Prof.Romme, strijdbare figuur
Ideale dag" gezocht
Laatste appèl
NIEUWE INSTRUCTI EG REN S DER
NEDERLANDSCHE CONCESSIES
Onze uitslagendienst
Voor bonnenlijst
v__
Radio-rede van prof.
Schermerhorn
Slujting en opening
der Kamers
Tot hooM en hart
69ste JAARGANG No. 23545
DONDERDAG 16 MEI 1946
Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543' Pogtgiro 143480 Abonnementsprijs 30 cent per week
Dr. VAN MOOK:
„Fedeïatie" van Ned.-Ind. eilanden
met gecombineerde controle?
Het weer
Prof. mr. C. P. M. Romme
zie pag. 6
De zaak-Arnold Meyer
n
Over de stakingen
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Weet u nog, hoe wij in ja
ren der bezetting, toen de
Duitschers ons iedere poli
tieke uiting in, het openbare leven
hadden ontnomen, verlangd heb
ben naar den dag, waarop 't weer
mogelijk zou zijn in een vrij Ne
derland onze stem uit te brengen
om een parlement te kunnen sa
menstellen, dat weer geheel in
overeenstemming zou zijn met den
wil van ons volk? Over enkele uren
breekt die dag aan. In alle vrij
heid kunnen wij onzen kiezers
plicht uitoefenen. Maar die plicht
legt ons ook 'n groote verantwoorde
lijkheid op. Want wel is ons land
vrij, maar geestelijk en stoffelijk
tg er zóóveel verwqest, dat wij in
veel opzichten vaak van den grond
af zullen moeten gaan opbouwen.
Hoe dit zal geschieden is van
enorm groot belang. Zal het een
zoogenaamde revolutiebouw worden,
zoodat ons nationaal tehuis over
weinige jaren onbewoonbaar zal
blijken of zal het Nederlandsche
bouwwerk hecht gefundeerd en de
gelijk worden opgetrokken? Het
zijn deze vragen, die wij ons, be
wust van onze vèrantwoordelijk-
heid, moeten stellen.
Op ons, Katholieken, rust bij
dit werk van opbouw een zware
taak, niet alleen omdat wij door
ons aantal vanzelfsprekend een
groot aandeel in dén materieelen
opbouw zullen 'hebben, maar voor
al, omdat wij zoo veel kunnen bij
dragen voor den zedelijken op
bouw*
Als wij zien, welk een propagan
da sommige partijen moeten ma
ken, hoeveel leuzen zij moeten
uitdenken, wat voor beloften zij
moeten doen om een aan
hang te winnen, dan moeten wij,
Christenen, ons toch wel rijk ge
voelen met onzen godsdienst bij
het aanschouwen van de innerlijke
leegte vaak bij hen, die God niet
kennen of niet willen kennen.
Hieruit volgt echter de onont
koombare consequentie dat wij ons
dezen rijkdom waardig moeten
toonen, en ook anderen er deel
genoot van moeten maken. Wij
mogen dien schat niet te grabbel
gooien, maar moeten hem be
schermen en veilig stellen. Het
^gaat dus om het behoud en het
doen beleven van dë zedelijke nor
men; het behoud en het beleven
van den godsdienst en de daaruit
voortvloeiendeconsequenties, de
christelijke beginselen,-waarop ook
het staatkundig leven gebaseerd
moet zijn. Wellicht is het nog
nooit zóó dringend noodzakelijk
geweest, hieraan vast te houden
als op dit oogenblik. Als men ziet,
hoe men, in een groot deel van ons
werelddeel alles doet om godsdienst
en zeden te onderdrukken of zelfs
uit te roeien, dan begrijpt men de
onrust en de waarschuwingen, die
wij uit den mond van Paus en Bis
schoppen juist in deze, dagen her
haaldelijk kunnen vernemen. Met
de vernietiging van het nationaal-
socialisme is 't gevaar voor Kerk,
goddienst en christelijke maat
schappij immers niet verdwenen,
want een ander gevaar, een an
dere ideologie, zeker niet minder
dreigend, heeft zijn plaats inge
nomen en zal er niet voor terug
deinzen met zoo mógelijk nog gro
ver middelen zijn doel te bereiken.-
Het is zeer wel mogelijk, dat in de
eerstkomende jaren reeds de be
slissing valt of Europa behouden
zal blijven voor de christelijke be
schaving of niet. En al is ons land
klein, den invloed, die van ons op
andere staten kan uitgaan, mogen
wij niet onderschatten.
Daarom moeten wij katholieken
ons hecht aaneensluiten om sterk
te zijn wanneer de gevaren, waar
van de symptomen reeds nu met
den dag duidelijker vallen te con-
stateeren, ook onze grenzen zullen
naderen.
