3-ot J-k i
r
m
Het t.b.c.-gevaar sinds bevrijding
toegenomen
n
HET BEZOEK VAN DE KONINGIN AAN
CANADA EN VER. STATEN IN 1942
J
Tweemaal zooveel patiënten als
vóór den oorlog
„Doorüchten" de juiste
WOENSDAG 4 SEPTEMBER 1946
PAGINA 5
Groot vertrouwen
in moeilijke uren
In Canada
In Amerika
v„
bestrijding
Historisch staatsbezoek
Een nieuw blok?
Toen H. M. Koningin Wilhelmina iijdens den
oorlog, in he± midden van 1942, Canada en de
Vereenigde Siaien bezochi, is di± Koninklijk
bezoek ±o± een groolsche demonstratie uitgegroeid
en heeft enorm veel bijgedragen tot een goed be
grip van hei Nederlandsche verzet en van onze
onwrikbare democratische opvattingen en als zoo
danig de goodwill, die ons land in de Vereenigde
Siaien geniet, buitengewoon versterkt. Daarbij heeft
natuurlijk de waardigheid en intelligentie van onze
Vorstin hei respect en de bewondering der Ameri
kanen afgedwongen. -
Mr. Thomas J. Watson, •pre
sident van de International
Business Machines Corpo
ration in New-York, die de groote
historische beteekenis van dit
bezoek begreep, heeft toen als
geste tegenover het Nederland
sche volk dit gebeuren in een
Nederlandsch boek in schrift en
foto laten vastleggen, waarvan
aan alle aan de toenmalige
Nederlandsche regeerinq beken
de Nederlanders in de geheele
geallieerde wereld een exemplaar
werd toegezonden.
Van dit boek, getiteld: „Dat Ik
zal wederkeeren", werden toen ech
ter eenige honderden exemplaren
gereserveerd voor verspreiding in
Nederland na den oorlog. Eerst,
thans ontvingen wij genoemd rijk
geïllustreerd boekwerk, dat een dui
delijk overzicht geeft van de bezoe
ken en toespraken van H. M. de
Koningin in 1942 aan Canada en
de Ver. Staten. En het is zeer zeker
de moeite waard nu de pers weer
vrij is daar het een en ander
over te vertellen.
H. M. de Koningin kwam Don
derdag 18 Juni kort na den middag
op het vliegveld van de Canadee-
sche hoofdstad aan. Onmiddellijk
Werd de volgende verklaring afge
legd: „De Koningin der Nederlan
den is te Canada aangekomen om
eenige dagen met haar dochter,
Prinses Juliana en haar twee klein
kinderen, Prinses Beatrix en Prin
ses Irene, door te brengen. Het ligt
in de bedoeling van de Koningin
een reis naar de Ver. Staten te ma
ken, waar zij in den loop van haar
verblijf den president en mevr.
Roosevelt zal bezoeken. In overeen
stemming met het usantieele ge
bruik, zal de heer E. N. van Klef-
fens, minister van Buitenlandsche
Zaken, de Koningin gedurende haar
bezoek aan de Ver. Staten ter zijde
Staan."
Tijdens haar officieel bezoek aan
Canada hield H. M. o.m. een pers
conferentie in Ottawa. Canadeesche
journalisten stelden tal van vragen.
Men vroeg haar o.m. hoe de Neder
landsche bevolking zich hield onder
het juk van den overweldiger.
Uit het antwoord van de Ko
ningin bleek, dat de huidige
toestand (het was 1942) in Ne
derland gekenmerkt werd door
den bewonderenswaardigen geest
van verzet, dien de bevolking
onder alle omstandigheden ten
toon spreidt.
H. M. gaf toe, dat de voedsel
situatie in Nederland jammerlijk is;
ziekte grijpt om zich heen en de
algemeene gezondheidstoestand
wordt slechter en slechter.
De Koningin wees de verslagge
vers er met nadruk op, dat Neder
land geen „koloniaal" overzeesch
imperium heeft. De Nederlandsche
grondwet kent het woord imperium
niet. Er zijn uitsluitend de samen
stellende deelen van het Konink
rijk; de ©verzeesche gebieden in
Azië en Amerika vormen evenzeer
een deel van het Rijk als het Euro-
peesche gebiedsdeel.
