Groote verrassing over
rede van Wallace
de
Nieuw regeeringscentrum in
Den Haag
Nederland en Duitschland
Wild-West in Palestina
Paniek onder de bevolking
CONCERT GAAT
BEGINNEN
Persoonlijke rivaliteit tusschen
Wallace en Byrnes
Critiek op Truman
Arthur van Schendel
overleden
Wederopbouw der residentie zal
600 millioen kosten
Gemeentebelangen
Binnenkort regeeringsmemorandum aan
de groote mogendheden
ZONDERLINGE
TREINBESTUURDER
H
mm&m wm
Osservatore Romano is
pessimistisch
Wonhi?fc-3uw;
ZATERDAG 14 SEPTEMBER 1946
PAGINA 3
Buitenlandsch overzicht
Ervaringen in Oost-Europa. in
den Balkan, in Oöst-Azië heb-
geleerd dat het niet verstandig
is de bezetting van een vroe
ger vijandelijk; land alleen aan Rus
sische troepen over te laten. Zulk
een land verliest dan in korten tijd
zijn industrieele apparatuur, zijn
vrijheid van herstel der politieke
meenlng en de resten van Westcr-
schen Invloed, die er nog aanwezig
waren. De Amerikanen zijn niet van
plan ook zooiets in Duitschland to
laten gebeuren, en zij zullen dus
Eorgen, dat er niet uitsluitend Sov
jettroepen achterblijven. De zin
snede in de rede van Byrnes: „Zon
lang er een bezettingsmacht voer
Duitschland noodig zal zijn, zal het
leger der V.S. daarvan deel uitma
ken", heeft in dit licht een andere.
wijdere en meer practische bedoeling
dan louter een betuiging van plicht'
getrouwheid. Blijkbaar heeft men in
Washington genoeg gevoel voor de
werkelijkheid, om te weten dat i.
dezen vredestijd opslokking van
Duitschland door de Russen slechts
afdoend voorkomen kan worden mei
leger tegen leger al strijden deze
legers ook niet met wapenen.
Byrnes liet blijken, dat hij zuinig
wil zijn met Duitschen grond. Toe
kenning van Koningsbergen met het
omliggende Oost-Pruisische gebied
aan de Sovjets, toekenning aan Po
len van langs de Foolsche Noord
en Westgrens gelegen streken, toe
kenning van het Saargebied aan
Frankrijk, goed. Maar geen over
daad. Silezië en het gebied van Rijn
en Roer, de groote industriecentra,
moeten in het eene verband van ge
lijkwaardige maar centraal geregeer
de Duitsche landen behouden blij
ven. In de richting van Silezië heeft
Polen wel aspiraties, maar Byrnes
legde er den nadruk op, dat te Pots
dam geen afspraak gemaakt is waar
door Silezië definitief van Duitsch
land zou worden losgemaakt.
Frankrijk, dat tusschen de groo-
ten eenzaam is met zijn eischen voor
afscheiding van het Roergebied, die
in den loop der maanden al wat ver
zacht zijn, ziet zich door de verkla
ring van Byrnes opnieuw teleurge
steld. ook de Nederlandsche en Bel
gische aanspraken op grenscorrecties
genieten principieel niet den Ame-
rikaanschen steun, en hun beste
kans op verwezenlijking wordt ge
schapen door den geringen omvang
en de economische onbelangrijkheid
van de stukken die, naar werd aan
gekondigd, gevraagd zullen worden.
Het beeld van bet toekomstige
Duitschland dat Byrnes ont
wierp is echter geen zaak die
in haar geheel, onveranderd,
aanvaard moét worden. Het is
slecht wat de Amerikanen zich in
do gegeven omstandigheden als
Ideaal stellen. Een ideaal waarvoor
zij zullen opkomen en waarvan zij
zoo welni? mogelijk prijs willen ge
ven. zeker. Maar toch geen wet van
Meden en Perzen. Het is een ferm.
redelijk positie kiezen, een aanbod
tot onderhandelen. In dien ain is
de rede te Stuttgart een verblijdende
gebeurtenis. Er gaat nu tenminste
aan de kwestie-Duitschland gewerkt
worden. De overeenkomst van Pots
dam droeg slechts een voorloopig ka
rakter. en de toestand ln het versla
gen Reich staat geheel ln het teekan
van Potsdam al is het daar be
paalde ook lang niet geheel in ver
vulling gegaan.
