DE KABINETSFORMATIE
Voorloopig geen suikerbon
Ernstige atmosfeer in
Batavia
Nieuwe
krachtmeting
I
ZalSjahrir deze week aftreden?
De opdracht aan
dr. Beel
Tot hoofd en hart
Onze uitslagendienst
Direct gevolg van havenstakingen
69ste JAARGANG No. 23555
DINSDAG 28 MEI 1946
Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543 Postgiro 143480 Abonnementsprijs 30 cent per week
Bij kinderen geldt vaak het
recht van de grootste en de
sterkste. Als wij rondom ons
zien, dan schijnt het in de
wereld altijd zoo te moeten
gaan, dat de grooten de kiel'
nen slaan. j
Wmm
Mr. Slamet, die een tegenstan
der is van de huidige politiek in
Indië en die er van overtuigd is
dat het land op deze wijze door
de extremisten verscheurd
wordt, is onlangs uit Indonesië
in ons land aangekomen. Giste
ren werd hij in audiëntie door
Kardinaal de Jong ontvangen.
Mr. Slamet, hij zijn aankomst
aan het paleis te Utrecht
Het weer
Koningin stelt pand ter
beschikking
Z. E. minister L. J. M. Beel te
Soestdijk, waar hij Maandag
morgen van H. M. de Koningin
de opdracht ontving een kabinet
te formeeren
Suggesties van Van der
Goes van Haters
K.L.M. per 1 Juli dagelijks
naar Bazel
Stopzetting der Duitsche
herstelbetalingen
In Amerikaansche zone
Geen nieuwe
concessies
Sproeiapparaat tegen
coloradokever
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Wie de verkiezingen van Woens
dag a.s en bagatelle zou ne
men, onderschat de beteeke-
nis der Provinciale Staten.
In een vorig artikel hebben wij uit
eengezet, welk een belangrijke taak
op de Staten rust als kiescollege voor
de Gedeputeerde Staten, die met het
dagelijksch bestuur der provincie
belast zijn. Een andetre, niet minder
verantwoordelijke taak is eveneens
in handen gelegd der Provinciale
Staten: het kiezen van leden voor
de Eerste Kamer. En nu moge de
Eerste Kamer zich misschien niet in
zoo'n groote belangstelling verheu
gen als de Tweede Kamer, onze
eigenlijke „volkskamer", een ieder
ziet in, en het is ook dikwijls genoeg
f:ebleken, dat de E.K. een zeer groo-
en invloed kan hebben op den al-
gemeenen gang van zaken in het
politieke leven, en wel in het bij-
inder op het beleid der regeering.
e verkiezingen voor de Tweede Ka
mer hebben ons het grootst aantal
zetels opgeleverd; deze voorsprong
moet ook in de Eerste Kamer duide
lijk tot uiting komen. Want niets
zou meer fnuikend zijn voor den
arbeid van een nieuw kabinet, dan
een Eerste Kamer, die in samenstel
ling aanmerkelijk zou verschillen met
de Tweede Kamer.
In tegenstelling tot de leden der
Tweede Kamer, die telkens voor vier
jaar rechtstreeks worden gekozen,
duurt de zittingsperiode der Eerste
Kamer zes jaar. Om de drie jaar
treedt de helft der leden echter af.
Tengevolge van het feit, dat de zit
tingsduur langer is, en ook, omdat
het „getrapte" verkiezing is, wordt
vaak verondersteld, dat de Eerste
Kamer niet zoo duidelijk een af
spiegeling is van de juiste politieke
verhoudingen. Er is in vroeger jaren
dan ook herhaaldelijk heftig over ge
discussieerd of het niet beter was
de Kamer maar af te schaffen Op
aandrang van de Belgen in 1815 in
gevoerd, voornamelijk om een soort
Hoogerhuis te hebben voor de aristo
cratie, is er in den loop der jaren
een groote wijziging gekomen in de
samenstelling. Tot 1917 was slechts
de ambtelijke en geldaristocratie ver
kiesbaar, zoodat inderdaad de Eer
ste Kamer toen fungeerde als rem
tegen den toenemenden volksin-
Vloed. Sinds de eischen voor het
passieve kiesrecht voor beide Kamers
echter gelijk werden is het verschil
tusschen beide takken der Volksver
tegenwoordiging gaan afnemen.
