TROONREDE GEWIJD AAN HERSTEL Gericht op het ééne doel: - Bomaanslag in Jeruzalem Vier resoluties op de Malino-conferentie De Troonrede Leggen van een grondslag voor geestelijke en stoffelijke welvaart T'r.Vit I Hoofdkwartier van Britsche strijdkrachten vormde het doelwit Engelsch witboek over Palestina Het weer. Tot hoofd en hart 69ste JAARGANG No. 23602 DINSDAG 23 JULI 1946 Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543 Postgiro 143480 Abonnementsprijs 30 cent per weeK Verbetering van toestand in Oost-lndië Commissie-generaal West-Indië i ■C - v" - Anonieme waarschuwing NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT H. M. de Koningin heeft vanmiddag bij de opening van de gewone zitting der Staten-Generaal in de Ridderzaal de volgende rede uitgesproken. Leden der Staten-Generaal, Het vertrouwen van mijn volk heeft u geroepen. om in de komende vier jaren mede te beslissen over het wel en wee van ons vaderland. Dit stemt mij tot voldoening. Uw verkiezing toch strekt mij ten teeken van een terugkeer tot normale grondwettelijke vormen en stabiele staatkundige verhoudingen. Te meer verheug ik mij hierover, omdat thans eerst recht alle krachten gericht kunnen worden op het ééne doel: het leggen van een deugdelijken grondslag voor den geleidelijken wederopbouw van onze geestelijke en stoffelijke volkswelvaart. Tot mijn groote vreugde mocht ik mede uit eigen aanschouwing - vaststellen, dat wij in gestagen tred reeds menige schrede op den weg naar dit groote doel hebben gezet en dat wij, wat de krachts inspanning' betreft om het te bereiken, geenszins de minsten zijn in den kring der door den oorlog getroffen volkeren. Nochtans wachten ons nog vele en groote moeilijkheden, welke ik zoowel u als mijn geheele volk in ernstige en voortdurende overweging aanbeveel. Deze moeilijkheden zullen slechts overwonnen kunnen worden, indien ieder onzer zich met geestdrift wijdt aan den gemeen- schappelijken arbeid, die uitsluitend in staat zal zijn voor de breeae lagen van ons volk den weg tot welvaart te banen. In de ontwikkeling der gebeurte nissen in Oost-lndië valt verbete ring aan te wijzen. In belangrijke deelen der Buiten gewesten is reeds in eersten aanleg overgegaan tot de vestiging van een nieuwe rechtsorde, steunend op de beginselen, die in mijn rede van 7 December 1942 werden neergelegd. Met vertegenwoordigers der bevol king uit die Buitengewesten, waar het Geallieerde opperbevel de ver antwoordelijkheid voor de bestuurs voering heeft overgedragen, wordt thans beraadslaagd over de vervul ling, langs loyalen en vreedzamen weg, van de nationale verlangens. Op Java en Sumatra echter ont breken nog voldoende voorwaarden voor zulk een overleg. Ik vertrouw, dat deze voorwaarden mede dank zij verdere besprekingen spoedig aanwezig zullen zijn. Het Geallieerde opperbevel in deze gebieden, en in den Riouw-Archi- pel, heeft zijn taak nog niet vol tooid. Nog altijd lijden daar tot onze bezorgdheid velen uit alle bevolkingsgroepen onder de gevol gen van den oorlog. De verdere liquidatie van de Ja- pansche Invasie en de terugkeer van orde en rust, met name op Ja va en Sumatra, zijn noodzakelijke voorwaarden, wil Nederland zich ten volle kunnen wijden aan zijn roe ping, om te zamen met de Indone sische volken ook voor hen binnen het koninkrijk een eigen staatsver band op te bouwen, waarin die vol ken vrij hun eigen kracht kunnen ontplooien en door middel waarvan zij zich een eigen plaats in de ii1 der Vereenigde Volken zullen kun nen verwerven. In dit