijze dan zij dit in de voor
gaande twaalf jaren gewoon
waren.
De militaire bonzen, die vroeger
met groot machtsvertoon van para
de-uniformen, decoraties en maar
schalkstaven op dezen dag in brul
lende redevoeringen de zegeningen
van den Nationaal-Socialistaschen
staat verkondigden, zaten gisteren
met nerveuze gezichten, in afgedra
gen ongedecoreerde uniformstuk-
kien, te luisteren naar den Fran-
schen aanklager, Dulbost, die de
huiveringwekkende manipulaties
van het militaire nazi-regime aan
de kaak stelde, waarbij hy o.a. de
lynchjustitie in een scherp daglicht
stelde.
Goering, Keitel en Jodl, die evenals
Himmler en Bormann, de verantwoor
ding hiervoor dragen, gaven op den
dag van de invasie toestemming aan
de bevolking en aan de Sicherheits-
Pollzel om piloten uit neergeschoten
geallieerde vliegtuigen zonder vorm
van proces te lynchen. En niet alleen
is dit een theoretische order geweest
van het militaire hoofdkwartier, van
de Sicherheits-Folizel en van de Rijks
kanselarij, doch Dubost gaf eveneens
de bewijzen, dat dit bevel ook her
haaldelijk ln toepassing gebracht ls,
evenals het uitroeien van militaire
commandotroepen.
Het lot van de geallieerde krijgs
gevangenen werd uitvoerig geschil
derd, waarbij o.a. een diplomatiek
protest der Nederlandsche regeering
via Zweden werd overgelegd, betref
fende het dooden van de drie Neder
landsche officieren Ten Bosch, Braat
en Thibo, die in krijgsgevangenschap
werden weggevoerd en zes maanden
later op de beschuldiging van „spion-
nage" werden terechtgesteld.
Onder de Nederlandsche stukken
die jammer genoeg niet alle konden
worden voorgelezen, bevonden zich
o.a. beschrijvingen van de kampen
Amersfoort, Ommen, Vught, Schoorl
en Westerbork. Ook de beruchte moor
den in het vrouwenkamp Vught, waar
70 vrouwen in een cel werden samen
geperst waardoor vele omkwamen en
de transporten van Joden uit het
doorgangskamp Westerbork werden
uitvoerig beschreven. Verder zijn er
documenten over de collectieve maat
regelen tegen het dorp Putten, waarbij
wordt vastgesteld, dat van de 600
gedeporteerde mannen slechts 35 zijn
teruggekeerd en over den schandelij
ken moord te Heusden, waar de Duit-
schers bij den aftocht een deel van
de bevolkipg bedolven onder het puin
van het raadhuis. Ten slotte waren
er stukken met uitvoerig foto-mate
riaal over de Wieringermeer en andere
inundaties, over destructies aan slui
zen en. havenwerken in Amsterdam en
Rotterdam.
Batavia heeft vandaag den ver
jaardag van Prinses Beatrix ge
vierd met een militaire parade, die
op het Koningsplein een men-
schenmenigte bijeengebracht had,
grooter dan men de laatste jaren
gezien had. Nederlanders stonden
er met Indo-Europeanen en met
Indonesiërs, die met de Nederlan
ders sympathiseeren. Zij waren ge
tooid met Oranje. Burgerlijke po
litie stond voor het paleis opge
steld; verschillende Indonesiërs,
die vroeger tot de Indonesische ci
viele politie behoorden, maakten er
deel van uit.
Vier compagnieën, voorafgegaan
door twee Ned. officieren te paard
en geëscorteerd door een detache
ment, samengesteld uit Ned., Brit-
sohe en Britsoh-Indische leger en
luchtmacht, trokken voorbij het
paleis, waar dr. Van Mook, lt.-gen.
Christison, It.-adm. Helfrich, de
lt.-gen. Van Ooyen en Spoor en
schout bij nacht Finke de parade
in oogenschouw namen. De Gur
kha's en de Ned. mariniers, die
aan de parade deelnamen, vielen
het meest op, maar den meesten
bijval genoot de afdeeling van het
Ned. corps vrouwelijke vrijwilligers,
die de parade besloot.
In tegenwoordigheid van tal van
hooge officieren van het Nederl. Ind.
leger, waarbij ook Helfrich en Pinke
aanwezig waren, heeft lt-generaal
Van Oyen vanmorgen het opperbe
vel over het Ned. Ind. leger aan den
tijdelijk lt-generaal Spoor over
gedragen.
De Noorsche minister van Bui-
tenl. Zaken, mr. Trijgve Lie, die
benoemd wefd tot secretaris'
generaal van de Organisatie der
Vereenigde Volken
Met twaalf openbare terechtstel
lingen in de hoofdstraat van Kief
is gistermiddag het gordijn gevallen
over het proces voor het Sovjet-
Russische militaire gerechtshof,
waar Duitsche officieren wegens oor
logsmisdaden terecht stonden.
Onder de opgeknoopten bevonden
zich luit.-generaal Burckhardt, ex-
commandant van de Duitsche troepen
in Kief, luit.-generaal Scheer en luit.-
generaal Von Tschammer und Osten.
Zij waren ter dood veroordeeld, nadat
hun de verantwoordelijkheid ten laste
was gelegd voor het vermoorden van
75.000 burgers en voor het deporteeren
van 25.000 meisjes naar Duitschland.
De militaire rechtbank te Minsk
veroordeelde verder 14 Duitsche be
klaagden tot den strop. Zij waren be
ticht van oorlogsmisdaden in Wit-
Rusland. Tot de veroordeelden behoo-
ren luit.-generaal Richard, generaal-
majoor Herf en generaal-majoor Her-
mannsdorf.
Naar Rartlo-Boedapest bericht,
heeft de volksvertegenwoordiging;
in Hongarije eenstemmig Het
wetsontwerp tot het uitroepen
van de republiek aangenomen.
Verder werd bericht, dat de verkie
zing van Zoltan Tildy tot president
van de republiek reeds ale een vast
staand feit'wordt beschouwd, daar
alle partijen het eens zijn over a\Ja
candidatiiur.
