Wat aan de capitulatie
voorafging
Katholieken weigeren deelname
aan kabinet Van Acker
„Geestelijken" uit „Stalin-school
MINISTERS OP HET
VERKIEZINGSPAD
Antwoord: Verachtelijke dorpspolitiek"
Publiek debat
Besprekingen tusschen vertrouwensmannen
en Duitsche autoriteiten
Tot hoold en hart
69ste JAARGANG No. 23508
ZATERDAG 30 MAART 1946
Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543 Postgiro 143480 Abonnementsprijs 30 cent per week
VANDAAG „BESLISSENDE"
CONFERENTIE
Pierre Reinards
gearresteerd
Grieksche verkiezingen
afgelast?
Memorandum verschenen
Het weer
Priester in zes weken
Catacomben
Behoud kustgebied
Churchill en Hoover naar
Nederland
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Wanneer ministers het verkie-
ziingspad betreden, dan wordt
er scherp geluisterd. Welis
waar zijn de redevoeringen
van sommige bewindslieden wat ge
devalueerd tengevolge van hun veie
„praatjes op de brug", waarin zij
zich. met negatie van het parlement,
rechtstreeks tot het publiek wen
den, maar meestal zijn Bij wel de
moeite van het luisteren waard. Mi
nisters beschikken immers dikwijls
uit hoofde van hun hooge functie
over gegevens en inlichtingen, die
een juister inzicht in een bepaalde
materie of toestand mogelijk maken
Noodzakelijk is echter, dat zij zich
in de eerste plaats van hun groote
verantwoordelijkheid als minister
bewust blijven. Deze verantwoorde
lijkheid kan in het gedrang komen,
wanneer de minister zijn hobge func
tie gaat vereenzelvigen met die vau
partijman. Dit gevaar dreigt des te
f rooter te worden naar mate de ver-
lezingen naderen. Het verkiezings
pad is soms erg glibberig en zeker
een minister moet oppassen niet te
vallen.
Wij maken deze opmerkingen, om
dat 'de ministers Schermerhom en
Vos dezer dagen voor de Party vap
den Arbeid, de eerste te Rotterdam
en de tweede te Den Haag, woorden
hebben gesproken, welke nogal wat
stof hebben doen opwaaien.
De huidige minister-president,
blijkbaar vast overtuigd van een
meerderheid voor de Partij van den
Arbeid bij de a.s. verkiezingen, heeft
daar o.a. de volgende boude uit-
spraak gedaan:
„Men spreekt hier en daar van
een komende nationale regeering
Laat ik direct en volstrekt aeg-
gen. aldus de minister-president,
Mijne heeren. daarvoor is het nu
te Iaat. In Juni en Juli hebben
Drees en ik dat geprobeerd. Het is
ons onmogelijk gemaakt. Toen
hebben wij de zware verantwoor
delijkheid voor het bestuur ran
het land op ons genomen. Daar
om: er zal een parlementair kabi
net komen met een parlementaire
meerderheid op het radicale pro
gram van de Partij van den Ar
beid. Zoo zal de Partij van den
Arbeid er naar streven een einde
te maken aan gebrek en
schaarschte en de na-oorlog&che
misère, zij zal de lijnen trekken
naar een toekomst van vrijheid,
recht en welvaart voor u en uw
kinderen."
Onwillekeurig vraagt men zich af
bij het lezen van <jeze woorden of er
nog wel verkiezingen noodig zijn.
Van den anderen kant zou men kun
nen vragen, waarom deze socialisti
sche ministers het heele land met
propaganda-speeches overstroomen,
ala de uitslag voor hen immers toch
reeds bij voorbaat vaststaat. Of zijn
misschien juist zulke beweringen,
die eiken grond missen, een uiting
van onzekerheid? Want het behoeft
toch wel geen betoog, dat er geen
enkele reden is, waarom bijv. de
Kath. Volkspartij met minder zetels
tilt de stembus te voorschijn zou
moeten komen dan <je Partij van den
Arbeid. Integendeel. De maanden na
de bevrijding hebben het Nederland-
sche volk duidelijker dan ooit doen
beseffen, dat een politiek, die een
vasten koers wil volgen, gebaseerd
moet zijn op hechte beginselen en
niet op vage en schoone beloften.
