Vandaag nieuwe besprekingen
Min.Meynen voor algemeenen
dienstplicht
Nieuwe rede van Churchill
Mobilisatie in Iran
Indonesië in
het brandpunt
Oorlog niet onvermijdelijk
Vier divisies moeten geformeerd worden
Sociale bescherming
Kwestie komt in den
Veiligheidsraad
Het weer
Max Blokzijl ter dood
gebracht
Toename van de
kolenproductie
Onafhankelijkheid
voor Britsch-lndië?
69ste JAARGANG No. 23496
o
ZATERDAG 16 MAART 1946
Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543 Postgiro 143480 Abonnementsprijs 30 cent per week
(Vervolg op pagina 3)
De commissie-Van Poll vertrok hedenmorgen van Schiphol
met de Skymaster naar Indië. Het gezelschap even voor het
vertrek. V.lsn.r.: Ch. Welter, H. J Meyerink, Max van Poll,
mr. J. van Andel, H. A. Korthals. Prof. dr. B. C. de Savornin
Lohman zal wegens ongesteldheid zijn reis tot de volgende
week uitstellen
Sjahrir heeft niet om
wapenstilstand verzocht
Roode-Kruispersoneel
naar Indië
Prinses Juliana nam
persoonlijk afscheid
„Voor onbepaalden tijd"
ff
ff
Churchill wordt bewaakt
Russen zullen Bornholm
verlaten
STALIN VORMT NIEUWE
REGEERING
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Wanneer we, nog geen jaa? na
net neerleggen der wapens,
de wereldsituatie overzien,
dan constateeren wij met
ontzetting en verbijstering, dat de
volken opnieuw In dolle vaart op
den afgrond afstormen, die oorlog
heet. Het Is alsof een macht, waar
aan niet te ontkomen valt, het
menschdom meesleurt op dezen ge
vaarlijken weg, welke onherroepelijk
naar totale vernietiging moet voeren
Nog dezer dagen sprak de Kardinaal-
Aartsbisschop van Westminster, Dr.
Griffin, de sombere woorden: „ik ge
loof niet, dat ik aan een overdreven
vrees uiting geef als ik zeg, dat de
toestand der wereld er thans gevaar
lijker uitziet dan vóór de overeen
komst van München." En toch, géén
volk wil oorlog, want indien ooit
dan is thans de wereld na den ver-
schrikkeiijksten aUer oorlogen zóó
oorlogsmoe, zóó terneergeslagen, dat
zij nauwelijks uit de verdooving
schijnt te kunnen ontwaken.
Het waarschuwend gerommel van
den vulkaan, die tot uitbarsting zou
kunnen komen, veroorzaakt den vol
keren in het Nabije Oosten de groot
ste ongerustheid, omdat daar mo
menteel zóóveel brandstof ligt opge
stapeld, dat één eruptie heel Azië in
vuur en vlam zou kunnen zetten.
Ook ons land is daar nauw bij be
trokken, want reeds lang smeult het
vuur in Indië. Zal het spoedig ge
doofd worden of onverwachts uit
slaan in laaiende vlammen?
Een maand na de publicatie van
de zeer vérgaande voorstellen der Ne-
derlandsche regeering, welke een ge-
meenebest Indonesië beoogen, zetten
de eerste Nederlandsche troepen voet
aan land op Java, om in den loop
der eerstkomende weken geleidelijk
de taak der Britsche en Britsch-Indi
sche troepen over te nemen. Er was
hier geen sprake van een overrom
peling, zooals bij de invasies in
Noord-Afrika en Frankrijk, want
Sjahrir was tevoren op de hoogte ge
bracht van de landing. Zijn protest
kwam dan ook, blijkbaar na eenige
aarzeling en misschien na pressie
van anderen, eerst na twee dagen.
Zoo concentreert zich thans om
het probleem-Indonesië naast het
politieke ook het militaire element.
