F
v!
Trygve Lie bezoekt
ons land
7 kinderen uit één gezin gedood
Nenni op ministerie
van Buitenl. Zaken
Gezagstroepen worden nog
niet opgeheven
Militairen en C.P.N.
Tien jaar geëischt tegen
weth. van Rotterdam
RADIO MOORS
ZATERDAG 27 JULI 1946
PAGINA 7
Strijd om de
,n" beslist
Eenheid tusschen Nederland en
Vlaanderen bereikt
Vrije spelling
Overheidsbemoeiing
Buigings-n vrijblijvend
PRIJSAANDUIDING
blijft gehandhaafd
Liturgische weekkalender
Tweemaal per week lucht
post naar Curacao
WAT BIEDT DE RADIO
ZONDAG?
Programma Maandag
\Spe.UÜng.-1946
Een van de vraagstukken, die
op het oogenblik alle belang
stelling voor zich opeischen,
is wel de op handen zijnde spelling-
vernieuwing. Aanleiding tot deze
nieuwe spellingregeling, die een
verbeterde en vereenvoudigde uit
gave zal zijn van de spelling-Mar -
chant, is een streven, van Vlaam-
sche zijde ondernomen, om een
eenheid te bereiken tusschen
Vlaanderen en Nederland ook wat
betreft de spelling van de Neder
landsche taal in beide landen. De
Prins-Regent van België heeft in
April j.l. in zijn land deze nieuw
ontworpen spelling reeds afgekon
digd. Binnenkort is een doorvoering
van regeeringswege ook.in ons land
te verwachten.
Men vraagt zich wel eens af,
waaraan wij de steeds weer óp-
nieuw doorgevoerde spellingveran
deringen te danken hebben. Het is
een voortdurend weer pogen de
schrijftaal een zoo getrouw moge
lijke weergave te laten zijn van de
spreektaal. Wanneer werd de eer
ste poging daartoe ondernomen?
In de oudste tijden bestond er
geen enkele regeling aangaande de
spelling van onze taal. Ieder
streefde slechts naar het eene voor
hem noodzakelijke: hoe geef ik
hetgeen ik hoor zoo getrouw mo
gelijk op papier weer met behulp
van letterteekens. Deze lettertee-
kens (ons huidige alphabet) waren
overgenomen uit 't Latijn en bijge
volg niet ingesteld op 'n juiste weer
gave van de klankwaarde van onze
woorden. Ieder schreef dus de
letterteekens die hij als het best de
klankwaarde van het woord dek
kend achtte. Het gevolg was, dat
éénzelfde woord door meerdere
menschen heel verschillend werd
gespeld. Vandaar de uiteenloopen-
de schrijfwijzen in onze oudste ge
schriften. Naarmate echter de ge
schriften van bepaalde dichters en
prozaschrijvers in die oudste tijden
meer bekendheid kregen, namen
anderen hun woordspelling over
en ontstond een overlevering, vol
gens welke men tenslotte gewoon
was te schrijven. Doch de aldus
verkregen spelling der woorden
bleef een zeer onvolmaakte weer
gave van het gesproken woord. Dit
onbevredigende zoeken naar een de
uitspraak nauwkeurig weggevende
spelling duurde voort tot men zich
in de achttiende eeuw in de taal
kundige geschiedenis ging verdie
pen. Men ging zich toen afvragen:
hoe schreef men dit woord in den
oertijd, hoe is dit woord ontstaan,
welk woord in andere aanverwante
talen stemt hiermeè overeen? Uit
de aldus vergaarde gegevens be
paalde men dan de schrijfwijze van
het Nederlandsche woord.
Behalve deze verdieping in de
geschiedenis van onze taal ken
merkte een sterke neiging naar
reglementeering dien tijd van de
Bataafsche Republiek. Men wilde
alles aan regels en wetten onder
werpen, pok de spelling van het
Nederlandsch. Iets, wat nog niet ge
beurd was, vond toen plaats: de
regeering ging zich er mee bemoei
en en droeg den heer Siegenbeek
op een spellingsysteem op te
bouwen, dat voortaan verplichtend
zou zijn voor alle staatsbedrijven.
