Byrnes poogt de conferentie
van Parijs te redden
„UIT INDIE IN NOOD
f*
Veilig sein
Toestand in Perzië
Vijftien jaar voor
De Marchant
Joe wist wèl hoe laat het was
Thans 12 jaar tegen
dr. Carp geëischt
Tót hoofd en hart
Nieuw compromis-voorstel inzake het
- beheer der Ital koloniën
Ruim vijf millioen
stemgerechtigden
6^sta JAARGANG No. 23543
DINSDAG 14 MEI 1943
Bureaux Smedestxaat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543 Postgiro 143480 Abonnementsprijs 30 cent per weelt
Het weer.
Sovjet-officieren in het
leger van Azerbeidsjan
Toezicht bij referendum
in Griekenland
Ingezetenen van Batavia richten
oproep tot kiezers in Nederland
RUS BIJ DEN NEUS
CENOMEN
V.
„Hollandsche nieuwe"
Verkiezingsbureau K.V.P.
Het leven is iets moois, on
danks alles. Het i$ ook een
voudig, maar velen maken er
een ingewikkelde gebeurtenis
J
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Het moet den argeloozen en ze
ker den weifelachtigen kie
zer wel gaan duizelen, als
hij, nu de verkiezingspropa
ganda haar hoogtepunt heeft be
reikt, van alle kanten de leuzen en
beloften op zich ziet losstormen.
Dat wij intusschen het einde van
den verkiezingsstrijd zien naderen is
wel te merken aan de oude paard-
Jes, die van stal gehaald worden,
zooals byv. de betere verzorging
voor de ouden van dagen. Dat is
meestal het laatste stadium van de
actie. De belofte: iedere jonggebo
rene in de toekomst een spaarbank
boekje met duizend gulden van den
staat, Is blijkbaar nog bij geen der"
partijen, zelfs de communisten nie'
opgekomen. Toch zou het misschien
een niet onaardige verkiezingsstunt
geweest zijn.
Het valt op met welk eenrustige
zekerheid de katholieken dèn uit
slag der verkiezingen tegemoet zien.
Het hechte fundament hunner be
ginselen doet hen sterk staan, doet
hen zich bewust gevoelen t*n de
kracht, dat zij, wanneer zij hun
plicht doen, niet alleen de belangen
van den godsdienst dienen, maar ook
het welzijn van het vaderland. Daar
zijn geen opgewonden leuzen en be
loften voor nocdig Noodlg is dé
consequente uitvoering van de dui
delijke richtlijnen in tal van ency
clieken en Herderlijke brieven gege
ven,. Morgen is het juist vijf en
vijftig jaar geleden dat de encycliek
„Rerum Novarum" van Paus Leo
Kill verscheen, die zooveel heeft
bijgedragen om het aanschijn der
wereld van de arbeidersklasse ten
goede te veranderen, jfceftig jaar
later zond Pius XI zyn „Quadra-
gestmo Anno" de wereld in, een mo
derne aanvulling, een nadere uit
werking, preciseering en praktische
toepassing van de beginselen, door
Leo Xin uiteengezet. Iedereen weet,
dat de Katholieke Kerk altijd en
overal in heel haar geschiedenis op
de bres heeft gestaan voor de ver
drukten. Heit lijkt ons goed hieraan
nog eens te herinneren, omdat juist
ln deze verkiezingsdagen vooral de
communisten en socialisten doen
alsof zy alleen opkomen voor de
rechten der arbeiders. Ook in het ur
gentieprogram der Kath. Volksparty,
dat wy in zijn geheel in ons blad
afdrukten, wordt aan de versterking
en vernieuwing der economisch-so-
clale grondslagen van ons volksle
ven zeer veel aandacht gewijd. De
katholieke arbeider kan er dan ook
van overtuigd zijn, dat zijn belangen
bij de Kath. Volksparty zeker niet
minder behartigd zullen worden dan
by die partyen, die er hoog over
opgeven, dat die belange# alleen bij
haar veilig zijn. Ook hierin zal de
ondervinding de beste leermeesteres
zyn. Reeds nu beginnen duizenden
arbeiders, die de communisten voor
hun wagentje wisten te spannen, in
te zien, hoe zij door de Waarheid en
de Eenheidsvakcentrale, die hen
stelselmatig tot staking ophitsen,
Worden bedrogen.