Dat is' geen fictie verdedigen,
zooals „Het Parool" gister
avond in een commentaar op
de verklaring der bisschoppen be
weert.
Het Episcopaat treedt door dit"
„ingrijpen", zooais het blad sugge
reert, in den pajrtijHtrijd geens
zins de saneering van de staatkun
dige verhoudingen in Nederland in
den weg, zooals het blad eveneens
sohirijift, maar het ziet scherper de
gevaren, die de wereld ten óók ons
land bedreigen en stelt de belangen
van godsdienst en zedelijkheid hoo-
Evenals zulks vroeger gebruikelijk was, zullen wij ook Vrijdag
avond de binnenkomende verkiezingsuitslagen bekend maken.
De ruimte voor onze bureaux aan de Smedestraat is wat krap
en daarom zullen wij ook aan het gebouw van „De Spaarnestad" aan
de Nassaulaan op groote borden voor ieder duidelijk'zichtbaar de
resultaten publiceeren. Ditmaal zal vroolijke'muziek ten gehoore
worden gebracht, waarnaast de van onzen verkiezingsdienst
binnenkomende uitslagen door de microfoon zullen worden
opgeroepen.
Ten geriep van onze vele lezers in Haarlem-Noord, zullen ook
aan het gebouw van den R.K. Landarbeidersbond aan de
Zaanenlaan bij de Lidwinakerk op verlichte borden regelmatig de
uitslagen worden gepubliceerd. Ook hier muziek en de stem van
een omroeper. In de etalages van ons agentschap aan den
Binnenweg 31 te Heemstede en de drukkerij Van Deursen te
Zandvoort kan men ook het verloop van de verkiezingen volgens
onzen verslagdienst volgen.
De abonné's worden verzocht onze bureaux en ook de drukkerij
„De Spaarnestad" Vrijdagavond niet op te, bellen, daar anders de
uitslagendienst te zeer belemmerd wordt.
v
Van Mook, die zich optimis
tisch heeft uitgelaten over
evéntueele heropening der on
derhandelingen met de Indo
nesiërs, verklaarde vandaag,
volgens U. P., dat hij de toe
komstige regeling zag als een
soort „federatie" van de Ne-
derlandsch-Indisohe - eilanden
met een algeheele gecombineer
de Nederlandsch-Indonesische
controle.
Hij aeide, dat de uitgesproken
wensobeh van het volk een beslis
sende factor zouden zijn in de ge
bieden, waar de „republiek" zou
worden erkend en een .bepaalde
mate van plaatselijke autonomie
toegestaan. Gevraagd naar zijn
meening, of autonomie de bevoegd
heid tot het zich terugtrekken uit
de „federatie" zou insluiten, ant-
Verwachting tot Vrijdagavond:,
Licht bewolkte of heldere,
koude nacht. Overdag weer half
of zwaar bewolkt met enkele
buien. Weinig wind. Iets warmer
dan vandaag.
Zon onder 20K28. Maan 20.57
5.09. Zon op 4.45. Vandaag V.M.
ger, omdat juist zonder deze er
geen sprake kan zijn van gezond
making der staatkundige verhou
dingen.
„Het Parool" moge verder gerust
zijn. Het behoeft heusch niet aan
te komen, zooals het, overigqns wei
nig origineel, gisteravond wederom
doet met het grapje van de katho
lieke geitenfokvereenigingen. Juist
na den oorlog is er op vele gebie
den een zeer gelukkige samenwer
king met andersdenkenden tot
stand gekomen en wij zien niet in,
waarom deze samenwerking niet
zou kunnen worden voortgezet en
uitgebreid. En ten slotte moge „Het
Parool" er van verzekerd zijn, dat
&ls onverhoopt nog eens een vijand
zloh aan ons vaderland mocht ver
grijpen, de Bisschoppen en met hen
alle goede katholieken wederom
vooraan op de bres zullen staan om,
niet minder dan de schrijver in
„Het Parool" de groote verzetsman
Pleter 't Hoen dit in de afgeloopen
oorlogsjaren heeft gedaan, met alle
krachten de nationale zaak te ver
dedigen.
Het Episcopaat heeft Zondag ji.
in niet mis te verstane bewoordin
gen ieder katholiek op zijn plicht
gewezen. Naar de overtuiging der
Bisschoppen worden de belangen
van godsdienst, zeden en vaderland
het best gewaarborgd door de Ka
tholieke Volkspartij. Onze katho
lieke voormannen hebben het pro
gram der partij, ook in ons blad,
van alle kanten belicht en hun
plannen om dit program ook inder
daad te verwezenlijken, uiteengezet
Een ieder kenne nu zijn plicht.
