A'damsche sigarenwinkeliers
half October in staking?
Cemm.-Generaal geïnstalleerd
Dahlia-tentoonstelling, een
feest voor het oog
ln de schatkamers der nazi's
Tot hoofd en hart
Naar samenwerking in een nieuwe
staatkundige verhouding
Huurprijs van nieuw te
bouwen woningen
Het weer
Tegen dien tijd extra sigaretten toegezegd
Donderdags
gesloten
Squatter
ook in New York
1^
69ste JAARGANG No. 23645
o
VRIJDAG 13 SEPTEMBER 1946
Bureaux Smedestraat 5- Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543 Postgiro 143480 Abonnementsprijs 30 cent per week
Prof. Schermerhorn
antwoordt
Squatters in Loudens Abbey
Lodge flat roeven in koor: „We
want water" terwijl zij borden
buiten de ramen hangen waarop
te lezen staat: Wij willen water
en bedden. De politie liep van
raam tot raam in een vergeef-
sche poging het smokkelen te
beletten
De winnaars 100 meter van de Olympische spelen", die gehouden
worden in het groote stadion van Berlijn voor de bezettingstroe
pen. V.l-n.r.: John Hard (Engeland), tweede prijs; de kampioen
J. Klein (Nederland) en Piere Lochetter (Luxemburg) die als
derde uit den wedstrijd kwam
(Vervolg op pag. 2)
EVACUATIE NOG NIET
HERVAT
VAN MOOK'S BRIEF
AAN SJAHRiR
Ook te New York is een
squatter-actie begonnen, al
dus meldt de Daily Express
onder haar Amerikaansche
nieuws. De squatter in kwes
tie koos zich echter geen der
leegstaande zooningen aan dc
Vijfde straat uit, hij gaf de
voorkeur aan een met een
touw afgezet plekje midden
op straat. De squatter, zekere
Joe Ziaya, een voormalig
kapitein van het leger, die in
Normandië gewond werd, is
van plan op dat plekje straat
in zijn slaapzak den nacht
door te brengen, totdat men
voor hem en zijn vrouw een
woning gevonden heeft. Rond
zijn straat-slaapstede zijn
teekeningen tentoongesteld,
die zijn levensgeschiedenis
V vertellen
J
Zeeliedenstaking in V.S.
gedeeltelijk geëindigd
AAN GROOT GEVAAR
ONTSNAPT
Critiek oogenblik voor
schepelingen
Temperament is een bron van
kracht, maar moet als elke
kracht in bedwang worden
gehouden. J
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
In het ministerie van Overzee-
sctae Gebiedsdeelen te Den Haag
is gisteravond volgens protoco-
laire regelen de installatie ge
schied van de Commissie-Generaal
voor Ned.-lndië. Nadat de heeren
Schermerhorn, Van Poll en De
Boer de bij de wet vereischte
eedsformule hadden afgelegd,
hield minister Jonkman de in
stallatierede.
Tamelijk lang is de parlementair-
democratische weg gebleken, zoo be
gon de minister, waarlangs wij had
den te gaan om de instelling, weder
om, van een Commissie-Generaal voor
Nederiandsch-Indië, nu bij de wet, te
bereiken. Thans kunt gij evenwel uw
historische taak aanvaarden: door
middel van bevoegdheden van het
opperbestuur de voorbereiding bevor
deren van een nieuwe rechtsorde al
daar. Gij gaat uit, bezield door den
vredeswil van het Nederlandsche volk.
Gij gaat uit om nadrukkelijk te
bevestigen, dat Nederland krach
tens zijn historische roeping be
reid en verlangend is de samenwer
king met de Indonesische volke
ren, welke haar grondslag vindt in
een eeuwenoude verbondenheid,
voort te zetten in een nieuwe
staatkundige verhouding, welke
om duurzaam te zijn op de
instemming van beide volkeren
zal moeten berusten.