Wanneer wy nu. zoo kort
voor de verkiezingen, het
strydperk overzien, dan be-
grypen wy die kalme ze
kerheid, waarmee wij katholieken
den uitslag der verkiezingen tege
moet zien. Als wy ooit eens hebben
mogen twyfelen of oen eigen ka
tholieke organisatie wel noodtg was,
dan heeft Juist 'deze verkiezings
campagne aan allen twyfel een ein
de gemaakt. Het heele optreden van
de Party van den Arbeid heeft onze
meening, die wy reeds bij de geboor
te van deze partij neerschreven, dat
namelijk een katholiek zich hierin
o.l. niet kon thuis voelen, beves
tigd. Wie de verkiezingsmeetings
van de Partij van den Arbeid met
oog of oor volgde de K.R.O.
moest er- dezer dagen nog eens op
wyzen, welk een misbruik de Party
van den Arbeid van de radio maakt
met haar roode vlaggen, gebalde
vuisten, Internationale enz., twij
felde geen oogenblik meer, dat de
katholiek hier nooit aan zal gewen
nen. Ook wees haar optreden in de
richting van een party-dictatuur,
waarvan wy, zeker na vyf jaar bezet
ting, meer dan ooit afkeerig zyn.
Hoezeer het tyd werd, dat hieraan
reeds nu een eind kwam, bewees
wel het heengaan van den heer
Vorrink als regeeringsgemachtigde
ln algemeenen dienst, die tenslotte
meende overal zijn neus in te kun
nen en te mogen steken, wy heb
ben destyds, toen Vorrlnk's naam
ln de Arnold Meijer-affaire heirhaal-
deiyk genoemd werd, reeds geschre
ven, dat het laatste woord in het
kabinet hierover nog niet gesproken
was. zyn wy goed ingelicht, dan
zou, indien de heer Vorrink niet was
heengegaan, vrywel zeker, zelfs vlak
voor de verkiezingen nog, een der
ministers zyn ontslag hebben aange
boden, waarvan een kabinetscrisis
het gevolg had kunnen zyn.
Uit dit alles blykt, dat de Ka
tholieke kiezer, die op de
lijst der Katholieke Volks-
partij stemt, den veiligen
weg bewandelt. Wie daar nog een
oogenblik aan getwijfeld mocht
hebben, en de groote massa der
katholieken heeft dit- zeker niet,
geve gehoor aan den wensch van
het Episcopaat, zooals deze Zondag
1.1. nog eens duidelijk is uitgespro
ken.
Wy gelooven, dat het Episcopaat
niet duidelijker zijn wensch had
kunnen for'muleeren. Wy vinden
het daarom te betreuren, dat heit
praesidium van de Partij van den
Arbeid, waarin zooals bekend ook
een katholiek zitting heeft, ge
meend» heeft met een commentaar
Een zeer fraai ge
schenk ontving Ch ur-
chill een dezer da
gen van de goud
en zilverindustrie
in Nederland. Het
is een zilveren fre
gat, uitgerust met
razeilen, bezaan en
gaffeltopzeil. Het
schip rust Op een
zilveren standaard,
die op een coroman
delhouten voetstuk
is geplaatst. De zil
veren plaat, die op
dit voetstuk is
bevestigd, is versierd
met het Nederland-
sche wapen en dat
van Churchill, waar
tusschen de Engel-
sche tekst is aan
gebracht, die ver
taald luidt: De Ne
derlandsche goud
en zilverindustrie
vervaardigde di
schip als een bewijs
van haar dankbaar
heid jegens Mr.
Winston Churchill,
den grooten verdedi
ger der vrijheid.
De federatie goud
en zilver, waarin
alle fabrikanten,
grossiers, juweliers
en ambachtslieden
vereenigd zijn, heeft
met dit geschenk
bovendien de kracht
willen symbolisee-
ren, waarin een klein volk groot kan zijn. Het fregat verbeeldt zoowel de
roemrijke houding van onze oorlogsvloot in de Indische wateren, als de
groote reputatie van onze koopvaardij gedurende vele eeuwen.
Minister Byrnes heeft Maandag
op de conferentie te Parijs een
nieuw compromis-voorstel gedaan
voor de kwestie der Italiaansche
koloniën. Hij stelde voor, dat de
raad van ministers van buiten-
landsche zaken zelf de Italiaan
sche koloniën ond?r beheer zou
nemen voor het komende jaar,
waarna de zaak verwezen zou
kunnen worden naar den Voogdij
raad van UNO, indien de groote
vier dan nog geen oplossing ge
vonden hadden.
Bevla verklaarde de voorkeur te
geven aan het oorspronkelijke Ame-
rikaansche voorstel om de koloniën
onmiddellijk over te dragen aan den
Voogdijraad van UNO.
