De Waarheid" onverdacht?
Zijn wij armer dan de Noren?
Het vraagstuk der politieke
delinquenten
Moskou zegtLieg maar steeds, er
blijft in vele geesten iets van hangen
Hun invrijheidstelling
ZATERDAG 10 AUGUSTUS 1946
PAGINA 3
Jöego-Slavië
Het antwoord
Twee foto's
Schooljongens van het Bucking
ham-college in Engeland ont
vingen een dezer dagen den
luchtdoop. Natuurlijk vonden ze
instructie over het vliegtuig veel
interessanter dan alle hoeken en
lessen bij elkaar; hoe kan het
anders als je met heel de klas
gaat vliegen
Onder leiding van dr. A. Zimmerman strijdt het Nederlandsche
Roode Kruis te Batavia tegen besmettelijke ziekten, uithonge
ring en andere gevolgen van den Japanschen bezettingstijd.
Van onze speciale
verslaggeefster.
Een klein gezelschap in
leunstoelen ijlt door de
wolken, die als een reus
achtig schuimvlokkend zeep
sop in den dampkring
hangen. Alleen het getril
verraadt dat men met res
pectabele vaart naar het
Noorden verplaatst wordt,
en de cartonnen doozen, in
hoogen stapel, die een deel
der meetkundig volgepakte
ruimte vullen, trillen mee.
Er staat met blauw potlood
op geschreven Gunnerius
Petterson, de naam van een
der grootste confectiemaga
zijnen in Oslo, waar men
vóór den oorlog o.a. een uit
rusting kon uitzoeken voor
bergtochten. Op den terug
weg is de lading-ruimte ge
vuld met spanen manden,
waarin, volgens zeggen van
den steward, kreeft. Over de
deviezen-brug ging dus de
kleeding heen en kroop het
edel schaaldier terug. Er
is iets vóór en er is iets
tegen Kreeft is na éénmaal
nuttigen op, de kleeding is
pas op na dagen en Jaren
van dienstbaarheid. En
nieuwe kleeren hebben we
zelf zoo broodnoodig. Die
verdragen, verschoten, ge
krompen, gelapte en ge
stopte plunje dragen en om
je heen zien is op den duur
zoo neerdrukkend, zoo de-
moraliseerend. Iets nieuws
één het is voor niemand
een geheim werkt stimu-
leerend en geeft een zeker
welbehagen, evenals een
binnenhuis, waar alles gaaf
is, een goed gedekte tafel
of een fonkelnieuwe fiets.
Met luxe heeft dit nog niets
te maken. Hoe ver zijn we
in deze jaren van de luxe
weggedreven
Ontegenzeglijk is het
makkelijker om de drie mil-
ltoen Noren, die hun land
bevolken, nieuw aan te
Kleedèn dan de negen mil-
lioen, dat is drie maal zoo
veel Nederlanders. Over het
algemeen zien de vrouwen,
en ook de mannen, in Noor
wegen er minder onttakeld
uit dan bij ons. Zelf zeg
gen ze. dat ze, gezien hun
bar klimaat, waartegen de
kieedtng daadwerkelijk be
scherming moet bieden, ge
wend waren, degelijke stof
fen te kiezen, waardoor hun
kleeren meer houdbaar wa
ren dan moderne vrouwen-
kleeding pleegt te zijn.
Daarbij zijn ze zeer vin
dingrijk en zit het zelf
vervaardigen, wat hun huis
vlijt eeuwenlang bewezen
heeft en nog bewijst, hun
in het bloed. Maar ze héb
ben ook meer. Hier en daar
is een paar kousen te koop,
men ziet in sommige win
kels 2 lakens en bijna geen
étalage of er ligt lets van
plastic, het nieuwe Ameri-
kaansche product, dat onge-
rantsoeneerd verkocht wordt
Het is een soort licht en
dun rubbermateriaal in alle
kleuren, uitstekend geschikt
voor regenmantels en capes
en alle soorten impermea-
bele nécessaires. Ook ziet
men er verleidelijke tabaks
zakken van, in de gecom
bineerde kranten- en ta
bakswinkeltjes, tusschen de
vele merken sigaretten, die
hier vrij zijn, wat natuurlijk
niet heelemaal synoniem is
met ongeliml! rerd ln den
verkoop. Als er een goedge-
kleede Deen binnenstapt,
trouwens aan zijn gezicht
ziet men onmiddellijk dat
hij een Deen is. de Noren
hebben iets rustieks, Iets
krachtigs en ruigs, iets van
den omgang met rotsen en
bosch. en vraagt naar vijf
honderd pakjes van de beste
soort, dan is het begrijpe
lijk, dat hij dat niet krijgt.
