Consequenties der massale
invrijheidstelling
Eén millioen landgenooten
slecht gehuisvest
NA PARUS
Sjahrir „kabinets"-
formateur
Ons land is meer dan tien jaar
ten achter geraakt
De nieuwe spelling
Deur van de kampen naar de
gemeenschap moet open staan
WOENSDAG 17 JULI 1946
PAGINA 3
Bmtenlandsch overzicht
„De Nederlanders
winnen"
Loffelijk getuigenis van
Australisch blad
De perszuivering
Ernstig protest van den
Ned. Journalistenkring
Met de „Johan de Witt" zijn 300 mariniers onder commando van
den kapitein der mariniers PJ. Seyffert naar Indië vertrokken.
Het afscheid hij het vertrek uit Amsterdam.
GEEN STAKING IN DE
MEELINDUSTRIE
Stand van zaken op
10 Juli
VINCENT CLEERDIN t
Marie-Louise op de vlucht in Zwitserland. Uit de film „Marie-
Louise" van Leopold Lindtherg
„Marie-Louise"
Aandoenlijk Zwitser sch
filmwerk
We zijn mis geweest
DAMPROBLEEM
Nu de vier ministers weer goed
en wel in hun hoofdsteden
zijn aangekomen en een te
rugblik op de besprekingen
van Parijs mogelijk is, dringt zich de
vraag op of de tweede zitting dezer
conferentie vruchtbaarder geweest
is dan de eerste. Naar onze meening:
Ja. Tijdens de eerste zitting heeft
men zich bepaald tot het behandelen
van het vredesverdrag met Italië, en
men is er in blijven steken. De twee
de zitting heeft deze kwestie gere
geld, heeft zelfs overeenstemming
gebracht inzake een moeilijk en
schier onoplosbaar vraagstuk als dat
van Triest. De ministers zijn nog
verder gekomen. Zij hebben het ge
waagd, de Duitsche problemen ter
tafel te brengen. Weliswaar zonder
afdoend antwoord op de vraag hoe
de toekomstige status van het Reich
zou zijn. Maar toch hebben ten
minste eenige standpunten, reeds
lang practisch duidelijk, hun diplo
matieke uitdrukking gekregen.
De verdienste van de Parijsche con
ferentie ligt evenwel niet op de eer
ste plaats in den aard van de rege
lingen, die men getroffen heeft, maar
in de omstandigheid dat men rege
lingen heeft kunnen treffen. Vóór,
de tweede zitting was de wereld zwaar
geladen van angstige spanning, of de
Big Four één ploeg zouden bliJveD
dan wel voorgoed de onderlinge con
tacten zouden laten verslappen,
resp. verbreken. Het pessimisme, dat
aan deze spanning ten grondslag lag
en dat nog tijdens de conferentie be
vestigd werd door bijv. de moeilijk
heden rond de Italiaansche herstel
betalingen en Triest, is niet beaamd
door den uitslag. Rusland heeft den
voet niet zoo schrap gehouden als
men eerst voor mogelijk hield. Het
heeft zijn aspiraties naar een Mid-
dellandsche Zee-positie, belichaamd
in aanspraken op deelgenootschap
in het bestuur over Tripolitanië, toe
kenning van Triest aan Joego-Sla-
vië en vrije vaart door de Darda
nelles niet doorgedreven. Het heeft
ook niet vastgehouden aan zijn eisch
dat alle vredesverdragen door de
groote mogendheden moeten worden
geregeld voordat de vredesconferen
tie der 21 naties deze verdragep de
finitief zou opstellen.
Iedere tegemoetkomendheid van de
Russen, grootendeels te danken aan
het ferme en doelbewuste optreden
der Angelsaksische machten, heeft
de situatie gered, de breuk waarvoor
men vreesde voorkomen. Als inlei
ding tot de bijeenkomst der 21 is
dan ook de Parijsche conferentie
der 4 niet zonder gunstige voortee
kenen.
Onder den titel „De Nederlanders
Winnen" schrijft het blad de „Bris
bane Courier Mail" in zjjn hoofdar
tikel: „Wij wenschen den Neder
landers veel succes. Zij hebben de
communistische leiders van de
Australische havenarbeiders ver
slagen, die gedurende tien maan
den schepen, onmisbaar voor een
bevriende natie, die met dit land
handel drijft, hebben vastgehouden.
Alle Australiërs, een aantal revolu-
tionnairen en hun misleide volge
lingen, de havenarbeiders uitge
zonderd, zullen het geduld en de
vindingrijkheid der Nederlanders
bewonderen.
