Veilig kompas
'ff'
Besprekingen naar vorm en
inhoud zonder succes
HEDEN OPENING DER PARIJSCHE
CONFERENTIE
Oud-minister Weiter acht toestand in
Ned.-Indië niet onrustbarend
Saradjogloe
Eerste zitting gewijd aan opstelling
van het werkprogramma
To* booW en hart
69ste JAARGANG No. 23527
APRIL 1946
Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543 Postgiro 143480 Abonnementsprijs 30 cent per week
Het weer.
Een groote menigte was samengestroomd op de „Place de la
Concorde" in Parijs om den start van den jaarlijkschen ballon-
wedstrijd bij te loonen. Een van de ballons stijgt op, terwijl
andere zich op hun beurt voorbereiden
SOEDARSONO VERKLAART:
Bevolking rustig
en aardig
Geïnterneerden weer thuis
VLEERMUIS
WIST HET AL
Turkije zal geen duim-
breeds grond afstaan
Koninklijk bezoek
aan Friesland
De boeren in de Wieringermeer
Tcunnen u>eer aardappelen poten.
Op den achtergrond het gemaal
.JLely"
Raadsoverzicht
Tuinliedenver eeniging
venals ~en zacht bed en
ekkere spijzen een zieke
niet kunnen genezen, omdat
inwendig het normale proces
is verstoord, zoo kan ook
niets uitwendigs ons vrij en
gélukkig maken als wij de
gevangenen zijn van onze
hartstochten.
E HAABLEMSCHE COURANT
Midden in een verkiezingscam
pagne, welke momenteel meer
verbeten dan luidruchtig ge.
voerd wordt, lijkt het ons
goed nog eens rustig enkele richt
lijnen te publiceeren, die den katho
liek een steun kunnen zijn bij het
bepalen van zijn houding in de hui
dige politieke consteUatie. Het bestuur
van de Kath. Volkspartij heelt deze
richtlijnen van gezaghebbende zijde
ontvangen en wij meenen, dat zij
juist, omdat zij ook den zin en de
strekking van den vastenbrief der
Nederlandsche Bisschoppen in ver
band met de staatkundige organisa
tie der Katholieken behandelen, van
bijzonder nut kunnen zijn, nu onze
tegenstanders vooral op politiek ge
bied verwarring in de geesten der
katholieken trachten te scheppen.
In de eerste plaats moet hiervan
worden uitgegaan, dat de vastenbrief
alleen uitspraak doet over vereeni-
gingen op sociaal en cultureel ter
rein.
Daarbij worden drie categorieën
van organisaties onderscheiden
a. de Eenheidsvakbeweging, die als
communistische vereeniging aan alle
katholieken verboden wordt ondei
straffe van weigering der H.H. Sa
cramenten;
b. de socialistische vereenigingen,
zooals het N.V.V., ten aanzien waar.
van de bestaande bepalingen (ver
bod van lidmaatschap en weigering
der H.H. Sacramenten) uit voorzich
tigheid gehandhaafd blijven, totdat
Uit de feiten blijkt, dat het streven
dezer vereenigingen niet meer in
strijd is met de christelijke beginse.
len of den christelijken geest;
c. neutrale of humanistische ver
eenigingen, die onvoldoende geacht
worden om de vestiging van een
nieuwe maatschappelijke orde op
hechte fundamenten te waarborgen.
Gegeven deze uitspraak Is het tegen
den geest van het Hoogwaardig
Episcopaat, dat katholieken lid wor
den van deze vereenigingen.
Over de organisaties onpolitiek
gebied doen de Hoogw. Bisschoppen
in den vastenbrief geen uitspraak.