Gevraagd, of er ook nationaal-
socialistische groepen onder de be
volking van haar eigen land werden
aangetroffen, antwoordde de Ko
ningin dat zulke groepen steeds zeer
klein geweest zijn en nóg zijn.
Lloyd House in het plaatsje Lee
was het „hoofdkwartier" van de Ko
ningin. Vandaar uit leidde zij de
staatsaangelegenheden. Daar ont
ving zij hooge bezoekers. Vandaar
uit zond zij berichten naar haar
eigen volk en zijn regeering, als
mede aan regeeringen en personen
in de verschillende geallieerde lan
den. Vanuit deze plaats bleef de
dappere Vorstin haar volk moed in
spreken en aansporen in hun vast-
H. M. de Koningin, die in 1942
den Atlantischen Oceaan over
vloog, om de volken van Canada
en Amerika beter te leeren
kennen
beraden strijd tegen de aanvallers.
Meer dan drie eeuwen na de
grondvesting van de kleine zee
havenstad Nieuw-Amsterdam door
onverschrokken Nederlandsche ont
dekkingsreizigers kwam een Vor
stin der Nederlanden in deze stad,
die zich sedert de dagen harer
stichting tot" een van de grootste
en belangrijkste metropolen ter we
reld ontwikkeld heeft.
H. M. reed Dinsdagmorgen 14 Juli
per auto uit Hyde Park naar New-
York. Vóór haar bezoek was zij de
gast geweest van president en mevr.
Roosevelt.
De burgemeester van New-York
ontving H. M. met den volgenden
welkomstgroet:
„Ik spreek namens zeven en een
half millioen mensehen en roep U
De burgers van de Ver. Staten en Canada, evenals de
burgers van alle Vereenigde Volkeren brengen een eer
biedigen groet aan H. M. Wilhelmina, Helena, Pauline
Maria, Koningin der Nederlanden. Zij allen brengen hulde
aan den beproefden moed van deze edele Afstammelinge
van den doorluchten Willem van Orahje-Nassau.
Wij, Amerikanen, bewonderen de onversaagde geest
kracht door H. M. getoond in Haar vliegtocht over den
Atlantischen Oceaan, om de Volken van Canada en de
Ver. Staten te leeren'kennen. Meer dan ooit zijn wij na
dit bezoek besloten de dappere Nederlanders te steunen
in hun moedigen strijd.
Wij beloben plechtig, onvermoeid onze krachten te geven
aan het gemeenschappelijk pleit der Vereenigde Volkeren,
opdat vrijheid en recht voor allen over de geheele wereld
zullen zegevieren.
uit het diepst van mijn hart een
welkom toe. De banden tusschen
mijn stad en Uw land zijn zéér
nauw. Onze stad had een zeer
voorspoedig begin, omdat zij begon
als Nieuw-Amsterdam. Zij was van
.den aanvang af een gelukkige stad,
waarin vrijheid en vriendschap uit
andere landen meegebracht, bloei-
deh. Zoolang er een Nederland is,
zoolang een New-York zal bestaan,
zal onze bevolking steeds een groote
liefde voor Uw land koesteren.
In haar antwoord wees de Ko
ningin er op, dat het haar speet,
dat het bezoek ondèr de schaduw
van den oorlog plaats vond. Dag
in dag uit gaat, zoo vervolgde zij,
de bittere strijd voort, maar toch
door alle ellende en het lijden heen
schittert de onoverwinnelijke geest
van mqn volk in Nederland en in
Ned.-Indië. Moge ons geloof en ons
besluit om te volharden, terwille
van hen even onwrikbaar zijn als
hun geloof, totdat de overwinning
tenslotte de zegeningen des vredes
over de geheele wereld zal af
werpen.
