Geslaagd spel der bevrijding
Wordt Parijsche conferentie
een mislukking?
J
Strijd van gevallenen dient
voortgezet"
Prof. Gerbrandy onderscheiden
Tegenstellingen gehandhaafd
Elf doodvonnissen
uitgesproken
Bevrijdingsfeest in
de hoofdstad
De gebeurtenissen van een jong en
veel bewogen verleden
Herdenkingsrede van
den min.-president
Radiorede van
Prinses Juliana
Urgentie-program
Kath. Volkspartij
MAANDAG 6 MEI 1946
PAGINA 3
Dankwoord der
Bisschoppen
Blijvende steun gevraagd
Mirakelfeest te
Amsterdam
Eere-comité Zes Eeuwen
Indische gerepatrieerden
naar Zwitserland
Het Prinselijk Paar en de Prinsesjes Irene en Beatrix woonden
het herdenkingsspel in het Olympisch Stadion ter gelegenheid
van de herdenking van onze bevrijding bij
Koningin herdenkt de
gevallenen
Electrificatie baanvak
Amsterdam-Amersfoort
Huldigende woorden van den
minister-president
Neuengamme
Met opgewektheid
gevierd
Rubberzolen zonder bon
STEMT No. 1 VAN
LIJST 2
Voor de tweede maal Is het
tot de uiterste hoeken met toe
schouwers gevulde Olympische
Stadion te Amsterdam het the
ater geweest van een massa
spel, dat in een beknopt drama
tisch bestek de gebeurtenissen
van een Jong ep veelbewogen
verleden samenvatte. Na het
drama der bezetting, dat op 31
Augustus van het vorig jaar op
het stadionveld werd opgevoerd,
hebben op den eersten verjaar
dag van Nederland's bevrijding
tienduizenden het spel der be
vrijding aanschouwd.
De tekst voor dit tweede massa
spel was wederom geschreven door
A den Doolaard, de regie berustte
opnieuw bij Care! Briels en daar
mee ook deze opvoering heeft
het bewezen in goede handen.
De plechtige, feestelijke sfeer van
dezen middag in het stadion werd
gestimuleerd door de aanwezigheid
van het Prinselijk Paar, dat zijn
twee oudste dochters Prinses Bea
trix en Prinses Irene naar deze op
voering had meegenomen en dat bij
het betreden van de eeretribune
werd begroet met 0611 spontaan,
door heel de toeschouwersmenigte
gezongen Wilhelmus. Daarop klonk
de stem van Den Doolaard krachtig
en ernstig door de luidsprekers, die
zijn met bezieling gesproken woor
den voor eenieder verstaanbaar
maakten.
In de verte staken herauten de
trompet en daar herleefde op het
Stadionveld, waarop de kaart van
Nederland was uitgeteekend en
waarop puinhoopen den desolaten
toestand van een toch eigenlijk
maar nauwelijks teruggeweken vér
leden suggereerden, de historie van
het jaar der bevrijding, een jaar vol
bitterheid, een jaar vol vreugde'.
Wij zagen de Duitschers weer met
hun bloedbedropeu helmen en be
leefden opnieuw, onder de suggestie
van den tekstspreker, de laatste
De Aartsbisschop en de Bisschop
pen van Nederland betuigen aan
hun geloovigen openlijk dank voor
den steun, dien zij van hen heb
ben ontvangen in het verzet tegen
den vijand van godsdienst en va
derland, niet het minst ook voor
den stoffelijken steun, zoo bereid
willig gegeven in de collecte voor
de Bijzondere Nooden van het
Episcopaat.
De strijd tegen den vijand is ge
wonnen.
De strijd echter tegen den nood
Is pas begonnen. Zij liggen nu an
ders, de Bijzondere Nooden in de
Nederlandsche Kerkprovincie, doch
ze zijn niet geringer geworden. De
verwoeste kerken en kerkelijke ge-
"bouwen, de zoo kostbare zielszorg
voor onze soldaten, de vaak in nood
verkeerende noodzakelijke vereeni-
gingen en instellingen van ons ka
tholieke volk plaatsen het Epis
copaat voor niet te overwinnen
moeilijkheden tenzij Gij, Katholie
ken van Nederland, ook nu Uw Bis
schoppen niet in den steek laat doch
volhardend, uit diep geloof en in
vertrouwen op hun leiding blijft
helpen door de collecte voor de Bij
zondere Nooden van het Episcopaat
niet te laten verminderen.