Indonesisch staatsverband zullen uiteraard de rechten en belangen van alle bevol kingsgroepen en van minderheden h'artigd worden beschermd en be- Ten einde voor den overgangstijd in het bijzonder de uitoefening van de taak van het opperbestuur ten aanzien van Oost-lndië beter tot haar recht te doen komen en ook daar de rijksconferentie voor te bereiden, zal onverwijld een ontwerp van wet tot instelling van een commissie-generaal aan gepast aan de eischen van den huldigen tijd aan u worden voorgelegd. In afwachting van het herstel van het economisch leven zullen de groote moeilijkheden, waarvoor Oost- Indie zich op het gebied van geld en handelsverkeer gesteld ziet, slechts met steun van Nederland en door nauwe samenwerking van beide deelen van het Koninkrijk, uiteraard op voet van gelijkheid, overwonnen kunnen worden. Diep getroffen ben ik door de plichtsbetrachting en zelfbeheer- sching, waarmede intusschen zoowel burgers als militairen ginds onder zoo moeilijke omstandigheden voort gaan hun taak te vervullen. Ook in West-Indië leeft een drang naar vernieuwing der staatsinstel lingen. Wat reeds zonder grondwetswijzi ging ter bevrediging daarvan kan geschieden, zal ten spoedigste wor den bevorderd, opdat Suriname en de Nederlandsche Antillen zullen kunnen beginnen met op nieuwen voet eigen leven, deelgenootschap in het Koninkrijk en in het bijzonder hun taak in hun eigen omgeving ter band te nemen. Nederland, dat aich in het verle den voortdurend tot taak heeft ge steld in de internationale samen leving der volkeren bi) te dragen tot den opbouw van een vreedzame internationale wereldorde, zal ook thans naar vermogen krachtig sa menwerken met al die landen, die eveneens den wederopbouw en de bevestiging' van vrede en veiligheid willen dienen op grondslag van recht en rechtvaardigheid. In de organen van de Vereenigde Naties en met name in den Veilig heidsraad, zoomede in de commissie voor de beheersching der atoom energie, streeft de regeering naar be vordering van goede Internationale verhoudingen op den grondslag van het Handvest, met het doel den in ternationalen vrede en veiligheid te bevestigen en de vrijmaking van het In het atoom sluimerend geweld te doen strekken tot heil, in stede van tot rampspoed der menschheid. (Vervolg op pag. 3) v' 'r 'V' - -v. c rs#!5iP ;Tv .,;v Gisteren omstreeks het mid daguur werd Jerusalem opge schrikt door twee hevige ex plosies Het bleek dat er een aanslag was gedaan op het tot Woensdag- Verwachting avond: Geen regen van beteckenis. op de meeste plaatsen zonneschijn Wind uit Zuidelijke richting. Zon under 20.45 maan 0.47 16.58, zon op 4.49. Londenaars in de rij voor brood. Op den laatsten dag voor het in werking traden der broodrantsoeneering in Engeland vormden zich buiten de bakker sioinkels in de Engelsche hoofdstad lange rijen klanten. De vrouwen dachten, dat er bij het ingaan der rantsoeneering geen brood in de winkels zou zijn en sloegen daaro'm een voorraad in, om de eerste dagen niet zonder brood te zitten. Maandagmiddag zijn op de conferentie te Malino met algemeene stemmen de 4 volgende resoluties aangenomen: 1) Ten einde tot een federatieve structuur van Ned.-Indië te komen moet een federatie gevormd worden, welke geheel Indonesië omvat en den naam van „Vereenigde Staten van' Indonesië" draagt. 2) Deze federatie zal moeten bestaan uit vier deelen, n.l. Java, Sumatra, Borneo en de Groote Oost, waarbij een voorbehoud wordt gemaakt t.a.v. de positie der Kleine Soenda-Eilanden, de aansluiting van de zelfbesturende landschappen van Oost-Borneo bij Borneo en de positie van de eilanden Banka, Billiton en Riouw (in afwachting van de mogelijkheid, dat deze zich bij Sumatra zullen aansluiten). 