En gij gaat uit om van ganscher
harte bij te dragen tot de voltooiing
van een eigen" Indonesisch staatsver
band, waarin alle bevolkingsgroepen
zich thuis mogen voelen, opdat In
donesië, Nederland, Suriname en de
Nederlandsche Antillen, ieder voor
zich en gezamenlijk, hun taak in cle
organisatie der Vereenigde Naties en
in alle deeien der wereld kunnen vol
brengen.
Moge uwe missie, zoo besloot minis
ter Jonkman, nationaal hier en ginds,
en internationaal overal, aldus wor
den verstaan en op haar waarde ge
schat. En geve God aan uwe missie
Zijn onmisbaren Zegen.
Prof. Schermerhorn beantwoordde
als voorzitter der commissie, de rede
van den minister. Spr. wees erop, dat
de Commissie-Generaal h,aar zending
slechts kan aanvaarden, indien zij
zich gedragen weet door het Neder
landsche volk en Indien zij kan ver
moeden, dat ook de Indonesische vol-
Voor de nieuw te bouwen wo
ningen heef, de regeering be
paald, dat de huurprijs als regel
moet worden gebaseerd op dien
van 9 Mei 1940. Als de huurders
echter de beschikking zullen
krijgen over geheel nieuwe wo
ningen, wordt evenwel een ver-
hooging' van 10 pCt. boven het
peil van 9 Mei 1940 toegestaan.
Bij de huidige bouwkosten zal de
exploitatie van de nieuwe woningen
een aanzienlijk tekort opleveren
Overheidssubsidieering zal dit op
vangen.
Voor woningbouw van particulie
ren. met financieclen steun van de
overheid, is no» geen regeling »e-
troffen. Daarom wordt die bouw op
het oogenblik nog alleen ter hand
genomen door gemeenten of woning,
bouwvereenlging. Daarvoor is wei een
regeling getroffen. Het exploitatie
tekort wordt voor 25 pCt. door het
Rijk en voor 25 pCt. door de ge
meenten gedragen. Betreft het ver
vanging van door oorlogshandelingen
verloren gegane woningen, dan be
taalt het Rijk 90 pCt. en de ge
meente 10 pCt.
ken in haar een waardige vertegen-
woordigster van het oppergezag zien.
De Commissie-Generaal zal
daarginds spreken en handelen in
overeenstemming met de wen-
schen van het Nederlandsche
volk, zooals die tot uitdrukking
komen de huidige regeerings-
politiek. Misschien ook kan haar
arbeid een bijdrage leveren tot
verheldering der geesten, zoowel
in Indonesië als in Nederland, en
daardoor langs indirecten .weg
invloed uitoefenen op de na te
streven oplossing.
Moge het ons gegeven zijn, zoo be
sloot spr., binnen bet raam onzer
Instructie bij te dragen tot ^en op
bouw van een eigen Indonesisch
staatsverband, dat ook, indien het tot
volle rijpheid is gekomen, zich in ge
lijkwaardigheid door wezenlijke ban
den met Nederland verbonden zal
weten.
Tot adviseur van de Commissie-
Generaal is benoemd mr. C. C. J.
Maassen, oud-resident van Soerabaja.
Als bijzondere bekroning van de
feestelijkheden en als een soort
dessert presenteert het 700-jarige
Haarlem, Nederlands bloemenstad,
een imposante dahliatentoonstel
ling ln het Gemeentelijk Concert
gebouw. Zooals men weet lag het
eerst in de bedoeling, de expositie
te houden in de Augustusmaand,
doch daar de bloei der bloemen
nu eenmaal niet te dwingen is,
heeft men den datum moeten ver
schuiven. Gedurende drie dagen,
van 13 tot en met 15 September,
is de keur van dahlia's in ongeveer
300 variëteiten voor een ieder te
bezichtigen. Deze door de Ko
ninklijke Vereeniging voor Tuin
bouw en Plantkunde georganiseer
de tentoonstelling, welke onder
auspiciën staat van het comité ter
viering van Haarlems 7de eeuw
feest, is de eerste, die een inter
nationaal karakter draagt. De
dahlia-exposiities werden voor den
oorlog wel elk jaar gehouden, dooh
slechts uitsluitend voor binnen-'
landsche kweekers. Thans hebben
onder meer Belgische en Fransche
bloemenfirma's hun producten in
gezonden. Uit eigen land zijn er
deelnemers uit Aalsmeer, Heem
stede, Leiden, Hillegom, Oegstgeest,
Naaldwijk, Almelo, Harderwijk,
Eindhoven, St. Pancras, Baam en
Den Haag.