Het is ons laatste appèl.
Stemt no. 1 van lijst 2 en onze
overwinning is zeker.
•woordde Van Mook/dat hij er zeker
van was, dat geen enkel gebied zich
zou terugtrekken, omdat dit uit
sluitend in eigen nadeel zou zijn.
Hij baseerde zijn uitingen op het
inzicht aan beide zijden, dat de tot
nu toe bereikte resultaten weer te
niet zouden worden giedaan, als de
huidige impasse blijft voortduren.
Van Mook deelde verder mede,
dat hij thans precies de bevoegd
heden van zijn mandaat wist en
dat hij bezig was een definitieve
regeling op te stellen op de basis
van zijn nieuwe instructies, die
naar zijn meening de grens der
Nederlandsche concessies inhouden.
Na uit Soerakarta in Batavia te
zijn teruggekeerd, heeft Sjahrir
bevestigd, dat hij gedurende zijn
reis naar Midden-Java Sóekamo
niet had ontmoet. Een voltallige
,,kabinets"-zitting zal waarschijn
lijk de volgende week in Batavia of
Djokjakarta worden gehouden.
Het Is eigenlijk 'n
overbodigheid.
Prof. Eomme aan
onze lezers te
presenteeren. Hij is de
meest omstredene on
der de lijsttrekkers van
de K.V.P., de meest
omstredene èn, naar
wij gelooven, de meest
strijdbare. Zeker is ïn
ieder geval, dat hij
niet in de laatste plaats
vanwege zijn strijdbaar
heid zoo omstreden is.
Over het Urgentie
programma van de K.
V. P. sprekend, stelde
hij ln zijn verkiezings
rede te Den Haag o.m.
vast, dat van humanis
tische zijde zoo dik
wijls de meening wordt
verkondigd, dat de za
ken van belang alle op
sociaal-economisch ter
rein liggen en dat de
diepere beginselen bij
de actueele hier te
voeren politiek geen
rol zouden spelen. Het
ls Prof. Romme toever
trouwd de materialis
tische ketterij, die aan
déze opvatting ten
grondslag ligt, te weer
leggen. Want heel zijn
politieke werkzaamheid
was steeds doortrokken
van de tegenoverge
stelde overtuiging, welke hij ver
dedigde, men zou haast zeggen: als
een Paulus te pas en te onpas.
Hoe vocht en vecht hij niet voor
den God erkennenden staat! Zonder
de erkenning van God vormt de
moraal op haar best een aantal
leefregels, waaraan het wel practlsch
ls, zich te houden. Maar waarvan
men hoe kan het anders, wanneer
het toch maar practlsche leefregels
zijn? o, zoo gemakkelijk zal af
wijken.
Prof. Romme ls de onvermoeide
strijder voor de diepste beginselen,
die het maatschappelijk leven bë-
heerschen en als eenige een stabiele
maatschappelijke orde mogelijk ma
ken. Een man, die bij alles zijn ge-
loof vooropstelt, een man, die du
consequenties van zijn geloofsover
tuiging op maatschappelijk gebied
streng, dóór gedacht heeft en vurig
propageert.
Maar een politicus; hij beseft ook
wat het kiezen van de juiste mid
delen waard is en wéét deze te
kiezen. Hij kam terugzien op een
veeljarige pohtieke practijk. Nog pas
vijf en twintig Jaar zetelde hij reeds
in den Amsterdamschen gemeente
raad.
Hij ls lijsttrekker ln de kieskrin
gen Haarlem, Den Helder, Leiden,
Dordrecht en Middelburg. De katho
lieke kiezers ln die kringen zullen
het een voorrecht achten, op hem
hun stem te mogen uitbrengen.
Naar „De Gelderlander" meldt,
zal de zaak Arnold Meyer 12 Juni
a.s. voor het Bijzonder Gerechts
hof te Den Bosch Voorkomen.
Japansche oorlogsmisdadigers staan terecht. In het gebouw
van het ministerie van oorlog te Tokio zal op 3 Juni a.s. het
proces tegen Japans voornaamste oorlogsmisdadigers een aan
vang nemen. Dezer dagen vond de beschuldiging plaats. In
de beklaagdenbang (links boven) de 26 beklaagden
Grillig weer kan de
oorzaak zijn, dat de
binnenkort te- hou
den proef met atoom
bommen bij de.Bikini-
Atol een gok worden,
waarmee verscheidene
millioenen dollars ge
moeid zijn.