Zonder zelfs maar den strjjd aan
te binden heeft de Australische re
geering zich tegenover de commu
nistische dictators van de haven
gewonnen gegeven. De manier,
waarop de Nederlanders ten
slotte de blokkade doorbroken
hebben, geeft den Australiërs de
gelegenheid, de communisten uit te
lachen, maar dat neemt nog niet
r® schande weg, die de regeering
Chivley op Australië geladen heeft.
Wij hopen, dat ondanks ambtelijke
stompzinnigheid de vriendschappelij
ke betrekkingen, die Australië te
voren met Nederland en Nederl.-In-
dië heeft onderhouden, te zijner tijd
weer zullen worden hersteld.
Het bestuur van den Nederland-
schen Journalistenkring heeft zich
in een uitvoerig schrijven tot den
minister van Binnenlandsche Zaken
gewend, met betrekking tot den
tragen gang der persziuiveriug,
waarover in den kring der journa
listen bij den voortducr ervan ern
stige ontevredenheid heerscht. De
commissie van de perszuivering' heeft
weliswaar verscheidene zaken be
handeld, doch nog zeer veel an
dere zaken wachten op afdoening.
Zoö is aan het bestuur van den Ned
Journalistenkring ter oore gekomen,
dat voor de drie Noordelijke provin
cies alle nog hangende aanvragen
tot verleening van een certificaat
van geen bezwaar aan een voorloopig
onderzoek zijn onderworpen, het
welk is afgesloten, zonder dat de
commissie overgaat tot het bepalen
van een datum voor de openbare
behandeling. In andere gevallen,
waarin het voorloopige onderzoek
eveneens reeds lang geëindigd was,
werd de openbare zitting voor lan
gen tijd verschoven.
Het bestuur van den NJ.K. wijst
er in zijn woord van ernstig pro
test op, dat deze onbevredigende pro
cesgang in volstrekten strijd is met
de elschen van rechtszekerheid,
welke m een rechtsstaat als de
on»e gesteld mogen worden.
Aan den minister wordt met den
"eesten aandrang verzocht de ge-
on grieven tot onderwerp van een
der*r2,?en termUn in te stellen on-
len t 1x5 maken en alle maatrege-
nemen, welke tot een zoo
nerav,ïil°B1I1Jke voltooiing van de
perszuivering zullen leiden.
„Honderdduizenden Neder-
landsche gezinnen zoeken op het
oogenblik een eigen woning.
Zonder eenige overdrijving kan
het aantal slecht gehuisveste
landgenooten worden gesteld op
meer dan één millioen," aldus
dr. ir. Z. van der Meer, direc
teur-generaal voor de Volks
huisvesting, gisteravond voor
de radio.
Er waren ook vóór 1940 in ons
land woningtoestanden, welke on
houdbaar waren, zoo vervolgde spr.
Ook toen woonden menschen in
huizen, die eigenlijk tot de catego
rie der krotten gerekend moesten
worden; er waren ook toen wonin
gen, welke weliswaar nog niet zoo
slecht waren maar toch wel over
bevolkt
Vóór den oorlog werden in Ne
derland ieder jaar ter opvanging
van den bevolkingsaanwas en ter
vervanging van woningen, die het
einde van hun levensduur hadden
bereikt, ongeveer 40.000 woningen
gebouwd. In de zes oorlogsjaren
19401945 in totaal nog geen vierde
deel van het aantal, dat op grond
van deze factoren gebouwd had
moeten worden Daarnaast werden
door oorlogshandelingen en uit ver
meende defensieve overwegingen
van de bezetting vele tienduizen
den woningen vernield, gesloopt of
zwaar beschadigd.
Zóó is er in Nederland thans een
woningachterstand. die catastro-
pbaal genoemd móet worden.
Vast staat, dat het voortdurend
gemis aan een behoorlijke woning
fnuiken^ is voor onze geestelijke- cn
voor onze lichamelijke activiteit,
voor een gezonde ontwikkeling van
onze volkskracht.
De regeering heeft hiervoor
volledig begrip. Zij neemt maat
regelen om de bestaande, onmo
gelijk houdbare toestanden zoo
spoedig mogelijk uit Óen weg te
ruimen. Maar aan den anderen
kant mag toch ook niet verge
ten worden, (jat niet in enkele
jaren deze enorme achterstand
van vele jaren kan worden in-
Van officieele zijde vernemen wij
betreffende de nieuwe spelling het
volgende: De officieele schrijfwijze
van de Nederlandsche taal is die vol
gens De Vries en Te Winkel, met in
achtneming van eenige verschillen,
waarvan de voornaamste zijn:
1. De e wordt in open lettergre
pen niet verdubbeld. De ee blijft
echter aan het eind van een woord
en in samenstellingen met en aflei
dingen van woorden op ee.