De Noren zijn uiterst gast
vrij en tegemoetkomend en
behulpzaam voor vreemde-
De kleeding en hef
schaaldier
yop de deviezenbrug
lingen en de Denen, die bij
de huidige Scandinaafsche
vacantie-volks verhuizing
Noorwegen overstroomen,
zijn hun beste vrienden,
maar er zijn grènzen.
De Noorsche huisvrouw,
die zich nooit zoo erg veel
zorg gemaakt heeft over den
warmen maaltijd, die vrij
eenvoudig pleegt te zijn,
heeft in het begin van den
oorlog, althans in de stad,
ook geweten wat eenzijdig,
slecht voedsel was. toen ze
ln hoofdzaak op zoute ha
ring en koolraap leven
moest Aan brood van ge
malen berkeoast, zooals de
legende hier lng, zijn ze
echter nooit toegeweest.
De rantsoenen zijn thans
vrijwel gelijk aan de onze,
waarvan vreemdelingen rij
kelijk hun deel krijgen, tot
en met de bananen, als ze
het treffen, dat er net een
bananenschip s aangeko
men. Melk is er echter vrij
en de melk heeft er een
bijzonder aroma, waarschijn
lijk omdat de koeien er'
andere krulden eten dan
hier. Walvisschenvleesch is
eveneens bonloos te krijgen,
maar erg lekker zijn dis
sponsachtige ..coteletten" op
den duur niet
Geblikte vis b ziet men
in dit rijk der vischvangst
in lmponeerende hoeveel
heid en gevarieerdheid, het
is bar moeilijk om al dat
goede ^voedsel naar ln den
winkel* te laten staan, maar
met geleende kronen spring
je nu eenmaal wat beschei
den om. Hoeveel stukken
toiletzeep, die hier ook vrij
is, zou Je anders v;el niet
meenemen.
Een kilo extra suiker is
den Noren juist toegewezen
voor de inmaak. In dit
land der zeer schaarsche
groenten moét men de huis
vrouw wel gelegenheid ge
ven, de vruchten, die ze in
het wild kan plukken, te
conserveeren. En ze zijn
daar experts in sterlliseeren,
roeren, stampen, onder wa
ter bewaren en wat ze met
hun bessen, ter houdbaar
heid ook doen. De natuur,
men kaïr ook zeggen, de
Schepper, heeft hier voor
zoo'n rijke overdaad aan
wilde bessen, waarvan som
mige zich zelf conserveeren,
gezorgd, dat de bevolking er
den langen groeniènloozen
winter voldoende aan kan
hebben. Zelf plukken is ech
ter het consigne, want het
zomergeld, dat er vroeger
aan verdiend -rcrd, schijnt
de nieuwe internationale
categorie dei werkschuwen,
hier rijkelijk vertegenwoor'
dlgd, niet meer te boelen.
A. Bgl.
„De Waarheid" geeft een reeks
artikelen onder den titel „Het stalen
gordijn gaat op", en nr. XXI van
«leze reeks, lil de Anisterdamsche
editie op 17 Juli afgedrukt, spreekt
onder den sensatloneelen kop „Een
antwoord aan katholieken laster" over
een „Monsterverbond van den clerus
niet den faseistisclien duivel". Zeer
begrijpelijk grijpen lezers van „De
Waarheid" dit artikel gretig aan en
«luwen het op fabrieken en werk
plaatsen vaardig onder den neus van
katholieke collega's.
