Een legendarische figuur:
KARDINAAL VON GALEN
rA
K.L.M. WERKT HARD
Heldenmoed tegen
Nazi-terreur
Het weer
Russen trekken terug
in Noord-Iran
^bj| ^jfp^
De kerkvervolging in
Joego-Slavië
8 April:
aan de opleiding van jonge menschen
Tot hoofd en hart
69ste JAARGANG No. 23511
WOENSDAG 3 APRIL 1946
Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543 Postgiro 143480 Abonnementsprijs 30 cent per week
Bevin naar Cairo
JHr. mr. J. de Beaufort
overleden
In 1945 zijn 60 priesters
doodgeschoten
bon voor het Paaschei
Treinbotsing te Amsterdam
De oproepingen in
werkeiijken dienst
Kaarsen zijn vrij
COP DE PLAATS VAN DEN FÜHRER
STAAN NU VLIEGTUIGMOTOREN
I
Katholieke gezinspolitiek
Wat wordt er onder
verstaan
Haarlems stadsbeeld
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
In de jaren 194142, toen
Buitschlancl aan het toppunt van
zijn militaire macht stond en de
Nazi's het volle gewicht van hun
macht en terreur deden voelen,
vergde iedere reactionnaire hou
ding een zekere dosis energie, ja
zelfs heldenmoed. Mgr. von Galen
is reeds bekend genoeg om op een
beschrijving van zijn persoonlijk
heid terug te moeten komen.
In de verwording, waaraan Duitsch-
land leed en ten onder zou gaan,
bleef Mgr. von Galen vasthouden aan
het beginsel, dat Iedere macht haar
grenzen heeft wanneer zij zich ver
grijpt aan de Goddelijke orde, zooals
die zich uitdrukt In den mensch en
in de natuur. „Wanneer de macht
hebbers, die verplicht zijn de wet te
handhaven en te beschermen, recht
en orde ondermijnen, het rechtsgevoel
vernietigen en het vertrouwen in de
leiders van den Staat uitroeien, voel
ik mil als bisschop van bijna twee
millioen Katholieken verplicht, mijn
stem luid te verheffen, wat daarvan
ook de gevolgen mogen zijn voor mijn
persoon, om de innerlijke vijanden
van het land aan te klagen, die op 't
punt staan land en volk in den af
grond te storten en 't volk te waar
schuwen zoowei als de Regeering, te
rug te komen van den weg, die leidt
tot de verdelging van de natie als ge
volg van innerlijke verdorvenheid, on
danks de heldhaftigheid van onze
soldaten en hun roemrijke overwin
ningen."
De uitschakeling en vernietiging
van de Kerk stonden op 't nazi-pro
gramma en, gesteund door hun over
winningen en de populariteit van
den Führer, meende de Rijksregee-
ring dat de strijd moest worden be
gonnen. Zij begon hiermede met het
In beslag nemen van kloosters en
kerkelijke gelden.
Dr. Portmann, die sinds 1938 privé-
secretaris van den Bisschop van
Verwachting tot Donderdag
avond:
Heldere nacht met weinig wind.
Hier en daar lichte ochtendnevel.
Overdag matig toenemende
wind tusschen Zuid-Oost en
Zuid-West. In den middag, vooral
in het Westen van het land,
eenige lichte bewolking. Ziacht
weer.
Zon onder 19.15. Maan
22.36. Zon op 6.09.
7.33-
Vliegers hebben waargenomen, dat
Russische tanks en artillerie, die oor-
spronke yk te Kazvin, ten N.W. van
Teheran, waren gelegerd, zich in
noordelijke richting hebben begeven.
Een zwakke troepenmacht bleef in
Kazvin achter.
Het Iraansche kabinet is middeler
wijl in strikt besloten zittingen be
gonnen het antwoord op de vragen
van den Veiligheidsraad op te stel-
len, terwijl de leden van de Amerl-
kaansche en Russische ambassades in
voortdurend' contact zijn met ver
schillende iraansche regeeringsamb-
tenaren.