Intusschen zullen de kiezers
en niet sommige ministers van het
huidige kabinet hebben te beslissen
hoe zij geregeerd willen worden.
Of ér in de toekomst een nationaal
of een parlementair kabinet zal ko
men, valt thans niet te heoordeelen.
De ervaring van vele jaren vóór den
oorlog heeft geleerd, dat de vorming
van een parlementair kabinet
door velen als hèt ideaal in een par
lementaire democratie beschouwd
uiterst moeilijk kan zijn, zoodat er
geen andere keus dan een nationaal
of zaken-kabinet overblijft. De ver
kiezingen in België, in den uitslag
waarvan onze premier zich ook zoo
vergist heeft, leeren. hoe moeilijk in
den na-oorlogschen chaotischen toe
stand de formatie van een kabinet
tot stand komt.
Ook een rede van Ir. Vos, minis
ter van Handel en Nijverheid,
heeft in talrijke kringen groo
te ontstemming gewekt. Ieder
ondervindt aan den lijve, hoe groot
de textielschaarschte is, en weet. hoe
moeilijk de textielpunten gehono
reerd kunnen worden. Toch zeide de
minister dezer dagen:
..Als de winkeliers geldige tex
tielpunten niet honoreeren, is dat
meer een kwestie van niet w i 1-
1 e n, dan van niet kunnen. Geef
namen en plaats van „neenverkoo-
pende" winkeliers op aan het De
partement van Handel en Nijver
heid. dan zullen we zien of er niets
meer te krijgen is. In uiterste
noodzaak zal ik een Centraal Ma
gazijn laten inrichten, waar Jong
gehuwden alles op hun vergunnin
gen kunnen krijgen."
Groote inkoop-combinaties, waar-
hij honderden manufacturers zijn
aangesloten, hebben tegen deze woor
den van den minister scherp gepro
testeerd. "Een lid van het dag. bestuur
van een der grootste inkoopcombi-
nattes van textielhandelaren schreef
een open brief aan den minister,
waarin o.a. het volgende voorkwam:
„Excellentie, ik verdenk U niet
van kwade trouw, ik veronderstel
derhalve, dat U productiecijfers
zijn verschaft, die deden spreken
Het Weenen van heden Twee nonnen vervoeren hun be
zittingen op een klein karretje door de straten van de
zwaarbeschadigde stad
'J'Hjdens een persconferentie deel
de Van Acker aan de journalisten
mede, dat de katholieken weige
ren aan een vierledige regee-
ring deel te nemen, terwijl een re-
geering van twee of drie partijen
naar zijn zeggen tot de onmoge
lijkheden behoort.
Na een overzicht gegeven te heb
ben van de economische wanorde in
het land zeid Van Acker: „Het spel,
dat thans gespeeld wordt, zou op
sommige oogenblikken vermakelijk
kunnen zijn, doch heden is hec
slechts verachtelijke dorpspolitiek.
Medewerking van alle mensehen
van goeden wil is noodzakelijk voor
den wederopbouw van het land.
Ik wensch dat er zoo spoedig mo-
BATAVIA, 30 Maart (A.N.P.-
Aneta) Volgens welingelichte
Indonesische kringen te Batavia
zal vandaag een „beslissende"
conferentie tifcschen dr. Van
Moök en Sjahrir worden gehou
den.
Berichten omtrent het op
handen zijnde vertrek begin
April van Sir Archibald Clark
Kerr, die 1 Februari in Bata
via is aangekomen om de par
tijen bijeen te brengen voor be
sprekingen, versterkten den in
druk, dat de onderhandelingen
in een „beslissend" stadium zijn
gekomen.
De recherche van den P.R.D.
heeft den vroegeren dirigent van
het symphonisch orkest van den
Nederlandschen Omroep, Pierre
Reinards, gearresteerd. Hem wordt
hulpverleening aan den vijand ten
laste gelegd.
Naar aanleiding van een door ir. W.
