Ons gedrag in tram en trein
Walvischvaart bedreigd
.Uitvluchten genoeg, maar de
beleefdheid is zoek
Brood wordt slechter
Japan stoort zich niet aan de
beperkende bepalingen
Critiek op MacArthur
mum
n
Competitie in het
Zuiden
Auto's uit Duitschland?
1'
h m
ZATERDAG 14 SEPTEMBER 1946
PAGINA 4
De kat de bel
aangebonden
NEDERLANDSCHE
PIONIERS.
Gevolg van Amerikaan-
sche havenstaking
Overlevende van de
luchtlanding bij Arnhem
Een indukwekkende foto van het Arabische kameelenkorps, de
woestijn-cavalerie van het Koninkrijk Trans-Jordanië
ONDERHOUD VAN MOOK-
SJAHRIR
Vóór de aankomst van
de Comm.-Generaal
WEER GROENTEN NAAR
DUITSCHLAND
Directeur-generaal van
den Arbeid
Volksontwikkeling in
het leger
Liturgische weekkalender
Harpoenen met tijd
bommen
Japanners onder Noorsch
commando
Tsjecho-Slowakije uit
gesloten van de F.I.NiA.
Militaire voetballers
naar België
SCHAAKPROBLEEM
a
ij
i
w
f'
{Van onzen Haagschen redacteur)
Indien men het peil van onze
beschaving zou afmeten naar de
gedragingen van den gemiddelden
tram- en treinreiziger, zou men
tot een bedroevend en bescha
mend resultaat komen. Daarom
doet mei# liet maar liever niet,
temeer niet omdat ieder zich In
doorsnee debet weet aan dat be
schamende resultaat. Een Haag-
sche mijnheer echter, die zicii
niets heeft te verwijten, heeft het
wèl gedaan.
Het heeft hem triestig gestemd.
Iht schreit ten hemel, vond hij.
Maar aangezien hij anderzijds geens-
Bins wanhoopte aan de mogelijkheid
van den terugkeer tot burgerlijk
fatsoen in openbare verkeersmidde
len. is hij een actie begonnen voor
beleefdheid. „Staat op", zegt hij
tot alle heeren, „blijft niet zitten,
al dan niet mateloos verdiept in uw
lectuur. wanneer vrouwen met
kleine kinderen of bejaarde dames
naast uw zitplaats staan, zoudt
Immers ook opstaan voor uw eigen
moeder en voor uw eigen vrouw.
Daarnevens,vervolgt hij, gentleman
als hil is, „blijft het een daad van
wellevendheid voor elke dame op te
staan," Zoo heeft dus eindelijk
iemand de kat de bel aangebon
den. Maar men denke nu niet, dat
de Haagsche mijnheer alleen maar
adhaesie-betuigingen heeft ontvan
gen en ruiterlijke bekentenissen van
heeren, die zich op de borst klop
pen. Er zijn er, die hem een Don
Quichote noemen, een dolenden
ridder in een platvloersche wereld.
„U kent uw landgehooten niet,"
schrijft een der cynici. „Alleen als
u aan het opstaan in de tram een
door den conducteur uit te keeren
premie van een gulden zoudt ver
binden, kunt u effect sorteere-n met
Uw actie.
Zoo zijn wij Nederlanders nu een
maal."
Hoeneer zij generaliseeren in hun
pessimisme, blijkt wel uit de brie-
Ven van medestanders, waaronder
«en van een 72-jarige, die schrijft
nog steeds op te staan voor a s.
moeders, vrouwen met een kind op
den arm en voor vrouwen van be
paalden, niet altijd te schatten leef
tijd welk een hoffelijkheid niet
waar, om het bijvoeglijk naamwoord
„oud" zoo te omschrijven. „Jonge
meisjes en Jonge heeren", aldus deze
brief, „denken daaraan voor het
meerendeel niet zoomin als zij eraan
denken voor mij, ouden man, een
plaats af te staan. Ik heb mij daar
in al geschikt. Onze nieuwe tijd kent
noch ridderlijkheid noch wellevend
heid.
Pittige woorden, ter overweging
van de jeugd, zoo goed van de man
nelijke als van de vrouwelijke.
„Vooral de jeugdige dames kennen
tegenwoordig niet veel beleefdheid",
schrijft een andere oude heer, „en
die zijn het juist, voor wie de
meeste heeren wenschen op te
staan, waarschijnlijk omdat zij een
Verfje hebben gehad."
Ook jongere heeren nemen de da
mes op de korrel. „Opstaan voor
ouderen", schrijven zij, „accoord.
Maar daarmede moet het dan ook
uit zijn." En één van hen, overwe
gende, dat de aanval de beste ver
dediging is, draait de rollen volko
men om. „Wij. jonge mannen," zegt
hij, „voelen niets voor uw voorstel.
Voert u tegen de Jonge vrouwen
liever uw actie.