Om dit feit luist te interpreteeren,
moet men onderscheiden: a) het mo
tief waarom geen uitspraak gedaan
wordt; en b) de conclusies, die uit
dit zwijgen al dan niet getrokken
mogen worden.
al Theoretisch hebben de
Bisschoppen krachtens hun leerge
zag het volste recht om een uit
spraak te doen over hetgeen op het
gebied der politieke organisatie thans
de plicht van lederen katholiek ge
acht moet worden. Practisch is
het veelal niet opportuun deze uit
spraak te doen, omdat niet.katho-
lieken daaruit zoo gemakkelijk zij
het ook ten onrechte besluiten,
dat de Katholieke Kerk begeerig is
naar politieke macht. Niet-katholie-
ken aanvaarden zelfs on godsdien-
stig-zedeliik gebied geen werkelijk
leergezag; laat staan dus. dat zii het
zouden kunnen verwerken, dat een
uitspraak gedaan wordt over poli
tieke vraagstukken, waaraan in hun
valsche opvattingen in het geheel
geen nrincinieele kanten vastzitten.
Indien echter de Hoogw. Bisschop
pen om practische redenen geen
uitspraak doen inzake de politieke
organisaties, dan mocen wij veilig
aannemen, dat zij zulks doen in het
vertrouwen, dat de Katholieken door
eigen inzicht tot de luiste oninssing
zullen komen. Ook Is't duidelijk, dat
de Hoogw. Bisschoppen tot het doen
van een uitspraak zullen overgaan.
Indien er onder de Katholieken zelf
groote verwarring zou ontstaan en
derhalve de voordeelen van het zwij
gen niet meer zouden ooweaen te
gen de nadeelen van het spreken.
b) Uit het feit. dat. de Nederland
sche Bisschoonen eeen openlijke
uitsnraak doen, volgen twee con
clusies:
Het staat aan de Katholieken als
zoodanig vrij onder elkander van
meening te verschillen over de vraag,
of het zedelijk verantwoord is lid
te worden van of te stemmen op
een andere partij dan de Katholieke
Volkspartij. Bij het ontbreken im
mers van een uitspraak van het
kerkelijk leergezag, is eenieder aan
gewezen op zijn eigen, redelijke in
zichten. En indien iemand daarbij
komt tot een conclusie, welke af
wijkt van het inzicht der groote
meerderheid, dan heeft men niet 't
recht om hem op dien
grond ontrouw aan het Ka
tholiek Geloof te verwijten. Van een
katholiek, die lid wordt van of 6temt
op de Partij van den Arbeid of de
Partij van de Vrijheid, mag men op
grond van dit feit alléén niet zeg
gen, dat hij geen goed Katholiek
meer is, maar wel, dat hij een on
juist inzicht heeft in de politieke
verhoudingen van dit oogenblik; dat
hij blijkbaar niet begrijpt, hoe
ingeval genoemde partijen de over
hand krijgen er nog iets tereent
moet komen van een aantal essen-
tieele eischen, die de Katholieken
op grand hunner beginselen ssn
de inrichting van het maatschap
pelijk en staatkundig leven moeten
stellen. Men denke o.a. aan de ver
betering der publieke zeden, aan
een actieve gezinspolitiek, die in
den woningbouw, de belastingwet
geving, de loon- en prijzenpolitiek
enz. werkelijk gericht is op de be
langen van het groote ge
zin; men denke ook aan de kwestie
van de socialisatie en de bedrijfs
organisatie, waaruit op grond van
Quadragesimo Anno socialistische en
staatssocialistische tendenzen ge
weerd dienen te worden.
Het niet-doen van een uitspraak
beteekent hoegenaamd niet, dat er
ook geen bezwaren tegen het lid -
maatschap van deze of gene partij
bestaan. Geen uitspraak doen "en
geen bezwaar hebben zijn twee ge
heel verschillende dingen. Het ls
daarom geenszins uitgesloten, dat de
Verwachting tot Vrijdagavond;
Zwaar bewolkt met tijdelijke op
klaring, nu en dan eënige regen,
Matige wind tusschen Zuid en
Zuid-West. Weinig verandering
i;n temperatuur.