De ,,St. Jansklokken", het gods
dienstig weekblad van het Bossche
Bisdom, teekent het volgende hierbij
san:
Vooreerst in het algemeen dit:
1. Het ls en blijft zeer verdacht,
dat alleen „De Waarheid" telkens
met zoo breede halen het Stalen
Gordijn mag ophalen. De grens tus
schen de Russische zone en West-
Europa is voor een ieder zonder uit
zondering hermetisch gesloten. Doe
wat ge wilt om het Russische gebied
binnen te komen, het lukt u niet
Welnu, een democratisch land, dal
niets te verbergen heeft, doet zoo
niet. En wanneer -dan alléén het com
munistische dagblad, dat denzelfden
naam draagt als dat te Moskou, aan
het Stalen Gordijn gezet wordt, ter-
Wijl geen enkel ander kans krijgt op
eenigen zelfstandigen kijk op wat
er achter gebeurt, dan is in het oog
van eiken weidenkenden en vrlj-
■heidlievenden mensch deze bericht
geving van „De Waarheid" niet on
verdacht.
2. De beschuldiging van een
monsterverbond tusschen de katho
lieke kerk en het fascisme in het
bewuste artikel staat niet op zich
zelf. Sinds Kerstmis 1944 richt hot
Kremlin één grooten georganiseérdeu
aanval op het Vaticaan en het houdt
tot op den huldigen dag niet op
den Paus en in den Paus heel de
katholieke kerk te beschuldigen
van heulen met het fascisme. Altijd
op dezelfde wijze, met geraffineerde
sofismen, welke aldoor ln dat ééne
woord: fascistisch, culmineeren. De
Kerk is de bondgenoot van fascisme
en nazi-dom; de Kerk hitst op ten
oorlog tegen Rusland; de Kerk is
een politieke centrale, welke door
machtshonger gedreven wordt.
Meestal laat het Vaticaan deze
lasterlijke beschimpingen over
zich heengaan; een enkele maal
slechts geeft 't een zoo volkomen
afdoende, op evidente feiten ge
baseerde weerlegging, dat geen
weldenkend mensch kan begrij
pen, hoe Moskou, radio en pers,
steeds weer op hetzelfde thema
durven terugkomen. In Moskou
echter kent men de leuze: Lieg
maar steeds, er blijft ln vele
geesten lets van hangen.
Men zie dus het bewuste artikel
van „De Waarheid" niet als een toe
vallige losstaande correspondentie,
maar als onderdeel van een groote,
reeds bijna twee jaar durende actie
Wat nu speciaal dit artikel tegen
de katholieke kerk ln Joego-Slavië
betreft, nog het volgende:
Het Episcopaat van Joego-Slavië
stelde ln een gezamenlijk schrijven
de volgende feiten vast:
le. In October 1945 bedroeg het
aantal vermoorde priesters: 243; bo
vendien zuchtten er 169 in gevange
nis of concentratiekamp en waren
er 89 anderen „vermist".
2e In tal van gevallen vernamen
de priesters, die ter dood veroordeeld
werden, de punten van beschuldi
ging pas, toen ze voor de rechtbank
verschenen om hun vonnis te ver
nemen. Dikwijls werd hun elke ge
legenheid om zich te verdedigen
ontzegd, werd hun niet toegestaan
om getuigen op te roepen en kregen
ze niet den minsten rechtskundigen
bijstand.
3e. Te Krizevc! is een heele com
muniteit van Franciscanen, 28 leden
sterk, ter dood gebracht, zonder
eenige rechtspraak, terwijl geen der
slachtoffers ooit een geweer in zijn
handen had gehad; toch werden ze
vermoord wegens strijd tegen het
nationale leger. En dat terwijl ze
allen bekend stonden als besliste te
genstanders van het fascisme.
4e. Verschillende priesters zijn
terecht gesteld ondanks het feit, dat
duizenden burgers een verzoekschrift
hadden ingediend voor hun vrijla
ting, terwijl ze instonden voor hun
onschuld.
5e. Een groot aantal priesters ls
veroordeeld tot vele jaren opsluiting
in een concentratiekamp, terwijl
hun geen gelegenheid wordt gegeven,
zich te verdedigen en hun onschuld
te bewijzen. Ze worden gedwongen
tot werkzaamheden die een beleedi-
ging zijn voor hun priesterlijke
waardigheid.
