SCHRIJVERS VAN HET VERZET
A. Gooien en Maurits Dekker
Hollandia's bevrijding herdacht
Lederbon inleveren
Nooit wil ik Indië terug zien"
Nog voor één maand
brood in België
Met de komst der Nederlanders
keerden wet en orde terug
PAGINA 4
Ook bij reparatie met
rubber
Ned.-Ind. regeerings-
voorlichtingsdienst
WAT BIEDT DE RADIO
DONDERDAG?
WOENSDAG 24 APRIL 1946
EEN REP AT RIANTE ZEGT:
n
Radiorede van
generaal Spoor
Nog meer arreSiaut»
Congres vernieuwing van
het onderwijs
Staatsloterij
Dikwijls wordt van het publiek de
klacht gehoord: Ik heb mijn schoe
nen laten repareeren. Dit ig ge
schied met rubber. Mijn schoenher
steller verlangt hiervoor een aantal
schoenreparatiebonnen, overeenkom
stig het aantal bestemd voor dezelf
de reparatie met zooileder.
Dit is toch niet juist? Over
al is rubber te koop zonder
bon. Voor mijn bonnen kan ik toch
leeren zolen en hakken eischen,
want volgens de verschenen pers
berichten zijn rubberhakken zonder
bon en wanneer overal plaatrubber
vrij te koop is, kan mijn schoenher
steller toch ook rubberzolen zonder
bon leveren?
Deze opvatting is ten eenenmale
onjuist. De werkelijke toestand is
als volgt: De schoenhersteller krijgt
op de door hem ingenomen schoen-
reparait-bonnen toegewezen leer en
rubber (van goede kwaliteit) in de
navolgende verhouding: 28 pet. zooi-
leder (croupons), 56 pet. rubber, af-
valleer voor binnenzool- en randen-
reparatie, 8 pet. liezen, 8 pet. hal
zen.
Voor zoover rubber vormhakkén
bij den handel voorradig zijn, kun
nen deze bonloos door den schoen
hersteller worden betrokken.
Hieruit blijkt, dat slechts
deel van de klanten in aanmer
king kan komen voor schoen-
reparatie met leer. De schoen
maker, die zijn taak goed be
grijpt, is dus verplicht in de
eerste plaats schoenen met rub
ber te herstellen, die door hun
aard en oorspronkelijke maak-
wijze hiervoor in aanmerkng
komen. Grootendeels zullen dit
zijn beroeps- en straatschoeisel.
Uitzondering zal in den regel ge
maakt worden voor orthopaedische
schoenen en voor dat schoeisel, dat
door zijn maakwijze en bestemming
niet met rubber gerepareerd kan
worden.
Het volgende probleem is de
kwestie rubbervormhakken zonder
bon. Wanneer de schoenhersteller
niet in de gelegenheid is deze bij
zijn leverancier te betrekken, is hij
verplicht rubberhakken te snijden
uit de aan hem op de bonnen toe
gewezen rubberplaten, waardoor hij
dus bonnen moet innemen. Wat be
treft de plpatrubber, die momen
teel vrij wordt verkocht, dit is de
z.g. technische rubber, die door haar
samenstelling ten' eenenmale onge
schikt moet worden geacht voor het
herstellen van schoeisel en door
haar ondoelmatigheid voor schoen
reparatie zelfs een gevaar oplevert
voor den levensduur van het daar
mede gerepareerde schoeisel.
Het kan niet ontkend worden, dat
er inderdaad plaatrubber in den
handel is, die bonloos wordt ver
kocht, doch door welke oorzaak dan
ook aan haar bestemming is ont
trokken, waarvoor wel degelijk bon
nen zouden moeten worden ingeno
men. Dit is echter geen normale'
toestand en deze ongeoorloofde han
del wordt dan ook zooveel mogelijk
door de inspecteurs der Bedrijfs
groep Lederverwerkende Ambach
ten in samenweking met die van
het Rijksbureau voör Huiden en Le
der en de economische politie de
Vfjf. ingedrukt.