Zon ond. 19.53. Maan 3.54—13.92
Zon op 5.22
Bisschoppen, ondanks het feit dat zij
geen officieele uitspraak doen, per
soonlijk zeer veel bezwaar hebben
zoowel tegen de Partij van den Ar
beid (om van de CB N. niet te spve-
ken), als tegen de andere niet-ka-
tbolieke partijen. Het is mogelijk, dat
zij innerlijk diep overtuigd zijn van
de noodzakelijkheid eener Ksr.ho-
lieke Partij en van de wenschelijk-
heid, dat op z'n minst alle Katho
lieken hun steun daaraan geven.,
Na het bovenstaande ligt de con
clusie voor de hand. Ook op staat
kundig gebied moeten de Bisschop
pen de handhaving verlangen van
een organisatie, die zich uitdruk
kelijk plaatst op de basis van de
Christelijke beginselen, die doör geen
andere te vervangen zijn.
Wie het anders meent, vaart in
een thans vooral zoo gewichtige en
ernstige aangelegenheid niet op
een kompas, maar op den stroom
van zijn eigen inzichten.
De onderhandelingen met de
Nederlandsche regeering zyn
feitelijk zonder resultaat ge
weest en hebben niet aan onze
verwachtingen voldaan, ver
klaarde de Indonesische „mi
nister" van Binnenlandsche
Zaken, Soedarsono, aan Asso
ciated Press aan den vooravond
van zijn vertrek naar Java. Hij
verklaarde ronduit, zéér teleur
gesteld te zijn.
Gevraagd naar den aard van de
hindemissen tusschen de Nederlan
ders en Indonesiërs, antwoordde
Soedarsono, dat hij niets kon ver
tellen voordat verslag was uitge
bracht aan Sjahrir. „En naar vorm
èn naar inhoud zijn de besprekin
gen zonder resultaat geweest," ver
klaarde hij slechts. De vorm van
de uiteindelijke erkenning van de
Indonesische republiek door de Ne
derlandsche regeering heeft, naar
AP. verneemt, een der grootste
moeilijkheden opgeleverd.
Te elfder ure zijn van Neder
landsche zijde nog pogingen gedaan
om de Indonesiërs te bewegen hun
vertrek tot Zaterdag uit te stellen,
hun aldus gelegenheid gevend voor
laatste besprekingen in het bijzijn
van dr. Van Mook, die pas Woens
dagavond uit Engeland was terug
gekeerd.
De Indonesiërs weigerden echter
en zijn Donderdagochtend per
vliegtuig vertrokken.
Dr. Van Mook zal, naar Reuter
meldt, over een week naar Batavia
vertrekken.
Oud-minister Ch. Weiter, giste
ren als laatste van de commissie-
Van Poll in ons .land teruggekeerd,
heeft verklaard, dat de situatie in
Indië niet onrustbarend is.
Er is geen hongersnood, al behoeft
de voedselpositie verbetering. In de
door hem bezochte gebieden heersch-
te een rustige atmosfeer met uitzon
dering van Medan. In het eerst
kortgeleden bevrijde gedeelte van Java
ten Zuiden van Batavia geeft de in-
heemsche bevolking blijk van haar
vreugde. Met grooten nadruk wees de
heer Weiter op den uitstekenden geest
van de Nederlandsche soldaten, die
thans allerwegen medewerken aan den
opbouw van het land. Voorts prees
de heer Weiter het onvermoeid en
enthousiast werken van de Roode-
Kruis-verpleegsters in de hospitalen.
De bevolking noemde hij over het al
gemeen rustig, beleefd en aardig.
Hedenmorgen Is de eerste trein met
700 geïnterneerden, meest Indo-Euro
peanen uit het kamp te Cheribon, te
Batavia gearriveerd. De vreugde over
den behouden terugkeer van deze ge
ïnterneerden was zéér groot.
Vice-admiraal Pinke is per vliegtuig
naar Nederland vertrokken, teneinde
algemeene besprekingen te voeren met
het hoofdkwartier van de Nederland
sche Marine.
De groep Indonesiërs, die on
langs uit Australië naar Java is
teruggekeerd, schijnt tenslotte niet
zeer welkom te zijn in het vader
land. Nadat zij bij hun aankomst
officieel ontvangen werden door
Soekarno en Sjahrir en overal in
hun geboortedorpen gehuldigd wa
ren, zijn zij thansgearresteerd
en in de gevangenis der militaire
politie van het TRI (Indonesische
leger) geworpen.