Molotov, die er den nadruk op
legde dat het prijsgeven van de
Russische aanspraken op het man
daatschap over Tripolitanië een
concessie was van de Sovjet-Unie,
deelde Byrnes mede, dat hij den
tijd wilde hebben om het voor
stel bestudeeren.
De Fransche minister van buiten-
Verwachting tot Woensdag
avond
Langzaam naar N.W. krimpen
de wind, meest matig ln het bin
nenland, tijdelijk nog krachtig
langs de kust. Na een tijdelijke
opklaring in den naeht, overdag
weer zwaar bewolkt met een en
kele bul. Zeer koud voor den tijd
van het Jaar.
Zon onder 20.24, Maain 19.48
4.50, Zon op 4.48. 10 Mel V.M.
Volgens Reuter heeft de Iraansche
premier Ghavam Soeltaneh willen
aftreden wegens het vastloopen der
onderhandelingen tusschen de cen
trale regeering en de afgevaardigden
van Aaerbeidsjan, maar hy heelt dit
tot dusver nagelaten op uitdrukke
lijk verzoek van den Sovjet-ambas
sadeur satsjikof.
De kans op burgeroorlog groeit,
aangezien de opstandelingen ge
wapend zouden zyn met mate
riaal, dat het Roode Leger hun
voor de ontruiming van Azer
beidsjan zou hebben gegeven.
Talrijke Sovjet-officieren zouden
in het Azerbeldsjaansche leger
dienst hebben genomen: Ghavam
had de ontbinding van dat leger
geëischt.
In het Lagerhuis heeft de onder
staatssecretaris van buitenlandsche za
ken Hector McNeil heden medegedeeld,
dat de Britsche en Amerlkaansche re
geeringen zijn overeengekomen mis
sles naar Griekenland te sturen om
toezicht uit te oefenen op de herzie
ning van de kieslijsten ter Voorberei
ding van het referendum over de
vraag: monarchie of republiek, dat
op 1 Sept. zal worden gehouden. De
houding van Frankrijk ls nog niet
bekend.
op de verklaring van het Episcopaat
te moeten komen.
Hoewel deze commentaar in uiterst
zachte termen gesteld is en o.l. van
katholieke hana moet zyn, doet het
toch pijn hier weer de conclusie te
zien getrokken, dat het stemmen op
de candtdaten van de Party van den
Arbeid niet door een verbod is
getroffen. Is de duidelijk uitgespro
ken overtuiging van het Episcopaat
dan nog niet voldoende? Wij weten,
dat eenlge Katholieken, aan wier
goede trouw wij niet twijfelen, ln
de Partij van den Arbeid zit
ting hebben, maar wy zouden
toch willen vragen, of het niet-
gehoor geven aan den wensch
der bisschoppen wel ln over
eenstemming te brengen is met den
waren sensus catholicus. Wij weten,
dat deze katholieken, die er 'zelf van
overtuigd zijn, dat zij met een e x-
periment bezig zijn, nieuwe we
gen willen gaan. Wij gelooven dat
zij, spoedigermisschien dan zij zelf
nu nog verwachten, zullen bemer
ken op den verkeerden weg te zijn.
Voor den Katholiek staat het
roode sein van de Party van den
Arbeid op onveilig.
Veilig staat voor hem slechts 't
sein van de Katholieke Volkspartij.
Daarom kan hij 17 Mei a.s. rustig
zijn stem uitbrengen op no. 1 van
lijst 2.
Op deze wijze zal hij om nog
maals de woorden van het Epis
copaat te herhalen niet alleen
de belangen van den godsdienst en
de goede zeden dienen, maar ook
het welzyn van ons dierbaar va
derland.
Een groote groep van uitsluitend
te Batavia woonachtige ingezetenen
heeft een oproep gericht tot de
kiezers van Nederland, onder den
titel „wy roepen u uit Indlë, uit
Indië in nood". De oproep gaat ver
gezeld van lysten met ruim 4000
handteekeningen van personen en
is toegezonden aan den voorzitter
van de Tweede Kamer. Voor het
zetten der handteekeningen was
slechts anderhalve dag beschikbaar.
Aan dezen oproep ls het volgende
ontleend:
„Wy bezweren u, u deugdelijk te
bezinnen waórom het by de Kamer
verkiezingen gaatde hoogste be
langen van Indië en Nederland bel
de en te zamen staan op het spel
Wij verklaren u, dat de wil van de
z.g. „republikelnsche regeering"
niet ls de stem van Indië, niet
de stem van Java of van Sumatra.
