LEERZAME UREN
Zwarte markt
beheerscht Duitschland
SLEESWIJK-HOLSTEIN
de laatste landingsplaats
op roemrijke slagschepen
■4
Levende illustratie
der ontwapening
ZATERDAG 6 JULI 1946
PAGINA 5
MACHINISTEN AAN HET TUINIEREN f
Ook de stoker is geëmancipeerd
De stokers
ALUMINIUM
DAKBEDEKKING
Torpedomakers
Machinisten
Reorganisatie Katholiek
Cultureel Tijdschrift
Felle strijd om extra calorieën
j-^evonshire en Cornwall zijn graafschappen in Zuidivest-
1 Engeland, ivaar men, als de trein langzaam rijdt, patrij-
zen en fazanten kan zien die naast de rails, onverstoor
baar, hun voedsel zoeken in de greppelsHet glooiende land
wordt hier werkelijk heuvelachtig, in Cornwall zelfs berg
achtig; de heuvels zijn bedekt met onafzienbare bosschen,
bijna ongerept. Een asphaltweg slingert zich onder de boomen
door, de kleine dorpjes, de eenzame farms, de oude watermo
lens liggen ver uiteen. Hier en daar in een dal een stukje
weiland, half overstroomd. Maar aan alle kanten kleine,
ondiepe beken, ruischend over de steenen, met stroomver
snellingen en kleine watervallen.
Die kleine beekjesstrqamen samen en voeden het lijkt
ongeloofelijk, de breede, diepe rivier Plym, die uitstroomt in
den Atlantic en Cormoall van Devon scheidt. Hier, aan den
Devonschen oever, hebben de Engelschen de groote havenstad
Plymouth gebouwd.
Strocmop-vaarts, waar Plymouth
geleidelijk overgaat in de voor.
stad Devonport, vernauwt zich
de rivier; ze wordt hier Tamar
genoemd en rond dit gedeelte heeft
Eiich het Marine-leven geconcen
treerd. Od drie, vier plaatsen op en
bij het water vindt men hier deta
chementen Nederlandsche matrozen,
die zich bekwamen voor de taak.
die hun later op de schepen van de
Koninklijke Marine ten deel zal val
len. De jongens van tie stokersoplei-
ding wonen en werken op de twee
imposante Engelsche slagschepen,
die samen H.M.S. „Imperieuse" wor
den genoemd; de torpedomakers wer
ken ook op een schepencomplox
H.M.S. ..Defiance", maar ze krijgen
een deel van hun practische lessen
in het nabijgelegen Camp ..Wilcove"
en wonen een mijl of wat verder, in
Camp „Ralei.g'h".
De tijd, waarin een stoker een
man was, die met ontbloot bo
venlijf „voor heete vuren stond"
om een schamel loon te verdie
nen enr zijn gezondheid te ver
spelen is. althans bij de Konink
lijke Marine, voorbij. Moderne
oorlogsschepen zijn uitgerust
met turbines, de olie heeft de
kolen verdrongen en in plaats
van stoomketels heeft men olie-
stookinrichtingen in de ketelrui-
men gemonteerd. Daarmee is ook
de stoker geëmancipeerd, hij is
een vakman geworden en 'het
wordt tijd, dat voor hem een
nieuwe naam wordt uitgevon
den.
Op de Tamar liggen, zij aan zij ge.
meerd, twee groote Engelsche slag
schepen. de „Revenge" en de „Re
solution". Schepen van imposant
formaat: ze zijn reeds vóór den eer
sten wereldoorlog van stapel ge-
loopen. Toen ze werden opgelegd
kregen ze de stokers-opleiding aan
boord.
Het Nederlandsche detachement,
onder bevel van den officier MSP
I. W. D. J. van Gestel, kwam er in
Januari 1945 aan boord.