Juist hierom werd evenwel door
velen geageerd voor afschaffing, om
dat zij zoo langzamerhand den schijn
wekte een copie, of een doublure te
worden van de Tweede Kamer.
Toch ligt er wel degelijk verschil
in haar wijze van werken.
Scheppen is niet de taak
der Eerste Kamer; de actie
gaat uit van de Tweede Kamer. De
Eerste Kamer toetst de door de
Tweede Kamer aangenomen ontwer
pen aan het algemeen belang. En
het gebeurt niet zelden, dat haar
meening hierover een andere is dan
die der T.K., tengevolge waarvan een
wetsontwerp door haar kan worden
afgewezen. Zoo ziet men, dat de
Eerste Kamer, afgezien van haar al-
of niet-wenschelijkheid, een zeer
groote politieke heteekenis heeft.
Onze politieke tegenstanders heb
ben dit dan ook duidelijk ingezien. De
communisten weren zich geducht en
laten niet na, er op te wij
zen, dat, mede ook voor de komende
gemeentepolitiek, juist hij de ver
kiezingen voor de Prov Staten het
een in het andere grijpt. En het
„Parool" dat de sterke positie der
katholieken met leede oogen ziet en
op allerlei wijzen ons succes afbreuk
tracht te doen, schrijft: „er is nog
wel geen sprake van een doorbraak
door het front der katholieken, maar
er is een gestuite opmarsch en er
zijn op sommige plaatsen flinke deu
ken". Er blijkt uit, hoe gespitst men
is op het resultaat van de verkie
zingen van 29 Mei.
De katholieken, die zich zoo flink
hielden hij de Tweede Kamerverkie
zingen, moeten hun positie niet al
leen handhaven, maar nog verbete
ren. Dit is mogelijk, want de aanwas
onzer kiezers, tengevolge van de
grootte onzer gezinnen relatief
grooter dan die van vele andere
groepen, liad ons een nog grooter
aantal stemmen kunnen verschaffen.
Daarom moeten wij ons nog meer
inspannen. De belangrijke taak, die
de Prov. Staten hebben, eischt, dat
de katholieken hierin zoo sterk mo
gelijk vertegenwoordigd zijn.
Wanneer ieder katholiek zijn plicht
doet door te stemmen op de katho
lieke lijst, zullen 'de verkiezingen
voor de Prov. Staten een nieuwe
overwinning brengen aan de Kath.
Volkspartij.
Na de triomphen op oorlogsterrein
zal de Jeep waarschijnlijk een vreed
zamer bestemming krijgen. Er zal
namelijk een aantal jeep3 ter beschik
king worden gesteld van den land
bouw. Het aantal is voorloopig nog
DsperKc.
smsSw
Verwachting tot Woensdagavond:
Bewolkt weer met plaatselijk
enkele buien. Hier en daar ver
gezeld tun onweer. Wind' uit
Zuidelijke richtingen, iets koeler.
Zon onder 20.44. Maan 3.56-18.58.
Zon op 4.29. N.M. 30 Mei.
H.M. de Koningin heeft heit haar
toebehoorende pand aan het Korte
Voorhout te Den Haag ter beschik
king gesteld van het Centraal Bu
reau Oorlogsslachtoffers, ten be
hoeve van den repatieeringsdienst
Hemelvaartsdag 19.15 uur zal mevr.
Patricia van Delden een radiotoespraak
houden over de Amerikaansche belang
stelling voor ons land.