De heer Weiland kreeg de taak,
met het door Siegenbeek opgestel
de spellingsysteem als grondslag,
een Nederlandsche spraakkunst
samen te stellen.
Voordien was de spelling van de
moedertaal aan het particulier ini
tiatief overgelaten. Thans werd zij
van overheidswege voorgeschreven.
Een geheel nieuw element dus bij
de bepaling van de schrijfwijze van
het Nederlandsch. Sedert is de
overheid er zich steeds mee blijven
bemoeien.
Tegen het einde van de regee-
ring van Koning Willem II wilden
de geleerden van Vlaanderen en
Nederland meer taalkundige toe
nadering. Men wilde een hechten
taalkundigen band tusschen Noord
en Zuid. Een woordenboek, rege
lend de schrijfwijze van het Neder
landsch in beide landen, zou uitge
geven worden als een uiterlijk tee-
ken van deze toenadering tusschen
Noord en Zuid. De uitgave van dit
standaardwerk bracht echter met
zich mee, dat men eerst tot een
overeenkomst moest komen om
trent de en dit woordenboek te be
zigen Spelling.
Het compromis, dat gevonden
werd, wat de spelling-De Vries
en Te Winkel, die in 1863 in
België bij K. B. werd doorgevoerd.
Wonderlijk genoeg handhaafde on
ze regeering de spelling-Siegenbeek
nog twintig jaar alvorens over te
gaan naar de spelling-De Vries en
Te Winkel.
Door het conservatisme van de
regeering was op alle rijksinstellin
gen hier te lande dus de spelling-
Siegenbeek verplichtend, terwijl
men in het particuliere leven en
op ,de scholen hoe langer hoe meer
overging tot de spelling-De Vries
en Te Winkel. Daarenboven was
een groep menschen het ook niet
eens met deze laatste spelling, die
men te moeilijk oordeelde Voor de
gewone burgerij. Er heerschte hier
dus een verwarde toestand, die be
staan bleef, tot in 18S1 Kollewijn
zijn artikel „Onze lastige spelling"
in het daglicht zond.
Hierin werd de spelling onder de
aandacht van het groote publiek
gebracht. Er volgde een strijd tus
schen de aan taalkundige geschie
denis doende geleerden eenerzijds
en hen die volgens het gezond ver
stand te werk gingen anderzijds,
welke door de laatste groep werd
gewonnen.
Als resultaat van dezen spel
lingstrijd werd van hoogerhand in
1S34 de spelling-Marchant afge
kondigd, die een teruggrijpen naar
de oudste tijden beteekende. Men
legde zijn oor weer te luisteren en
trachtte het schriftbeeld een zoo
getrouw mogelijke weergave te doen
zijn van het gesproken woord.
De spelling-Marchant bracht
echter een nieuw strijdpunt met zich
mee. Minister Marchant verving
het taalkundig geslacht der zelf
standige naamwoorden tengevolge
waarvan „de vloer" mannelijk en
„de regeering" vrouwelijk was, door
het door de natuur opgelegde sexe-
onderscheid. Zooals prof. van Gin-
neken het uitdrukte, zouden dus
voortaan alleen „kennelijk man
nelijke zelfstandigheden" de bui-
gings-n bij het lidwoord erlangen.
Doch ook deze theorie kon op
den duur niet bevredigen. Men is
er dan ook bij de spellingregeling-
1946 toe overgegaan dit element
vrijblijvend te stellen.
Deze spelling is voortgevloeid uit
een streven naar politieke toena
dering tüsschen Vlaanderen en Ne
derland. Naast de in de Bataaf
sche Republiek opgekomen over
heidsbemoeiing is dit dus weer iets
geheel nieuws.