Het is de roem van uw ouders en
voorouders, dat zij de Kerk van Ne
derland zoo heerlijk hadden opge
bouwd; laat het nu de roem worden
van ons, hun kinderen, dat wij de
Kerk van Nederland herstellen in
nieuwen luister, In verjongde kracht,
God ter eer, uw kinderen ten zegen.
f JOHANNES KARDINAAL DE JONG,
Aartsbisschop van Utrecht,
f Dr. J. H. G. LEMMENS,
Bisschop van Roermond,
t J. P. HUIBERS.
Bisschop van Haarlem,
t W. P. A. M. MUTSAERTS,
Bisschop van 's-Hertogenbosch.
t J. W. M. BAETEN,
Bisschop-Coadjutor van Breda.
Z.Em. Joannes Kardinaal de Jong
heeft zich bereid verklaard als Be
schermheer te fungeeren van het
Eere-Comité voor de viering van
,De Triomf van het Mirakel-Sacra
ment", het Zesde Eeuwfeest op 19—
23 Juni te Amsterdam. Voorzitter
van het Eere-comité is Z.H. Exc.
mgr. J. P. Huibers en leden zijn
H.H. Exc. mgr. P. Giobbe, internun
tius, mgr. P. Hopmans, mgr. dr. G.
Lemmens, mgr. W. Mutsaerts en
mgr. J. Baeten, Z.D.H. mgr. dr. G.
C. van Noort, oud-deken van Am
sterdam en mgr. Th. Lagerwey, oud
ste pastoor en de overige 29
pastoors en de beide emeritus
pastoors van Amsterdam.
Uit Utrecht is de eerste groep uit
Indië gerepatrieerde landgenooten
vertrokken, die na keuring zijn aan
gewezen om met verlof en tot her
stel van gezondheid gedurende 3 tot
6 maanden naar Montreux (Zwit
serland) te gaan,
stuiptrekkingen van de bezettings-
terreur, den opmarsch de geallieer
de legers, de capitulatie, de uitbun
dige vreugde om de bevrijding, en
wij zagen daarna, hoe de trotsche
belofte en het vaste geloof van de
leuze „Nederland zal herrijzen" ge
stalte kregen in het wederoprich-
ten van fabrieksschootsteenen,
hijschkranen, seinbruggen en mijn
schachttorens, kerken en huizen en
in deft taaien strijd om Walcherens
redding en behoud.
In een gesproken en tegelijk beel
dend journaal ontrolde zich voor
onze oogen de geschiedenis van een
jaar in bevrijd, opbouwen^ Neder
land. En het was een indrukwekkend
en overtuigend schouwspel, dat zon
der ook maar ooit langdradig te wor
den een waar beeld gaf van wat het
volk van Nederland in dit eerste jaar
van zijn herwonnen vrijheid heeft
gepresteerd en ook waarin het In
datzelfde jaar soms heeft tekortge
schoten.
„In het hart van de duizen
den, die van ons heen gingen,
heeft de overtuiging geleefd,
dat zij vielen, niet alleen voor
een goede zaak, maar dat met
hun strijd gerechtigheid en gees-
stelijke vrijheid in den diep-
sten zin van het woord gemoeid
waren. Wie de dooden wil eeren
op waardige wijze heeft dien
strijd voort te zetten, hun
Idealen door te geven. Echter in
het bewustzijn, dat wij thans in
een vrij Nederland leven, waar
in opnieuw de middelen van
het recht, zij het langzaam en
met horten en stooten, tot ont
wikkeling moeten worden ge-
(Vervolg van pag. 1)
Wij staan voor een tweesprong: de
keus tusschen een betere wereld en
ons losmaken van het kwade, of den
weg van de ontbinding in te gaan.
Een tusschenweg bestaat er niet. Dit
is' een zaak van nuchter denken en
van gezond verstand.
Als vanzelf gaan onze gedach
ten uit naar Christus, die de
wereld de oplossing geeft van
het diepste vraagstuk, waarvoor
zij geplaatst wordt, ïk weet, dat
velen, die een uitweg zoeken uit
den nood van onzen t(jd,
naast de oude bekende voorstel
ling van Hem, Hem zien in dit
nieupe licht.
