's WERELDS GROOTSTE
SLUIS HEROPEND
Groote legerdemonstratie in
de Domstad
Vliegtuigen voor de
vloot
IJmuiden in feeststemming
Jacht op menschen-
materiaal
Tot hooW °n hart
Het weer.
Hartelijke ontvangst
m.s. „Oranje
Oefening beoogde het forceeren van eèn
overgang over Krommen Rijn
Plebaan F. Filbry
23 JuliPrinsjesdag
69ste JAARGANG No. 23599
VRIJDAG 19 JULI 1946
Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543 Postgiro 143480 Abonnementsprijs 30 cent per weelc
Een huis, waarin niet wordt
gelachen of geravot door kin-
deren, is een dood huis
De groote sluis, de Noordersluis te IJmuiden, is weer in dienst
gesteld. Het eerste schip, dat geschut werd ivas het m.s. „Oranje",
dat na zes jaar voor de geallieerden als hospitaalschip te hebben
dienst gedaan, thans zijn thuishaven weer ko?i bereiken. De
Oranjevaart de sluis binnen
KONINGIN REIKT HET
VERZETSKRUIS UIT
JHR. LOUDON NAAR
NEDERLAND
Ned. regeering bestelt
groot aantal
j jet eertijds kleine duindorp IJmuiden, dat zich in den loop
r~t van zijn bestaan, zelfs tot in de oorlogsjaren, zij het dan
ongewild en voor een minder goed doel, op zoo snelle wijze
tot een belangrijke en vooraanstaande havenplaats ontwikkelde,
ivaarvan de naam internationaal geworden is in de scheepvaart
wereld, herstelt zich langzaam, zeer langzaam van de ernstige
verwondingen, die haar gedurende de jaren van bezetting heeft
opgeloopen.
IJmuiden immers, dat deel uitmaakt van de gemeente Velsen
waar de slagader van het industrieele leven van Nederland klopt,
heeft procentsgewijze het meest geleden van den voorbijen oor
log. Het is puin en nog eens puin, wat men er ziet, en leege, alleen
met gras begroeide plekken, duiden de plaats aan, waar eens
woningen hebben gestaanMaar gisteren heeft IJmuiden
zich opgemaakt. Zijn trots, 's werelds grootste sluis werd weer
in gebruik gesteld!
Het welkom
Pantserwagens trekken over een
pas geslagen pontonbrug over
den Krommen Rijn
(Vervolg op pag. 2)
Benoemd tot Proost van
het Kathedraal Kapittel
Levensmiddelen op weg
naar ons land
O
'■'v
hoeveel
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ii
Als een roode draad loopt door
heel den bezettingstijd de jachL
der Duitschers naar menschen-
materiaal. Onbeschrijfelijk is
het leed, dat zij hierdoor in honderd
duizenden gezinnen hebben veroor
zaakt, een leed, waarvan de schrij
nende gevolgen nog over vele jaren
gevoeld zullen worden. Hoeveel va
ders. hoeveel jonge mannen werden
losgerukt uit de gezinnen, om ge
dwongen te worden in het land van
den vijand zelf te werken. Wat een
angst is er piet doorstaan,
tranen hebben er niet gevloeid, welk
een strijd om het naakte bestaan is
er door duizenden niet gevoerd om
aan den Duitschen greep te ontko
men. Is het wonder, dat velen, die
God niet kennen, hard en sceptisch
tegenover het leven zijn komen *e
staan en slechts hun heil zoeken in
dat andere uiterste, het communis
me, dat toch weer in zoovele op
zichten parallel loopt met het door
hen verfoeide nat.-socialisme? Wor
den er achter het „ijzeren gordijn"
in Oost-Europa thans niet duizen
den gezinnen voor altijd uit elkaar
gerukt, getuigen de vele deportaties
en de gedwongen verplaatsing van
heele bevolkingsgroepen, waarbij ook
hierin de Sovjet-leerling den Duit
schen meester blijkt te overtreffen?
Van het begin der bezetting af
hebben de Duitschers onze mannen
als hün prooi beschouwd. Aanvanke
lijk met fluweelen handschoenen,
later met ijzeren vuist, maakten zij
jacht. Het begon met „vrijwilligers"
en het eindigde met 't bijeendrijven
van onze mannen als vee in stra
ten en op pleinen. Dit was de ware
beteekenis van Seyss-Inquart's zoete
gefluit met „lotsverbondenheid".