Uit betrouwbare Iron wordt ver
nomen, dat mr. K. F. J Verboeket
binnenkort tot hoofd van den voor
lichtingsdienst van de Nederlandsch-
Indisch© regeering, waarvan hij tot
nu toe sous.-chef is geweest, benoemd
zal worden.
HILVERSUM II, 415 M. 7.00
Nieuws, 7.15 Ochtendgymn., 7 30
Morgengebed, 7.45 Gram., 8 00
Nieuws, 8.15 Progr.-overz., 8.20
Gram., 9.00 Pluk den dag. 9 30
Waterst., 10.00 Gram., 10.15 Mor-
gend., 10.45 Gram., 11.00 Zonne
bloem, 11.15 slnte Liduina, 1145
Arnhemsch Strijkkwartet, 12.15
Voordracht, 12.30 Lunchconcert,
13.00 Nieuws, 13.45 De Vrouw,
14.00 Postillons, 14.40 Causerie,
15.00 R'damsch Pianokwartet,
15.35 Gram., 16.00 B'ijbelvert., 16.45
Koor. 17.00 R\)k Overzee, 17 10
Orgelbesp., 17.30 Kamerork.. 18 15
Gram., 18.30 Chr. Nat. Vakverb.,
18.45 Gram., 19.00 Nieuws, 19.15
Progr.-overz., 19.20 Gram, 19 30
K.V.P., 19.50 Gram, 20.00 Nieuws.
20.05 R. V. D., 20.20 ..Vox
Jubilans", 21.00 Bijbel, 21.20
Kerkconcert, 22.00 Nieuws. 22.15
Na het nieuws.22.30 Apöllo,
23.15 Gram.
HILVERSUM I, 301 M. 7.00
Nieuws, 7.15 Ochtendgymn., 7 30
Gram., 8.00 Nieuws, 8.15 Gram.
9.15 Morgenw., 9.30 Gram., 10 35
Zangrecital, 11.00 Nuttig en noo-
dig, 11.10 Ensemble Guus van
Opstal, 11.45 Krijgsgev., 12 00
Lyra-trio, 12.30 „Les Gars de
Paris", 13.00 Nieuws, 13.15 Pon.
progr., 14.00 Stichting 1940-1945,
14.20 Kamermuziek, 15.00 Ster
ren en sterretjes-, 15.20 „Confetti"
17.00 Kaleidoscoop, 17.30 H.A.R K,
17.35 Zevenklapper, 18.00 Nieuws,
18.15 Weeroverz., 18.18 Gram..
18.30 Ned. Strijdkr., 19.00 En
nu naar bed! 19.05 Sport, 19.20
Gram., 19.35 „On chante a
Paris....", 20.00 Nieuws, 20 25
Radio-Philh. ork., 21.20 Neder
land, 21.35 „Bel Canto". 2156
Romancers, 22.30 Ouderen en Jon
geren, 22.40 Pierre Palla, 23.00
Nieuws. 23.15 Red, White and Blue
Stars, 23.45 Gram.
Waarn Hoofdredacteur: W Severln
Directeur: J. J. W. Boerrlgter.