De Russen zouden de Perzen trach
ten over te halen de vragen van den
raad op gd ijke wijze te beantwoor
den ais zij zielf, waardoor „gelijkheid
van inzicht" verkregen zou worden.
Bevin heeft in het Lagerhuis de
Volgende verklaring afgelegd:
"„Zooals aan het Lagerhuis bekend
is heeft de Egyptische regeering de
Brltsche regeering ultgenoodigd met
haar te onderhandelen over een her
ziening van het ln 1936 gesloten
vriendschapsverdrag. De Britsche
regeering is nu bereid besprekingen
ln Cairo te openen en heeft mij
aangewezen de leiding van de Brit
sche delegatie op mij te nemen.
Op 65-jarigen leeftijd is plotse
ling overleden jhr. mr. dr. J. D.
H. de Beaufort, oud-secretaris van
den Raad van State, staatsraad in
buitengewonen dienst, kamerheer
i. b. d. van H. M. de Koningin.
Dinsdagmiddag zijn bij de N.v.
Hartogs' en N.V. Zwanenbergs fa
brieken te Oss 700 arbeiders in wil
de staking gegaan. Men is in onder
handeling en men heeft goede hoop,
dat het conflict spoedig opgelost
zal worden.
Münster was, vertelt, dat de aanslag
op de kloosters op de meest geraffi
neerde wijze werd uitgevoerd. Tus
schen 5 Februari en 12 Juli 1941
werd Münster vier maal hevig ge
bombardeerd. Onmiddellijk na de
luchtaanvallen werden de kloosters
geconfisqueerd. De Regeering dacht,
dat er geen tegenstand van de gees
telijkheid te duchten zou zijn, wegens
den ontredderden toestand en even
min van de bevolking, die, naar men
aannam, te zwaar getroffen was om
zich te bekommeren over hetgeen
met de kloosters geschiedde.
Maar de Bisschop hield toen zijn
eerste preek tegen de Gestapo-ter-
reur. zooals hij het noemde, onmid
dellijk, nadat de campagne was in
gezet: „wij zijn het aambeeld, maar
het aambeeld zal blijken sterker te
zijn dan de hamer." De Bisschop
bleef niet in het defensief, maar
bleek een volwaardig tegenhanger te
zijn van zijn politieke tegenstanders,
die meenden dat de beste verdedi
ging nog altijd de aanval was.
Aan de hand van een dossier, dat
in Juni 1945 in Berlijn werd gevon
den, vertelt Dr. Portmann van de
oneenigheid, die er heerschte tus-
selieii de leiders over de maatregelen
die men tegenover den Bisschop zou
moeten treffen.
De leider van de „Reicllring Pro
paganda", Tiessler, doet aan het
einde van een rapport aan Goebbels
het voorstel den Bisschop onmiddel
lijk op te hangen en daarvoor een
nieuwe propaganda-golf op touw te
zetten, waarbij de Bisschop zou wor
den uitgespeeld als volksvijand.
De opinie van Tiessler staat lijn
recht tegenover die van anderen. Een
der kopstukken zegt, dat men kost
wat kost vermijden moet alles wat
op een martelaarschap zou lijken.
Aan de hand van belangrijke
documenten, die in Juni 1945
in Berlijn ontdekt werden,
geeft dr. Portmann, die privé-
secretaris was van Kardinaal
v. Galen, interessante bijzon
derheden over den strijd dien
deze groote bisschop tegen
de Nazi's voerde. De bommen
die op de Duitsche hoofdstad
vielen brachten deze geschre -
ven aanklachten aan het
licht en de monsterachtige
gedaante van het Nazisme
wordt nog duidelijker om
schreven door deze briefwis
seling onder Nazi-kopstuk-
ken waarvan dr. Portmann
vertelt. i
Een derde wenscht wel strenge maat
regelen maar geen ophanging. An
dere bisschoppen moeten afgeschrikt
worden dergelijke preeken te houden.