Te lang is dit laatste, vermoedelijk
door omstandigheden buiten onze
schuld, verwaarloosd en ofschoon
wij momenteel dit laatste niet zou
den willen laten prevaleeren, is
toch in den loop der maanden na
Japans capitulatie wel ten duide
lijkste gebleken, dat in een atmos
feer van onrust, wanorde en gezags
crisis, het politieke element, ook al
wordt dit vertegenwoordigd door
goedwillenden, niet tot gelding kon
komen. Er blijkt nu eenmaal in on
ze wereld geen recht zonder macht
mogelijk te zijn en daarom kunnen
wij het terugkeeren van het gezags-
instrument onze troepen niet
anders dan toejuichen. Wij geloo-
ven, dat deze versterking van het
gezag het verloop der thans ein
delijk begonnen besprekingen eer
der zal bevorderen dan benadeelen
of in ieder geval toch de zoo troe
bele situatie zal verhelderen. Want
aan het spel van traineeren, dat
Sjahrir nu reeds sinds 10 Februari
speelt, zal toch wel spoedig een ein
de moeten komen. Sir Archibald
Clark Kerr gaf dezer dagen duide
lijk blijk, dat zijn geduld begint
uitgeput te raken en hij is niet de
eenige. De voorstellen der Neder
landsche regeering gingen zeer ver,
zóó ver, dat velen zich bezorgd heb
ben afgevraagd, of dit niet tot ont
binding van het Koninkrijk moest
leiden. Tot dusver is Sjahrir's ant
woord niet meer geweest dan een
hautain negeeren om ze zelfs maar
als een basis van onderhandelen te
aanvaarden. Terecht schreef De
Maasbode dan ook onlangs: „We
moeten toch zorgen, dat onze hou
ding niet van goed via goedig naar
het schaapachtige metamorphoseert".
En de Times zei het een paar dagen
geleden nog duidelijker: „Tenzij
Sjahrir in de eerstvolgende dagen
een positieve politiek gaat voeren,
zullen de geallieerden gerechtvaar
digd zijn te concludeeren, dat de
Indonesiërs te onpractisch en on
ervaren zijn om te helpen bij de
reconstructie der beschadigde
structuur van hun eilanden."
Waarom voert Sjahrir nog steeds
geen positieve politiek?
Nog steeds willen wij aannemen,
dat hij persoonlijk gaarne, als ge
matigd nationalist, tot een redelijk
compromis met de Nederlandsche re
geering zou willen komen. Welke
krachten houden hem échter terug?
Wie geven hem de scherpe protest
woorden bij de landing der Neder
landsche troepen in den mond? Wie
dwingt hem Juist nü hbg eens dui
delijk te beklemtonen, dat de onder
handelingen moeten worden gevoerd
op grondslag van erkenning van de
republiek, hetgeen voor de Neder
landsche regeering toch onmogelijk
jnoet zijn?
Wij kunnen niet aan den indruk
ontkomen, dat het antwoord hierin
gelegen is, dat achter de schermen
Eoekarno, de collaborateur, tezamen
met de extremisten, die nog steeds
voortgaan Britsche convoolen van
hinderlagen uit te overvallen en
iedere actie tot herstel der breuk
saboteeren, aan de touwtjes trekken.
Sjahrir heet volledig bevoegd tot on
derhandelen, maar geen stap schijnt
lil) te hebben kunnen ondernemen
zonder in Djokjakarta aan den „Pre
sident" der Republiek advies te
vragen.
Uit betrouwbare bron wordt ver
nomen, dat hedenmiddag om 15
uur 30 plaatselijken tjjd dr. Van
Mook, Sjahrir en Sir Archibald
Clark Kerr in de woning van Sir
Archibald wederom een ontmoe
ting zullen hebben.
Dr. Zairin Zain en dr. Sumitro
Djojohadikudsomo, leden van de
Nederlandsche UNO-delegatie, zijn
gisteren in Batavia aangekomen.
Zij hadden een onderhoud van
twee uur met Sjahrir.
Van republikeinsche zijde in
Indonesië worden, naar wü nit Den
Haag vernemen, de berichten
omtrent een „wapenstilstand",
welke door Sjahrir zou worden
voorgesteld, als uit dè lucht gegre
pen aangemerkt.