6e. Van de 100 katholieke bla
den, die er vóór den oorlog waren,
kan er geen enkel meer verschijnen.
Katholieke drukkerijen worden een
voudig in beslag genomen.
7e. In de middelbare scholen ls
het godsdienstonderwijs afgeschaft
en ln de lagere teruggebracht tot
een absoluut onvoldoend minimum.
8e. Kerkelijk gesloten huwelijken
worden door burgerlijke autoriteiten
van onwaarde verklaard.
9e. Door meetings en vergaderin
gen, die opzettelijk Zondags ouder
kerktijd worden gehouden, wordt
voor zeer velen de vervulling Van
hun Zondagsplichten onmogelijk ge
maakt. De jeugd wordt op Zondag
eenvoudig gedwongen fot speciale
werkzaamheden en aldus opzettelijk
verhinderd haar godsdienstplichten
te vervullen.
10e. Al het landbezit der Kerk is
onteigend; zelfs graven werden daar
bij niet ontzien.
Op dit alles weet „De Waarheid"
slechts met één uitvlucht te ant
woorden
Al die gearresteerde en vermoorde
priesters waren „fascisten", leden
van de anti-communistische verzets
beweging Utashi, ofwel staatsge
vaarlijke misdadigers, die de gruwe
lijkste moordpartijen op hun geweten
zouden hebben.
Dergelijke beschuldigingen zullen
op de buitenwereld weinig indruk
maken; men kent dergelijke proce
dures in den jongsten tijd nog uit
nazi-Duitschland.
Zeker, er zijn enkele op zichzelf
staande gevallen geweest, dat pries
ters, vervoerd door partij- of natio-
nalen hartstocht, tekort zijn gescho
ten in een juiste houding tijdens de
bezetting.
Maar terecht wijzen de Bis
schoppen er op dat dit kleine
getal priesters, die tekort zijn
geschoten in hun houding tijdens
de bezetting, allerminst de zware
beschuldigingen rechtvaardigt,
welke in de pers en bij meetings
tegen de katholieke geestelijk
heid van Joego-Slavië worden
geuit en die geen ander doel heb
ben dan het publiek te misleiden
en het prestige der Kerk te bre
ken. Eenzelfde doel dus als in
dertijd in Duitschland de be
drieglijke deviezen- en zedelijk
heidsprocessen hadden voor de
nffzl's.
„De Waarheid" publiceert als be
wijs bij haar artikel: twee foto's uit
Joego-Slavië. Op de eene brengt een
priester bij een geopende groeve den
Hitlergroet. Op de andere zit Mgr.
Stepinac, de aartsbisschop van
Zagreb, naast een ordegeestelijke
op de eereplaats bij een nazi-piech-
tigheid. Nu meent „De Waarheid"
wel dat alle Nederlandsche katho
lieken sprakeloos zullen staan! Maar
ook foto's kunnen liegen. De nazi's
verstonden die kunst van foto-ver-
valschen prima.
Welke immoreele middelen overi
gens aangewend worden om vooral
ook Mgr. Stepinac, den aartsbisschop
van Zagreb, verdacht te maken en
als fascist te brandmerken blijkt uit
een bericht, dat door den propagan-
dadienst van de Tito-regeering ver
spreid werd. Volgens dit bericht zou
Mgr. Stepinac de documenten van
den Minister van Binnenlandsche
Zaken onder het Pavelic-bewind in
zijn paleis verborgen hebben. Dit
Er is alles vóór,
wanneer men een i
kapsel, dat gezien
mag worden, kan
handhaven, om zon- fmgegms. WiÊê
der hoed te loopen. fpÈltllfl
Bet is makkelijk en
in den zomer Inch- WSK
tig, het is goedkoop HHEr
en vooral met rei- WÊÊÊK 'v
zen, al is het maar Hip jé" -
In een volle tram |gl|jPy
Obus, practisch, en WHHf T
het s,vaart ergernis. v'
Bovendien ergert 'feÉfiMBpv'
men zich niet aan
den wind, voorwien HMW
de moderne, hoogop-
gaande modellen een
speelgoed zijn, waar JlÉXvX'V'.