Onze jongens wonen en werken
hier geheel als hun Engelsche col
lega's. Ze bevolken de verblijven aan
boord en volgen hun theoretische
lessen, die gegeven worden door vijf
instructeurs, twee majoors- en drie
adjudants machinisten. Als gevole
van de bijzondere omstandigheden is
de cursus,* dien de. stokers hier krij
gen. voornamelijk gericht op theo
retische kennis: later, op de vloot,
bestaat gelegenheid te over voor hei
opdoen van practijk. Desalniettemin
wordt een dankbaar gebruik gemaakt
van de aanwezigheid van de instal
laties op de beide slagschepen: de
ketels, hulpwerktuigen en brand-
bluschmiddelen worden aan nauw-
Aluminium wordt voor een
nieuw doel aangewend en wel als
een soort verf voor daken, die de
zonnestralen terugkaatst en de
temperatuur in huis laag houdt.
Het glanzende metagl, fijngewre
ven en vermengd met asphalt,
ligt boven op de dakbedekking en
wordt met een borstel of een verf
spuit aangebracht.
De verf is uitgevonden door de
Unite,: Gllsonite Laboratories te
Scranton (Pennsylvania). De uit
vinders beweren, dat 80% van de
zonnestralen, die de dakbedekking
doen uitdrogen en verweeren.
wordt teruggekaatst, en dat de
temperatuur in gebouwen 15 tot
20 graden lager komt te liggen.
Torpedomakers oefenen aan
dieptebommen-werpers
gezette studie onderworpen: kennis
van pakkingsoprten en smeermid
delen staat op het les-program en
een aoart vak vormt de z.g. „scheeps-
brveili.o'lng": de stoker moet weten,
op welke wijze het schip verdeeld is
in waterdichte compartimenten, en
wat hij bij brand of treffers onder
water 'zetten moet om-den onder-
tan» van het schip te voorkomen.
Practisch werk wordt ook gedaan
in de groote ketelruimen met de
Yarrow-ketels en aan de Dieselmo
toren. Tot siot van de opleiding
loopt de stoker een week normaal
de wacht mee dan is hij klaar
om zich verder te bekwamen aan
boord van een. oorlogsschip.
Van Flag Staff Steps, de kade
langs de Engelsche Marinekazerne,
onderhoudt een ander bootje vijf,
zes maal daags den dienst op H. Ms.
..Defiance". Ook H. M's. „Defiance"
is een complex van oude Engelsche
schepen, maar zooveel ouder en
zoozeer verbouwd, dat ze van al hun
grimmigheid ontdaan zijn.
Nadat dit complex hier 25 jaar
gelegen had. bleek, dat het nog heel
goed kon drijven. De Duitsche bom
aanvallen spaarden Plymouth niet
en H Ms. ..Defiance" was een al te
gemakkelijk doelwit. Men spande
dus een stuk of wat sleepbeoten
voor de drie aaneengebouwde schepen
en legde het heele geval voor anker
op een meer beschutte plaats. Zoo
kwam dit ..kamp» met torpedoma-
kers-opleidine en al den oorlog
door; nu ligt het weer. ongeschon
den op zijn oude plaats.
De eerste groen Nederlandsche tor-
deoomakers kwam hier aan boord
op' 6 April 1945 onder bevel van den
officier M-SD I J van Otteren.
De naam „torpedomaker" is
een tikje misleidend. De torpedoma,
ker „maakt" torpedo's alleen in de
zen zin, dat hij ze repareert wanneer
er iets niet deugt; in ruimeren zin
is de 'torpedomaker de man, die aan
boord van een oorlogsschip het ge-
heele torpedowezen be'heerscht. Hij
kent de torpedo's van binnen en
van buiten, weet hoe ze moeten
worden afgesteld en hij ls ook de
man. die op post staat bij de lan-
.ceerbuizen. wanneer torpedo-acties
worden uitgevoerd.
Het richten het baksen van
de lanceerinrichting wordt be.
oefen,i aan een vijfling-lanceerbuis.
die op den bak van één der schepen
staat opgesteld. Het is een soort van
gun-drill, zooals we on de artille
rie-school in Portsmouth hebben
meegemaakt; ieder kent zijn post,
kent zijn taak en volgt met auto
matische zekerheid de aanwijzingen
van den richter op. Dan. als de
routine er goed in zit, volgen wer-
Kelijke lanceer-oefeningen niet
oeféntorpedo's op een speciaal voor
dit doel gebruikt schip in de baai.