Al heel spoedig bleek, dat de Duit
schers het princiep der vrijwillig
heid, waarmede zij aanvankelijk
Schermden, hadden losgelaten. Groo-
ten groepen Nederlandsche arbeiders
werd eenvoudig gelast in Duitsch-
land te gaan werken. Maar vlot ging
het niet en goede vaklui, waaraan
de Duitschers groote behoefte had
den, kregen zij niet. Om alles beter
ln de hand te hebben voerden zij
een reorganisatie in van de gemeente
lijke en districts-arbeidsbeurzen. Er
kwam een Rijksarbeidsbureau met
aan het hoofd een directeur-gene
raal, bovendien 37 gewestelijke ar-
beidsbureaux met 148 bijkantoren.
In „Herstel" van 3 Jan. '41 protes
teerde De Bruijn scherp tegen de in
stelling van de arbeidsbureaux en
de invoering van arbeidsboekjes, zon
der dat de vakcentrales daarover ge
hoord waren of bij de uitvoering er
van ook maar iets hadden in te bren
gen.
Trch streefden de Duitschers er
naar, vanzelfsprekend uit tac
tische overwegingen, dat de
vakarbeiders aich vrijwillig
zouden melden. Daarom moesten de
leiders der werkgevers en de werk
nemers-vakbonden „bewerkt" wor
den. zu moesten hun leden aan
sporen ln de Dultsche fabrieken te
gaan werken.
Pater stokman geeft in zijn boek:
de Kath. Arbeidersbeweging in oor
logstijd een merkwaardig gesprek
weer, dat op het departement ge
voerd werd tusschen eenige Duit
schers en een drietal bestuurders der
metaalbewerkersbonden, waaraan wii
t-nkele passages ontleenen. Het be
trof hier een actie der Duitschers
om 3300 goedgeschoolde metaalbe
werkers van Wilton-Fyenoord en de
Botterdamsche Droogdok Mij. los te
krjjgen voor Hamburg', Bremen en
Lübeek.
De Duitscher Strathmann tot den
heer Van den Brink, bestuurder van
den Kath. Metaalbewerkersbond
Wat is uw standpunt, mijnheer
Van den Brink?
Van den Brink: Ik zou niet weten
welke argumenten ik zou moeten
aanvoeren, om mijn leden te bewe
gen hun vader of moeder, hun vrouw
en kinderen of hun meisje te ver
laten en te gaan werken ln Ham
burg, of Bremen, door den Führer
de eerste vuurlinie genoemd.
Strathmann: En ik dan! Ik ben al
twee jaren van mijn vrouw en kin
deren af.
Van den Brink: Met dit onder
scheid: U doet het voor uw vader
land, maar het vaderland van onze
leden is bezet.
De Duitscher Haas: U begrijpt
niet waarom het gaat! Het is uw
plicht uw leden loyaal te adviseeren
naar Duitschland te gaan
Van den Brink: Onze plicht? Een
groot- aantal van mijn leden werkt
in Nederland feitelijk al voor de
Dultsche weermacht. Zijn we daar
mee niet vèr over de streep van de
loyaliteit gegaan?
Haas: begrijpt nog niet waar
om het gaat!
Van den Brink: D hebt zoo juist
gezegd, dat ik vrij ben een stand
punt te bepalen. vertegenwoordigt
voor mij het voorbijgaand bezettings-
gezag. dat ik als katholiek moet er
kennen in zooverre het niet in strijd
komt met mijn geweten en mijn eer.
In vrijheid kan ik mijn leden dus
niet aanraden jmar Duitschland te
gaan. U kunt op grond van gezags-
overwegineen mij verplichten tot
een advies, doch dan ï*al ik ook dit
eau de leden mededeelen.
Gistermiddag bi-acht H.M. de
Koningin een bezoek aan het
Blindeninstituut te Bussum
waar zij het verzetskruis uit
reikte aan den 20-jarigen C.
Tieman, die daadwerkelijk deel
heeft genomen aan het verzet
en daarbij het gezichtsvermo
gen heeft verloren.
De directeur van het Blindenin
stituut, dr. A. H. J. Belzer, ont
ving de Koningin, waarna H.M.
persoonlijk Tieman het kruis op
de borst spelde in tegenwoordigheid
van den vader van den dapperen
jongeman en twee zijner 'blinde
vrienden. Vervolgens onderhield
H.M. zich genui-men tijd met Tie
man en de twee blinde jongens.
De eenvoudige plechtigheid
maakte diepen indruk op de aan
wezigen. Na een half uur verliet
H.M. het Blindeninstituut.