De republikeinsche radio te
Bandoeng verkondigt de meening,
dat 't a.s. vertrek van Sir Archibald
Clark Kerr bewijst, dat er be
paalde gebeurtenissen op handen
zijn. De versterking van de Brit
sche troepenmacht te Bandoeng en
Batavia wijst op een spoedige op
lossing van het Indonesische vraag
stuk, zoo noodig met wapengeweld.
Met inbegrip van de op 14
Maart aangekomen troepen,
H. K. H. Prinses Juliana heeft
Vrijdagmiddag, voor het eerst na
haar herstel, weer een bezoek ge
bracht aan het hoofdbestuur van
het Nederlandsche Roode Kruis. Zij
nam persoonlijk afscheid van de 15
man verplegend personeel, die van
daag per Skymaster naar Ned.-
Jndië vertrekken om daar werk
zaam te zijn op de schepen met
repatrieerenden.
zijn thans meer dan 2.500 Ne
derlandsche militairen in Se-
marang ontscheept.
De Nederlandsche regeering
heeft de bewering van Sjahrir.
geuit in zijn protest tegen de
uitgifte van Nederlandsch geld
in Indië, dat Nederland een
overeenkomst met de Indone
siërs om geen geld in circulatie
te brengen vóór het einde der
onderhandelingen, van de hand
gewezen. Zij ontkent dat er zulk
een overeenkomst zou hebben
bestaan.
Minister Meynen heeft Vrij
dagavond voor de radio de
juistheid erkend van het be
zwaar tegen uitzending van
personen, die al zóó vaak een
militaire taak vervuld hebben,
terwijl anderen, die vrij lootten
of broederdienst hadden, thuis
konden blijven. Daarom is de
minister voorstander van een
algemeenen dienstplicht.
Ook bij den algemeenen dienst
plicht zullen echter de zwaarste
lasten blijven drukken op officie
ren en onder-officieren, een gevolg
van de verantwoordelijkheid, welke
het bezit van leiderskwaliteiten
steeds met zich medebrengt.
Zocals uit de onlangs moor den
minister verstrekte cijfers blijkt,
moeten de oproepingen op de aan
gekondigde uitgebreide schaal ge
schieden. om vier divisies vier
maal ruim 2400 onder-officieren
en viermaal ruim 900 officieren
binnen één jaar te kunnen lor-
meeren.
Vaak wordt de regeering verwe
ten als zou zij den opbouw van Ne
derland achterstellen bij de te ne
men militaire maatregelen ten bate
van Ned.-Indië. Dit is, aldus de mi
nister, een onbillijk verwijt.
Over de oproepingen voor „onbe
paalden tijd" zeide mr. Meynen: „Het
is de hoop en de verwachting van
de regeering, dat langzamerhand het
militaire gezagsorgaan in Ned -
Indië de taak van handhaving van
orde en rust van het NederlandschO
militaire apparaat kan overnemen.
Evenals de Engelschen voer ons tij
delijk zijn ingesprongen springen wij
tijdelijk in voor het Nederlandsch-
Indische geaagsapparaat. Er wqrdt
in Indië hard gewerkt onder de lei
ding van een energieken legercom
mandant om dit apparaat te reor-
ganiseeren en langs de normale ka
nalen aan te vullen. Wanneer Indië
in staat is hetzelfde te bereiken op
legergebied als wij deden binnen
nauwelijks' 10 maanden na onze be
vrijding', zoo zullen onze taken al
daar niet al te lang hoeven te duren.
Overigens zal zeer veel er vanaf han
gen hoé de toestanden in Indië zich
zelf ontwikkelen en of onze Rijks-
genooten aldaar mede zullen werken
aan herstel van orde en rust."
Eenige maanden geleden, zoo ver
volgde spr., is aangekondigd, dat
een wettelijke regeling zou worden
gemaakt, waarbij een werkgever ver
plicht werd zijn' employe's en arbei
ders, die in werkelijke» dienst wer
den opgeroepen of die zich als oor
logsvrijwilliger meldden, na liun de
mobilisatie in dienst terug te nemen
ln dezelfde, of een gelijkwaardige
positie. Dit besluit heeft iiitusscheu
de volledige instemming van den
ministerraad gevonden en is sinds
dien bekrachtigd.