De meening van Goebbels is te
vinden in een document aan Tiess
ler. Goebbels zegt, dat voor 't oogen.
blik geen enkele maatregel moet ge
nomen worden, omdat de geheele
oorlogsinspanning van de provincie
Münster en misschien wel van heel
Westphalen dan verloren zou drei
gen te gaan. De weerslag bij het volk
zou te groot zijn. Volgens Goebbels
moest de zaak worden uitgesteld tot
na de overwinning.
In zijn antwoord aan Goebbels
meende Tiessler, dat het voor deze
actie nuttig zou zijn de Kerk zoo
veel mogelijk tot daden uit te lok.
ken om bewijzen tegen haar te
hebben. Goebbels antwoordde hier
op, dat „dergelijke bewijzen niet
noodig waren: na de overwinning
zouden alle christelijke kerken zon
der bewijzen worden uitgeroeid."
Hetzelfde rapport van Tiessler
toont aan, dat Hitier Goebbels'
meening deelde.
i c5 fc"
H. M. de Koningin en H. K. H. Prinses Juliana arriveeren aan
het Jaarbeursgebouw te Utrecht, waar zij de plechtige opening
van de Eerste Jaarbeurs na den oorlog bijwoonden
Radio Vaticaan heeft een beschul
diging ingezonden, dat in het afge-
loopen jaar 60 katholieke priesters in
Joego-Slavië zijn doodgeschoten. De
aanklacht zegt, dat de toestand in
Slowenië hoogst eriistig is, vrijheid
van godsdienst wordt daar niet ver
leend. In Ljubljana zijn 50 parochies
zonder priesters en moeten nieuwe
benoemingen door de regeering wor
den goedgekeurd. Religieus onder
wijs is uit de scholen geschrapt:
zeven drukkerijen voor geestelijke
lectuur zijn gesloten en alle katho
lieke publicaties zijn verboden. Vol
gens Radio Vaticaan zijn ook in
Bosnië priesters vervolgd. Te Sera-
jevo bevinden zich 22 van de 28
priesters in gevangenschap. (U.P.)
8 April wordt voor Paschen een
bon voor één ei (alle leeftijdsgroe
pen) aangewezen, welke bon drie
weken geldig zal blijven.
Dinsdagavond omstreeks half zeven
heeft zich nabij het Centraal Station
te Amsterdam een treinbotsing voor
gedaan, die gelukkig goed afgeloo-
pen is. Er waren geen persoonlijke
ongelukken, al heeft het ongeluk een
tamelijk belangrijke materieele schade
tot gevolg gehad. De trein voor
Rotterdam, die vijf minuten voor
half zeven uit het Centraal Station
te Amsterdam vertrekt, is even bui
ten het perron in botsing gekomen
met ee_n goederentrein uit de rich
ting Halfweg, die door een onveilig
signaal was gereden. De electrische
trein werd aan de voorzijde zeer ern
stig beschadigd.
Op vragen van het Kamerlid Goed
hart heeft de minister van Oorlog
o.m. geantwoord, dat sinds 17 Sept.
1944 hetztj door vrijwl lige aanmel
ding, betfij door oproeping in wer
keiijken dieriit zijn gekomen 16.898
onder-officieren en 4135 officieren,
in deze getallen zijn niet begrepen
de beroepsofficieren en beroepsonder
officieren en de officieren en onder
officieren met een tijdelijke aanstel
ling zonder vooropleiding.
Het is den minister, voorname
lijk in verband met den onzeke-
t'en toestand i„ Ned.-Indië, niet
mogelijk in plaats tan een op
roep „voor onbepaaiden tijd"
een nauwkeuriger omschreven
diensttijd aan te geven.
Kaarsen zullen voortaan weer
zonder bon ln den détailhandel
verkrijgbaar zijn, zij het nog niet
in onbeperkte hoeveelheden.