Reuter meldt, dat Sjahrlr's oudste
broer één maand geleden op Sumatra
ontvoerd is.
Vier jaar geleden stelden Dr.
Galambos en Dr. Griffin van de
Harvard-universiteit vastdat
een vleermuis een hoogen geluids-
toon uitzendt die door een muur
of eenig ander obstakeldat zich
in den weg bevindtwordt weer
kaatst en door de vleermuis
wordt gehoord. Dit stelt het dier
in staat vast te stellen of het
een vast lichaam nadert. Kort
gezegd is dit hetzelfde principe
als radar.
De Turksche premier, Saradjogloe,
heeft in een interview verklaard,
dat Turkije geen duimbreeds grond
zal afstaan aan vriend noch aan
vijand, zoo luidt een Reutertele-
gram. Wel wil Turkije zich schikken
naar de conventie van Montreux, cue
voorziet in het vrije gebruik der
Dardanellen voor de scheepvaart van
alle landen, zoowel in oorlogs- als
in vredestijd. De zeeëngte, aldus
Saradjogloe, moet onder Turkscn
toezicht blijven. Toen hem gevraagd
werd of Turkije verwachtte, dat de
Sovjet-Unie druk op de regeering
uit zou oefenen inzake oostelijk
Turksch gebied of eenige andere
kwestie, antwoordde Saradjogloe:
„Neen, ik verwacht gaen ernstige
pressie van welken kant öck, omdat
het algemeen bekend is, dat wij djt
soort grappen niet kunnen waardce-
ren."
H. M. de Koningin zal vandaag
een bezoek aan Friesland brengen.
Na aankomst te Leeuwarden zal de
Koningin op het Provinciehuis ver
tegenwoordigers van het cultureele,
sociale en economische leven in
Friesland ontvangen en vanavond
ten huize van den commissaris der
Koningin, waar H. M. logeert, een
groep oud-illegale werkers.
De Arnhemsche Jonge generatie zal
11, 13 en 14 Mei op het puin van
haar stad een groot openluchtspel
opvoeren.
De Amerikaansehe en Russische
delegaties, geleid respectievelijk
door B.yrnes.en Moiotof, zijn te
l'arijs aangekomen.
De eerste bijeenkomst van de
ministers van Buitenlandsehe
Zaken wordt hedenmiddag in het
palais du Luxembourg gehouden.
Deze zitting zal gewijd zijn aan
het opstellen van het werkpro
gramma.
De eerste delicate vraag zal zijn
of Frankrijk al dan niet zal worden
toegelaten tot de verhandelingen die
betrekking hebben op de vredesver
dragen met Hongarije, Roemenië,
Bulgarije en Finland. Volgens de
overeenkomst van Moskou zou
Frankrijk geen toegang hebben tot
deze zittingen, maar dit land van de
onderhandelingen uitsluitend nu het
als gastheer fungeert, lijkt ook be
zwaarlijk.
Frankrijk zelf zou aangedron
gen hebben deel te nemen aan d
bespreking en onderteekening
van de vredesverdragen met de
vazalstaten van Duitschland en
Italië.
Bovendien denkt Frankrijk, dat
het een belangrijke rol zal moeten
spelen en wel die van bemiddelaar.
Engeland zou voornemens zijn een
krachtige houding aan te nemen te
gen iedere expansiepolitiek van de
Sovjets in Europa en het gebied rond
de Middellandsche Zee. Men is wei
nig optimistisch ten aanzien van de
mogelijkheid van overeenstemming
tusschen de groote mogendheden
over de voornaamste punten. Dat
de Franschen echter hun bemidde
ling zoo maar niet onbaatzuchtig
in dienst van den vrede willen stel
len. blijkt uit een verklaring van
Bidault, die zei, dat het sucoes van
de conferentie af zal hangen van de
eensgezindheid der vier groote mo
gendheden over de Duitsche kwestie
en men kent reeds de categorische
stejlingname van de Fransdhe re
geering inzake Roergebied, Rijnland
en Saargebied.