hij toch niet af kan
olijven. Maar mèt
hoed voelt de f X
vrouw zich toch een
ander wezen, dat
ietwat op het hoed- HHW ju.
loose neerkijkt. Ten- V f
minste met een sp- i Jw"
hoed, die haar ver- XK 'W&h V X?f
schijning kroont. TSk ffan, jiéi
Dat doen inderdaad Jk jg
de teerheden, die «AL.
men dezen zomer MWBSBjr® -wi - "V'X,
ziet in centra, waar N
de vrouwen zich WKmÊÈÊÊtéËmtmigSeLfXi Jn&KKlfflËSËSe&iÈÈêmi
goed kunnen kleeden,
en die men daar dan ook véél ziet. Ze zijn van ijle tule en etherische
bloemen, vlinderlicht en kwetsbaar als een schuimtaart en er hoort stra
lend weer bij: zon en blauwe lucht en zingende vogels en prettige dingen,
Dit model van witte tule bloemen is uit Zwitserland.
bericht vond grooten weerklank in
c!e Joego-Slavische pers en in Je
buitenlandsche communistische bla
den. Nu was het bewijs geleverd, dat
de katholieke geestelijkheid collabo
reerde met het Quisling-regiem.
Wat was de waarheid? Uit recht-
streeksche bronnen uit Joego-Slavië
werden volledige bijzonderheden
ontvangen nopens de documenten
in het Aartsbisschoppelijk Paleis van
Zagreb: in de laatste dagen van het
regime Pavelic zond de Minister van
Buitenlandsche Zaken, Dr. Alejbe-
govio, een vrachtwagen naar het Pa
leis, volgeladen met kisten, die het
geheele ministerieel archief be
vatten.
De minister vroeg den Aartsbis
schop deze documenten voorloo-
pig te willen bewaren en verze
kerde hem, dat het enkel belang
rijke documenten waren voor het
opstellen van de geschiedenis der
natie. Zij waren bijna allemaal
reeds gepubliceerd, zoodat hot
meer ging om het in veiligheid
brengen, dan wel om het verbergen
er van. Het zou jammer zijn, zoo
deze stukken tijdens de gevechten
in de stad zouden verloren gaan,
hetgeen waarschijnlijk gebeuren
zou zoo men ze in het ministerie
achterliet.
De Aartsbisschop nam de docu
menten in ontvangst, maar hield zich
het recht voor, de nieuwe staats-
overheid te verwittigen, zoodra deze
samengesteld zou zijn.
De aangifte werd dan ook onmid
dellijk na den intocht van de Joego
slavische troepen in Zagreb gedaan
en de bevoegde overheid leverde een
officieel bewijs af ter bevestiging
van deze aangifte.
Dit bewijs wordt bewaard in het
bisschoppelijk Paleis en ontneemt
den tegenstanders alle mogelijkheid
om de daad van den Aartsbisschop
op een partijdige manier te Inter
preteeren.
Zoo zou het de moeite waard zijn
eens te correspondeeren met een
Bisschop ln Kroatië, b.v. over al het
fraais dat „De Waarheid" in haar
nummer van 17 Juli publiceert. Maar
wat zal de „Stalen-gordjjii-ceiisuur"
met zulke brieven doen? En zal die
Bisschop niet gearresteerd worden
als „landverrader", omdat liij relaties
onderhoudt met „fascistische" krin
gen? Voor de meeste Nederlanders is
dit trouwens overbodig. Zij kennen
„De Waarheid".