(Van onzen spec,
correspondent)
De grootste geest, dien
'n zaak kan hebben,
is de geest van den
vooruitgang," dit
Is een van de spreuken,
die in het Iv.L.M.-internaat
te Soesterberg' zijn aange
bracht en biermede is de
geest van onze luchtvaart
maatschappij wel getee-
kernl. Vooruitstrevend, niet
aiieen op liet gebied der
techniek en luchtverbln-
dingen, maar ook op de
manier, waarop zij haar
personeel op eidt.
Wie zich nog herinnert,
met welk een vreugde de
eerste lijn, na de bevrij
ding, door de K.L.M. weer
geopend werd, van het ge
heel gedestrueerde en op
geblazen Schiphol, en hij
ziet nu de uitgebreide lijst
der luchtverbindingen met
landen en wereiddeelen.
beseft hoeveel werk hier
vernet is.
Bij het vliegveld Soester
berg hebben de Duitschers
in het begin der bezetting
een Fliegerheim gebouwd,
waaraan koaten noeth
moeiten gespaard werden.
Aan dit gebouw wappert
nu de K.L.M.-V ag en in
de hall, waar op een gra
nieten voetstuk een bron
zen afbeelding van den
„Führer aller Germanen"
stond, zijn nu enkele vlieg
tuigmotoren geplaatst en
120 jonge K.L.M.-ers krij
gen hier ln enkele maan
den hun eerste vooroplei
ding in het groote lucht
vaartbedrijf.
Voor den oorlog tel tie
het geheel personeel der
K.L.M. ongeveer 2000 man.
Sinds de bevrijding heeft
de ontwikko ing van het
luchtvaartwezen in de we
reld zoo'n vlucht genomen
en is het aandeel van de
K.L.M. hierin zóó groot,
dat men verwacht in 1943
zeker reeds 7000 man noo
dig te hebben. Om de
Jonge menschen voor deze
uitbreiding in het vlieg
bedrijf thuis t€' brengen,
om hun een eerste theore
tische opleiding te geven
en tevens om de vriend
schap enr kameraadschap
te bevorderen, is dit inter
naat ingericht. Hierdoor is
een opleidingsinstituut ge
vormd, dat" wer uniek in
de geheele wereld is. sport
en ."yd wisselen de lessen
en lezingen, welke
iets van de elementaire
eigenschappen van de vlie
gerij en brengt hun er
veel ba angstelling en en
thousiasme voor bij. Een
der cursisten, G. J. Veen-
hoven, werkt momenteel
Er zijn twee cursussen: één aan een model, dat zich
voor handel s- en vliegveld- zal voortbewegen met be-
employé's en êên voor
technisch personeel, welke
twee en vier maanden du
ren. De eersten zullen
werkzaam zijn aan de
hoofdgebouwen, de vlieg-
hulp van 'n kleinen ben
zinemotor. dien hij zelf
construeerde. Met dit
v.iegtulgje zullen proeven
met radiografische bestu
ring genomen worden
velden en passage-kantoren De cursussen aan dit ln-
en zij krijgen onderwijs in ternaat, dat door den heer
passageboeking'en, ijnsche-
ma's. luchtvaartwetgeving,
expeditie e.d. De opleiding
voor de laatsten is uiter
aard bijna geheel tech
nisch. Gezamenlijk werken
door de jongens ook aan den
bekende personen uit de bouw van al erlei zweef-
K.L.M. gegeven worden, af. modellen. Dit leert hun
P. J. Oolgaart energiek
geleid wordt, zijn g'eheol
gratis en alleen jongens
tusschen 18 en 23 jaar, die
met goed gevolg bij Cle
K.L.M. gesolliciteerd heo-
ben, komen er vcor in
aanmerking. De opleiding
tot vliegenier was ook aan
vankelijk hier, maar thans
wordt deze verzorgd door
den Rljkm uchtvaartdienst,
welke een instituut in
Gilze Rijen gevestigd heeft.