Thans echter wenscht Amerika een
einde van deze voorloopigheid. en
het is niet goed in te zien welke rede
lijke gronden men zou kunnen aan
voeren voor langer uitstel van de be
sprekingen over een definitief vredes
verdrag. Verdrag dat dan toch zou
moeten worden voorafgegaan door de
inrichting van een Duitsche regeèring
of regeeringen, wier vertegenwoordi
gers het verdrag namens hun volk
kunnen onderteekenen.
Na het voorspel van meer dan een
Jaar. zette Byrnes eindelijk het eigen
lijke concert in. Het was een resolute
toon dien hij deed hooren. De reacties
L" ,,?<L,Brt}sche bladen maken wel
at Engefentf in harmonie
Amerika. Wellicht zal
Frankrijk dat, afgezien van zijn Rijn-
Roer-eischen, wel met de Angelsaksers
overeenstemt, zich naar hen beiden
voegen nu die eischen vrijwel geen
kans op verwezenlijking meer bieden.
De Sovjet-Unie daarentegen zal onge
twijfeld een eigen partij spélen, en
het is niet bijzonder zeker dat er uit
het samenspel van Westerlingen en
Russen een schoone melodie zal ont
staan.
Hoe kan het ook, als men slechts
net eigenbelang en niet den wereld-
vrede ais stemvork hanteert? Moet
men zich dan verwonderen ais er door
de wereld inplaats van eendrachtig
musiceeren der mogendheden het ver
ward en valsehe soektakel klinkt,
waarvoor wij vreezen?
Eert der Parijsche Metro-sta
tions, Pont de Neuilly, raakte
gistermorgen in rep en roer,
toen een keurig gekleed heer
plotseling de verlaten bestuur
dersplaats van een stilstaanden
Metro-trein beklom en den uit
5 wagons bestaanden trein deed
wegrijden. In een opwindende
spurt slaagde de treinconducteur
erin op den laatsten wagen te
springen. Hij rende door de vijf
wagons naar voren, wist den
pseudo-bestuurder te overmees
teren en den trein tot stilstand
te brengen, daarmede mogelijk
een ramp op dit drukke traject
voorkomende. De vreemdsoortige
bestuurder werd ingerekend,
waarschijnlijk is de man ontoe
rekenbaar.
w
Aan het monument, dat op 17 September a.s. door H. M. de Ko
ningin te Arnhem zaï worden overgedragen aan gen.-majoor R.
E. Urquart, den commandant, die den slag om Arnhem leidde,
wordt de laatste hand gelegd. Het monument werd ontworpen
door den Nijmeegschen beeldhouwer Maris
De rede van den Amerikaanschen
minister van Handel, Wallace
heeft overal zeer de aandacht ge
trokken, zoowel wegens de critiek
op de eigen Amerikaansche bui-
tenlandsche politiek, als op Enge
land. Byrnes' krachtige politiek
tegen het Russische expansionisme,
zal, naar men verwacht, bemoei
lijkt worden door de verklaring
van Truman, waarin liij zich ac-
coord verklaarde met Wallace's
rede.
Vrienden van Wallace verklaren, da*
diens rede bedoeld was als een pro
test tegen de buitenlandsche politie*
van Byrnes en als een aansporing om
terug te keeren naar de politiek van
Roosevelt, n.l. het scheppen van even
wicht tusschen Engeland en Rusland,
ten einde te voorkomen, dat de riva
liteit tusschen beide landen tot een
nieuwen oorlog zou leiden. Dit wijst
op een persoonlijken achtergrond van
de rede, waardoor haar beteekenis ver
minderd wordt. Wallace en Byrnes
zijn reeds jaren lang rivalen. Wallace
is de leider van den linker- en Byrnes
van de conservatieven vleugel der de
mocratische partij,
In ambtelijke kringen verbaast men
zich over de botheid, waarmede Wal
lace de Britsche politiek critiseerde
en over den toon van toegevendheid
met betrekking tot de Sovjet-Unie.
Vele Amerikaansche bladen uiten
eveneens hun verbazing over de rede
De gematigd-conservatieve New York
Niettegenstaande de strenge
controle van de politie weet
deze Squatter-vrouw" met be
hulp van een prullenmand voed
sel binnen te smokkelen in het
Ivanhoe Hotel te Bloombury
Te Amsterdam is gisteren na -
een langdurig ziekbed op 72-ja-
rigen leeftijd overleden de be
kende Nederlandsche schrijver
Arthur van Schendel
Hij werd 5 Maart 1874 te Bata
via geboren. Na als leeraar te
Haarlem werkzaam te zfjn geweest,
wijdde hij zich geheel aan de lite
ratuur. Sinds 1921 woonde hij in
Italië, waar hij tot 1944 rustig
werkte.
