De Moefti van Jeruzalem
Siberisch Palestina
Nieuw Nederland
Een verleden vol agitatieuit de
toekomst spreekt onheil
Birobidjan, een Joodsche staat
in de Sovjet-Unie
IMMIGRATIE EVENWEL
VERBODEN
Gebrek aan arbeiders en materiaal
ZATERDAG 22 JUNI 1946
PAGINA 4
Engeland zelf hielp hem
in het zadel
VLOOIENPLAAG
IN PARIJS
f
Een fabeltje, een wer
kelijkheid en geen slot
RONDRIT DOOR
DEN N.O.-POLDER
Grond en gewas
VELERLEI PROBLEMEN
Naar onafhankelijkheid
Mohammed Amin El Hoes
sein. moefti van Jeruzalem, is
een ontsnappingsspecialist en
de laatste stofwolk, opgejaagd
door den sleep van zijn Arabi-
schén mantel, toen hii van Pa
rijs naar den Levant vluchtte,
is niet de kleinste die reeds
vier voorgaande avontuurlijke
wegen van dezen Mohamm'e-
daanschen leeraar overscha
duwd hebben. s
Hij is op het oogenblik 51 jaar
»ud, maar zijn onrustige natuur,
lijn rossige, korte baard en zijn
[eslepen vossenoogen geven hem
fen jong uiterlijk. In zijn jeugd ge
noot hij een opleiding van beroeps,
agitator en na een Turksche school
doorloope^ te hebben en een jaar
de colleges van de Azhar-univereiteit
in Cairo te hebben gevolgd, deed
hij de traditioneele bedevaart naar
Mekka, volbracht nog daarna, ge
durende den vorigen wereldoorlog,
een korte stage in het Turksche
Jeger en begon toen als onderwijzer
zijn loopbaan.
Zijn carrière van moefti was nog
maar pas begonnen, of, in 1920,
werd hij door een Britsch gerechts
hof tot tien Jaren opsluiting ver
oordeeld wegens het verwekken van
anti-Joodsche relletjes. Hij nam de
vlucht en zocht zijn heil onder het
asylrecht van den emir jAbcl|oela
van Transjordanië.
De fortuin was hem het jaar
daarop reeds gunstig. De toenma
lige Hooge Joodsche Commissaris
voor Palestina, sir Herbert Samuel,
deed een poging tot toenadering
met de Arabieren en toonde zijn
grootmoedigheid door aan Hoessein
amnestie te verleenen en dreef de
goedmoedigheid zoo ver, dat hij
Hoessein tot moefti van Jeruzalem
aanstelde. Dit moet Mohammed
Amin El Hoessein zelf wel heel
verwonderlijk toegeschenen hebben.
De Islam kent geen georganiseerd
priesterdom; iedere Arabische stad
heeft zijn eigen moefti, die, wat
jurisdictie en macht betreft, onge
veer gelijk staat met een bisschop.
De naam: groot-moefti, heeft
Hoessein zichzelf toegeëigend en hij
baseerde zijn (Overwegende positie
op rechten, die hem door sir Her-
bert Samuel verder werden toege
kend, toen deze laatste hem aan.
stelde als president van den Hoogeh
Arablschen Raad.
Hiermede kreeg hij eerst werke
lijk een bepaalde macht over de
godsdienstige fondsen, de Arabische
gerechtshoven, kerkhoven en mos
keeën en kon daardoor zijn invloed
laten gelden op het religieuze en
sociale leven van de Arabieren. Zijn
eerzucht groeide met zijn promotie
Vanaf dat oogenblik dateert zijn
eerste contact met Hitler-Dultsch-
land, dat hem direct en indirect
ging steunen, onder meer bij den
opstand in 1936. Hij genoot echter
niet het volle vertrouwen van al
Zijn geloofsgenooten en men
diende een aankl;<cht tegen hem
in als zou. hij twintig millioen gul
den aan de religieuze fondsen we
derrechtelijk onttrokken hebben.
Toen er een prijs op hem uitge
loofd werd. nam hij de vlucht op
een vlsschersbootje en trok zich
terug Un Syrië, waar hij in het
stadje Makoera, vlak bij Beyroet,
door de Franschen werd geïnter
neerd.
Daar woonde hij, met zijn secre
taris en enkele bedienden, in een
klein huisje, dat naar mystiek en
samenzwering rook.
In het begin van dezen oorlog ont
snapte hij aan de onvoldoende be
waking der Franschen en vestigde
Zich in Bagdad, waar hij leefde op
kosten van de regeering van Irak.