C'liurchlll lieeft tijdens een
diner te New-York op 3 5 Maart
nogmaals een rede gehouden,
waarin liij o.m. zei, dat volgens
hem oorlog noch onvermijdelijk
nóch ophanden was. HU geloofde
niet, dat de machthebbers ln
de Sovjet-Unie thans oorlog
wensclien.
Het diner werd bijgewoond door 42
buitenlandsche ambassadeurs, die
allen met de grootste aandacht
Churchill's rede volgden. Slechts de
ambassadeurs van Polen en Rusland
waren afwezig.
„Mijn eerbied en bewondering voor
het Russische volk en-mijn oprechte
wensch, dat Rusland een beveiligd
en welvarend land zij, kunnen niet
verzwakt worden", zoo zei Churchill
verder, „door welke beweringen ook,
door anderen geuit". Evenzoo wensch-
te Churchill, dat dit land een eer
volle plaats zou innemen aan de
spits van de wereldorganisatie. Of
dit geschieden zou of niet, hing af
van een handvol bekwame mannen,
die over het lot van honderdtach-
tigmillioen Sovjet-burgers en vele
millioenen meer buiten de Sovjet-
Unie hebben te beslissen. De En-
gelsch sprekende wereld was bereid
op een eerlijke manier en met dezelf
de rechten samen te werken met het
Russische volk. Als de Sovjet-regee
ring van de sympathie voor het
Rüssische volk in de Engelsch spre
kende wereld geen vruchten wil
plukken, dan valt op haar de ver
antwoordelijkheid voor die houding.
Iran heeft zijn leger van 100.000
man gemobiliseerd voor een ver
dediging tot het uiterste van Te-
neran, terwijl Ruslands ge
heimzinnige militaire en politieke
manoeuvres een golf van poli
tieke onrust in het geheele nabije
Oosten hebben verwekt, aldus
meldt de Un. Press.
Irans leger is een van de mooi
ste kleine legers dier wereld. De
Engelsche en Amerikaansche uit
rusting is uitgebreid door aanzien
lijke aankoopen van Amerikaan
sche voertuigen, toen de Britsche
en Amerikaansohe troepen heit
land verlieten.
Aan Reuter heeft de eerste
secretaris van de Iraansche am-
bassade te Washington medege
deeld, dat Iran de huidige kwes
tie 25 Maart voor den Veilig
heidsraad zal brengen.
Een telegram van de Londensche I
ÏÜla' "iL2eher^1' AedÜ.". maatschappijen hebben geweigerd de
Gaat de Sovjet-Unie door met pressie
uit te oefenen op Iran, dan moet
in eerste instantie de Veiligheids
raad hierover uitspraak doen.
Churchill verklaarde, dat Engeland
en Amerika op de conferentie van
Potsdam de Sovjet-Unie een geza
menlijke garantie hadden aangebo
den voor volledige vrijheid in de Dar
danelles zoowel in tijden van oorlog
als van vrede en voor koopvaardij-
en oorlogsschepen. Hij voegde hier
aan toe, dat dit aanbod door Turkije
gaarne onderschreven zou worden,
doch „men deelde ons mede, dat dit
niet voldoende was. Rusland verlangt
een fortificatie in de Dardanellen,
van waaruit het Constantinopel kan
bestrijken."
Churchill vervolgde: „Het doel
hiervan is echter niet. de Dardanel
len geopend te houden, doch de
macht te hebben om de Dardanellen
voor een enkele mogendheid af te
sluiten. Dit is niet in overeenstem
ming met het principe, waarop door
de Vereenigde Staten van Amerika
wordt aangedrongen."
Churchill betoogde, dat hij nooit
om een militair verbond met de
Vereenigde Staten had gevraagd, wel
om een vrijwillig broederlijk samen
gaan. Niemand kon ontkennen, dat
een harmonieuze samenwerking tus-
schen Groot-Brlttannië en de V. S.
de voornaamste hoop ls, die de
wereld koestert.