Sir Walter Raleigh, de Schout
bij Nacht van Cadiz, samenzweer
der en geschiedschrijver, admiraal
van de avonturiersvloot de En
gelsche Piet Hein heeft niet
alleen zijn naam gegeven aan een
goed soort fietsen en een goed
soort sigaretten, zaliger gedachte
nis, maar ook aan eenvan de
mooiste Engelsche marinekampen
En net zoomin als deze zeeheld
ooit gedroomd kan hebben van
fietsen of sigaretten, kan hij ooit
gedroomd hebben van machinis
ten.
Toch worden die machinisten nu
opgeleid in het kamp, dat- naar hem
vernoemd is.
De Nederlandsche matrozen in dit
kamp behooren tot een zeer speciale
opleiding, namelijk die van de ser
geant-machinisten. Alvorens we iets
vertellen over hun werk, moeten wé
iets vertellen over hun verblijven. D.e
verblijven vormen een bepaald deel
van dit Engelsche trainingskamp en
nu lijkt het wel, of de Nederlandsche
jongens er een eer in stellen, met
het uiterlijk van hun woon-, slaap-
en waschgelegenheden hun Engelschen
vrienden en collega's de oogen uit, te
steken. Zelden zagen we de eetzalen
en recreatieruimten zóó gezellig, de
waschplaatsen zóó brandblinkend hel
der, de slaapzalen zóó „model" opge
ruimd en dat bij een onver
wacht bezoek! Natuurlijk zit daar
de bootsman achter, maar dan met
bezieling in plaats van dienstijver.
Deze bootsman doet ook het Sjjne.
door de tuintjes voor de barakken
met liefde te verzorgen, en dat valt
niet mee, als je zoo ééns in de drie
maanden van verblijf verhuizen
moet.... maar dan verhuizen da
tuintjes mee, en niet tot hun schade.
Is zoo'n tuintjes-liefde niet begrijpe
lijk voor een Marineman, die in negen
jaar nooit langer thuis geweest is
dan veertien dagen achtereen?
De opleiding, die zes maanden duurt,
beteekent voor allen een half jaar
hard werdken. Hard studeeren in
de leslokalen, flink aanpakken in dj
„fabriek". Sinds April 1945, toen de
eerste klas van 12 zich hier vestigde,
hebben in totaal 53 man, geëxami
neerd voor sergeant, dit detachement
verlaten; verscheidene van hen dienen
nu reeds op de vloot» in Indlë of
elders.
Leslokalen en „fabriek" bevinden
zich in een ander kamp, dat aan de
overzijde van den weg gelegen is en,
minder poëtisch, RN ATE wordt ge
noemd. De Engelschen zijn dol op af
kortingen; dit onuitspreekbaar woord
beteekent: Royal Naval Artificers
Training Establishment. De naam
spreekt voor zich zelf. De leslokalen
zijn ruim en licht en achter .'iet
(als overal) enorme quarterdeck be
vindt zich de „fabriek". Die fabriek
is natuurlijk geen fabriek; dit Neder
landsche woord dient tot aanduiding
van een complex werkplaatsen, die
samen misschien wel de mooiste am
bachtsschool ter wereld vormen. Het
smidsvak wordt hier beoefend in de
„koperslagerij", in een andere afdee-
ling leert de opleiding lasschen, waar
bij lange rijen lasch-apparaten ten
dienste staan, en dan geeft een enor
me „fabriekshal" het wonder te zien
van honderden ja letterlijk hon
derden draaibanken en f^aisban
ken, waaraan de Engelsche en Neder
landsche matrozen broederlijk bijeen
hun werkstukken voltooien.
Dat is kamp Raleigh.
Een kijkje bij de hoofd
turbines aan boord van H.
M. S. „Imperieuse"
De redactie van het Katholiek
Cultureel Tijdschrift heeft besloten
tot een Ingrijpende reorganisatie.