2. De o wordt ln open lettergrê-
pen niet verdubbeld. De oo blijft in
goochelen, goochem, loochenen en
samenstellingen en afleidingen daar-
an.
3. sch wordt alleen geschreven
waar de ch gesproken wordt; sch
blijft in het achtervoegsel isch.
4. De uitgangen e en en van het
lidwoord een, van geen en van de
bijv. bezittelijke voornaamwoorden,
alsmede de naamvalsuitgang van
lidwoorden, voornaamwoorden, bijv.
naamwoorden of daarmede gelijk
staande woorden mogen, behalve in
staande uitdrukkingen, worden weg
gelaten.
In de overgangsbepalingen is vast
gesteld, dat deze regels niet gelden
voor de aardrijkskundige namen tot
dat voor deze namen een officieele
spelling is vastgesteld. De schrijfwijze
der bastaardwoorden zal nog nader
worden geregeld.
Onder leiding van één der Rijks
bemiddelaars is een bespreking ge
houden, waaraan werkgevers en
vertegenwoordigers der samenwer
kende organisaties van werknemers
in de jneel-industrle hebben deel
genomen. Inzake een voor de geheele
meellndustrie komende regeling van
loonen en arbeidsvoorwaarden, welke
in een collectieve arbeidsovereen
komst zal worden vastgelegd, werd
uitvoerig van gedachten gewisseld.
Verwacht wordt, dat voor de gerezen
moeilijkheden een oplossing zal
worden gevonden, die ons land zal
behoeden voor arbeidsconflicten Jn
de meellndustrie.
gehaald. Men moet de feiten
eerlijk onder het oog zien; voor
men in Nederland is terugge
keerd t°t woontoestanden, zocals
die in 1940 bestonden, zullen
zeker lo jaren verstreken zijn.
Vrij nauwkeurige berekeningen
hebben uitgewezen, dat van 1946 tot
1956 in totaal meer dan 700.000 wo
ningen moeten worden gebouwd. Dat
is gemiddeld 70.000 woningen per
jaar. In de eerste paar jaren zal dat
gemiddelde nog niet worden bereikt,
zoodat er rekening mede moet ge
houden worden, dat er jaren zullen
komen, waarin meer dan 70.000 wo
ningen zullen moeten gebouwd.
Nederland moet dus meer bouwen,
dan het ooit gedaan heeft. Maar er
is minder materiaal en er zijn ook
minder geschoolde arbeiders dan
vroeger.
Dit den stand van zaken op 10 Juli
1946 blijkt, dat over geheel Neder
land genomen reeds meer dan zes
duizend woningen in aanbouw zijn
of wel gegund. Daar dit aantal juist
in dezen tijd maandelijks met 1000
a 1500 toeneemt is er, naar spr.'s
meening, geen reden te twijfelen aan
de uitvoering van het voor dit jaar
ontworpen plan. Daarnaast worden
groote vorderingen gemaakt met het
herstel der licht en zwaar bescha
digde woningen, bij gereedkoming
waarvan weer de zoo dringend nood
zakelijke woonruimte aan de be
staande kan worden toegevoegd. Naar
zeer globale schatting zijn op het
oogenblik 4000 zwaar beschadigde
woningen definitief hersteld.
Voor den woningbouw in de naaste
toekomst, zeker bij het sterk gestegen
kostenpeil van thans, zal financieele
hulp van overheidswege niet kunnen
worden ontbeerd.
(Van onzen specialen verslaggever)
u willen wij eens een
kamp bezoeken, waar
onze komst niet is aan
gekondigd", zeiden wij
op den derden dag van den tocht
langs de bewakingskampen t n
ons land, welke enkele journalis
ten maakten onder auspiciën van
het Directoraat-Generaal voor
de Bijzondere Rechtspleging en
wij decreteerden kamp Beuge
len op Staphorster goudgebied.
Het was er niet anders dan in
Vught en Westerbork en in andere
gemeenschappen achter prikkel
draad, die wij hadden bezocht.