3) De tweede conferentie moet zoo spoedig mogelijk bijeengeroepen worden om de uit te werken voorstellen in zake de staatkundige hervorming van Borneo en de Groote Oost te behandelen. 4) Instemming wordt betuigd met het voorstel om zeven Indonesi sche afgevaardigden te Malino aan te wijzen, teneinde deel te nemen aan de voorbereiding van de voorstellen tot staatkundige hervorming van Borneo, de Groote Oost, Banka, Billiton en Riouw. hoofdkwartier van de Britsche strijdkrachten in het hotel „Koning David". Uit de kelders van het gebouw steeg een dichte rook op, die zich spoe dig door het geheele hotel en in de omgeving verspreidde. Toen na de eerste ontploffing die militaire politie zich naar de plaats begaf, waar de ex plosie zich moest hebben voor gedaan, weerklonk een tweede hevige slag, zoodat de militai ren genoodzaakt waren dek king' te zoeken. Vijftien minuten voor de ont ploffing kreeg de juffrouw van de telefooncentrale in het ho tel „Koning David" een anonie me waarschuwing, dat men het hotel in de lucht zou laten vliegen en dat ze de beenen moest nemen, als haar leven haar lief was. Ze alarmeerde iedereen in het hotel en vele gasten vlogen uit het gebouw naar buiten, maar anderen, die aan alarm gewend waren, bleven rustig zitten. Buiten het gebouw stond een op gewonden menigte. Op een gege ven oogenblik verschenen toen 18 jongelieden, van wie 6 ais Arabie ren gekleed waren, in het souter rain en in de gangen van het hotel. Volgens ooggetuigen kwamen zij uit de keuken en „overal van daan". Een Britsch officier heeft gezegd, dat zfj Hebreeuwsch spraJken. Een Engelsche majoor schreeuw de de groep iets toe en trok zijn browning. De jongelui, die als Ara bieren gekleed waren, schoten op hem, zonder hem te raken en wier pen zich toen op hem. Ze drongen hem tegen den muur en haalden hun tommy-guns voor den dag. Een aantal hunner rende naar een nachtclub onder den vleugel van het hotel, waar het Britsche hoofd kwartier gevestigd is. Daar plaatsten zij hun bommen en anderhalve minuut nadat zij die vlucht genomen hadden, vond de ontploffing plaats. De eerste Troonrede, die H.M. de Koningin in zeven jaar voor een volledig parlement heeft uitgesproken, is een omvang rijk stuk geworden. Wij voe gen er dadelijk aan toe, dat wij wel eens slechter Troonredes onder de cogen hebben gehad. Het document van vandaag is goed opgebouwd, het drukt zich uit in zorgvuldig ge formuleerd Nederlandsch jammer alleen dat de adverbiale vorm „res pectievelijk" in de Belgische alinea gebruikt wordt in adjectivische functie! en de botten zijn niet geheel tot vage algemeenheden af gekloven. Hoe behoedzaam ook op gediend, er is vleesch aan blijver* zitten. Daardoor is vruchtbare be. spreking mogelijk. Ook de Troonrede begint te recht met te uiten van voldoe ning over den terugkeer tot normals grondwettelijke vormen en stabiele staatkundige verhoudingen. Die vol doening zou heel wat grooter kun nen zijn, indien de bij onze grond wettelijke vormen en staatkundige verhoudingen onontbeerlijke publi citeit tot haar recht kon komen door een eenigszins redelijke be schikking over papier. Het is de re geering tot een ernstige grief te re kenen, dat onze thans weer tot nor male functie gebrachte democra tische machinerie zoo ernstig wordt verlamd door papiergebrek. De inleiding van de koninklijks openingsrede