Iedereen is de mogelijkheid ge
geven den weg te vinden van de
Het is als in de gelijkenis van het
zienlijke naar de onzienlijke wereld,
begraven talent, dat geen rente op
bracht en het andere, waarmede ge
woekerd werd. „Wij willen dat gij
met ons- zijt", deze wensch van hen,
die hun dierbaren moeten missen,
zal voor Ons allen in vervulling gaan,
indien wij dat talent gebruiken ter
voortzetting van wat zij begonnen.
De Bossche en Vughtsche man
nenkoren zetten hierna het Ecce
Quomodo Moritur van Handel in.
De Koningin verliet hierna het
executieveld, dch niet dan na
dat Hij verschillende autoriteiten,
met name de Bisschoppen van 's-Her-
togenbo'sch en Breda, had begroet en
zich aan verschillende familieleden
van Nederlanders, die op deze plaats
hun leven gaven, had laten voor
stellen.
bracht en de troebele bron van
het geweld in ons nationale le
ven dient te worden gestopt" al
dus minister-president Scher-
merhorn in zijn herdenkings
rede voor de radio.
Spr. wees vervolgens met nadruk
op de groote verantwoordelijkheid,
die het Nederlandsche volk als ge
heel bezit tegenover het gebeuren
in Indonesië, ook in het aangezicht
van het lijden, dat schijnbaar geen
einde nemen wil.
Er zijn er die meenen In alle
ernst en oprechtheid, dat de draad
van ontwikkeling van vóór 1940
weer opnieuw kan worden opgevat.
Spr. kon in antwoord hierop al
leen maar zeggen, dat het ook nu
weer misschien vijf minuten vóór
twaalf is. Wij allen weten immers,
dat de wetenschap op het oogen-
blik mogelijkheden in zich bergt,
die de grens van het krankzinnige
waarschijnlijk reeds hebben over
schreden.
Een oorlog als de vorige dien wij
thans nog niet een volledig Jaar
achter one hebben, is voor de toe
komst een onmogelijkheid. De we
tenschap is de gevangene geworden
van den machtsstrijd van volkeren
en zij zal, wanneer niet de krach
ten daarvoor worden opgebracht,
haar slavenarbeid hebben te ver
richten.
De herdenking der dooden heeft
alléén wezenlijke beteekenis, wan
neer wij bereid zijn die herdenking
te plaatsen in het licht van de on
herroepelijke keuze waarvoor wij
lederen dag opnieuw in ons leven
worden gesteld die tusschen ons
verantwoordelijkheidsgevoel en het
prijsgeven van het zedelijk bewust
zijn vooral nu, nu meer dan ooit
na dezen barren tijd de mensch-
heid en vooral Europa, op den twee
sprong staat.
Aan het slot van de herden
kingsplechtigheden van de be
vrijding heeft HK.H. Prinses
Juiana zich per radio over bei
de zenders tot het Nederland
sche volk en in het bijzonder
tot de jongeren daaronder ge
richt.
H.K.H. herinnerde aan het werk,
dat talrijke jongeren in de illegali
teit verricht hebben. De jeugd van
omstreeks twintig jaar heeft zich
doen kennen als een jeugd, waar
van de geest niet bedorven kon
worden door de Duitsche overwel
digers. Thans zijn velen van hen
teleurgesteld door den gang van za
ken na de bevrijding. In den be
zettingstijd hebben zij geleerd snel
te handelen en te beslissen en thans
gaat alles, volgens hun gevoel, zoo
langzaam. Daardoor is een drang
naar het buitenland ontstaan. Het
land, waarvoor zij vijf jaar lang il
legaal gestreden hebben, is hun
thans te klein geworden. Veel be
ter deden de jonge mensehen ech
ter, indien zij in Nederland ble
ven, omdat Nederland hen zoo drin
gend noodig heeft. Er moet echter
opgebouwd worden en daarvoor zijn
menschen noodig. Ook richtte H.
K. H. zich tot de meisjes, bij wie
eveneens deze drang naar het bui
tenland bestaat. Zij spoorde deze
aan, op haar terrein mede te'wer
ken aan den opbouw van Neder
land.