Het kamp was kleiner, dat was ln
wezen het éénige verschil. Evenals
in de andere, waar 3000 in plaats
van 300 gedetineerden leefden, had
den de kleine zorgen van allen dag,
die om het eten, het maandelijkscne
bezoek, het weer en nog eens om
het eten wanstaltige afmetingen
aangenomen en de groote? waren
er klein geworden. Tal van gedeti
neerden hebben geleerd bij den dag
te leven. Anderen hebben in dit
jaar van gevangenschap een bezon
kenheid van oordeel gekregen en
een rust, die doen vermoeden, dat
zij wijzer gaan dan zij kwamen. En
natuurlijk zijn er fanatici gebleven,
zoo van het slag dat ons zei: „Ik
was politie-presldent, ik had maat
regelen door te voeren die mij niet
bemind zullen hebben gemaakt,
maar zij waren noodig en dus te
recht." Doch over hen spreken wij
hier niet. De verraders, de recht-
streeksche misdadigers, vormen een
minderheid voor welke geldt, dat de
behandeling die zij ondervinden zelfs
voor een democratie welke zich
respecteert te zachtzinnig kan hee-
ten. In Vught leven 5123 mannen,
daarvan zijn 273 geïnterneerd, dus
Na zijn terugkeer te Batavia heeft
Sjahrir medegedeeld, dat hij op
nieuw opdracht heeft ontvangen een
„kabinet" te formeeren. De namen
van de leden van dit „kabinet" zul
len wellicht binnen twee dagen
worden bekend gemaakt.
Te zjjnen huize in Vught is gis
teravond plotseling overleden de
heer Vincent Cleerdln, griffier der
Staten van Noordbrabant en bekend
letterkundige. De heer Cleerdin had
nog normaal tot 6 uur gewerkt op
de Provinciale Griffie. Na het souper
zeide hij zich onwel te voelen en
eenige oogenblikken later overleed
hij.
Voor Leopold Lindtberg zijn befaam
de film „De laatste kans" maakte,
bad hij reeds „Marie-Louise" op zijn
naam staan. Men kan zelfs zeggen, dat
hij er zijn naam mee gemaakt heeft.
De film verdient den lof, die zij reeds
maandenlang geniet. We hebben hier
te doen met een van die oprechte,
eenvoudige, ontroerende films, die men
geen kwaad hart kan toedragen, ten
eerste, omdat zij een sympathiek on
derwerp behandelen en voorts, omdat
zij dit onderwerp in een aanneme-
lijken vorm vertellen.
Lindtberg' laat zijn handeling spe
len in het eerste en tweede oorlogs
jaar, als Frankrijk onder den voet
geloopen en geheel bezet wordt. Een
Fransch meisje uit Rouaan is in Zwit
serland ondergebracht bij een fabri
kant, die zich met zijn twee dochters
en de dienstmaagd zoo sterk aan het
kind hechten, dat zij haar dreigen te
verwennen. Langzaam aan weet het
kind zich aan te passen aan haar
humane omgeving, die zoo weldadig
afsteekt bij de hel, waar zij uit gered
werd. Het slot is, dat zij weer naar
haar moeder terugkeert, die niemand
meer op de wereld heeft dan deze
kleine meid.
De film, die in een rustig tempo,
maar met veel gevoel voor het mensche-
lijk détail verteld wordt, raakt alle
kleine en groote moeilijkheden aan,
die een proces als dat van Marie-
Louise begeleiden en uit de veelheid
van kleine accenten bloeit een vertel
ling op, die men met aandacht en
meegevoel gadeslaat.
Er is in „Marie-Louise" geen scha
duw van propaganda te bespeuren en
er valt geen enkel hard woord, doch
uit de naastenliefde, die hier door de
Zwitsers in allen eenvoud wordt be
toond, spreekt, in weerwil van alles,
een aanklacht tegen hen, die Europa
in de ellende hebben gedompeld en
ons werelddeel in zijn kinderen deden
lijden. De groote verdienste van deze
hartelijke film is, dat zij den humaan
denkenden mensch verheft boven den
oorlogminnenden barbaar en dat zij
de liefde stelt boven den haat. Ieder
een moet deze film gaan zien. In de
hoofdstad is er volop gelegenheid in
twee bioscopen: Corso en Royal, waar
de film Vrijdag a.s. gaat loopen. Dbg.
veroordeeld; de anderen wachten.
Zij maken borstels en melkkannen,
gebruiksvoorwerpen uit aluminium
van neergeschoten vliegtuigen; zij
drukken er de kampkrant; zij schil
len er de aardappelen; vegen de
paden en ontvangen les van profes
soren en leeraren uit eigen kring.
En de eene dag is zooals de vorige
was en de volgende zal zijn.