De opstand in Irak van 1941 was
De hoofdstad van Frankrijk
ondergaat op het oogenblik
een vlooienplaag, die het le
ven in de theaters, de trei
nen, de onder gr ondsche en
andere plaatsen waar
de menschen samenkomen
hoogst onaangenaam maakt.
Zelfs in de wetgevende ver
gadering speelden de afge
vaardigden met hun stropdas
of rinkelden met geldstukken
in hun broekzak bij hun po
gingen om niet te laten mer
ken dat zij zich krabben. Het
behoeft geen betoog, dat dit
kleine huisdier geen onder
scheid maakte tusschen de
politieke schakeeringenDon
derdagavond bereikte de
plaag ook de deftige opera,
icaar een actrice in het mee-
doogenlooze lieht der schijn
werpers zich niet langer kon
inhoudenen het publiek
krabde mee. (A.P.).
het werk van den Groot-Moefti en
zijn Duitschen medewerker Dr. Gob-
ba. Deze revolte duurde echter niet
lang en vond haar einde in het om
brengen van Joden en Christenen
Hoewel de regeering van Irak open
lijk een afkeuring tegen Hoessein uit
sprak. vermocht dit toch geen f£ï-
bceuk te doen aan den glans van
zijn prestige.
Uitgeweken naar Berlijn, hield hij
daar voor de radio zijn berucht ge
worden praatjes, die echter verstom
den, toen Rommel door "de Lybische
woestijnen naar Tunis en de neder
laag werd gejaagd. Hij zocht toen zijn
heil bij Mussolini en deed zijn best
zooveel mogelijk verwarring te
stichten in het Oostelijk bekken der
Middellandsche Zee.
Met Medina, Mekka en Damascus
is Jerusalem een der vier groote hei
lige plaatsen van den Islam, want
van den ,,Haram es Cherif" het
groote plein waar eens de tempel van
Salomon zich verhief zou de pro
feet Mohammed op een paard ten
hemel zijn gestegen.
De Mohammedaansche legende
waarin men een combinatie terug
vindt van Christus' verheerlijking
op den berg Thabor en de hemel
opneming van den profeet Elias
verhaalt hoe Mohammed, slapend on
der zijn groenen mantel, op een
nacht door den engel Gabriël werd
gewekt, die voor hem stond en een
merkwaardig dier een paard, met
een menschenhoofd en het lijf be
dekt met veeren bij den teugel
vast hield. Het beest droeg den.
naam; El Boroek de bliksem.
Mohammed steeg in het zadel en
El Boroek droeg hem naar den Si-
naï-berg. Op den terugweg naar Je
rusalem werd Bethlehem aangedaan
waar slechts een oogenblik gerust
werd, den tijd voor een kleine over
weging. In Jerusalem zelf ontmoette
Mohammed dienzelfden nacht in den
tempel van Abraham, Mozes en Je
zus met wie hij zijn gebedsoefenin
gen volbracht. Hij besteeg daarna
Weer El Boroek en verdween in de
zwarte diepten van den Oosterschen
hemel.
Op deze fabel berust het werke
lijke prestige van den groot-moefti
van Jerusalem in de Arabische we
reld.
Zijn laatste ontsnapping uit Parijs
en zijn terugkeer in den Levant ral
ge.en vereenvoudiging der daar druk
kende problemen met zich voeren.
Emir Abdoella van Transjordanië be
schouwt hem nog steeds als een op
lichter, de huidige regeering van Irak
heeft zijn vroegere medewerkers op
gehangen, hij mag zelf Palestina niet
betreden en menige vooraanstaande
Arabische" familie heeft nog een
bloedwraak met hem te beslechten
De vraag is nu in. hoeverre de
unificatie-pogingen van den laatsten
tijd in de Arabische wereld op werke
lijkheid berusten. De houding van de
Arabische Liga en die van den grooï,
moefti komen samen op het beginsel;
geen Russen, geen Engelschen, geen
Franschen, geen Italianen en geen
Joden.
Het ziet er niet naar uit, dat de
moefti aan het einde van zijn carrière
gekomen is; integendeel.
De eerste walvischvaarder, de „Willem Barendsz" van de Ned. Mij.
voor walvischvaart wordt op de werf der Ned. Dok Mij. te Amster
dam gereed gemaakt, om in het komende najaar ter walvisch-
.vangst in het Zuidpoolgebied uit te varen. Het gat in het
achterschip, waardoor de gevangen visch naar binnen getrokken
wordt
ij de wereldstrijdvraag
r\ over de kwestie wie den
Joden een permanent
tehuis zal verstrekken,
ivordt vrijwel nimmer ge
sproken over een Joodschen
staat, die al bestaat, doch
Welks grenzen voor immi-
- gr anten geslot.eh zijn: Biro
bidjan in de Sovjet-Unie.