Bij het bezoek aan de Nederland
sche Officieren Club in hotel Wal
dorf Astoria te New-York zeide de
Koningin o.m.:
„Ik ben den Oceaan overgekomen,
om tegenover allen die ik in dit
werelddeel ontmoet te getuigen
van de grootheid van ons volk te
Het „Witte Huis" te Washington, waar de president van Amerika en mevrouw
Roosevelt onze Koningin ontvingen, vóórdat Zij Haar historische toespraak hield voor
het Amerikaansche 'Congres
Wijlen president Roosevelt, die
in 1942 onze Koningin in Ame
rika zoo hartelijk ontving
De gevreesde longtuberculose
grijpt nog steeds om zich heen en
blijkens de laatste statistische "ge
gevens is de toestand op dit gebied
sedert de bevrijding nog voortdu
rend ernstiger geworden. Het aan
tal actieve t.b.c.-lijders bedraagt
het dubbele van voor den oorlog,
aldus dr. M- Koster, leider van den
dienst Röntgenologisch Borstonder-
I zoek te Amsterdam. Het wordt
daardoor meer en meer noodzake
lijk dezen volksvijand krachtiger
te bestrijden.
De consultatiebureaux zijn door
de toename van het aantal geval
len ernstig overbelast en hebben
weinig tijd beschikbaar om zich
bezig te houden met het z.g. door
lichten van groote groepen der
normale bevolking.
Door de toepassing van foto
grafie van het doorlichtingbeeld
is de techniek hiervan aanzien
lijk verbeterd en is deze methode
een betrouwbaar hulpmiddel ge
worden voor het werkelijk mas
sale systematische borstonder
zoek. Door speciaal daarvoor op
geleide teams van röntgen-
assistenten en administratieve
krachten onder leiding van een
dokter, kunnen 5001000 men-
schen per dag onderzocht wór
den-
Tijdens de bezetting was verdere
ontwikkeling dezer methoden in
Nederland, waar pionierswerk op dit
gebied geschied is, niet goed mo
gelijk. Echter kon de Nederland
sche militair-geneeskundige dienst
in Engeland daar van de gelegen
heid profiteeren om teaips te trai
nen. en de speciaal voor dit doel
geconstrueerde apparaten aan te
schaffen.
In Augustus 1944 werd onder
leiding van dr. S. L. Fransman
de dienst röntgenologisch borst
onderzoek van den medischen
Dienst der Koninklijke Landmacht
opgericht.
De bedoeling was op deze wijze
de mogelijkheid te scheppen het
nieuw op te richten leger grondig
röntgenologisch te onderzoeken en
tevens voor de Nederlandsche bur
gerbevolking den achterstand, die
op dit gebied door de bezetting
onvermijdelijk ontstaan was, te
overbruggen. De capaciteit van de
drie apparaten met het grondig
getrainde personeel is namelijk
veel grooter dan voor het lager
alleen noodig is. Het ministerie
van oorlog heeft dan ook dezen
dienst mede ter beschikking ge
steld van de burgerinstanties, die
zich met dit massa-onderzoek in
den vorm van doorlichten reeds
jaren lang bezig houden, namelijk
de consultatiebureaux en het cen
traal bureau voor keuringen op
medisch-hygiënisch gebied te Den
Haag-
Reeds zfin in Amsterdam, waar
een tak van den dienst op het
Johannes Vermeerplein II sinds
September 1945 werkzaam is, be
halve de recruten, alle studenten,
de arbeidsreserve en een aantal
bedrijven gefotografeerd.
De foto's worden in rollen, waar
op ong. 45 opnamen staan, in een
archief bewaard, terwijl tevens-een
kaartsysteem van alle onderzoeken
bijgehouden wordt. Deze documen
tatie maakt het mogelijk een foto,
zelfs als zij lang geleden geno
men is, in enkele minuten terug
te vinden, hetgeen voor controle
onderzoek of een bij her-onderzoek
nieuw gevonden geval van het
grootste belang is.