Van zijn werken aijn de bekendste
Het Fregatschip Johanna Mar'a.
Jan Compagnie, De Waterman, Een
Hollandsch drama, De rijke Man, 0e
grauwe Vogels en De wereld een
dansfeest.
Deze reeks vertellingen met Hol-
landschen achtergrond heeft aan
Arthur van Schendel den naam oe-
zorgd, onze grootste romanschrijver
van de 20ste eeuw te zijn. Er is
zelfs sprake van geweest, hem te be
kronen met den Nobelprijs.
Herald Tribune spreekt van een on
gelooflijken blunder van Truman, die
een warboel in optima forma veroor
zaakt en Byrnes zoowel als de natio
nale positie belachelijk maakt. Op de
conferentie van Parijs beschouwde
men Wallace's rede ais in directe te
genspraak met de Amerikaansche po
litiek. Byrnes gaf geen commentaar,
maar het is duidelijk, dat er geen
overleg met hem is gepleegd. Het is
zeker, dat hij niet alleen met be
paalde passages, maar met den ge-
heelen toon van de rede niet instemt.
Volgens een woordvoerder van
het Britsche Foreign Office heeft
Wallace's rede in Londen aan
zienlijke verrassing gewekt. Het
is niet zeker, dat Engeland zich
over de rede door middel van de
diplomatieke kanalen met Ame
rika zal verstaan.
De „Osservatore Romano" schreef
Vrijdag dat de wereld er op het
oogenblik slechter voor staat dan
vóór den oorlog.
Internationaal, zegt het orgaan
van het Vaticaan, is de wereld niet
verder gekomen dan Versailles
„Wat uitzicht, geest en methodes
betreft, staat de wereld er slechter
voor de groote mogendheden van
dien tijd waren niet zoo verdeeld
als de tegenwoordige".
Het orgaan geeft de afwezigheid
van den godsdienst de schuld voor
het „faillissement" van de we'-eid
en besluit met te zeggen:
„Wij zijn op weg onszelf steeds
weer te bedriegen, om maar niet te
moeten toegeven, dat wij gefaald
heuben."
71-jarige moeder komt
naar Arnhem
Volgens» de „Daily Express",
zal mrs. Coke, een 71-jarige vrouw,
als oudste lid van een groep, te-
staande uit 200 mannen van de
eerste „Airborne Division" en
naaste familieleden van soldaten,
die daar vochten, naar Arnhem
gaan, ter gelegenheid van den
tweeden verjaardag van den slag.
flnit0rp« Npil VpPPPK unnr schen. De regeering beslist, maar de
ilrUllgiCo In 611a 6a C6lla wifUS gemeenten hebben maar te aan-
In Den Haag zal een geheel
nieuw regeeringscentrum wor
den gebouwd, aldus deelde ir- F.
Bakker Schut mede op het con
gres van de Ned. Vereeniging
voor Gemeentebelangen, dat
gisteren in Krasnapolsky te
Amsterdam is gehouden.
De spoorlijn verdwijnt op het em
placement van het Staatsspoorsta
tion te Den Haag onder den gremd
en wordt dan doorgetrokken naar
het centrum. Het station zelf wordt
een nieuw ondergrondsch centraal
station met ertegenover een nieuw
hoofdpostkantoor, dat tevens spoor
wegpostkantoor zal zijn, Het weg
gebombardeerde Bezuidenhoutkwar-
tier wordt heropgebouwd met flats
en kantoorgebouwen en via de ver-
breede en gewijzigde Juliana van
Stolberglaan ln verbinding gebracht
met het nieuwe regeeringscentrum.
Het station Holl. Sooor
wordt slechts een halte
De Duitsehers hebben over een
strook van 6'/, K.M. lengte en 300
400 meter breedte in Den Haag
alles afgebroken en omgehakt. Deze
strook wordt een groene gordel van
bosch en parken met enkele hooge
flatgebouwen. Ook wordt er een
cultureel centrum in gemaakt met
een schouwburg, concertzaal, enz.