sluit met het aanslaan van een toon, die in de regeerings- verklaring van den premier zoo op vallend ontbrak: de toon van ern stige vermaning aan ons volk tot bezinning op de vele en groote moei lijkheden, waarvoor wij staan. Vervolgens gaat de Troonrede al lereerst over tot de Indonesische pa ragraaf. Daarmede wordt gelukkig nogmaals het primair gewicht vau deze Borg aangegeven. Wij vrager* ons af, of in deze eene paragraat de regeering niet ten weinig te optimis tisch is, te weten in haar aanhef: ,.In de ontwikkeling der gebeurtenis sen in Oost-lndië valt verbetering aan te wijzen". De motiveering is kennelijk vervat in de volgende re gels. Gedoeld wordt op de conferentie van Malino en haar niet onbevre digend verloop. Maar zijn deze fac toren niet eerder pet gevolg van een te voren bestaanden beteren toestand in de Buitengewesten, dan de oor zaak van een ingetreden verbete ring? Op Java en Sumatra echter ontbreken nog voldoende voorwaar den voor iiuik een overleg als dat in de Buitengewesten gaande is, aldus zegt <ie Troonrede. Maar zij „vertrouwt" dat deae voorwaarden mede qank zij verderen besprekin gen spoedig aanweaig zullen zijn. Waarop, zoo vragen wij ons af, steunt dit vertrouwen? En wij vra gen verder: besprekingen met wienf Met Sjahrir? Met Soekarno? De Kamerdebatten mogen over deze passage spoedig nadere gegevens op leveren Opmerkenswaard in de Indonesi sche paragraaf is voorts, dat op da regeeringsvoorstellen van 10 Febru ari 1946 in zooverre schijnt te wor den teruggekomen, dat de opbouw van een Indonesisch staatsverband thans uitsluitend wordt gesteld bin nen het Rijksverband; dit is des to opmerkelijker, wijl de regeering ia haar jongste verklaring nog zeide, dat die voorstellen, waarin het be houd der rijkseenheid niet bindend werd gemaakt, ook voor haar het kader opleverden, waarbinnen haar beleid zich zou bewegen. In deze Troonrede echter wordt het kader op dit beslissende punt verengd. Opheldering gevraagd Met de Commissie-Generaal wordt snel opgeschoten. „Onverwijld" zal een instellingsontwerp aan de Sta ten-Generaal worden voorgelegd. Wat de Troonrede bedoelt met de woor den, dat de Commissie-Generaal zal worden „aangepast aan de eischen van den huidigen tijd", is voorshands niet duidelijk. Wel duidelijk is, dat de commissie groote bevoegdheden zal krijgen, opperbestuurlijke be voegdheden. Hat is kennelijk de be doeling hiermede tegemoet te komen aan de verwoede klachten van hen, die steeds luider hun stem verhef fen tegen „dictatuur" te Batavia van den heer Van Mook. Mogen wij de voorspelling wagen, dat de Commis sie-Generaal bestaan zal uit drie le den met prof. Schermerhorn als lid voorzitter? Dat een der leden een katholiek zal zijn, st^at wel vast. In de West-Indische paragraaf, waarin nu definitief beloofd wordt, dat wat zonder Grondwetswijziging ter bevrediging van den aldaar le venden drang naar vernieuwing der staatsinstellingen kan geschieden, ten spoedigste zal worden bevor derd, wordt tevens reeds op deze ver nieuwing vooruitgeloopeneen der Curaqaosche jjerlangens. uitgedrukt door de commissie-Da Costa Gomez, is de verandering van den naam Curacao" in „Nederlandsche Antil len". Welnu, deze Troonrede spreekt reeds niet meer van Suriname en Curacao, maar van Suriname en de Nederlandsche Antillen. Schendt de schoonheid van strand, bosch, hei, lucht en zon niet door een schaamte loos gedragGij bederft er ook de zomervreugde van anderen door.y

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1946 | | pagina 1