Maandagmiddag in
den sneltrein
Amsterdam
Nijmegen. Een jonge
intelligente vrouw,
zoo juist uit Ned.-
Indië gerepatrieerd,
herkent twee vroegere
kennissen. Onmidcjel-
lijk worden over en
weer eenige vragen
gesteld en dan ver
telt zij, dat zij veer
tien jaar geleden naar
Indië was gegaan. Na
de Japansche overwel
diging werd zij geïn
terneerd met haar
4-jari> zoontje; haar
man, die een verant
woordelijke functie op
Sumatra bekleedde,
werd te werk gesteld
aan de beruchte Siam-
lijn en haar oudste
zoontje van 8 jaar ging
naar een Japansch
jongenskamp. Na by-
na 4 jaar zagen zij
elkaar weer, allen had
den de bezetting over
leefd. Maar die jaren
van het leven in een
interneeringskamp in
de rimboe van Suma
tra waren zéér moei-
lyk; op het gelaat van
de nog jonge vrouw
kan men lezen, hoe
zwaar die voor haar
geweest zijn: Geslagen
Menu van ratten-
I en hondenvleesch j
alle dagen door de
wreede Jappen, die de
vrouwen voorts pijnig
den met het uitdooven
van brandende siga
retten op haar
lichaam, het iederen
dag begraven moeten
van kampbewoonsters
die het leyen lieten,
het maken van dood
kisten enz. Geen zeep
om zich te wasschen,
geen schoenen aan de
voeten, haast geen
kleeren aan het
lichaam en tenslotte
het ergste van alles:
de honger. Van alles
had zij gegeten tot
ratten, hagedissen en
honden toe. Toen
kwam eindelijk het
bericht van de Japan
sche capitulatie, en
zie; de Jappen bogen
nu weer als knipmes
sen. Dank zij de medi
sche hulp uit de lucht
was zij in het leven
gebleven: by de bevrij
ding bedroeg haar ge
wicht nog 28 kilo.
Vol verachting sprak
de vrouw dan over
Soekarno e.a., een stel
verraders van het erg
ste soort. En daarmede
onderhandelt nu onze
regeering! Schamen
moest zij zich. En zij
besluit: „Nooit meer
wenseh ik Ned.-Indië
terug te zien."
Zóó sprak de vrouw,
zoo juist uit de tropen
teruggekeerd, op weg
naar haar ouderiyk
huis.
Luitenant-generaal Spoor heeft
een rede gehouden over den zender
der geallieerde strijdkrachten te
Batavia, waarin hij de bevrijding
van Hollandia 22 April 1944 door
geallieerde en Nederlandsch-Indi-
sche strijdkrachten heeft herdacht.
Hy gaf een overzicht van de
.,springplank"-tactiek van generaal
Wereldvermaard is het observatorium van Greenwich, dat uit de
omgeving van Londen gaat verdwijnen omdat de waarnemingen
tengevolge van het steeds feller wordende licht der ivereldstad
bemoeilijkt worden. Thans krijgen de meteorologen en astronomen
een zeer romantische woonstee, n.l. het middeleuuwsche kasteel
Hurst-Monceaux in het graafschap Sussex. De Admiraliteit heeft
het slot gekocht van Sir Paul Latham
De snelle reacties op verschrik
kingen als de nazi-bezetting
van ons land zijn doorgaans
niet de beste. Zij steunen meer op
nog niet gesublimeerde verontwaar
diging dan wel op een rustig be
zinnen, waarvan een ernstig schif
ten het gevolg pleegt te zijn. Zij
verdrinken gewoonlijk in "bijzonder
heden, terwijl de kunst van den
schrijver juist bestaat in een
scherpe selectie van wat hem die
nen kan bij zijn verhaal, dat in dit
geval min of meer een betoog moei
Zijn.
Deze waarheid ontdekt men vrij
gemakkelijk, wanneer men de boe
ken leest van twee onzer promi
nente schrijvers: An toon Coolen en
Maurits Dekker, die met hun boe
ken „Bevrijd Vaderland" en „De
laars op den nek" de eersten wa
ren, die In groot formaat de bezet
ting in onze aandacht plaatsen,
waar anderen in kleinere geschrif
ten reeds waren voorgegaan.
Een en ander wil niet zeggen, dat
deze twee schrijvers niet zouden
geslaagd zijn. De stelling, hierboven
verkondigd, is te vinden in het
verschil tusschen de twee boeken,
waarover we thans spreken. Terwijl
Coolen een vrijwel gaaf boek te
voorschijn bracht, heeft Dekker nog
al ernstig geleden aan overladen-
heid. Hij maakt den indruk zooveel
materiaal tot zyn beschikking te
hebben gehad, dat hij er niet goed
raad mee wist. Hij heeft geen af
stand kunnen doen, zoo is men ge
neigd te denken, van zooveel schok
kende en dankbare détails, die im
mers alle juist en bewijsbaar zijn
en die dus gememoreerd kunnen
worden, maar die tevens zoo over
vloedig aanwezig zijn, dat een schif
ting allernoodzakelijkst moet ge
noemd worden. De beperking toont
den meester, zoo heeft een Duitsch
dichter gezegd, en deze beperking
treft men bij Coolen veel sterker
aan dan bij Dekker, wiens boek een
paar honderd bladzijden te dik is.