'i-WX
Jhr. mr. M. van der Goes van
Naters (Partij van den Arbeid)
heeft in een interview met een
correspondente van Associated Press
verklaard, dat hij een coalitie tus
schen de Katholieke Volkspartij en
de Partij van den Arbeid als de
eenige mogelijkheid ziet. Hij achtte
het zelfs niet uitgesloten, dat de
heer Beel, de nieuwe formateur,
zich tot ex-premier Schermerhorn
zou wenden en hem de taak van
formateur zou aanbieden, met het
oog op de voortzetting van de poli
tiek, zooals die werd gevoerd door
de vroegere regeering. De Partij van
Zooals bekend, is ons land in de
laatste maanden voor zijn suiker
voorziening geheel aangewezen op
invoer. De stakingen in de havens
in Rotterdam en Amsterdam heb
ben er toe geleid, dat groote hoe
veelheden aangevoerde ruwe suiker
niet konden worden gelost. Of
schoon hierin de laatste week een
wijziging is ingetreden, heeft de
staking reeds te lang geduurd om
het suikerrantsoen onverminderd
te kunnen handhaven. Daarbij is
inmiddels nog gekomen de staking
in de Wester Suiker Raffinaderij
te Amsterdam, zoodat thans van
een regelmatige suikervoorziening
geen sprake meer kan zijn.
Men moet er dan ook rekening
mede houden, dat na den loo
penden bon voorloopig geen bon
voor consumptiesuiker zal kun
nen worden aangewezen. Het
publiek wordt dringend aan
geraden met de suiker, welke het
thans nog ter beschikking heeft,
uiterst zuinig te zijn. Door
den consumentenbon te laten
vervallen, hoopt men in staat te
zijn de voorziening van de in
dustrieën nog zoo lang mogelijk
in stand te houden. Er bestaat
dus kans, dat de voorziening van
het publiek met jam en andere
producten op den jambon, ver
snaperingen e.d. voorloopig niet
te zeer zal stagneeren.
De K.L.M. is voornemens met in
gang van 1 Juli a.s. een. dagelijk-
schen vliegdienst op Bazel te ope
nen.
den Arbeid, verklaarde hij, zal zich
onder alle omstandigheden houden
aan de volgende drie punten: voort,
zetting van de Indonesische politiek,
nationalisatie der Nederlandsche
Bank en plan-economie, hoewel op
minder strenge basis dan tot nog
toe.
Hij gaf toe, dat er van den kant
van de Partij van den Arbeid geen
pogingen zouden worden gedaan
om in oppositie te gaan, tenzij zij
hiertoe zou worden gedreven
door de houding der katholieken.
Vooral ook omdat dit een misluk
king van hun Indonesische politiek
zou beteekenen hetgeen het laatste
is wat zij wenschen. In het bijzon
der met het oog op het prestige dat
Schermerhom geniet in Britsche
en Belgische Labourkringen zou het
volgens hem aanbeveling verdie
nen, wanneer Schermerhorn het
premierschap op zich zou nemen.
Uiteindelijk voorziet hij een kabi
net van 6 katholieken en 6 leden
van de Partij van den Arbeid, met
wellicht 4 deskundigen.
Naar A. P. verder verneemt, zal
dr. L. J. M. Beel pogingen in het
werk stellen een linksch-katholiek
kabinet te vormen.
Luit.-gen. Claij, plaatsvervangend
militair Gouverneur van de Ameri
kaansche zone, heeft Zondag ver
klaard, dat de V.S. de levering van
poederen en de ontmanteling van
fabrieken hij wijze van herstelbeta
lingen heeft stopgezet, teneinde de
economie van de Amerikaansche zone
veilig te stellen, in het geval, dat
de overeenkomst van Potsdam tot
het besturen van Duitschland als
een economische eenheid niet zou
worden nagekomen.
Het embargo op schadevergoedings
leveringen heeft betrekking op alle
eischers, maar treft vooral Rusland,
waarheen tot nu toe' de meeste goe
deren werden vervoerd.
De atmosfeer die in Batavia
heerscht is, volgens United Press,
een ernstige. Het optimisme is
momenteel zoowel aan Nederland
sche als aan Indonesische zijde
niet groot, daar het thans duide
lijk is, dat het laatste Nederland
sche aanbod voor de Indonesiërs
onaanvaardbaar is, terwijl het on
waarschijnlijk wordt geacht dat do
Nederlanders nog verdere conces
sies zullen doen. Sjahrir is van
daag naar Djokjakarta vertrokken
voor een laatste bijeenkomst met
het „kabinet."