De Ned. Spoorwegen streven er
naar, met .ingang van 3 Juni
den dienst op het baanvak Amster
damHilversumAmersfoort met
electrische treinen te gaan onder
houden.
H.M. de Koningin heeft Prof.
Gerbrandy begiftigd met het
Grootkruis van de Orde van
den Nederlandschen Leeuw,
de hoogste Nederlandsche ci
viele onderscheiding
In een plechtige zitting van den
ministerraad heeft de minister-presi
dent, ir. Schermerhorn, deze onder
scheiding aan prof. Gerbrandy over
handigd. Gij hebt aldus de minis
ter-president het erfgoed van het
Koninkrijk der Nederlanden helpen
bewaren door bijna 5 jaar van de
In de ministersconferentie te
Parijs heeft, zooals voorzien was,
Engeland een onverzoenlijke hou
ding aangenomen tegenover de
Russische expansie politiek, voor
namelijk waar deze aanspraken
doet gelden op gebied rond de
Middellandsche en de Adriatische
Zee.
Molotov heeft scherpe critiek uit
geoefend op het Britsche plan Trl-
politanië onafhankelijk te verklaren
en verwijt den Engelschen, dat zij
alle Italiaansche koloniën voor zich
op willen elschen.
Engeland en de Ver. Staten zijn
er echter tegen, dat de Sovjet-Unie
in dit gebied medezeggenschap zou
verwerven. Die veiligheid van den
weg van het Britsche moederland
naar zijn imperium verbiedt aulks.
Oostenrijk is het tweede kruis
punt waar de Westersche belangen in
botsing komen met de Russische. De
Ver. Staten en Engeland willen hun
bezettingstroepen uit dit land terug
trekken, Rusland echter niet.
Triëst met het grootste gedeelte
van het achterland zou, volgens
Molotov, toegewezen moeten worden
aan het onder Russischen invloed
staande Joegoslavië, hoewel de Rus
sische afgevaardigde moet toegeven,
dat Triëst zelf een overwegend Ita
liaansche bevolking heeft.
De Westersche mogendheden heb
ben duidelijk te kennen gegeven, dat
zij niet van plan zijn een compromis
betreffende <jeze vraagstukken af te
sluiten. Zij willen een duidelijke om
schrijving met definitieve beslis
singen.
Zoo is het optimisme in Parijs ge
weken en wordt de vraag gesteld, of
de conferentie wellicht op een mis
lukking uit zal loopen met alle ge
volgen van dien.
ergste crises. Te midden van allen
storm hebt gij nooit gewanhoopt aan
dg toekomst van ons vaderland en
gij hebt er in niet geringe mate toe
bijgedragen, de kans op herrijzenis
open te houden.
Het geheele werk der huidige
regeering aldus Schermerhorn
zou ondenkbaar zijn geweest
zonder de beleidsdaden van u en
uw medewerkers in Engeland.
Dank zij uw kabinet en in de eer
ste plaats dank zij u persoonlijk
heeft ons land een plaats behou
den en welk een roemrijke
plaats te midden van de strij
dende volken.
Tot slot wijdde spr. een enkel
woord aan prof. Gerbrandy's werk
voor relief van ons uitgehongerd
volk, dat, nu één jaar geleden, het
slachtoffer dreigde te worden van
een misdadige Duitsche plunderings-
politiek.
Precies een jaar, nadat de
eerste Engelschman In het con
centratiekamp Neuengamme ar
riveerde, heelt het Hngelsche
militaire Gerechtshof In Ham
burg alle aangeklaagden van dit
moordkamp schuldig bevonden
Elf werden ter dood veroordeeld
en de drie overigen kregen 10, 15
en 20 jaar gevangenisstraf.
Neuengamme was een van de meest
beruchte kampen, waar duizenden
Nederlanders den dood hebben ge
vonden.
De openbare aanklager besloot zijn
aanklacht met de woorden, dat bo
ven Neuengamme's poort de woor
den van de hel van Dante zouden
kunnen staan; Hij, die hier bin
nenkomt, laat alle hoop varen."
Na een indrukwekkende herden
king op de fusilladeplaatsen in den
vooravond terwijl" de stadsklokken
beierden, heeft Amsterdam den na-
tionalen feestdag met opgewektheid
gevierd, maar zonder de uitbundige
stemming van de bevrijding zelve.