Het is majestueus en fantas
tisch de groote zaal van het Con
certgebouw herschapen te zien in
een waar bloernenparadijs. Gene
raal Eisenhower is vertegenwoor
digd door een forsche roode dahlia,
die den naam van F.uropa's bevrij
der draagt. Een semi-cactus, een
fraaie dahlia-soort, werd Victory-
day genoemd. „Sultan" is een
bloem, diep rood als een fez, wit-
rose is de kleur van „Sheik". „Ro
coco" en „Clair de Lune" zijn fijn
getinte halskraag-dahlia's. „Sainte
Thérèse" Is een frêle, lila-kleurige
cactus-dahlia. Prachtig zijn de
„Sneeuwstorm"- en „Pax"-dahlia.
Naar te Batavia vernomen wordt,
is de evacuatie-uit het binnenland,
welke gisteren hervat zou worden,
voor onbepaalden tijd uitgesteld.
Ofschoon de Britten, zooals te Che-
ribon overeengekomen, de Indo
nesische republikeinen zekere fa
ciliteiten hebben verleend, is op
bet Geallieerde hoofdkwartier nog
geen antwoord van kolonel Afcdoel
Kadir op den brief van generaal
Mansergh ontvangen.
Opnieuw zijn er schoone beloften
gedaan ten aanzien van bet siga-
retten-rantsOen: in October zouden
de winkeliers er een extra hoe
veelheid van krijgen en bovendien
zouden dat dan nog tamelijk pit
tige sigaretten zijn, gemaakt van
Zuid-Amerikaansclie tabak. Maar
er zijn al eerder fraaie toezeggin
gen gedaan, en de Amsterdamsehe
sigarenwinkeliers, die deze mede-
deelingen gisteren uit den mond
van den direeteur van het Rijks
bureau voOf Tabak en Tabakspro
ducten, den heer A. Polak, aan
boorden, stonden er eenigszins
sceptisch tegenover en besloten te
staken, als er per halt October nog
geen verbetering is ingetreden.
Ruim 500 Amsterdamsehe sigaren-
Winkeliers waren op die protestver
gadering in Bellcvue, uitgeschreven
door de vakgroep detailhandel in ta
baksfabrikaten, aanwezig. De bijeen-
Het jilkt een beetje
op een sprookje,
maar het moet
toch waar zijn,
want het verhaal draagt
den officieelen naam
„Operation Sparkler"
Deze operatie, waarvan
alle subjecten en ob
jecten ontleend schij
nen te zijn aan een der
Avonturen van Oome
Keesje, werd met ernst
en succes uitgevoerd in
de Westelijke zones van
bezet Duitschland door
Britsche en Amerikaan.
sche eenheden.