Schermerhorn in de Rivièra-hall te
Rotterdam gehouden lezing heeft prof.
mr. C. W. de Vries hem uitgenoodigd
tot een te Rotterdam te houden pu
bliek debat over de hoogste Neder-
landsche regeeringsbeginselen. Bij aan
vaarding van deze uitnoodiging zou
het debat naar meening van prof.
De Vries onder neutrale leiding
gehouden moeten worden.
zooals in het hiervoren genoemde
verslag aangegeven is. Maar heeft
U dan .van deze productiecijfers
afgetrokken de hoeveelheden,' die
voor de mijnstreken,, voor de gere-
patrieerdeii en voor het leger zijn
of waren bestemd?
Kunt U niet eens de cijfers ge
ven van de textielgoederen, die
voor de gewone burgerbevolking
beschikbaar zijn gekomen en wel
per hoofd der bevolking?
Van 'een antwoord van den minis
ter hebben wij nog niets gehoord.
Het zal hem ook niet gemakkelijk
vallen.
gelijk een regeering tot stand komt.
Ik weet, dat er moeilijkheden ztfUen
zijn, en dat men hierop speculeert
door te steunen op een ontoerei
kende meerderheid. maar ik wil klare
en duidelijke taal spreken: indien
ik een regeering vorm en indien de
meerderheid die mij steunt ontoe
reikend is, zal ik dè noodige maat
regelen nemen om de macht Je krij
gen, die noodig is."
De C. V. p. stelt zich op het stand
punt, dat alleen een zakenkabinet
Onder leiding van een niet-parlemen-
tariër op medewerking van de ka
tholieken kan rekenen.
Naar U.P. hedenochtend uit Brus
sel meldt, heeft Van Acker medege
deeld dat overeenkomst is be
reikt tusschen de socialisten, libe
ralen en communisten, zoodat hij in
staat zal zijn een llnksclie regeering
te vormen. Waarschijnlijk zullen
hedenmiddag de namen der minis
ters bekend gemaakt kunnen wor
den. Van Acker zal voor dit nieuwe
kabinet speciale .volmachten vra
gen, zoodat een grootere stabiliteit
dan in het vorjge llnksclie kabinet
bereikt zal worden.
U. P. melclt uit Athene: De
Grieksche Rand van State heeft
het „verkiezingshof", ingesteld
voor het ontvangen der resultaten,
ongeldig verklaard. Dit beteekent,
dat, tenzij de regeering een uitweg
weet te vinden, de verkiezingen
van morgen geen doorgang zullen
l.unnen vinden. De beslissing van
den raad heeft groote opwinding
te Athene veroorzaakt.
De bjj besluit van 2 Augustus 1944, later aangevuld, door H. M. re
geering aangewezen vertrouwensmannen hebben in April 1945 tesamen
met den commandant der Binnenlandsche Strijdkrachten (C.B.S.)
generaal-majoor H. Koot bemiddeling verleend voor het overbrengen
van een aanbod van de Duitsche bezettingsautoriteiten aan de gealli
eerden tot een feitelijke beëindiging der vijandelijkheden in het nog
bezette Nederlandsche gebied.
Van het door hen te dezer zake gevoerde beleid is thans een gedocu
menteerde verantwoording verschenen.
Uit dit memorandum van het Col
lege van Vertrouwensmannen blijkt
het volgende:
3 April 1945 overhandigde jhr. mr.
A. M. Snouck Hurgronje, secretaris
generaal van het ministerie van Bui-
teniandsche Zaken, die vergezeld was
van mr. L. J. A. Trip, president van
de Nederlandsche Bank, aan den
voorzitter van het College van Ver
trouwensmannen een bericht, waar
aan het volgende ontleend is:
,,Er bestaan bevelen (O.K.W.
Oberkommando der Wehrmacht) om
bij militaire operaties van geallieerde
zijde ten Westen van IJsselkust te
verdedigen en over te gaan tot ver
nielingen op groote schaal en alge-
heele onderwaterzetting.