Naar den inhoud zal het zich in
zooverre wijzigen, als van een min
der frequent verschijnend en uit
voeriger periodiek te verwachten
valt. Het zal dieper en breeder in
gaan op de religieuze en cultureele
stroomingen en verschijnselen in
binnen- en buitenland en zich rich
ten tot allen, die in de kwesties van
den geest belangstellen. M.a.w. het
zal terugkeeren tot het niveau der
vroegere „Studiën".
Het Tijdschrift zal in het vervolg
maandelijks verschijnen en voor zoo
ver het van de redactie afhangt, ten
minste 80 bladzijden per aflevering
bevatten.
(Eigen correspondentie)
De kracht voor iederen Duit-
scher om zich zelf in het
leven te houden hangt
van de mogelijkheid af. of
hij méér kan koopen dan de hem
tóegewezen rantsoenen. Er zijn
verschillende soorten zwarte
markten in Duitschland. Zij
loopen van den min of meer
normalen inkoop tegen betaling
van geld op markten, die clan
destien in iedere groote stad
aanwezig zijn, tot den ruiihan
del in alle soorten goederen die
men vindt in elk dorp en elk
gehucht. Sommige Duitschers
kunnen koopen en ruilen, an
dere niet. Dit verklaart het
groote verschil in gezondheids
toestand bij individueele Duit
schers, dat den bezoekers op
valt.
De plaats van het eerste type van
markt is aan de autoriteiten bekend.
In Berlijn is liet de Tier gar teil, in
Hamburg de Reeperbalin. In liet
begin der bezetting brachten de han
delaars liun goederen in kleine kof-
Iers aan en verban delden deze in de
open lucht, terwijl de bezettings
troepen eveneens hun waren in den
handel wierpen. Er lieerschte dik
wijls een vroolijke drukte en een at
mosfeer van bijna legaliteit. - Soms
zelfs diende een jeep als markt
stalletje.
Sindsdien hebben menigvuldige
politie-raids en arrestaties de han
delaars gedwongen de „markt" meer
tot een plaats van persoonlijk 'con
tact te maken.
De echte zaken worden op een
Richtoefeningen aan vijflinglanceerbuis
In de laatste dagen van den
oorlog kregen de restanten
van Goering's Luftwaffe het
laatste commando: „Terug naar
Sleeswijk-Holstein". Een derde
deel der 4500 vliegtuigen, die
de Duitschers nog tot hun be
schikking hadden, slaagde er in
de laatste landingsplaats te be
reiken!. Het zou ook hun sloo-
pingsplaats worden, want thans
hoopen zich op zes vliegvelden
in dit wijde vlakke land de
wrakstukken van de Ska's en
de Heinckels, de Messer-
schmidts en de V-1's dagelijks
hooger op.
Toen aircommodore Trinder ons
over het vliegveld van Eggebek
leidde, spatten daar juist met da
verende knallen de motoren van
een zwaren bommenwerper uiteen.
Hoog laaiden de vlammen op, maar
reeds na weinige ^seconden kwamen
Duitsche brandweerlieden het vuur
blusschen. Zoo gaat het dagelijks
en van honderden trotsche vlieg
tuigen is reeds niets meer over dan
het schroot dat versmolten zal
worden, of de gebeukte motoren, die
in zee geworpen zullen worden.
De R. A. P. heeft korte metten
gemaakt met het materiaal voor
zoover dit niet ingevolge de herstel-
regelingen aan geallieerde regee
ringen, i. c. de Fransche, voor wie
op de vliegvelden in dit gebied 450
transporttoestellen vliegklaar wor
den gemaakt, moest worden afge
leverd. Zij was op deze taak voor
bereid, want reeds bij de invasie
waren 13 „dis-armament wings"
gevormd voor het ontdekken en
verzamelen van vijandelijk mate
riaal. De eerste dezer wings werk
ten in België en Nederland. Maar
het grootste werk hadden de Wings
te doen in Sleeswijk, waar de Duit
schers hun Luftwaffe in de meest
chaotische wanorde hadden achter
gelaten. Van de 60.000 man Luft-
waffe-personeel waren zeer velen
meer besloten plaats afgedaan. De
atmosfeer is rustiger en geheimzin
niger geworden. Kleine groepen vor
men zich en gaan weer uit elkander,
of een soldaat leunt doelloos tegen
een deurpost, terwijl zijn contaetm". n
over de prijzen knibbelt.