Na een Jaar van na
speuringen en metho
dische contróle zijn de
M.p.-s erop uit getrok
ken en hebben in een
enkelen sla,r de hand
gelegd op een fabelacli-
tigen schat van platina,
goud, zilver en edelge
steente. TUdens de re
geering der Nazi's
oefende de Reichsregie-
rung zelf een directe
contróle uit op alle voor
raden en transacties bij
firma's en edelsmeden
en op alle deposito's var
goud, zilver, platina en
edelgesteenten bij de
banken. Maar toen
de Ineenstorting van
Duitschland nog maar
een kwestie van dagen
werd. meende de Nazi-
regeering, dat heel deze
rijkdom, welke intus-
schen nog vergroot was
door wat in de bezette
landen geroofd was,
gered diende te worden
en in het voorjaar van
1945 werd overgegaan
tot een algemeene dis
tributie over een zeker
aantal geheime berg
plaatsen. De Nazi-agen
ten, die deze verdeeling
Enorme hoeveel
heden gestolen
kostbaarheden
teruggevonden
uitgevoerd hadden, lie
ten den Geallieerden
echter de documenten
in handen vallen waar
op al deze geheime
bergplaatsen voorkwa
men en zoodoende kre
gen dezen de gelegenheid
tie enorme rijkdommen
weer te achterhalen.
In den loop der maan
den, dat Britten en
\merikanen het ge
heele distributieplan
weer aan eikaar pasten,
bleken de Nazi-agenten
ook niet stil gezeten te
hebben. Er hadden
enkele verschuivingen
plaats gevonden. Een
bewaarplaats, waar men
vijf kilogram zilver
meende aan te treffen,
bleek vier en twlntlg
ton te bevatten en bo
vendien nog tien ton
goud. Op een andere
bergplaats vond men 'n
vrachtwagen vol aan ta
felzilver en ander zil
verwerk. Andere voor
raden, welke men
terugvond, bleken niet
meer overeen te stem
men met de oorspron
kelijke hoeveelheden.
Toch hoopt men nog
vijf en zeventig pCt.
van den heelen enor-
men schat te kunnen
terugvinden. Een groot
gedeelte daarvan is na
tuurlijk afkomstig uit
Geallieerde landen en
met zekerheid werd be
weerd, dat de meeste
kostbare steenen af
komstig waren uit Am
sterdam en Antwerpen.
De Finance Division
heeft. In afwachting
van hun toekomstige
bestemming, de bewa
ring vaa deze rijkdom-
men tijdelijk op zich
genomen.
Honderden Duitschers
zijn vastgehouden om
verder aan den tand
gevoeld te worden en
een vijftigtal van hen
is onder arrest ge
steld. De razzia wordt
voortgezet
komst had een tamelijk stormachtig
verloop. De winkeliers gaven vrij
moedig uiting aan hun meeniiig
over de onhoudbare tabakspositie
Zonder stemming, maar onder in
stemmend tumult werd besloten,
vOorloopig den geheelen Donderdag
de winkels gesloten te houden, zon
der dat daarvoor van het gemeente
bestuur toestemming is ontvangen
De heer Polak had het dezen mid
dag zwaar te verduren, doch ook geld
de critiek o.m. het bestuur van de
vakgroep détailhandel, omdat het
deze catastrophe niet had kunnen
voorkomen, en niet voor voldoende
voorlichting voor winkelier en colt
sument zorgde; het C.D.K., omdat
het de bonnen, die niet besteed
kunnen worden, niet verlengt, en
geen bon voor sigaren aanwijst in-
filaats van naar keuze en om nog
allooze détails; de industrie zou dé
zwarte markt bevoorraden, de gros
siers, die ^lleen aan groote zaken
zouden leveren en uiteindelijk de
pers. welke werd aangerekend, dat
zij teveel tegenstrijdige bérichten
publiceert.
De heer Polak wees er op, dat de
tabakspositie in Nederland beter is
dan in vele andere landen en toon
de dit aan met de volgende cijfer»;
maandelijksche aankoopen van ta
bak, bedragen 11.3 millioen rantsoe
nen/sigaren, 13.1 millioen rantsoenen
kerftabak en 9.3 millicen rantsoenen
sigaretten. Dit wil procentsgewijs uit
gedrukt zeggen, 31% sigaren, 35%
kerftabak en 48% sigaretten ue-
vooroorlogsche productie.