Op 7 Mei 1946 vierde de Jood-
A Is men voor het oude kerkje van Schokland staat waarin
de viervoudige schoorsteen nog heet te getuigen van den
onderlingen afkeer der vroegere bezoekers en achter de
zeewering van het voor\malige eiland, dat thans als een heuvel
in de eindelooze vlakte omhoogrijst, rondom schouwt over onaf
zienbare groene vlakten, dan gevoelt men gerechten trots over
hetgeen Nederlandsch vernuft en Nederlandsche arbeid hier heb
ben gewrochtde herschepping van water in land, land, dat weer
duizenden van ons wassende volk arbeid en brood en daarmede
de vreugde van het leven kan verschaffenLand, waarop het
1'gouden graan kan rijpen, dat, in een ivereld van nijpend voed
seltekort, fveer aan honderdduizenden het dagelijksch brood kan
schenken.
bevinden er zich enkele openbare
(houten) gebouwen: twee kerkjes,
een dorpshuis en iets, dat men eén
gemeentehuis zou kunnen noemen,
ware het niet, dat de N.O.P. (nog)
geen gemeente is, doch een „open
baar lichaam", bestuurd door een
„landdrost", bijgestaan door «en
„adviescommissie".
Een zwarte golvende lijn op een
wit bord, op circa drie meter hoog
te. herinnert eraan, dat hier tien
jaar geleden nog het water golfde
van de toenmalige Zuiderzee.
- Nabij Ens is het eerste particu
liere bedrijf gevestigd, dat in den
polder zijn intrede heeft gedaan:
een imponeerende drooginstallatie,
de grootste hier te lande, welke per
uur 3500 K.G. lucerneklaver droogt
en tot meel vermaalt.
Het grootste deel van den polder-
grond wordt gevormd door de zware
zavel (vermenging van klei en
zand) naar de randen lichter wor
dend en daar omringd door lichte
zavel, zand, veen en keileem. De
aan de drooglegging voorafgegane
onderzoekingen van den bodem zijn
later vrijwel volkomen bevestigd.
De polder mag tot de vrucht
baarste gebieden van ons land
worden gerekend, hoewel in de
toekomst de Zuidoost-polder hem
waarschijnlijk nog zal overtreffen.
Waren het in 1942 het eerste
oogstjaar voornamelijk rogge en
haver, welke op de zanderige gron
den werden verbouwd, in 1943 kwam
op de zwaardere gronden de tarwe
naar voren en nam sindsdien een
steeds grootere plaats in.
Dit jaar is het zaai-oppervlak als
volgt verdeeld: 25 pCt. tarwe, 18
pCt. haver, 15 pCt. gerst, T pCt.
rogge, 15 pCt, lucerne-klaver, 10
pCt. gras en 3 pCt. koolzaad. Het
resteerende areaal draagt vlas,
erwten, bieten en aardappelen, ter-
wel ook enkele tuinbouwvelden,
voornamelijk voor zelfvoorziening,
zijn aangelegd.
De rondrit door den Noord-
Oost-polder, die enkele tien
tallen kilometers lang en breed
is, confronteert ons reeds direct
met velerlei problemen. Aan den
rand van het ontgonnen gebied
staan hoog opgetast de rietschel
ven. Van circa 3000 H.A. is het riet
gesneden en daarmede is de bin-
nenlandsche markt volkomen ver
zadigd.' Alleen wanneer de export
naar België waarover onderhan
deld wordt doorgaat, kan een
grooter deel van het rietland pro
ductief worden gemaakt.
Het wegennet in het gecultiveerde
gedeelte, dat niet minder dan 245
K.M. lang is, is ongeveer gereld,
maar loopt in hoedanigheid sterk
uiteen. Gebrek aan arbeiders en
materiaal, een eentonig thema, dat
we nog dikwijls zullen hooren.
Er is nog weinig, dat den blik
langs de uitgestrekte horizonten ge
vangen houdt. Wei komt er beplan
ting- langs de wegen waarmee
nog slechts sporadisch een begin is
gemaakt en zullen er zelfs vier
pf rceelen bosch, tezamen 2000 H.A.
groot, op voor landbouw minder
geschikte stukken grond worden
aangelegd, maar dat is alles nog
toekomstmuziek.
Dat geldt ook voor de dorpen in
wording, welke nog -weinig meer
zijn dan. een verzameling barakken
(arbeiderskampen), enkele nood
woningen en ver in het rond
verspreid een aantal bedrijfs
gebouwen. Van deze laatste, hier
en daar als roode heuvels boven de
enorme vlakten uitrijzend, is er één
pei 500 H.A. Een woning is er aan
gebouwd, waarin thans de opzichter
onderdak vindt.