De Nederlandsche gezant te Wash
ington, jhr. Loudon, Is op weg naar
Nederland. Volgens U. P. heeft hij
pertinent de geruchten ontkend, dat
hij Gouverneur-Generaal van Ned.-
Indië zou worden.
*arher dr. J. v. d. Wrles van Mill-
IJill is benoemd tot directeur van het
missiehuis te Roosendaal als opvol
ger van father Padberg. Father Roes
is benoemd tot rector te Haelen
1L.).
Verwachting tot Zaterdag
avond:
Wisselende bewolking met
hier en daar nog een enkele
verspreide bui. Matige Zuld-VVes_
lelijke wind. Weinig verandering
in temperatuur.
Zon onder 30.50, maan 23.45
11.27, zon op 4.43.
De Fairev Aviation Company
Limited te Londen maakt in ver
band met haar contracten voor de
levering van „Firefly" M.K. en
M.K. 4 vlootverkeiiniiigs-toestel-
len aan de Nederlandsche vloot,
bekend, dat met dc „Avlolanda"
te Papemlrecht een schikking Is
getroffen voor de vervaardiging
van bepaalde vllegtulgonderdee-
len in Nederland. De eerste con
tracten hebben tot doel de Neder
landsche vliegtuigindustrie weer
op de been te helpen na de Dult
sche bezetting met den steun van
de Fairey Aviation Company.
De Fairey Aviation Company tee-
kende de eerste contracten voor de
levering van „Firefly" M.K. in De
cember 1945. In Juni 1946 bleek,
dat het succes met de M.K. 1 bij de
Nederlandsche vloot van dien aard
was, dat het Nederlandsche minis
terie van Marine 'n groot aantal MK..
4 ,.Flrefly"-toestellen bestelde, wel
ke thans ln volle productie zijn.
Er heerschte den geheelen dag
een blijde feeststemming in het
dorp en in de haven. Overal wap
perde de driekleur, om van vreug
de te doen blijken. De inwoners en
ook talrijke geëvacueerde IJmui-
denaren, die in den omtrek wonen,
verzamelden zich des middags aan
den wal bij de groote sluis, om
getuige te zijn van de opening en
de aankomst van de „Oranje",
welke als eerste schip geschut zou
worden.
Reeds van één uur af begaven
zich honderden schoolkinderen in
lange rijen naar de haven, waar zij
gedwongen waren te wachten tot
vier uur, toen het statige witte
schip bij de Noordersluis arriveerde.
Het m.s. „W. F. van der Wijck",
waarop zich vele autoriteiten be
vonden, onder wie de Commissaris
van de Koningin in Noord-Holland,
dr. J. E. Baron de Vos van Steen-
wijk, ir. W. J. H. Harmsen, direc
teur-generaal van den Rijkswater
staat, de wnd. burgemeester van
Amsterdam, de heer B. C. Franke,
de burgemeester van Velsen, de
heer M. M. Kwint en de consuls
van vele landen, was het groote
Amsterdamsche vlaggeschip, dat
met repatrieerenden uit Indië
reeds des morgens voor de piet-
was aangekomen, tegemoet gevaren.
Met sirenestooten en hoera-ge-
roep werd het schip met zijn kost
bare en dierbare lading verwel
komd. Langzaam voer het door
naar de sluis, waar de deuren in-
(Van onzen Utrechtschen
correspondent).
De granaten explodeerden met
daverend geweld en de machine
geweren ratelden, toen gisteren
langs den Krommen Rijn bl) Utrecht
d« groote aanval werd Ingezet. Alle
middelen van den modernen oorlog
werden aangewend om den vijainl
le verdrijven en tenslotte werd vlak
voor den stormaanval een rookgor
dijn gelegd, dat alle verrichtingen
minuten lang aan den blik onttrok,
'toen doemde de vijand op; met elan
en doodsverachting namen de man
nen de hindernis, wadend door sloo-
len eerst en later dpor den Krom
men Rijn, zich steeds plat ter aarde
werpend als er een granaat ont
plofte. Het leek of de verschrik
kingen van den oorlog weer geko
men waren, doch gelukkig betrof liet
lder slechts ren demonstratie In
grooten stijl, die liet nieuwe Neder
landsche leger gaf ter gelegenheid
van de Utreehtsclie Lustrumfeesten.
De oefening beoogde het forceeren
Dit was „de zachte drang" zooals
hij nog ln 1941 werd toegepast. Het
verzet vooral der confessioneele bon
den op vrijwel ieder terrein was een
doorn m het oog der Duitschers.