Spr. beweerde dat er wel exDort
was van sigaren en rooktabak, maa;
dat er van export van sigaretten
hoegenaamd geen sprake is. Ver
volgens deelde spreker mede, dat
in October de winkeliers met een
extra-hoeveelheid sigaretten zul
len worden bevoorraad.
Daze sigaretten zijn vervaardigd
van donkere Zuid-Amerikaansche ta
bak, die tamelijk pittig is. Zij wordt
in het buitenland veel gerookt en zal
voor vele rookers hier in den lande
een groote uitkomst zijn.
De winkeliers besloten tenslotte
het voorbeeld van het gewest Lel
den te volgen, om 15 October tol
stuking over te gaan, indien er in
den heerschenden wantoestand
geen verbetering z<>u zijn geko.
men. Eveneens zou er een tele
gram naar den minister van Eco
nomische Zaken worden gezonden,
om hem van dit besluit te ver
wittigen. Ook liet Rijksbureau zou
hiervan in een officieel sehrijveii
op de hoogte worden gebracht.
Hierna werd wegens tijdgebrek een
snel einde aan de vergadering ge
maakt, nadat de voorzitter allen
nog eens had opgewekt, om de groote
algemeene protastvergadering, welke
binnenkort in Den Haag zal worden
gehouden, mee te maken.
Verwachting tot Zaterdag
avond;
Meest zwaar bewolkt met bier
en daar verspreide regenbuien,
koeler dan vandaag. Matige i.nt
kraclitigen wind tusschen Zuid
west en west.
Zon onder 19.02. maan 20.32—
11.07, zon op 6.11,
Aan den officieeiep. tekst van den
(reeds vermelden) brief, dien dr.
Van Mook 9 September aan Sjahrir
heeft gezonden, is het volgende ont
leend;
„Nu eenerzijds het wetsontwera
tot het uitzenden van een commis
sie-generaal ls aangenomen en aan
uw zijde de politieke moeilijkheden
een oplossing gevonden hebben, lijkt
een succesvolle hervatting van de on
derhandelingen mogelijk geworden
Daarom stel ik voor om, zoodra de
Commissie-Genejaal zal zijn gearri
veerd, daarmede een begin te maken.
Indien wij onze problemen aanvat
ten op een vredelievende en zakelijk"»
wijze, zal het wellicht mogelijk ziin
een gemeenschappelijke basis te vin
den voor een overeenkomst, welke
de bestaande achterdocht uit den
weg ruimt en de erkenning van het
Indonesisch verlangen naar vrijheid
inhoudt en ter zelfdertijd de nauwo
banden tusschen moederland en In
donesië, dié baide partijen wenschen,
bevestigt en den weg opent naar den
wederopbouw.
De staking van de zeelieden aan de
westkust van Amerika, behoorende
tot de American Federation of Labour
is geëindigd. Deze stap is gedaan op
grond van verzekering door de reeders,
dat het geheele stelsel van loonsver-
hoogingen, waarover onlangs geza-
menlijk is onderhandeld, onmiddellijk
van kracht zal worden.
Een woordvoerder van het nationaal
vakverbond van zeelieden, dat aan
gesloten is bij het Congras of In
dustrial Organisations, heeft gezegd,
dat de leden van dit verbond zouden
blijven staken tot Vrijdag-midder
nacht teneinde dezelfde beslissingen
omtrent de loonen te verkrijgen als
voor de zeelieden van de A.F.L.
De schokker Sch. 137, die giste
ren bewesten Scheveningen zes a
zeven mijlen uit de kust vischte,
geraakte met het vischtuig vast
aan een mijnen-kabel, waardoor
4 mijnen aan de oppervlakte van
de zee te voorschijn kwamen. De
bemanning heeft in allerijl het
geheele vischtuig moeten kappen,
teneinde erger te voorkomen. De
mijnen, welke los geraakt zijn,
drijven nu aan de oppervlakte en
leveren gevaar op voor scheep
vaart en visscherij.