De stad was één vlaggenzee, maar
straatversieringen werden ditmaal
niet aangebracht. Naast het spel
der bevrijding in het Stadion, waar
Prinses Juliana, Prins Bernhard en
de Prinsesjes Beatrix en Irene sioh
onder de eeregasten bevonden,
vormde een massale bijeenkomst
van de Amsterdamsche jeugd ln
het middaguur op den Dam, het
hoogtepunt van den dag.
De ééne minuut stilte om elf uur,
aangegeven door het aangloeien der
straatverlichting, gevolgd door het
voorhijschen der halfstok hangende
vlaggen, was een indrukwekkend
moment. Van dit oogenblik af vul
den zich straten en grachten met
feestelijk gerucht van muziekcorp
sen, pierementen, marcheerende ge-
zagstroepen, mariniers, matrozen en
marva's, van zingende jeugdgroepen
en met fanfare en praalwagens uit
trekkende kinderoptochten. Vijf
honderd man Grenadiers uit Bergen
op Zoom gaven onder leiding van
den Engelschen Sergent Major Bis
hop een tot in perfectie verzorgde
demonstratie van hun kunnen op
den Dam en even na tweeën vloog
een eskader van 12 viermotorige
bommenwerpers laag over de stad
als een groet van de bevrijders. Op
vier punten in de stad voerde de
tooneelgroep „De Keten'' het wa
genspel van Ben Albaeh „De drie
Burgers' op.
In het Concertgebouw werd
's avonds een bevrijdingsconcert ge
geven en uiteraard kwam de stem
ming pas recht los op de beide lu
naparken, die 's middags waren ge
opend. In de straten werd hier en
daar ln het avonduur gedanst. Al
leen de nationale feestrok was in
de hoofdstad een tegenvaller; zij
werden maar heel zeldzaam gedra
gen.
Met ingang van heden is thans
ook de handel in uit rubberplaten
gesneden hakken, alsmede die in
lubberplaat en rubberzolen vrijgege
ven.
III. HERSTEL VAN DE DOOR DE
OORLOGSOMSTANDIGHEDEN
GESCHONDEN VOLKS
GEZONDHEID
1. De geestelijke en lichamelijke
volksgezondheid zij in het
Overheidsbeleid een punt van
voortdurende zorg.
2. Vooral in de huidige omstan
digheden worde nauwlettend
aandacht besteed aan de li
chamelijke ontwikkeling en
de gezondheid van het op-
groetende geslacht.
3. De Overheid verleene ruimen
steun voor de geneeskundige
verzorging van oorlogsinvali
den en andere gebrekkigen.
opdat zij, eventueel na scho
ling, herscholing of omscho
ling, de geschiktheid verwer
ven in hun eigen onderhoud
te voorzien.
4. Onder meer in verband met
de bijzondere eischen, die de
bestrijding der tuberculose en
der geslachtsziekten in dezen
naoorlogschen tijd stelt, moe
ten de particuliere organisa
ties door krachtdadigen steun
in staat gesteld worden, haar
werkzaamheden ten bate van
de volksgezondheid aan te
passen aan den huidigen
nood.
5. Een wettelijke regeling van
het ziekenfondswezen dient
een einde te maken aan den
ziekenfondsstrijd, zoodat de
ziekenfondsen zich ten volle
kunnen wijden aan hun die
nende taak als organen der
gezondheidszorg.
8. De Overheid richte zich in
haar beleid op de verwezen
lijking van een algemeen ge
zondheidsplan. dat voorziet
in een organisatie, die het
werk van alle op het gebied
van de gezondheidszorg werk
zame instellingen coördi
neert. Deze organisatie ware
op korten termijn de sta
tus van publiekrechtelijk li
chaam te verleenen.
7. In deze organisatie en in het
toezichthoudend overheidsap
paraat dient aan het me
disch element een belangrij
ke plaats te worden gege
ven.
8. Passend in het algemeen ge
zondheidsplan, als bedoeld
sub 6, worde de totstand
koming van districtsgezond
heidsdiensten bevorderd,
waarmee vooral de volksge
zondheid oij> het platteland
en in de kleine steden ge
diend is.