De totale wederopbouw-kosten
zullen alleen voor Den Haag 600
millioen gld. bedragen, niet mee
gerekend de kosten van de regee-
rings- en cultureele centra. De
bouwkosten stijgen echter onrust
barend. Een eenvoudige arbeiders
woning kost nu al f 14.000.
Spr. zeide, dat buitenlanders, zelfs
Indonesiërs, onzen wederopbouw
bewonderen, terwijl wij, Nederlan
ders, zelf dien sterk becritiseeren,
Dat komt omdat de buitenlanders
den wederopbouw slechts nu en dan
zien en dus resultaten constateeren,
terwijl wij die geleidelijk dagelljk-
sche resultaten nauwelijks bemer
ken.
Spr. critiseerde scherp de nei
ging om den wederopbouw te cen-
traliseeren en alles vanuit één punt
te bezien. Een wettelijk verant
woorde basis ontbreekt, waardoor
onzekerheid en verwarring heer
vaarden.
De woningbouw gaat niet snel
en spr. zag de toekomst hiervan
donker In. In Den Haag zijn er
slechts 70 A 80% van het aan
tal bouwvakarbeiders san voor
den oorlog en omscholing kost
tijd.
Het inwoneraantal van Den Haa»
is met 73.000 verminderd gedurende
den oorlog, maar neemt nu weer snel
toe, zoodat het maximum van 1042
spoedig bereikt zal zijn. Dat wil zeg
gen dat een steeds groote re bevol
king moet worden samengeperst ia
een woningaantal, dat door den oor
log met 10.000 is verminderd. Da
toestand is uiterst critiek.
Tragedie van Arnhem
Mr. F. A. Helmstrijd vertelde dan
zeer uitvoerig de ontzettende trage
die van Arnhem, de ontzaglijke
verwoestingen en noemde de fantas
tische hoeveeheden steenen, ctmerjt
hout enz., noodig voor den weder
opbouw. De burgerij heeft een schade
geleden van 350 millioen gld.. de
klein"? bedrijven van 30 millioen gld
terwijl die van de groote bedrijven
nog niet vaststaat. De schade aan
emeontege bouwen bedraagt 30 mil
lioen gld. Alleen het puin ruimen
kostte 9 _1millioen gld. Over een
oppervlakte van 50 H.A. styekten zich
de verwoestingen uit.
Er is een ontwikkelingsplan voor
Arnhem opgesteld, maar dat kan
niet op de wet steunen omdat de
wet het niet kent. Ook spr. klaagde
over het gebrek aan wettelijke rége
lingen, b.v. voor vergunningen voor
noodwoningen, winkels enz. Som
mige gemeenten geven heelemaal
maar geen vergunning, doch laten
zonder meer bouwen.
In de toekomst wordt voor Arn
hem gerakend op 130.000 Inwoners
(30.000 in Zuid, 100.000 in Noord-
Arnhem). De nieuwe stadswijken
krijgen een afgerond geheel met eigen
centrum
Tenslotte werden de deelnemers
aan het congres officieel op het stad
huis ontvangen, waar de waarn. bur
gemeester van Amsterdam, de heer
B. C. Franke, en de voorzitter van
het congres, mr. S. J. R. de Monchy,
burgemeester van Den Haa^v harte
lijke woorden spraken.
Het congres maakt vandaag een
boottocht, aangeboden door het ge
meentebestuur van Amsterdam.
Mr. A. J. Cummings, de welbekende
redacteur van het Engelsche liberale
blad „News Chronicle"-schrijft:
„Ik weet niet, of het ministerie van
Buitenlandsche Zaken het indrukwek
kende memorandum over de economi
sche betrekkingen tusschen Neder
land en Duitschland heeft gezien,
welk memorandum door de Nederland
sche regeering is opgesteld. Dit docu
ment handelt direct over minister
Byrnes' kortelings gehouden pleidooi
om Duitschland als een eenheid te
behandelen, waarover, om met de
deur in huis te vallen, de Britsche
regeering nog geen meening heeft te
kennen gegeven. Door. wat misschien
een gril van het lot schijnt, is Neder
land. dat tot de ergste slachtoffers
van de Duitsche bezetting behoort,
van alle Europeasche landen waa;-
tchijnlijk het minst in staat om het
zonder economische betrekkingen met
zijn vroegeren vijand te stellen.