Denk niet dat er geen arbeids
vreugde zijn kan ln de kampen en
geen levenslust. De boomen zijn even
groen binnen als buiten het prikkel
draad en velen, wier handen ver
keerd stonden, hebben in het jaar
dat nu achter hen ligt, een vak ge
leerd. Zij worden daarbij gestimu
leerd door de kampleiding, die- niet
alleen orde en tucht handhaaft en
zoo goed mogelijk er voor zorgt dat
ontsnapping uit de dikwijls geïm
proviseerde kampen wordt voorko
men, doch daarnaast werkgelegen
heid schept ten bate evenzeer van
de politieke delinquenten als van
s Rijks kas en initiatieven neemt,
welke om opvoedkundge redenen
belangrijk kunnen zijn.
In Wezep is zelfs een complete
ziekenhuis-inrichting met een
sanatorium voor TBC-lijders
waaraan gedetineerde medici zijn
verbonden en gedetineerde vér
plegers. Men heeft zich met even
groot enthousiasme op andere
taken geworpen. In het Friesehe
Jeugdkamp Henrik staan gedeti
neerde onderwijzers voor de klas,
bestaande uit SS-ers van nu ten
hoogste 19 Jaar. Zij waren 15 of
16 jaar toen zij in vreemden
krijgsdienst traden.
„Wij zijn mis geweest, meneer, dat
zien wij nu wel in, maar wij zijn nog
Jong," zeiden zij. En men kan aan
nun eerlijkheid twijfelen of niet,
doch zeker moet men vaststellen, dat
zij nu eerlijk hun best doen om iets
te maken van hun leven, dat zoo
lichtvaardig in de waagschaal is ge
legd door anaeren, die beter konden
weten, dan deze Jongens, kinderen,
toen zij SS-ers werden.
Er zijn zelfs baby's in de kampen.
Toen wij in Wezep waren, stonden
enkele tientallen wiegen in de zon.
De moeders kenden slechts één
angst dat haar kind hun zal wor
den afgenomen als het één jaar
wordt, zooals het wettelijk voor
schrift luidt. Die in het vrouwen
kamp Avegoor, waar meer dan in
een der mannenkampen, welke wij
zagen, na-ijver bleek tegen een on
derling wantrouwen en kwaadspre
kerij, hadden nog een anderen angst.
Een typisch vrouwelijke. De angst
voor muizen. „Wij slapen met 500 op
een zaal, meneer, en iederen avond
trippelen zij over onze kribben." On
begonnen werk om deze vrouwen,
die den zin voor de verhoudingen
buiten het kamp verloren hebben, er
van te overtuigen, dat er in de om
geving een muizenplaag heerscht en
dat haar zusters in vrijheid met een
zelfde narigheid te kampen hebben.
Dit Zijn zoo de consequenties der
massale inbewaringstelling, zooals
ons volk die gewild heeft. Het staat
nu voor de consequentie der massale
invrijheidsstelllng. De gedetineerden
hebben ln de meeste gevallen geen
huls en geen goed. Waar moeten zij
heen? Men overweegt meer door
gangshuizen te openen, meer kampen
geschikt te maken voor gezinsbewo-
ning en het prikkeldraad er om heen
weg te nemen.
En juist gisteren vernamen wij,
dat een dringend beroep zal worden
gedaan op de ministers van Sociale
Zaken (Arbeidsbureaus)Binnen-
landsche Zaken (Armenzorg) en
Handel en Nijverheid, evenals op de
Stichting van den Arbeid, om in
overleg met justitie ten nauwste
samen te werken met de Stichting
Politieke Delinquenten, welke de vrij-
gekomenen onder toezicht zal hou
den.
Maar dan nóg staan zij buiten de
maatschappij, waarin zij juist moe
ten terugkeeren, willen zij niet in
afzondering een maatschappelijk
kankergezwel gaan culttveeren. In
het eerste geval letterlijk en feitelijk
bij overheidszorg alleen. Deze zaak is
er dan ook een van het geheele volk.
Een deur kan open zijn en dicht, het
is waarachtig niet in het belang der
N.S.B.-ers alleen, dat wij er voor
moeten zorgen, dat de deur van de
kampen naar de Nederlandsche ge
meenschap ook werkelijk open staat.
No. 1255 van T. Lindeman te Apel
doorn.
Wit speelt en wint; oplossingen
kunnen worden ingezonden tot half
Augustus aan het adres: B. H. M.
Stevens, Eikenlaan 36, Heemstede.
Oplossing No. 1250. Auteur P. J.
Eype te Haarlem. Wit speelt 21, Z27
gedw. 32, z21. 28, zl7, 33—29, z42.
15 en wint. Een prachtige winstfor-
ceeringl De inleidingszet is hier wel
zeer verrassend. Een compliment aan
den auteur 1