Zelfs niet de toekomstige hoofd
plaats, Emmeloord (geprojecteerd
op 8 a 10 duizend inwoners), is het
weinig anders. Slechts zijn hier ook
enkele tientallen definitieve, uiterst
eenvoudige woningen gebouwd en
Enkele jaren terug actueel,
thans geschiedenis: drie phasen
in den Noord-Oostpolder. Boven:
een jonge kluut in den droogge
vallen bodem; midden: onkruid
in tallooze variaties nestelt zich-,
onder: een dichtgestoven kavel-
sloot tusschen rijpende rogge
velden
Van welke groote beteekenis de
bemesting is, toont de tarwe-op-
biengst aan. Bedroeg deze in 1942
meer dan 4000 K.G. per H.A., in
1945 was zij. gedaald tot 2000 K.G.
Nu er weer zij het nog zeer on
voldoende kunstmest beschik
baar is, verwacht men dit jaar weer
een staging.
sche staat Birobidjan in Oost-
Siberië, even ten Noorden van
Mandsjoerfje, zijn 12den verjaar
dag. In de Vereenigde Staten, waar
vrijwel iedere humanitaire zaak
wel verdedigers kan vinden, was
dit feit aanleiding tot een' her
nieuwde activiteit van het Ame-
rikaansche Birobidjan Comité, dat
door middel van geschenken (Mee
ding en essentieele uitrusting) de
vestiging van Russische Joden in
Birobidjan tracht te bevorderen.
Birobidjan is genoemd naar de
rivieren, de Bira en de Bidjan, die
het land van Noord naar Zuid
doorstroomen om uit te loopen in
de groote Mandsjoerijsche bocht
van de Amoer. Het werd in 1928
door de Sovjet-Unie tot Joodschen
staat bestemd en is sindsdien door
Russische Joden gekoloniseerd. Er
wonen op het oogenblik een 175.000
menschen, van wie 115.000 Jood
zijn. Volgens Russische statistieken
is Birobidjan ongewoon rijk en
vruchtbaar. Zijn bodem wordt ver
geleken met dien van de vrucht
bare Oekraïne. Het hout van Biro-
bidjan voorziet geheel Aziatisch
Rusland van meubelen. Er zijn
tenminste een half dozijn kolen
mijnen en er liggen nog heel wat
onontgonnen bodemschatten. On
langs nog werd er tin ontdekt. In
die streek wordt thans een stad'
van 30.000 inwoners gebouwd. In
het Noordwesten van het land ligt
een der rijkste goudmijnen van de
Sovjet-Unie. Ook marmer komt uit
Birobidjan, dat verder textiel- en
schoenenindustrie bezit. Het. land
zou gemakkelijk vier millioen men
schen kunnen onderhouden.
Birobidjan heeft juist de tweede
phase van zijn bestaan, namelijk
die als .(Autonoom Gebied", door-
loopen en de Sovjet-Unie heeft, nu
beloofd dat het spoedig een „Auto
nome Republiek" zal worden en op
weg is naar het einddoel, een vol
ledig bevoegde Republiek der Unie.
De Russische autoriteiten voor
spellen voorts dat Birobidjan aan
de Vereenigde Volken als de eerste
Joodsche staat voorgesteld zal wor
den. Rusland zal in een niet verre
toekomst trachten al de zestien
republieken der Unie lid van de
Vereenigde Volken te maken, aldus
de secretaris van het Amerikaan-
sche Birobidjan Comité, dr. Aro-
now. Birobidjan zou dan óók zijn
vertegenwoordiging bij de Veree
nigde Naties krijgen. Voorloopig
echter zal Birobidjan geen tehuis
worden vooftde in den oorlog zoo
vervolgde Europeesche Joden, want
alleen Russische Joden worden er
maar toegelaten. En die zijn niet
overijld geweest in hun emigratie
naar dit land: 115.000 kolonisten in
18 jaar is geen 'hoog aantal voor
zulk een rijk land als Birobidjan.
Onder de Europeesche Joden zijn
er daarentegen wel vele die een
vestiging in Birobidjan niet zou
den versmaden. Dit zijn niet nood
zakelijkerwijs alleen communisten,
want ook op niet-communistische
Joden schijnt deze staat een zekere
aantrekkingskracht uit te oefenen.
Het is echter te verwachten dat
Birobidjan, de Joodsche staat «in
Siberië, een fata morgana .voor de
een tehuis zoekende Europeesche
Joden zal blijven.
Directeur: J. J. W. Boerrigter.
Waarn. Hoofdredacteur; W. Severin.