Degenen, die vernietiging en on
der water zetting zouden moeten
uitvoeren, kunnen deze bevelen al
leen dan ter zijde leggen en zij zijn-
daartoe bereid, als het Nederland
sche gebied militair van Duitschland
is geïsoleerd en de mogelijkheid van
herstel eener verbinding door Duit
sche weermacht is uitgesloten, zoo
dat autoriteit in Duitschland, die
bevel gaf, dientengevolge geen in
vloed op uitvoering beslissingen
meer heeft."
De voorzitter achtte zich verplicht
den minister-president en den C.B.S.
van dit bericht in kennis te stellen.
Eenige dagen later deelde de heer
Snouck Hurgronje den voorzitter
alsnog de bron mede van dit bericht.
Het bleek gebaseerd te zijn op een
onderhoud., dat had plaats gevonden
tusschen dr. H. M. Hirschfeld, wnd.
Verwachting tot Zondagavond:
Voor de provinciën Friesland,
Groningen en Noord - Holland
Mist of sombere laaghangende
bewolking. Hier en daar In den
namiddag tijdelijk doorbrekende
zon Meest zwakke wind tusschen
Noord en Oost. Iets lagere tem
peraturen dan vandaag. Voor de
overige provinciën: In den och
tend en voormiddag plaatselijk
nevel of mist. I.ater op den dag
zomni? weer. behoudens hier en
daar overdrijvende wolkenvelden.
Meest zwakke wind. Ongeveer
zelfde temperatuur als vandaag.
Zon onder 19.08. Maan fi.14
16.50. Zondag zon 6.1919.10.
Maan 6.3418.14. Maandag zon
op 6.17.
11
„Ik, N.N., en mijn geheele pa
rochie verzoeken spontaan den
Afgevaardigde van Godsdienstza
ken van het Gewestelijk Bureau,
ons in den schoot van de Rus-
sisch-orthodoxe Kerk te willen
aannemen."
Dit is de tekst van een verkla
ring, die aan de Roethenen ter
ondierteekening wordti voorgelegd,
en waarover de pastoors drié da
gen bedenktijd krijgen.
Daarna is er geen enkele andere
keuze dan de gevangenis. Volgens
inlichtingen van iemand, die zoo
juist uit het door de Russen be
zette gebied van Polen is terugge
keerd, werden sinds November 1945
reeds ongeveer 400 priesters gevan
gen genomen.
Hun opvolgers waren „geestelij
ken", in dienst van Moskou, die aan
de „Stalin"-school een cursüs van
drie tot zes weken in de theologie
hadden gevolgd. Van de seminaris
ten, die uit het katholieke seminarie
werden'verdreven en die na hun af
zwering toegelaten werden tot het
orthodoxe seminarie van Warschau,
werden er reeds verschillenden be
noemd tot pastoor in katholieke pa
rochies, voornamelijk in het Bisdom
Tarnapol.
Juist in de laatste jaren was het
katholieke geloof in deze vroeger
Poclsche streek Beer krachtig gewor
den, doch de geloovigen leiden er
nu een waar catacomben-bestaan.
Tijdens de Vasten hoorde een
katholiek priester 's-nachts biecht,
terwijl een groot aantal gewapende
mannen zich naar den biechtstoel
begaf om den geestelijke te bescher
men. „Overdag", zoo zelden zij, „re
geert Rusland, doch 's nachts zijn
het de partisanen die de wet stellen".
In een dorp van het vroeger Roe-
meensche gewest Czernowiec in Bes-
sarabië, organiseerde een door
het Gewestelijk Bureau van Gods-
aienstBaken gezonden „priester" ook
paaschbieehten en noodigde de men.
schen uit, 's nachts te komen, in
dien hun dit gemakkelijker zou val
len. Vele partisanen biechtten bij
hem en bekenden hem onder biecht
geheim dat het in den oorló'g „soms
onvermijdelijk is een man neer te
slaan". Enkele dagen later werden
al degenen, die gebiecht hadden „een
Rus te hebben gedood", gearresteerd.