In Palestina kwamen op vijf ver
schillende punten in het gebied
van Jaffa en Teiaviv de Joodsdic
terroristen, die blijkbaar goed
voorbereid waren, gistermiddag in
actie. Een groep gewapende ver
zetslieden bestormde de gevange
nis van Jaffa om een poging te
doen hun kameraden, die daar
worden vastgehouden, te bevrij
den. Politie en troepen werden
hierbij volkomen verrast.
Tegelijkertijd drong een andere
groen drie banken van Jaffa binnen,
n.l. de Arabische bank, Ottoman en
Barclays, waarbij zij de beambten
en de bezoekers met geweren in be
dwang hielden. Een andere groep
overviel op hetzelfde oogenblik de
Ottomanbank van Teiaviv. politie
detachementen drongen de drie
overvallen banken binnen en kop
den de situatie meester worden
voordat de terroristen hun slag had
den geslagen. De hierover binnen
gekomen telegrammen zeggen dat
de daders uit de Ottomanbank in
Jaffa wisten te ontkomen doordat
zij zich met de vuurwapens een weg
baanden. De directeur werd bij zijn
de overvalplegers tegen t»
ouden zwaar gewond.
De stad Jaffa was daarna het
schouwspel van een wild vuurge
vecht. De terroristen slaagden er
ln een voorsprong op de politie te
krijgen. Inmiddels brak een paniek
onder de bevolking uit. Huilende
vrouwen trachtten te midden van
het vuurgevecht dekking te zoeken
In Teiaviv wandelden de ter
roristen kalm de Ottomanbank
binnen. De -kassier viel flauw
achter zijn loket toen hij de
rcovers zag naderen. Deze zagen
kans zich van 25.000 pond ster
ling meester te maken en te
verdwijnen voordat de politie
auto's arriveerden.
Aanvankelijk was gemeld, dat de
terroristen zich van groote bedra
gen hadden meester gemaakt toen
zij de Ottomanbank in Jaffa over
vielen. doch gebleken is dat de po
litie door de arrestatie van vijf hun
ner al het gestolen geld in handen
heeft gekregen.
Bij de schietpartijen werden twee
voorbijgangers gedood ef> bovendien
vier personen gewond.
Centraal Europa en in het bijzon
der Duitschland, is altijd van het
grootsche belang voor het economisch
welzijn van Nederland geweest en
moet dit ook blijven. Weliswaar kan
een zekere omschakeling van den in
ternationalen handel onvermijdelijk
zijn, maar heele takken van de Neder
landsche Industrie en handel (bijv.
de haven van Rotterdam en de Rijn-
scheepvaart) moeten noodzakelijker
wijze met het' Duitsche achterland
verhonden blijven.
De taak negen millioen Neder
landers in een klein, dichtbevolkt
land een redelijken levensstan
daard te verschaffen, zal niet ge
makkelijk zijn, zoolang Neder
lands onmiddellijke buur een pau
per is.
.Dit alles beteekent natuurlijk niet,
dat de Nederlanders verlangen, dat
wij Engelschen vriendelijk tegenover
de Duitsehers zijn. Zij vragen slechts,
dat, bij het plannen maken voor het
nieuwe Duitschland, hun eigen nood
zakelijke behoeften niet verwaarloosd
worden.
Het Is niet anders dan te verwach
ten, dat het de bedoeling van de Brit
sche regeering is, de economische po
sitie van de West-Europeesche landen
te versterken en te steunen. Het is
zeker een Engelsch belang, evengoed
als een Nederlandsch. dat dit inder
daad het geval zal zijn.
De Nederlanders, die zich in hun
groote handelsondernemingen altijd
nijver en zeer competent betoond heb
ben, worden gedwarsboomd en weten
niet wat te doen, zoolang zij de
vastgestelde politiek van de groote
mogendheden in Centraal Europa niet
kennen. De tijd gaat voort en twee
leidende Engelsch-sprekende groote
mogendheden blijven wel gevaarlijk
achter
Uit het begin van net boven
staande artikel van Cummings zou
men kunnen afleiden, dat de
Nederlandsche regeering in een
memorandum definitief haar
standpunt ten aanzien van
Duitschland heeft bepaald Het.
is bet A.N.P. bij informatie te
's-Gravenhage gebleken, dat de
Nederlandsche regeering in het
bijzonder naar aanleiding van de
rede van minister Byrnes met
groote aandacht het probleem
Duitschland heeft bestudeerd en
dat dientengevolge verwacht kan
worden, dat binnen afzienbaren
tijd het Nederlandsch standpunt
ter zake aan de groote mogend
heden zal kenbaar worden ge
maakt.