Het is de eerste maal, dat om
politieke redenen de spelling zal
worden veranderd. Deze verande
ring zal zijn een verbetering, een
vereenvoudiging van de spelling-
Marchant. Voortaan is het geoor
loofd de naamvalsuitgang-n bij lid
woorden, voornaamwoorden, bij
voeglijke naamwoorden of daarmee
gelijkstaande woorden, behalvé
in staande uitdrukkingen als „In
den beginne" enz. weg te laten
Men is dus vrij om te schrijven*
aan den weledelen of aan de wel
edele heer. Voor het overige blijft
de spellingvereenvoudiging-Mar -
chant van kracht.
Er is dus tenslotte een eenheid
tusschen België en Nederland tot
stand gekomen, die niet alleen op
letterkundig terrein haar vruchten
zal afwerpen, maar ook op ander
gebied zal kunnen leiden tot toe
nadering tusschen beide landen.
- gg,
In de duinen te Ccxude nabij de Fransche grens werd in 1939
door een Belgischen hoteleigenaar een hotel in den vorm van een
schip gebouwd. Het hotel, dat tijdens de Duitsche bezetting offi
cieren tot verblijfplaats diende, is thans geheel opgeknapt en
weer voor toeristen opengesteld. Het schiphotel, „Normandië"
geheeten, heeft een groote eetzaal en 25 slaapkamers. Het
„boven-dek" is een groot en comfortabel terras
weet, waar zij gestorven
zijn.
De drie broers moes
ten in Silezië in de
zinkmijnen werken en
werden daar op afschu
welijke wijze mishan
deld. Voor hun mede
arbeiders waren aij een
voorbeeld van helden
moed en opoffering.
Na maanden van lijden
werden zij gedwongen
hun eigen kuil te ma
ken, waarin zij na het
doodelijke schot neer
vielen.
De jongste broer
Kans van het gezin
Löb was niet in het
klooster, doch vluchtte
in Augustus 1942 in
een garage te Tilburg,
waar hij na twee dagen
gegrepen werd. Hij
werd overgebracht naar
slavenkampen, later
naar Polen en Silezië.
In den winter van 1944
werd hij weer naar het
Westen gedreven; tij
dens het transport be
vroren zijn voeten. Van
ellende bezweek hij 20
Februari 1945 in het
vreeselijke Buchenwald.
Dat was het voor de
wereld roemlooae einde
van 7 kinderen uit het
gezin Löb. Voor God
waren het martelaren,
die zeker de Eerekroon
zullen ontvangen heb
ben.
Een der meest
tragische en
tevens held
haftige feiten
uit de bezettingsja
ren vormt ongetwij
feld de marteldood
van 7 kinderen uit
het Katholiek-Jood-
sche gezin Löb te
Bergen op Zoom, on
der wie 3 broers uit
't Tilburgsche Trap
pistenklooster en 3
zusters uit het Trap-
pistinnenklooster te
Berkel.
In den nacht van 1
op 2 Augustus 1942 stond
de politie voor het Trap
pistenklooster „Konings
hoeve" te Tilburg. De
drie broers moesten mee.
De jongste, pater Nivar-
dus, werd gegrepen, na
dat hij op aanraden van
pater abt voor het laatst
in het klooster de H.
Mis had opgedragen. Zijn
laatste woorden waren
„Wij gaan den kruisweg
op naar het martelaar
schap". Zijn broer, pa
ter Ignatius, had te vo
ren geweigerd onder
te duiken, daar de Duit-
schers gedreigd hadden
tien paters dood te schie
ten als de broers niet
kwamen. Hij groette de
paters met de woorden:
„Tot weerziens in den
hemel".
Broeder Linus, de
derde broer, had voor
't laatst nog de H. Mis
gediend bij zijn broer,
pater Ignatius. Ook hij
werd gegrepen, samen
met zijn heerbroers.