Sjahrir verklaarde aan Uni
ted Press, dat de kwestie of hij
deze week te pjokjakarta al
dan niet zal aftreden afhanke-
kelijk is van een succesvolle
oplossing van de twee proble
men waar hü zich tegenover
gesteld ziet: 1. Verzekering van
de algeheele contröle over het
republikeinsche leger, dat in
sommige gedeelten nog altijd
onafhankelijk handelt, 2. zijn
bekwaamheid om den linker
vleugel te sussen zonder ge
noodzaakt te zijn personen in
het „kabinet" op te nemen,
die bij de uitvoering van zijn
politiek niet zouden willen
samenwerken.
Sjahrir zeide dat indien hij af
zou treden, zijn waarschijnlijkste
opvolgers zouden zijn Soekarno,
die dan tevens het „president
schap" zou blijven bekleeden, of
„vice-president" Hatta. Hij gaf
echter toe, dat zijn aftreden de
oppositie in een positie zou kunnen
dwingen die ten gevolge zou heb
ben dat hem gevraagd zou worden
een nieuwe „regeering" te vormen,
gelijk dit reeds eenmaal geschiedt,
is.
Sjahrir, die het zelve op een
vriendschappelijke regeling aan
stuurt, verklaarde voorts aan Uni
ted Press, dat hij deze week te
Djokjakarta de kwestie van
UNO-interventie te berde zal bren
gen waarschijnlijk via een
Australischen stap in den Veilig
heidsraad teneinde te verhinde
ren dat de strijd op Java blijft
voortduren, ondanks het feit dat
vele Indonesische leiders en met
name Soekarno tegen zulk een
interventie gekant zijn.
Het Tweede-Kamerlid Ruijs de
Beerenbrouek heeft aan den minis
ter van Overzeesche Gehiedsdeelen
de volgende vragen gesteld:
1) Heeft de minister kennis ge
nomen van de op 20 Mei J.I., op een
persconferentie te Batavia, door den
Luitenant-Gouverneur-Generaal van
Ned.-Indië gedane uitlatingen met
betrekking tot de kabinetsformatie?
tie?
2) Kan de minister mededeelen,
of het gepubliceerde in overeenstem
ming is met hetgeen ter persconfe
rentie door den landvoogd is naar
voren gebracht?
3) Indien er inderdaad door den
Luitenant-Gouverneur-Generaal in
dezen stelling is genomen, is de mi
nister dan niet van meening, dat het
minder Juist moet worden geacht,
dat deze hooge gezagsdrager zich
openlijk qualitate qua uitlaat over de
oplossing der kabinetscrisis, daarbij
den indruk vestigend, dat hij den
gang van zaken tracht te beïnvloe
den?
Zooals na den uitslag der Tweede
Kamerverkiezingen, waaruit de
Kath. Volkspartij als grootste
party te voorschijn kwam, was
te verwachten, is aan een katholiek
de opdracht gegeven tot het vormeu
van een kabinet. De suggesties van
het „Parool" van Zaterdag J.I., dat
de benoeming van een kabinets
formateur op zich zou laten wachten
tot de verkiezingen voor de P'rov.
Staten nog een nadere vingerwijzing
zouden hebben gegeven in welka
richting het verlangen van 't Neder
landsche volk zich ontwikkelt, is dus
niet bewaarheid geworden.
Dat niet den voorzitter der Kath.
Kamerfractie, Prof. Mr. Romme do
opdracht is verstrekt, behoeft geens
zins te verwonderen. De naam van
den minister van Binnenlandsche
Zaken in het demissionnaire kabinet.
Dr. Beel, was de laatste qagen reeds
meermalen genoemd en is dan ook
geen verrassing.