Gy weet het niet en wij verklaren
u, dat van uit het nlet-bevrijde
Java en Sumatra geen enkele stem
kan spreken, niet één noodkreet tot
u en ons kan doordringen. Wij roe
pen u: laat u niet misleiden of in-
timideeren door de zelfverheer-
lijkende, opgeschroefde beweringen
en leuzen der z.g. nationalisten:
hetgeen gij veelal van die zijde hoort
ls het spreekkoor van extremisten,
niet dé zucht van het naar rust en
orde en bescherming snakkende
verreweg grootste deel der bevol
king.
Wij doen u weten, dat de „on
derhandelingen" van de Neder-
landsche enIndische Regeerin
gen met feiteiyke vertegenwoor
digers der „Republikelnsche re
geering" niet werden gevoerd
na openiyk overleg en met
instemming van de niet-„repu-
blikeinsche"' bevolkingsgroepen.
De oproep geeft verder aan, dat
de maat thans vol ls en dat talloos
zijn de incidenteele of voortgezet
te aantastingen van de waardigheid
van den Nederlandschen Staat. De
oproep zegt dan verder:
Gy moet weten en er van door
drongen zyn, dat het belang van
Indië en Nederland, beide en te
zamen, dringend eischt een Regee
ring: a. die erkent, dat geen mo-
gelykheid bestaat tot vormen van
een oordeel aangaande de werkeiy-
ke politieke wenschen en verlan
gens van de bevolkingen van Java
en Sumatra vóór en aleer in de
binnenlanden rust en orde zyn her
steld en een einde is gemaakt aan
de alles-overheerschende terreur en
intimidatie; b. die, gedragen door
het bewustzyn de groote meerder
heid van de bevolkingen van Ne
derland èn van Indlë achter zich
te hebben, met nationale zelfbe
wustheid by de Regeeringen der
Geallieerden op de bres staat by
de verdediging van de eer van den
Nederlandschen Staat.
wy moeten om der wille van
Indië-zelf ons verzetten
tegen gevaarlyke overschat
ting der revolutlonnaire beweging
met haar sterke extremistische ter
reur en intimidatie.
WIJ roepen u, behoedt en behoudt
Nederland en Indië,' Oost en West
te zamen."
De Limburgsche kamer van het
Byzonder Gerechtshof te 's-Herto-
genbosch heeft uitspraak gedaan in
de zaak tegen M. V. graaf de Mar
chant et d'Ansembourg, voormalig
commissaris der provincie Limburg,
ex-districtslelder der N.S.B. in die
provincie, ex-byzondere gemachtigde
van Mussert en ex-hoofdraadsheer
der N.S.B.
Het Hof achtte de Marchant et
d'Ansembourg schuldig aan het
voortgezette misdrijf van opzettelij
ke hulpverleening aan den vUand ln
tijd van oorlog. Het veroordeelde
hem tot vijftien Jaar gevangenis
straf met levenslange ontzetting uit
belde kiesrechten en met recht van
cassatie.
Tegen hem was de doodstraf ge-
elscht.
Zwitserland heeft
de zwarte markt
in horloges in
Duitschland alles
behalve om zeep ge
bracht. De dagen, dat
de Amerlkaansche sol
daten hun „Mikkte
Muts"-uurwerkjes voor
l.OOo dollar konden
verkoopen, zijn voorby.
Te veel er van zyn het
land binnengestroomd
via de Zwltsersche
grenzen.
De voornaamste
klanten waren steeds
de Russen en het was
een oude mop van de
Amerlkaansche solda
ten te Berlijn om te
zeggen: „Laten we de
Sovjet-ambassade eens
opbellen en vragenvhoe
laat het is".
Maar de beste mop
is die van den Yankee,
die een zonnewijzer
ïan een Rus verkocht,
zy kwamen elkaar op
een morgen ergens in
Beriyn tegen en Iwan
vroeg onmiddeliyk aan
Joe;
„Wil je je horloge
vorkoopen?"
„Ik heb geen horlo
ge," antwoordde Joe.
Iwan rolde trotsch
zyn mouw op.
„Kyk", zei hy, „ik
heb er vier". Inderdaad
zy waren er en zy tik-
ten van zyn pols tot
bijna aan zyn elleboog
toe. Joe keek eens vlug
op het meest nabijzijn-
de horloge en zag, dat
het elf uur was.
Hy liet een stok
zien, waarmee hy
zwaaide en zei: „Iwan,
ik kan je door middel
van dezen stok zeggen
hoe laat het is en ik
hoef hem niet eens op
te winden".
„Laat eens zien", zei
Iwan.
Hy stak den stok ln
den grond en zag hoe
de schaduw zou vallen.