Dit is wel een duidelijk bewijs, dat
deze „priesters" in dienst staan van
de politie. Het volk vraagt zich af.
niet enkel wat men moet denken
van deze schending van het biecht
geheim, maar ook van de geldigheid
van het priesterschap van al diege
nen, die tot deze waardigheid ge-
i aakten na een spoedcursus aan de
theologische ,,Stalin"-school. Deze en
andere gegevens verklaren, hoe de
Sovjet-regeering een groep van apos
taten kon samenstellen, die aich
officieel als „Concilie van de Roe-
theensche ICerk" hij de schismatieke
Orthedoxe Kerk van Rusland aan
sloot. aldus de Centrale Informatie
dienst „Pro Deo" (C.I.P.) te Rome,
waaraan wy bovenstaande gegevens
ontleenen.
secretaris-generaal van Handel. Nij
verheid en Scheepvaart en den Rijks
commissaris voor het bezette Neder,
landsche gebied, dr. A. Seyss-In-
quart.
7 April 1945 bezocht de heer A.
Th. L. van der Vlugt, consul-gene
raal van Finland, In zijn kwaliteit
van lid van het Interkerkelijk Over
leg te 's Gravenhage, dr. E. A.
Schwebel, B'eauftragte ftlr die Pro-
vlnz Süd-Holland. Nog dienzelfden
dag had de heer Van der Vlugt
eerv onderhud met een vertegenwoor
diger van den C. B. S. en een der
vertrouwensmannen, den heer Fehor
Op verzoek van den heer Neher en
den vertegenwoordiger van den
C. B. S. (mr. G. J. de Lint) maakte
de heer Van der Vlugt in hun by-
zijn verslag op van zijn besprekin
gen met dr Schwebel.
Volgens dit verslag meende
de Rijkscommissaris, dat, wan
neer Nederland geheel van
Duitschland zou zijn afgesloten,
eventueel Bremen en Emden en
ook de stelling Oost-Friesland
zou zijn genomen, de civiele aoo-
wel als de militaire autoriteiten
onder bepaalde voorwaarden be
reid zouden zijn te capituleeren,
in aanmerking nemende het ho-
pelooze van hun positie in het
Westen, alsmede het feit. dac
men van meening was, dat fei
telijk niet meer van een com
plete regeering in Duitschland
kon worden gesproken.
Een dergelijke capitulatie zou
worden bemoeilijkt, wanneer tus
schen de Duitsche troeDen en de ge
allieerden in West-Nederland de
strijd aou zijn ontbrand. Inmiddels
wordt getraineerd met het vernielen
van bepaalde objecten.
12 April werd de bespreking met
den Rijkscommissaris gehouden in
tegenwoordigheid van dr. E. A.
Schwebel. (Inmiddels was het bericht
binnengekomen, dat de Geallieerden
een offensief in Westelijke richting
over den IJssel waren begonnen).
Blijkens het protocol werd bij de be
sprekingen gewezen op het feit- da*
naar algemeene Nederlandsche over
tuiging Duitschland den oorlog
reeds definitief had verloren, zoodat
nooit zou kunnen worden erkend,
dat met verdere vernietigingen etc.
een oorlogsbelang voor Duitschland
nog kon worden gediend.
Plotseling: reageerde de Rijks
commissaris op de gedachten wis
seling door uit te spreken, dat de
Duitsche autoriteiten hiér te lande
maar één opdracht hadden en die
onder alle omstandigheden moes
ten uitvoeren, zoolang de oorlogs
toestand in Duitschland duurde,
namelijk het kustgebied te hou
den.
(Vervolg otp pag3)
Naar het A.N.P. verneemt, zal
het bezoek van Churchill aan H. M.
de Koningin in de tweede helft
van Mei geschieden.
Ook de oud-president der Ver.
Staten, Hoover, die momenteel
voor het U.NR.R A.-werk in Eu
ropa vertoeft, zal Nederland be
zoeken. Hij kan in de tweede week
van April hier verwacht worden.
Een klein rubriekje in een
klein boekje van onze kleine
krant. Om u even te bezinnen
beeft u ook maar een klein
rtistig boekje noodig in buis,
tram, trein, op boot of op kan
toor. Zoekt u morgen eens
naar zoo n geschikt plaatsje.
Als u bet vindt, zal dit van
groote waarde blijken voor uw
leven. U verlangt tocb ook
pilaar rust. vrede en geluk?