Dr. Beel, zoon van het Zuiden,
heeft zich in het kabinet-Schermer-
horn zeer onderscheiden en vooral
zijn optreden de laatste maanden in
dé Tweede Kamer, toen hij wat meer
ingewerkt raakte, heeft een zeer
goeden indruk gemaakt, pe huidige
formateur is zich scherp de roeping
en qe verantwoordelijkheid bewust,
die op ons katholieken rust. Juist in
de huidige chaotische toestanden. In
een interview, dat wij 15 Mei j.L pu
bliceerden, gaf hij in het kort zijn
opvattingen weer in welke richting
de practische politiek in ons land
gevoerd behoorde te worden.
„Als wil onze maatschappij-opvat
tingen gaan realiseeren en daarmede
in het vlak van de practische politiek
treden, komen we in zeer vele ge
vallen op hetzelfde vlak, waar we
ook onze landgenooten van de Party
van den Arbeid ontmoeten. Dit ligu
zóó voor d© hand, aldus Dr. Beol,
de programma's van de beide par
tijen al sterk naar elkaar toe ge
richt zijn. Het is een eerste eisch,
dat wij een sterke progressieve poli
tiek voeren op straffe, dat wij anders
onzen tijd zullen missen en onza
roeping als christenen niet zullen
kunnen volbrengen.
Dr. Beel sprak dan odk de hoop
uit, dat een goede samenwerking met
de Partij van den Arbeid zou kun
nen tot stand komen.
Dit wat de persoonlijke opvattingen
betreft van den huidigen kabinets
formateur.
De opdracht, hem hedenmorgen
door H- M. de Koningin verstrekt tot
het vormen van een kabinet, dat
geacht mag worden het vertrouwen
van de Tweede Kamer te genieten,
is vrij vaag en ook ongewoon. Het
vorige kabinet, dat twee formateurs
kende, n.l. de heeren Schermerhorn
en Drees, had tot taak te streven
naar „herstel en vernieuwing". Het
vage in de huidige opdracht ligt o.i.
in de woorden: dat geacht mag wor
den het vertrouwen van de T.K. te
genieten. Welke formateur zou iets
anders kunnen nastreven? Wijst dei»
opdracht in de richting van samen
werking met de P- v. d. Arbeid, dat
een groote meerderheid zou betreuren
of kan het ook beteekenen, dat ge
streefd wordt naar een nationaal ka
binet op zoo breed mogelijke basis?
De komende dagen zullen waar
schijnlijk wel eenige aanwijzing ge
ven, in welke richting' dr. Beel tot een
oplossing zal trachten te komen.
Wij mogen ons niet verhelen, dat
de opdracht voor dr. Beel uiterst
moeilijk zal zijn. De P. v. d. A. zal
immers, wil het tot samenwerking
komen, heel wat water in haar wijn
moeten doen. De eischen. die Koos
Vorrink vorige week nog in zijn rede
te Almelo stelde, hebben het pad
zeker niet geëffend en ook de hou
ding, die bijv. het „Parool" verte
genwoordigt, werkt remmend. Het
beeld zal echter wel veranderen,
wanneer partij en persoonlijke ver
antwoordelijkheid in het geding ko
men.
Te Baarle-Nassau is een demon
stratie gehouden met een sproei
apparaat ter bestrijding van den
coloradokever. Het geheel is gemon
teerd op een stel autowielen. Het
reservoir bestaat uit een vat van
600 liter inhoud. Aan een 6 meter
lange sproeibuis zitten 13 sproeiers,
die de vloeistof fijn verstuiven,
zoodat zy als een mist op de aard-
appels neerdaalt.
Woensdagavond, den dag der
verkiezingen voor de Prov. Sta
ten, znllen wij aan onze bureaux
in de Smedestraat, aan het ge
bouw van de Spaamestad, op de
Nassaulaan en aan het gebouw
van den R. K. Landarb. Bond
in de Zaanenstraat wederom de
binnenkomende verkiezingsuit
slagen publiceeren.
Voor de Heemstedenaren
wordt de uitslagendienst ver
zorgd op ons agentschap aan
den Binnenweg 31 en de Zand-
voortenaren kunnen het verloop
volgen bij de drukkerij van
Deursen in de Haltestraat.