In het Trappistinnen-
klooster Koningsoord te
Berkel werden twee der
zusters uit het gezin
Löb, zuster Hedwigis en
zuster M. Theresia, mee
genomen, terwijl het
convent de nachtgetij
den zong. De derde
Wreede terreur
van den bezetter
zuster, mère Veronica,
was doodziek en kon
voorloopig in het kloos
ter blijven. Steeds be
dreigd door den bezet
ter, moest zij later van
klooster naar klooster
worden getransporteerd
en stierf totaal uitgeput
1 Augustus 1944. Van
de twee weggevoerde
zusters, die over Wes-
terbork naar Amers
foort werden gedreven
en 17 Augustus naar
Duitschland werden ge
transporteerd, heeft
men nadien nooit meer
Iets gehoord. Niemand
De 109 jaar oude molen te
Bonnerveen (gem. Gieten), die
in een dusdanigen toestand van
verval verkeertdat aan rêstau-
ratie niet meer te denken valt,
zal onder sloopers handen vallen
Na het economisch herstel toe
laat, dat geleidelijk meer artike
len vrij van bon en vrij van prijs
regeling komen, wordt er van
overheidszijde op gewezen, dat de
plicht tot prijsaanduiding onder
alle omstandigheden blijft bestaan.
Dit beteekent, dat alie goederen
moeten worden geprijsd.
Deze maatregel, zoo deelt men
ons van bevoegde zijde mede, wordt
juist voor de in prijs vrijgelaten
goederen, zóoals b.v. groenten, van
het grootste belang geacht. Hij
verlevendigt de concurrentie en
geeft aan den kooper de gelegen
heid zoo goedkoop mogelijk in te
koopen. Daarom zal er van nu af
aan tegen handelaren, die niet
aan hun prijsaanduidingsplicht
voldoen, strenger dan voorheen
worden opgetreden; waarschuwin
gen worden niet meer gegeven,
zcodat bij gebleken overtreding on
middellijk proces-verbaal wordt
opgemaakt.
Vrijdag heeft de minister van Bui-
tenlandsche Zaken, baron Van Boet-
zelaer van Oosterhout, den Italiaan -
schen minister zonder portefeuille,
Pletro Nenni, die op het oogenblik
een bezoek brengt aan verschillende
Europeesche hoofdsteden, ontvangen.
Nenni heeft den minister het Itall-
aansche standpunt uiteengezet in
zake het toekomstige vredesverdrag.
In den namiddag bracht 'dr. Beel
Nenni een bezoek.
(Van onzen Baagschen redacteur)
Het Korps Gezagstroepen zal
niet, zooals aanvankelijk gezegd.,
per 8 Augustus worden opgeheven.
De Gezagstroepen blijven, althans
gedeeltelijk, vooralsnog voortbe
staan, in verband met de nog tal
rijke objecten van bewaking etc.
(Van onzen Haagschen redacteur)
„De Waarheid" bericht, dat com
munisten uit den militairen dienst
verwijderd zouden worden en dat
met name in „De Schaapskooi", de
kazerne te Rockanje bij Brielle (Z.-
H.) een kapitein aan een tiental sol
daten zou hebben gevraagd„Zijn
jullie lid van de communistische par
ty. dan kunnen jullie verdwijnen",
hetgeen geschied zou zijn.
Wij vernemen van officieele zyde,
dat dit bericht op niets berust. Er
worden geen soldaten naar huis ge
stuurd. omdat zij lid zijn van de
C.P.N. Een kapitein zou dat boven
dien niet kunnen uitmaken. Er is
tenslotte niet eens een kapitein in
genoemde kazerne.
ZONDAG 28 Juli: 7e Zondag na
Pinksteren. 2 H.H. Nazarius en Gez.
3 A cunctls. Credo. Praef. H. Drie
vuldigheid. Breda. 2 oct. Kerkwij
ding. 3 H.H. Nazarius en Gez.
Roermond. 2 H.H. Nazarius en Gez.