Dekker vertelt realistisch over de
gruwelen, van den oorlog, de afgrij
selijkheden der Joden-razzia's, maar
zijn boek is niet, wat het wellicht
had kunnen worden, indien de
auteur meer afstand van zijnes tof
had bewaard, indien hij minder
haast had gehad en de overvloedige
materie iets langer had laten be
zinken. En het is, tusschen haakjes,
allerminst voor kinderen.
„Bevrijd Vaderland" van Antoon
Coolen gaat niet mank aan dit ge-
biek aan bezinning. Integendeel
maakt het boek den indruk met
groote beheersching geschreven te
Zijn. Nergens stelt Coolen de zaken
Scherper dan ze zijn, maar nergens
Wijkt hij ook voor de verschrikke
lijke dingen, die hij zeggen moet
Wat zyn boek echter zeer aantrek
kelijk en geloofwaardig maakt, is
de rustige toon, waarin hij alle ge
beurtenissen naar het beginsel be
oordeelt. Coolen bedwingt zijn ver
ontwaardiging over de schandelijk
heden als afschrikwekkende feiten,
maar veroordeelt deze feiten naar
het hoogste principe. Hij windt zich
hiet op ai trilt de verontwaar
diging soms door de regels heen
maar waagt er nu en dan enkele
bladzijden aan, om aan te toonen,
te bewijzen, d5t de bezetter en zijn
kliek van handlangers ellendige
schurken zijn geweest omdat zij ai
het goede trachtten te verstikken
en al het booze trachtten te be
schermen. En deze boeiende rede
neering wisselt hij af met de lief
lijkste natuurbeschrijvingen en de
vreedzaamste beschouwingen over
het alledaagsche geluk van de men-
schen. In deze tegenstellingen er
kent men den kunstenaar. Evenmin
als de natuur, die hij beschrijft en
vertolkt, laat Coolen zich van de
wijs brengen door al die horreurs,
welke de liefde en het geluk in den
mensch poogden te dooden.
Dank zij dit evenwicht leest men
„Bevrijd Vaderland" als een ver
kwikkend relaas, een spannend be
toog, een dwingend getuigenis. Het
is een troost voor het hart, want
hier zingen de vogels, hier schrijnt
het leed, hier spreekt het verstand
en hier triomfeert de waarheid.
Dbg.
Een zegsman van het Belgische mi
nisterie van Voedselvoorziening ver
klaarde, dat België binnen dertig
dagen zonder broou zal zitten, tenzij
nog voor dat tijdstip importen arri-
veeren. „De situatie is zeer ernstig en
zonder een onrustzaaier te wilen zijn,
moet ik bekennen, dat we ons zèer
bezorgd maken," merkte deze zegs
man op. Hi1 onthulde, dat de huidige
tarwevoorraad nauwelijks 75.000 ton
bedraagt. Maatregelen, die op het
oogenbllk worden overwogen, zijn:
een propagandacampagne in geheel
België om er bij het publiek op aan
te dringen broodverspilling te ver
mijden; een verdere reductie van bet
tarwepercentage van het brood en
een mogelijke verdere rantsoenver
laging.
De verborgen schat ter waarde van
2 milliard dollar in de baai van To
kio, is ineengeschrompeld tot een
staaf platina ter waarde van 43.000
lollar en tot baren zilver ter waarde
van 32.400 dollar. Bovendien is er
nog kans op het vinden van voor
werpen ter waarde van eenige dui
zenden dollars.