Meteorologen doen
hun best om ln de eer
ste twintig dagen van
Juli „een idealen dag"
te vinden, waarop alle
omstandigheden gun
stig zijn voor waarne
ming van de explosie
en voor de fotografi
sche en wetenschappe
lijke bestudeering daar
van. De opschuiving
van de proeven van
Mei naar Juli betee-
kent, dat zij gehouden
zullen worden in de
eerste periode van de
zomermaanden ln den
centralen Stillen Oce
aan, hetgeen dk&rom
meteoreologen zorgen
baart, omdat de Ame-
rikaansche weerdes-
kundigen niet volko
men op de hoogte zijn
met dit gebied, dat ln
1944 op de Japanners
veroverd werd.
Aan de volgende twee
voorwaarden moet de
„Ideale dag" voor het
afwerpen van de bom
en voor het verkrijgen
van goede resultaten
bij de wetenschappelijke
waarneming voldoen:
De wind moet tot op
een hoogte van 18.000
meter oostelijk zijn.
Voor de proeven
I mei atoombom J
Er moet goed zicht
aijn met slechts een
dunne laag van stapel
wolken.
De wind uit Oostelij
ke richting is noodig
om de luchtmacht do
gelegenheid te geven,
het tracé te kunnen
volgen en een studie te
maken van de groote
radioactieve wolken
massa. die als een pa
raplu zal hangen bo
ven Bikini, zooals dit
ook het geval was bij
de ontploffingen in
Nieuw-Mexico, Hiroshi
ma en Nagasaki.
Indien de wind wes
telijk is bij het vallen
van de bom, bestaat
de mogelijkheid, dat
deze wolk zal breken,
waarbij een gedeelte
naar het Oosten en het
andere gedeelte naar 't
Westen drijft, zoodat
gevaar voor bewoonde
gebieden en passeerende
schepen kan ontstaan.
Uitgebreide voorzorgs
maatregelen worden ge
troffen om te voorko
men, dat geheimen over
het experiment uitlek
ken en aan de mari
niers, die de wacht heb
ben, is opdracht gege
ven, onmiddellijk te
schieten.
De veiligheidsmaat
regelen worden lederen
dag verscherpt. De aan -
komst van de bom zelf
zal absoluut geheim
gehouden worden, want
zelfs de grootte en de
vorm van het projec
tiel zo den een waar
devolle Inlichtingen zijn
voor een land, dat er
op uit is achter het ge
heim te komên. (A. F.)
Hedenavond 9.10 uur zal minis
ter-president prof. ir. W. Scher
merhorn voor de beide zenders van
Hilversum zich in een radio-rede
tot het Nederlandsche volk richten
en daarbij de zeeliedenstakingen in
Rotterdam en Amsterdam bespre
ken.
In het bijzonder zal de minister
president zich richten tot de sta
kende arbeiders.
Verschenen _is een Koninklijk Be
sluit, waarbij een aantal data zijn
vastgesteld met betrekking tot de
plechtige bijeenkomsten van bet
parlement na de verkiezingen voor
de Tweede Kamer en betreffende de
verkiezing en candidaatstelling van
leden der Eerste Kamer. De Tweede
Kamer zal worden ontbonden met in
gang van Maandag 3 Juni, de Eerste
Kamer met ingang van Maandag 23
Juli.
De tegenwoordige zitting der Sta-
ten-Gqperaal zal in vereenlgde ver
gadering worden gesloten Zaterdag
1 Juni, 3 uur, namens H„ M. de Ko
ningin door den minister van Bin-
nenlandsche Zaken.
De eerste samenkomst van de bui
tengewone zitting van de (oude)
Eerste Kamef en de nieuwe Tweede
Kamer zal geschieden in vereenigde
vergadering Dinsdag 4 Juni. De
minister van Btnnenlandsche Zaken
zal namens H. M. deze zitting
openen.
De verkiezing van leden der Eerste
Kamer zal geschieden Vrijdag 12 Juli,
de candidaatstelling Vrijdag 21 Juni.
De sluiting van de buitengewone
zitting van de (oude) Eerste en de
nieuwe Tweede Kamer zal 20 Juli
geschieden door den minister van
Btnnenlandsche 'Zaken.
De nieuwe zitting van de belde
nieuwgekozen Kamers zal in veree
nlgde vergadering worden geopend
Dinsdag 23 Juli.
Talent en vlijt zijn de voor
waarden voor alle grooten.
Hebt gij dooruw gaven en
arbeidskracht goed te gebrui
ken u in het leven omhoog en
vooruitgewerkt, waak er dan
voor niet grootsch te worden.
De deftigste menschen zifn
vaak de eenvoudigste.