De lijfmacht van Churchill is van
daag uitgebreid tot 52 geüniformeer
de politieagenten en 22 in burger-
kleeren. Zij onderzoeken alle pakket
ten, die aan Churchill zijn geadres
seerd. Churchill neemt geen telefoon
aan. De vakvereeniging van industrie-
arbeiders beschuldigt Churchill van
drijven naar een nieuwen wereldoor
log en voegt daaraan toe, dat 't „on
gehoord" is. dat New-York den man,
die onlangs door een overweldigende
meerderheid van kiezers werd weg
gestemd. een offlcieele ontvangst
geeft en ln het openbaar het woord
verleent. Enkele Amerikaansche radio-
Verwachting tot Zondagavond:
In d ennacht lichte vorst. Over
dag in het Zuid-Oosten van liet
land temperatuur tusschen 4 en
7 gr. Sn liet overige gedeelte
tusschen 3 en 6 gr. Plaatselijk
nog resten van wolkenvelden,
Verder afnemende wind.
Zon onder 18.45. Zondag zon
6.52—18.47. Maan 18.22—7.1 f
(V.M.). Maandag zon op G.4S
Maan 19.34—7.34. V.
teerd 14 Maart, meldde, dat in de
laatste dagen de Amerikaansche am
bassadeur den Shah eenige malen be
zocht had en hem namens de Ame
rikaansche regeering de verzekering
had gegeven, dat de zaak van Iran
door haar verdedigd zal worden, al
dus meldt Ass. Press.
Mr. Murray staat in contact met
Qavam es Sultaneh, den eersten mi
nister, en heeft hem Amerikaanschen
steun beloofd, wanneer dat noodig
mocht zijn.
De Deensche minister van Bui
tenlandsche Zaken heeft medege
deeld, dat Denemarken een gunstig
antwoord uit Moskou had ontvan
gen inzake de Russische bezetting
van Bornholm.
rede van Churchill uit te zenden.
In de vergadering van den opper
sten Sowjet te Moskou zijn Stalin
en alle andere volkscommissarissen
afgetreden. Terstond daarna ver
zochten de afgevaardigden den
Maarschalk een nieuwe regeering te
vormen.
Radio Moskou meldt voorts, dat
bit beslui,, van den Oppersten Sowjet
de raad van volkscommissarissen der
Sowjet-Unie voortaan den naam
zal dragen van „Ministerraad". De
onderscheidene volkscommissariaten
worden derhalve ministeries. De
Sowjet-grondwet zal overeenkomstig
deze nieuwe bepalingen worden ge
wijzigd.
's-GRAVENHAGE, 16 Maart.
Namens den minister van Justi
tie wordt medegedeeld, dat het
doodvonnis tegen Max Blokzijl
wiens gratie-verzoek door
Hare Majesteit de Koningin
werd afgewezen heden in
den vroegen morgen is voltrok
ken.
Onze Haagsche redacteur meldt
hierover het volgende:
Hedenmorgen 7 uur is Max Blok
zijl geexecuteerd op de Waalsdorper
vlakte, de uit den bezettingstijd
droevig vermaarde slachtplaats, die
in de omgeving ligt van de cellen
barak der bijzondere strafgevange
nis in Scheveningen, waar hij de
laatste maanden van zijn leven
doorbracht. Een peleton van twaalf
soldaten heeft het vonnis met den
kogel voltrokken in* tegenwoordig
heid van den procureur-fiscaal,
zooals het reglement het voor
schrijft. De eerste terechtstelling na
de bevrijding is hiermede een feit
geworden.
Uit het Statistisch bulletin van
het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek van 11 Maart blijkt, dat de
gemiddelde dagproductie in de
Limburgscfre mijnen weer stijgt.
De productie per werkdag bedroeg
ln Februari 24.400 (23.972) ton,
uitmakende 54 pCt. (53) van de
productie in 1938. Uit het buiten
land werden ingevoerd 265.000
(219.905) ton.
Attlee heeft in het Lagerhuis
verklaard, dat Britsch-lndië zelf
zijn toekomstige grondwet en po
sitie in de wereld moet kiezen.
Indien Britsch-lndië volledig on
afhankelijk van Groot Brittannië
wenscht te worden, heeft het naar
Engelands meening het recht dit to
worden.