Deze prijzen zijn fantastisch. Si
garetten, koffie, thee, chocolade zijn
lionderd maal den normalen prijs;
boter en brood honderdvijftiu maal:
suiker tweehonderdmaal. Een pond
boter kost half zooveel als het
maandgeld van een ongeschoolden
arbeider.
Een zwarte handelaar moet zes pak
jes sigaretten verkoopen om even
veel te verdienen als een rijksamb
tenaar. De goederen komen meestal
van voorraden van het bezettings
leger en kampen van „verplaatste
personen" Niet meer dan vier pro
cent van de gerantsoeneerde goede
ren, die voor de Duitschers bestemd
zijn, worden door hun legale bezit
ters voor dit soort distributie ont
trokken.
Het bedrag aan geld dat op deze
markten door de handen gaat is
fenomenaal De indruk dien men
krijgt is, dat de Duitschers, die niet
gelooven dat hun geld nog eenige
reëele waarde bezit, roekeloos hun
kapitaal en spaargelden verkwisten
om hun gezondheid op peil te hou
den. Bovendien brengen de geruch
ten over een komende inflatie indi-
vidueele 'personen er toe ai hun
marktgoederen te verhandelen tegen
ruilgoederen.
Geen enkele monetaire hérvorming
echter zal een ander type zwarte
markt, die veel minder gevaarlijk is
in haar economische gevolgen, be
reiken. Het is het ruilsysteem dat
geweldig is uitgegroeid en dat wel
niet zal verdwijnen, voordat de han
delsartikelen meer overvloedig wor
den
Er is bijna niemand die niets heeft
aan te bieden; vanaf den handwerker,
die zijn gebarsten pijp laat repareeren
tegen voedsel of sigaretten, tot aan
den officieelen vertegenwoordiger van
de regeering die het een en ander
door de vingers ziet in ruil voor een
of andere beiooning. Slechts hoogstens
vijftig procent van de Duitsche po
litie of den civielen dienst kan men
beschouwen als ongevoelig voor om-
kooperij. lp den strijd voor het be
staan, 'waarin iedere Duitscher zich
geplaatst ziet, kunnen maar weini
gen de verleiding weerstaan zich
eenige extra-calorieën te verzekeren.
Na eenig onderzoek kan men de
conclusie vaststellen, dat iedere
Duitscher langs illegale kanalen on
geveer vijf en twintig' procent voed
sel méér ontvangt, aau liem op zijn
distributiekaarten is toegewezen,
hoewel er een aanzienlijk verschil
bestaat in de voedselvoorziening van
den een tot den ander.
het land in gevlucht met genoeg
voorraden om in de zomersche bos
schen maandenlang te blijven kam
peeren. Allen werden gevonden en
thans zijn 5000 in „dienst-
gruppen" georganiseerd om bij de
destructie van hun eigen vliegtui
gen te helpen.
Ook ander materiaal wordt ver
nietigd. Vier groote vaste radar-
stations en zeer veel rijdend radar-
materiaal zijn reeds de lucht in
geblazen
De vliegvelden van Sleeswijk-
Holstein bestaan alleen nog in
naam. In de skeleten van de start
banen groeit gras en op de velden
daartusschen groeien weer aard
appelen, groenten en koren. Het is
vreemd een boerenwagen over de
breede startbaan te zien rijden,
maar het is een levende illustratie
van de ontwapening waaraan hier
gewerkt wordt.
Er heerscht rust in dit land, waar
de namen op de winkels een Deen-
schen klank hebben. De kleine ste
den zijn het toomeel van vredig
vertier. De straten zijn vol passa
gierende menschen en vluchtelin
gen uit het Oosten, die er hun toe
vlucht zoeken; zooals de Luftwaffe
deed in de Mei-dagen van 1945,
toen de provinciestad Flensburg
een wereldnaam kreeg.