3 oct. H. Christoffel. MAANDAG:
H. Martha. 2 H.H. Felix en Gez.
3 A cunctls. Roermond. 2 H. Chris
toffel. 3 H.H. Felix en Gez. Credo.
DINSDAG: H.H. Abdon en Sennen.
2 A cunctis. 3 naar keuze. Roermond.
Oct. v. H. Christoffel. 2 H.H. Abdon
enz. 3 H. Maagd. Credo. WOENS
DAG: H. Ignatius. (Roerm. 2 H.
Christoffel. Credo). DONDERDAG:
St. Petrus' Banden. 2 H. Paulus. 3
H.H. Machabeeën. Credo. Praef. v.
d. Apostelen. Roerm. Octaafd. v. S.
Christoffel. 2 Petrus' Banden. 3 H.
Paulus. 4 H.H. Machabeeën. Credo.
Praef. v. d. H. Apost. Laatste Evang.
v. S. Petrus' Banden. VRIJDAG:
H. Alphonsus. 2 H. Stephanus I
(uit nieuwe Pausmis). Credo. Praef.
'v. d. Apost. Of wegens den lsten
Vrijdag der maand: Mis V. h. H.
Hart. Credo. Praef. v. h. H. Hart.
ZATERDAG: Vinding van den H.
Stephanus. 2 A cunctls. 3 naar
keuze. ZONDAG 4 Aug.: 8e Zondag
na Pinkst. 2 H. Dominicus. Credo.
Praef. v. d. H. Drievuldigheid.
Vrijdagmiddag arriveerde op Schip
hol met het lijnvliegtuig van de
K.L.M. uit Stockholm de secr.-gener.
der organisatie der Vereenigde Vol
ken. Trygve Lie. Zondagmiddag a.s.
zal hij naar Parijs doorvliegen. Vol
gens zijn zeggen zal zijn bezoek aan
Nederland in geen enkel opzicht een
officieel karakter dragen. Trygve
Lie weigerde iedere verdere ver
klaring te geven.
Dr. H. Roos, wethouder te Rot
terdam in bezettingstijd, heeft
voor de Rotterdamsche Kamer van
het Haagsch Bijzonder Gerechtshof
terechtgestaan De voornaamste fei
ten, welke hem ten laste werden
gelegd, zijn zijn propagandistische
geschriften, waarin de jeugd wend
aangespoord werk voor de Wehx-
macht te verrichten en zijn advie
zen, welke schorsing van eenige
goedwillende leerkrachten ten ge-
.volge hadden. De officier-fiscaaj,
mr. Donker, achtte het ten laste
gelegde bewezen en eischte 10 jaar
gevangenisstraf, met aftrek van pre.
ventieve hechtenis en ontzetting
uit de beide kiesrechten.
Van 29 Juli af zullen voorloopig
ook op Maandagen vliegtuigen naar
Curagao vertrekken. Ook met deze
vluchten kan correspondentie worden
meegbgeven tegen het geldende port
en luchtrecht.
Het vliegtuig, dat tot dusverre op
Donderdag van Amsterdam naar
Curagao vertrok, zal voortaan des
Vrijdags starten.
Ds trekkingen der 5de klasse van
de 489ste Staatsloterij, welke 29 Juli
1946 zouden beginnen, sullen ter
bevordering van den verkoop één
week worden uitgesteld.
RADIO
Vanouds bekend. Tel. 14609
Officieel Philips-reparateur
Kruisstraat 38 - Haarlem
HILVERSUM I 301 M.
8.00 Nieuws. 8.15 Hoogmis. 9.30
Nieuws. 9.45 Gram. 10.00 Gram.
10.15 Kerkdienst. 12.00 Gram.
12.15 „Boeckhuys". 12.30 Lunch
concert. 13.00 Nieuws. 13.15 Pro-
gr.-overz. 13.40 Apologie. 14.00
Esmoreit. 15.20 Gram. 16.15 Zie-
kenlof. 17.00 Kerkdienst. 18.30
Ned. Strijdkr. 19.00 Gram. 19.15
Bijbel. 19.30 Nieuws. 19.45 Act.