Plannen worden uitgewerkt om
in navolging van Kopenhagen,
Zürich en andere groote steden de
geheele Amsterdamsche burgerbe
volking en eventueel Den Haag en
andere bevolkingscentra te onder
zoeken. „Hoewel aanmelding vrij
willig zal zijn, meenen wij," aldus
dr. Koster, „dat het begrip voor
medische voorzorg voldoende bij de
Nederlandsche bevolking ontwik
keld is, dat zij na oproep in groo-
ten getale zal komen."
midden van zijn tegenslagen; van
al het gToote en het goede dat on
der die tegenslagen ontstaat en ge
groeid is en zooveel belooft voor
de toekomst; opdat zij als het ware
uit de eerste hand kunnen verne
men wat het beteekent Nederlan
der te zijn, thans en ook in de
toekomst; en ik zal daaraan toevoe
gen, dat van Ned.-Indië vaststaat,
al weten wij op dit oogenblik van
de bijzonderheden weinig af, dat
alle bevolkingsgroepen lijden onder
het harde militaire gezag der Ja
panners en dat ik er van overtuigd
ben, dat onze Rijksgenooten niet
minder flink stand zullen houden
dan onze landgenooten in Neder
land. Leve ons Rijk."
Voor het eerst in de geschiede
nis van de Ver. Staten heeft een
regeerend Koningin beide Huizen
van het Congres toegesproken en
wel Donderdag 6 Augustus. 5 Aug.
was H.M., den eersten dag van haar
officieel bezoek aan Washington,
op het Witte-Huis verwelkomd door
president Roosevelt.
Tijdens de opname der foto's
riep de Koningin uit: „Wat een
groot aantal fotografen."
Waarop de president zich tot
H. M. wendde zeggende;
„Maakt U niet ongerust, we
hebben ze goed gedresseerd."
Toen de Koningin hierom glim
lachte zeide mevr. Roosevelt
tot haar echtgenoot: „Ik dacht
dat zij jou goed hadden gedres
seerd." De president lachte en
gaf toe, dat zij gelijk had.
- Na afloop van de receptie ont
ving H. M. de leden van het Corps
Diplomatique, die te Washington
geaccrediteerd zijn. Later op den
avond was de Koningin de gast
aan een officieel banket. Na af
loop hiervan werden journalisten
'in de gelegenheid gesteld vragen
aan H. M. te stellen. Zal het Ne
derlandsche volk onderworpen blij
ven, of zal het een of anderen dag
in opstand komen?, werd haar
om. gevraagd.
Zij antwoordde met verheffing
van stem, dat het Ned. volk of
schoon door overmacht overwel
digd, zich nooit onderworpen had
en dit nooit zou doen; dat het met
groeten moedontbering, leed en
verlies verdroeg en dat het met
onverflauwde vastberadenheid zou
beginnen met den wederopbouw
van zijn bestaan en zijn lot, zoo
dra het weer zich zelf is.
De toespraak van H. M. tot het
Congres maakte veel indruk. Wij
laten hier het slot van haar toe
spraak volgen:
„Wij aanschouwen nu boe een
oud bondgenootschap vernieuwd
wordt. Een der grootste figuren die
aan de wieg stond der Amerikaan
sche vrijheid, Benjamin Franklin,
schreef eens aan John Adams, uw
eerste gezant in Den Haag„Bk
geloof dat Holland noch ons land
ooit zijn vrienden in den steek zou
laten." Daarom was het ons alsof
wij zelf getroffen werden toen de
eerste Japansche bom op Pearl
Harbour viel. Daarom hebben wij
nooit geaarzeld in ons besluit ons
te scharen bij de Verbonden Volke
ren. Vereenigd houden wij stand en
vereenigd zullen wij de overwin
ning behalen."
Sulyok, leider van de nieuwe
Hongaarsche oppositie, de Hon-
gaarsche vrijheidspartij, heeft on
langs in de nationale vergadering
gepleit voor de vorming van een
„vierde groote mogendheid", be
staande uit Frankrijk en de klei
nere landen van Europa. Volgens
Sulyok wordt de gang van zaken in
de wereld thans beheerscht door
drie groote mogendheden, die geen
van alle tot Europa behooren: En
geland, de V. S. en de Sovjet-
Unie. „Hongarije moet van geen
dezer mogendheden de satelliet
zijn. Frankrijk is het grootste land
met de hoogste cultureele ontwik
keling van het vasteland," aldus
Sulyok.