Tenslotte dus heeft de regeering
een massale invrijheidstelling
van politieke delinquenten
aangekondigd. Wanneer men
den storm van critiek, dien deze me-
dedeeling in de Nederlandsche pers
heeft ontketend, verwerkt, dan valt
het op, dat voornamelijk de wijze van
berechting wordt besproken en dat
het feit van een massale invrijheid
stelling pas als een tweede, een
volgend punt de aandacht trekt. Men
Is het er blijkbaar over eens. dat de
berechting en zuivering die tot nu
toe werd toegepast, feitelijk een ver
krachting was van het recht. Zelfs
laten zich stemmen hooren, die deze
manier van berechting meer over
eenkomst toekennen met het fascis
tisch systeem dan in een democra-
tischen staat geoorloofd is Men
eischt eindelijk bevrediging van het
Nederlandsch rechtsgevoel. En dit nu
baart onze verwondering: dat na
welhaast 2 jaar politieke berechting
nu pas in het algemeen en open
baar voldoening wordt geëischt van
het rechtsgevoel In Nederland; dat
men dus nu pas algemeen en open
baar erkent, dat er onrecht werd
gepleegd, officieel en op groote
schaal. Dat van dit onrecht N.S.B.-
ers en soortgelijke lieden het-, slacht,
offer waren, zal sommige brute of
door den oorlog- afgestompte natu
ren weinig kunnen deren. Het ls
evenwel een feit, dat het met, ons
Nederlandsch recht in dit opzicht
heel slecht gesteld is en dat reeds
zeer langen tijd publieke onrecht
vaardigheid werd bedreven, die
ieder zedelijk-levend mensch tegen
de borst moet stuiten.
Op dit moment mogen we het
een feit, van r-lgemeene bekendheid
noemen, dat in Nederland duizen
den menschen de dupe zijn van
een onvoldoende en gebrekkige
rechtspraak. Dit heeft tot gevolg
gehad, dat aan duizenden delin.
quenten en hun (zeer vaak) on.
schuldige geeinnen de grootste
onrechtvaardigheid kon worden be
dreven. Men kan dan ook zeggen,
dat vrijwel Ieder politiek delin
quent, ongeacht of het een zwaar
of licht geval betreft, voor zijn
leven geruïneerd ls Het is duide
lijk dat dientengevolge de betrok
ken delinquent meestal zwaarder is
getroffen dan bij een behoorlijke
rechtspraak het geval zou zijn ge
weest. Een ieder, die ook maar
eenigszins terzake kundig is, weet
hoeveel gevallen van dood door
schuld, diefstal, mishandeling,
chantage enz. in naam van de
rechtvaardigheid mjn voorgekomen,
en hoeveel daarvan wordt verzwe
gen en niet gestraft.
Nu kan men evenwel deze slacht
offers (ln zooverre zij de dupe zijn
van een onjuiste rechtspraak) niet
laten wachten, tot men het eens
eindelijk in Nederland ééns is over
de juiste wijze van berechten. Dit
zou een bewuste bestendiging zijn
van het bestaande onrecht en het
zou van een barbaarsche meedoo-
genloosheid getuigen, wanneer men
de straf die zij ondergaan, niet in
aanmerking neemt
Vandaar kunnen' wij de aankondi
ging der regeering niet anders dan.
toejuichen. Het is nu de tijd ach
ter deze politieke berechting een
punt te zetten Wij, katholieken,
jUist moeten het ong als christenen
tot een eereplicht rekenen, het
recht ln Nederland te doen zege
vieren. Dit wijze besluit, van de
regeering, dat blijk geeft van door
zicht en doortastendheid, moet
practisch worden gesteund. In het
bijzonder voor de katholieke ver-
eenigingen oP sociaal en charitatief
gebied, zooalg de Vincentiusvereeni-
ging. de Katholieke Actie, het Paro
chiaal Armbestuur, de Arbeidersbe
weging en de Middenstandsvereeni-
gingen, de Vrouwenbond, de Ver-
eeniging tot bescherming van Meisjeg
enz., ligt hier een sneciale taak. Wan
neer straks de politieke delinquen
ten de kampen gaan erlaten en de
•'rgemeesters op u een beroep doen
deze menschen de maatschappij bin
nen te leiden, blijft dan niet ach
terwege. Steekt uw handen naar hen
uit en verschaft hun de mogelijkheden
om weer een goed en normaal lid
van onze maatschappij te worden.
Dit kan in het kamp niet gebeuren.
Weest positief helpt in concreto.
Meer nog dan de deugd van barm
hartigheid, eischt het hier de plicht
van recht te doen.
De adjunct-directeur der
Nederlandsche Vatlcaan-missie,
J. G. H UK EN