20.00 Reportage. 20.15 Gram. 20.45
Radio-cabaret. 21.15 Gram. 21.30
Kurhaus. 22.00 Nieuws. 22.15
Nieuws. 22.20 Avondgebed. 22.35
Luisterspel. 23.30 Gram.
HILVERSUM II 415 M.
8.00 Nieuws. 8.15 Gram. 9.00
Causerie. 9.20 Orgelspel. 9.4* Le
zing. 10.00 Kamerorkest. 10.40
Gedichten. 11.00 Speellieden.
12.00 Gram. 12.30 Padvinders.
12.40 „Seheldemonden13.00
Nieuws. 13.15 Vaudeville-orkest.
13.50 Spoorwegen. 14.00 Gram.
14.05 Boekbespr. 14.30 Kurhaus
16.15 Sport. 17.00 Nachtegaaltje.
17.30 Oom Keesje. 18.00 Nieuws.
18.15 Sport. 18.30 Gesprek. 19.00
Studiod. 20.00 Nieuws. 22.05 Act.
20.15 Kurhaus. 21.15 Hersengymn.
21.45 Romancers. 23.00 Nieuws.
23.15 Skymasters. 23.45 Gram.
HILVERSUM I 301 M.
7.00 Nieuws. 7.15 Ochtendgymn.
7.30 Gram. 7.45 Woord voor den
dag. 8.00 Nieuws. 8.15 Progr.-
overz. 8.20 Gram. 9.15 Zickenbez.
9.30 Cornells Kalkman, tenor.
10.00 Gram. 10.30 Morgendienst.
11.00 Altviool. 11.15 Schrijvers.
11.45 Familieber. 12.00 Continen
tal Quintet. 13.00 Nieuws. 13.15
Progr.-overz. 13.20 Orgel. 13.40
Gram. 14.00 Moeders. 14.20 Gram.
15.00 Domstad Strljkkw. 15.45
Gram. 16.00 Bijbell. 16.45 Piano-
ree. 17.15 All Bound Sextet. 17.45
Rijk over zee. 18.30 Ned. Strijdkr.
19.00 Nieuws. 19.15 Progr.-overz.
19.20 Gram 19.30 Sportpraatje.
19.45 Landbouw. 20.00 Nieuws.
20.05 K.N.M.I. 20.08 „Zomer
21.00 Zang. 21.10 Orkest. 22.00
Nieuws. 22.15 Na het nieuws.
22.30 Gram. 23.00 Concert. 23.30
Gram.'
HILVERSUM II 415 M.
7.00 Nieuws. 7.15 Ochtendgymn.
7.30 Gram. 8.00 Nieuws. 8.15
Progr.-overz. 8.20 Gram. 9.00 For-
ber, alt-viool. 9.30 Waterst. 9.50
Gram. 10.00 Morgenw. 10.20 Re
genboog. 11.00 Voordr. 11.15 Henk
Kroes, bariton. 11.45 Gram. 12.00
Eddy Walis. 12.30 Kalender. 12.35
Orgelspel. 13.00 Nieuws. 13.15
Ballroom Melodians. 14.00 Jólie
Huckrlede. clarinet 14.30 Vrouw.
14.45 Gram. 15.15 Kleuters. 15.30
„Don Giovanni". 16.35 Jeugd.
17.00 Vacantie! 17.30 Gram. 18.00
Nieuws. 18.15 Ramblers. 18.45
Gram. 19.15 Lezing. 19.30 Her
man Salomon, viool. 20.00 Nieuws.
20.05 Gesprek. 20.15 Kurhaus.
21.00 G.G. Cabaret. 21.30 Mid-
zomernachtdroom. 22.10 Dolf van
der Linden. 22.45 Lezing. 23.00
Nieuws. 23.15 Gram.
Directeur: J J W Boerrigter
Waarn, Hoofdredacteur: W. Severln.