Koning George van Engeland heeft volgens aloude traditie in
Westminster Abbey te Londen de „Royal Maundy Money", de
oudste der koninklijke giften, bestaande uit zilveren pennies,
tweepenny- en vierpenny stukken, aan ouden van dagen
uitgereikt. De koning en de koningin na het verlaten der
Westminster Abbey
Jong geleerdEen Amster
dammer bouiode in tien dagen
voor zijn zesjarig zoontje een
completen motor met zijspan.
Onder toezicht van vader maakt
de jeugdige motorrijder met een
jonger broertje zijn dagelijksch
ritje
MacArthur en schilderde zijn luis
teraars af, hoe de aanval werd voor
bereid en uitgevoerd en hoe de Ne-
derlandscih-Indische strijdkrachten
en het personeel van de N.I.C.A.
tot het welslagen daarvan bijdroe
gen. Generaal Spoor besloot zijn
rede met de woorden: „Wat in Hol
landia gebeurd is, is overal ge
schied waar de geallieerde of Ned.-
Indische strijdkrachten alleen de
macht overnamen. De verwarring
en ellende, die de Japanners
achterlieten, werden bestreden zoo
goed als dat maar mogelijk was.
Toen wet en orde terugkeerden, en
de bevolking wist dat zij werd be
schermd tegen bandieten en ter
roristen, werd successieveiyk een
nieuwe en vernieuwde gemeenschap
opgebouwd. Dit is een les, een er
varing en ook een illusie, die de
bevrijding van Hollandia in onze
geesten en harten heeft achterge
laten."
De commissie-Van Poll is uit
Ned.-Indië weer in Nederland
teruggekeerd. Zij zal van haar
bevindingen verslag uitbrengen
aan het parlement.
kl I
Behalve de journalisten Ritman,
Cohen en 'Van Leeuwen zijn te Ba
tavia, verdacht van Collaboratie,
voorts nog gearresteerd majoor A.
Zimmermann, vroeger hoofd van
de Informatiedienst van het leger,
en dr. Chr. de Vries, oud-hoofd
redacteur van de „Javaibode". Alle
gearresteerden bevinden zich in
de .gevangenis „Struyswijk."
Van Indonesische zijde wordt
vernomen, dat Lord Mountbatten,
die morgen te Batavia zal arrivee-
ren, van plan is met Sjahrir te
spreken over de Indonesische rijst-
posltie en het aanbod van hem om
500.000 ton rijst naar India te zen
den.
Het motorschip „Sloterdyk" is
uit Tandjong-Priok naar Nederland
vertrokken. Aan boord bevinden
zich 408 mannen, 407 vrouwen en
250 kinderen.
De Minister van Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen heeft van
daag te Utrecht op het congres voor
vernieuwing van het onderwijs den
nadruk gelegd op de noodzakelijk
heid van grootere vrijheid en soe
pelheid van het leerplan. In het
bijzonder wees spr. op de noodzake
lijkheid van een geestelijken grond
slag voor alle onderwijs, zoowel 't
openbare als het bijzondere, al zou
deze grondslag bij de eerste soort
meer algemeen en bij de tweede
uiteraard confessioneel zijn. In dit
verband besprak de Minister de ncm
onlangs toegelichte plannen betref
fende 't godsdienstonderwijs op de
openbare lagere school. Hier ligt een
taak voor de kerken, want godsdienst
onderwijs kan niet anders tot z\]n
recht komen dan in de sfeer van
het geloof. Eten wetsontwerp, dat
deze materie regelt en het geven
van godsdienstonderwijs op de
openbare scholen vanwege de kerken
en dcor d'e onderwijzers vergemak
kelijkt, ligt thans by den Raad van
State.
11000: 19898; f400: 3626 11737
12706 13503 14717 15261; f200: 4577
6532 6606 12165 18515; f100: 1103
2369 3521 4168 5031 5917 6070 6146
8125 8994 11065 12592 12823 13906
15662 16578 17454 21576