Het wordt tijd, dat de verkiezin
gen een einde maken aan den
Haarlemschen tijdelijken
raad. Het college van B. en W. telt
thans vier van de vijf leden, die lid
zijn van de Partij van den Arbeid:
de burgemeester en de wethouders
Noordhoff, Geluk en v. d. Wall.
Het gevolg is, dat de katholieke
wethouder, de heer Angenent, als
eenling tegenover zulk een meer
derheid soms onbehaaglijke gevoe
lens zal hebben, temeer als hij zijn
principes, die o.a. tegen staats
socialisme gekant zijn, het volle
pond moet geven. De katholieke
fractie heeft de candidatuur van
den anti-revolutionnairen heer
Bakker als wethouder gesteund,
maar den uitslag kon zij reeds
vaststellen: de heer v. d. Wall bleef
zitten, want de P. v. d. A., waarin
hij overging, nadat hij de Christ. -
Hist. had verlaten, heeft de meer
derheid in den raad.
Men moet de beteekenis van den
nood-raad niet onderschatten,
want er gaat bijna geen zitting
voorbij of er komt een principieel
puntje aan de orde. Gisteren school
het weer in het voorstel een sub
sidie van f 5000— te verleenen aan
een comité dat club- en buurthui
zen gaat oprichten. Het eerste zal
aan den Kampersingel worden in
gericht. Tijdens de toelichting
bleek, dat een bedrag van f 8000.
is uitgetrokken voor salarissen aan
een directeur, een adjunct en een
administrateur, die alle huizen zul
len beheeren. De heer Hooy wees
terecht op onze parochiehuizen,
die uit eigen middelen bestaan.
Heel fijntjes waarschuwde hij den
raad voor flnancieele consequen
ties, omdat nu ook van onze zijde
subsidie-aanvragen verwacht kun
nen worden. Wethouder Geluk deed
het voorkomen alsof die tehuizen
er komen ram de verwaarloosde
jeugd op te vangen, maar het was
weer de heer Hooy, die uit de toe
lichting citeerde, dat die tehuizen
„de groote huiskamers van de buurt
moeten worden". Zuiver op prin-
cipieele gronden stemden de ka
tholieken tegen, maar het voorstel
werd met 20 tegen 12 stemmen
aangenomen.
Het debat over de eenhoofdige
leiding van de bedrijven, verworpen
door B. en W., ging uit als een
nachtkaars. De heer Klein Schip
horst, die heel ondeugend het
meesterlijk betoog van wethouder
Reinalda, in 1937 gehouden ter ver
dediging van de eenhoofdige lei
ding, letterlijk voorlas, moest zich
er bij neerleggen, dat hij met twee
leden van de Partij v. d. A. „geacht
werd te hebben tegengestemd". De
directeuren konden benoemd wor
den, waarbij de raad zich aan de
voordracht hield.
Tot slot nog een opmerking. Wij
hopen, dat B. en W. het tijdelijke
van de politieke samenstelling van
den raad zullen eerbiedigen. Zoo
als de situatie nu is de kiezers
moeten straks uitspraak doen, of
ze het er mee eens zijn kunnen
allerlei belangrijke voorstellen, die
in de lijn liggen van de P. v. d. A.,
aan de orde gesteld worden en
daarna aangenomen. Onze overtui
ging is echter, dat deze weg niet
zal worden betreden.
Woensdagavond vergaderde in het
Volkskoffiehuis te Heemstede de
Onderlinge Tuinliedenvereeniging
„Aerdenhout en Omgeving". De
voorzicter H. v. Gurp installeerde
als nieuwe leden mevrouw De Boer
het eerste vrouwelijke lid en
de i.eeren Hoogerwerf, Schipper,
De Boer en Boting. Daarna werden
als nieuwe leden voorgesteld de
heeren Verdonschot, Paap en Op
stal De leider van den te houden
bloembindcursus, de heer Kupers,
gaf nog eenige inlichtingen over
dezen cursus, welke 10 Mei begint
en die gehouden wordt in het
Volkslaoffiehuis aan de Heemst.
Dreef, des avonds 7.30 uur.