Met dit internaat blijkt
de K.L.M.'te willen breken
met liet, systeem, ontstaan
door de groote speoialisee-
ring en rationaliseer!ng in
groote bedrijven, waardoor
de meeste employe's aan
een onderdeel werken,
zonder ook maar iets van
de werking en den samen
hang van. het geheel Ie
weten. Op deze wijze zal
het doel, saamlioorigheid
en enthousiasme voor dit
bedrijf, waarvan de raderen
zoo nauwkeurig in elkaar
passen, zeker bevorderd
worden.
De vlaggen der vereenigde naties,
bijeen gegroepeerd voor het ge
bouw van Hunter College, geven
aan dit gedeelte van Netv York
een internationaal cachet
De afdeeling Beverwijk van den
Kath. Bond voor het gezin heeft
een open brief gericht aan het be
stuur van de Katholieke Volkspartij,
waarin een duidelijke uiteenzetting
gevraagd wordt van datgene wat
de Katholieke Volkspartij onder ge
zinspolitiek verstaat.
In het staatkundig program van
u-w partij, aldus het schrijven, wor
den richtlijnen aangegeven ten op
zichte van de te voeren politiek voor
de belangen van het gezin, doch u
kunt begrijpen, dat ouders gaarne
duidelijk toegelicht zien wat van
uw partij verwacht mag worden.
Ook voor de aan te wijzen katho
lieke raadsleden is het goed, dat zij
weten wat onder gezinspolitiek van
de Katholieke Volkspartij wordt
verstaan. Wij weten uit ondervin
ding, dat raadsleden, wanneer zij
zich niet op de hoogte hebben ge
steld van de juiste bedoeling van
de richtlijnen, zich te spoedig
accoord verklaren met voorstellen,
welke vooraf in de z.g. onderzoek
commissies worden behandeld
Wij weten, dat de taak van de
katholieke Kamerleden en ge
meenteraadsleden niet gemakke
lijk is, wanneer het gaat om' de
levensvoorwaarden vkn het gezin
te verbeteren, omdat vooral ten
opzichte van dit punt de levens
opvattingen van de katholieken
zooveel versohillen met die van
andersdenkenden. Maar nu de
positie van het gezin zoo verba
zend moeilijk is, rust op u da
plicht te bewijzen, dat het ge-
zinsbelang in uw partij het beste
behartigd zal worden.
Het gemeentebestuur van Haarlem
vestigt de aandacht op art. 39 der
Algemeene Politieverordening, waarbij
de eigenaars of gebruikers van boo-
men of andere beplantingen op of aan
den openbaren weg verplicht worden
deze bij te snoeien of te ruimen, zoo
dra zij de openbare verlichting hin
deren, het vrije uitzicht langs of da
vrijheid van het verkeer op den open
baren weg belemmeren, dan wel de
veiligheid op dien weg in gevaar bren
gen.
Onvoldoende onderhoud van aan
df» weg grenzende beplantingen geeft
Ho vendien een slordig en onoogelijk
stadsbeeld Het gemeentebestuur ver
trouwt, dat de burgerij eraan zal
willen medewerken, om onze toch
toch reeds gehavende stad in voor
jaar en Corner een zoo net mogelijk
aanzien te geven.
Donderdag 4 April van 3 tot 4 uur
zal in de Groote St. Baaf een or
gelconcert gegeven worden. Uitge
voerd worden preludium en fuga,
koraalvoorspelen, fantasie en fuga
en Toccata en fuga van J. S Bach.
Als de zon is onder gegaan,
gaan de sterren schitteren.
Sterren zijn een veilig kom
pas, waarop de schepen in
den nacht kunnen varen. Zijt
ge door uitzonderlijke gaven
van geest en hart geen zon,
wees dan een ster, waarop
uw kinderen en zij, die in het
leven 'met u in aanraking
komen, hun koers kunnen
bepalen.