Toen trok hij een
cirkel en nummerde dien
als een klok met de
cyfers een tot twaalf,
er zorg voor dragende,
dat het getal elf kwam
te staan waar hy wist,
dat de schaduw zou
vallen.
Hy keek eens naar de
felle zon en zette toen
de punt van zijn stok
binnen ln den cirkel.
„Mijn zonnestok zegt,
dat het elf uur ls, hoe
laat heb JIJ het".
„Iwan hekeek zijn
vier horloges eens cri-
tisch en antwoordde
bedrukt: „Elf uur, zeg,
dat ls een goede klok.
Ik geef Je er duizend
mark voor".
Joe gaf hem den stoè
en wandelde weg, 100
dollar rijker. Hij hoop'-
te, dat de zon achter
een wolk schuil zou
gaan totdat hij 'n paar
blokken van Iwan af
zou zyn.
landsche zaken Georges Bldault gaf
nog steeds de voorkeur aan een Ita»
liaansch "mandaatschap.
Voorts deelde Byrnes de vergadering
mede, dat hij Instructies had gegeven
aan generaal Lucius Clay om aan den.
Geallieerden toezichtsraad ln Berlijn
voor te stellen een commissie van de
vier mogendheden ln te stellen om
de ontwapening van Duitschland ia
alle vier de zones te onderzoeken.
Zulk een onderzoek zou de door Mo
lotov naar voren gebrachte bezwaren
tegen een verdrag van wederzijdschen
bijstand gedurende 25 jaar wegnemen.
Ook de internationalisatie van
Triest kwam weer ter sprake. Zoowel
Byrnes als Bevin verklaarde, dat zij
het Fransche voorstel, waarbij Triest
en een klein deel van Istrlë aan Italië
zouden blijven, als basis van onderhan
delingen zouden willen aanvaarden.
Doch Molotov was heftig gekant tegen
dit voorstel. De zitting werd verdaagd
tot Dinsdag 11 uur.
De verkiezingsdienst van hek
A.N.P. deelt mede:
Het aantal stemgerechtigden
voor de verkiezing van leden
der Tweede Kamer, welk»
verkiezing 17 Mei wordt gehou
den, bedraagt voor het geheele
land 5.229.927.
By de verkiezingen voor da
Tweede Kamer in 1937 was het
aantal kiezers 4.462.859. waarvan
toen 4-212.903, zijnde 94.40 pet. aan
de stemming hebben deelgenomen.
Bij de verkiezingen voor de Pro
vinciale Staten, gehouden in April
1939, bedroeg het aantal stemge
rechtigden voor het geheele land
4.623.414.
De gemeente met het grootste
aantal stemgerechtigden is Amster
dam, met 493.711 personen. De ge
meente met het kleinste aantal
stemgerechtigden is Ritthem, in da
provincie Zeeland, met 75.
De Biizondere Raad van Cassatie
te Den Haag behandelde Maandag do
zaak tegen den voormallgen presi
dent van het Vredegerechtshof, dr.
J. H. Carp, die door het Byzondef
Gerechtshof te 's-Gravenhage waa
veroordeeld tot 18"jaar gevangenis
straf wegens opzettelijke hulpverlee
ning aan den vyand in tyd van oor
log.
De advocaat-fiscaal, mr. Lange-
meyer,concludeerde tot vernietiging
van de sententie van het Bijzonder
Gerechtshof en tot veroordeeling vaa
den requirant tot een gevangenis
straf van 12 jaar.
Maandag is de eerste nieuwe Hol
landsche maatjesharing, na een on
derbreking van 7 jaar, aan den af
slag te Vlaardingen verhandeld. Voor
deze eerste lading werden orfgekentt
hooge prijzen betaald. De kwaliteit
is voor den tyd van het jaar goed
te noemen.
Op den dag der verkiezingen zul
len in Haarlem aan de volgende
adressen inlichtingenbureaus zijn
gevestigd:
Jansstraat 49 (hoofdbureau) tei,
10307; Zoetestraat 12; JeugdgebouW
TeilerpleinParochiehuis VVester
gracht Zaanenstraat 18, tel. 13383;
Spaarne 91, tel. 11551; Rijksstraat
weg 365, tel. 23500; Domi, Zand-
voorterpad; Bibliotheek naast do
kerk, Kleverparkweg; De Burcht,
Tugetystraat 3.
Op deze bureaus worden alle ge-
wenschte inlichtingen over de ver
kiezingen verstrekt, kunnen aan
vragen tot hulpverleeiüng worden in
gediend en kan ook voor zieken en
gebrekkigen auto-vervoer op dei»
stemmingsdag worden aangevraagd.