Daarom moesten zij worden opge
ruimd. Er moest één organisatie
komen en deze eenheidsorganisatie
was het N.V.V. onder Woudenberg.
Hoe de liquidatie van het RK
Werkliedenverbond zich voltrok In
een volgend artikel.
Mag. Dr. 8. Stokman O.F.M.De
Kath, Arbeidersbeweging ln oorlogs
tijd. Uitgever;) Het Spectrum, Utrecht
van een overgang over den Krommen
Rijn van Zuid naar Noord. Terwijl
het Zuidelijk leger de rivier naderde,
hield de artillerie van Noord den
cever onder vuur, doch nadat Zuid
met mortieren een rookgordijn had
gelegd, vielen de stoottroepen aan.
Noord trachtte dezen aanval met
alle middelen te verhinderen, doch
al spoedig gelukte het «enigen in
fanteristen de rivier te doorwaden
en zich op den Noordelijken oever
te nestelen. Noord bleef den oever
onder vuur houden, doch steeds
meer manschappen doemden uit den
nevel op, weldra gevolgd door zwaar
dere wapens, die in pontons werden
geladen en naar den anderen oever
gebracht. Het bruggehoofd breidde
zich verder uit en Zuid bracht snel
luchtdoel ln stelling om den rivier-
overgang te beveiligen. Voorts werd
de Zuidelijke oever moeizaam van
mijnen gezuiverd, waarna de genie
ter plaatse kwam om een brug te
slaan. De opvouwbare booten werden
te water gelaten met dwarsbalken
belegd, de brugstukken voeren naar
hun plaats en er werd een brugdek
op aangebracht. Inmiddels was het
aware pantserafweer-geschut op den
Zuidelijken oever verschenen om het
doordringen van tanks te verhin
deren. Ook mortieren en artillerie
werden in stelling gebracht. Toen de
brug klaar was kwamen drie secties
pantser-auto's naar voren, om de
infanterie b;j het verder door-
dringings- en zuiveringswerk te hel.
pen. Daarna volgden onmiddellijk het
gemotoriseerde luchtafweergeschut,
pantserafweergeschut, mortieren en
artillerie. Daarmede was deze oefe
ning. die ongeveer anderhalf uur
duurde, ten einde.
tussc-hen reeds geopend waren en
de groene lichten uitnoodïgend
brandden. Een wuiven en juichen
van de talrijke menschen aan den
kant vormde een spontanen wel
komstgroet voor de gerepatrieerde
landgenooten, die voor zoover ze
daartoe in staat waren zooals
men weet zijn er dit keer zeer vele
zieken aan boord allen aan de
reeling stonden.
Gepavoiseerde scheepjes, die om
de „Oranje" zwermden, trokken
zich bescheiden terug, teen het
forsche motorschip de sluis nader
de, om het de eer te laten, als
eerste door de herstelde schutsluis
te varen.
Het heeft Z. H. den Paus be
haagd den hoogeerw. heer F. B. J.
M. Filbry te benoemen tot Proost
van het Kathedrale Kapittel van
Haarlem. De hoogeerw. heer F. B.
J. M. Filbry werd 29 Juni 1883 te
Leiden geboren. Na zijn studies
aan de seminaria Hageveld en
Warmond, ontving hij 15 Augustus
1907 uit handen van wijlen Mgr. A.
J. Callier de H. Priesterwijding. Di'ia
jaar was hij kapelaan te Waddinx-
veen, vijf jaar te Delft en elf jaar
te Den Haag. In 1926 werd hij be-
noemd tot pastoor te Amsterdam
in de Vredesparochie waar hij tien
jaar zijn pastoraat uitoefende. In
1936 werd hij benoemd tot plebaan
te Haarlem.
De plechtigheid, welke men Prinsjes
dag pleegt te noemen, zal dit jaar
23 Juli geschieden, op welken dag H.M.
de Koningin voornemens is de nieuwe
zitting van de Staten-Generaal te
openen. De Koningin zal zich daartoe
per auto naar de Ridderzaal begeven.
Daar het technisch niet mogelijk is
gebleken het ceremonieel van vóór den
oorlog reeds te doen herleven, zal men
dus dit Jaar nog het kleurrijke schouw
spel van den gouden koets moeten
missen.
Zevenhonderdduizend pond bevroren
vleesch. honderdduizend pond grape
fruit, sinaasappelen en groote hoeveel
heden honing, tabak en zaden zijn
aan boord van het schip „Westerdam"
van de Ver, Staten uit op weg naar
Nederland.