Zij staan nooit op, ook al hebben
gij niets anders gedaan dan dure
gebakjes eten in tearooms van het
geld van haar echtgenooten". En
Zelfs een vrouw neemt het voor de
De Oost-Indische Compagnie.
Het is Jan van Linschooten, een
Hollandsche zeevaarder, die reeds
'In het jaar 1596 in zijn reisver
halen melding maakt van het ge
bruik van Thee in het verre
oosten. Later, in het begin van
de 17e eeuw, brengen de Neder-
Jandsche schepen de Thee van
Macao naar het depot van de O. I.
Compagnie op Java. De koene
Nederlandsche zeevaarders waren
de eersten, die de kostelijke Thee
in Europa brachten en sindsdien
bleef Nederland een der grootste
";Theeverbruikers. Geen wonder,
deze fijne, opwekkende drank past
too echt bij onze Hollandsche
sfeer en gezelligheid.
Na jaren van ellende brengen de
Nederlandsche schepen opnieuw
Thee naar het vaderland. Nog
niet zooveel als wij graag wilden,
maar in ieder geval is er weer de
Gruyter's Thee. Zelfs het bekende
rood-zilvermerk in luchtafsluitende
metaalverpakking. De Gruyter's
vakkundige theeproevers zijn weer
aan het werk en stelden 4 me
langes samen. In de Gruyter's
winkels is het druk, want het
publiek verlangt goede kwaliteit
en weet het extra voordeel der
10 pCt. korting te waardeeren.,
(Adv.).
heeren der schepping op. „Zoodra
den man blijkt," aldus deze dame,
'„dat de Hollandsche vrouw betrouw
baar, fatsoenlijk en beschaafd is
maar dat Is zij immers niet meer
zal hij haar wel weer respecteeren
en behandelen zooals U het verlangt,
maar thans staat hij natuurlijk zijn
plaats niet af voor rijp en groen, be
grijpt U dat goed."
De Haagselie mijnheer begrijpt hel
heelemaal niet. „Die discussie", zei
hij ons, „raakt kant noch wal. Men
Is beleefd of men is het niet. Uit
vluchten om het niet te zijn kun
nen hij tientallen worden gevonden'.
Maar denkt U niet dat wij, als wij
allen tezamen wat meer de beleefd-
heidsregels In aelit zouden nemen,
elkaar tal van kleine ergernissen
zouden besparen en daardoor het le
ven wat plezieriger zouden maken?
Waarom zouden wij het dan niet
doen?"
Ja, waarom eigenlijk niet?
De staking van de havenarbeiders
In de Vereenigde Staten heeft de
graanverscheping uit dit land ge
heel stil gelegd. Voor ons land komt
deze staking op een zeer ongunstig
oogenblik. In den laatsten tijd zijn
onze graanvoorraden tot een mini
mum teruggeloopen. De honger,
welke in vele landen heerscht, maak
te het noodzakelijk deze landen in
de eerste plaats van graan te voor
zien. De verscheping van graan naar
landen, die nog over eenige voor
raden beschikten, werd daarom on
derbroken De verwachting was, dat
na den niéuwen oogst, die in Noord-
Amerika een record beloofde te
worden, ook de voorraden in Neder
land zouden kunnen worden aan
gevuld.
Thans Is de verscheping uit het
land, waarop we in hoofdzaak zijn
aangewezen, geheel tot stilstand ge
komen. Weliswaar Is Intusschen de
inlandsche oogst beschikbaar geko
men, doch de slechte weersomstan
digheden hebben hierbij vertraging
doen ontstaan, terwijl ook de kwa
liteit van de Inlandsche granen ern
stig geleden heeft.
Toch zal binnenkort een be
langrijk deel van de broodbloem
uit inlandsche tarwe moeten
worden gefabriceerd en indien
de aanvoer van tarwe uit het
buitenland niet spoedig hersteld
wordt, zal ook rogge aan de
grondstoffen van de broodbloem
moeten worden toegevoegd.
Het gevolg van deze maatregelen
zal een onvermijdelijke teruggang in
de hoedanigheid van het brood zijn;
de voedingswaarde zal daardoor
echter niet aanmerkelijk verande
ren.
De eenige overlevende Britsche
verslaggever, die indertijd met de
luchtlandingstroepen bij Arnhem
naar beneden kwam, Stanley
Mexed, arriveert Maandag 16-45
uur op Schipnol. In het „program
ma der Ned. Strijdkrachten" over
Hilversum I zal hij Dinsdagavond
een reportage geven over de plech
tigheden in Arnhem.
Uit betrouwbare bron verneemt
A. N. P.-Aneta, dat Sjahrir het
voorstel van dr. Van Mook om nog
vóór de aankomst van de Com
missie-Generaal besprekingen te
houden, heeft aanvaard.
In antwoord op den brief van
dr. Van Mook heeft Sjahrir zijn
„minister" van Binnenlandsche
Zaken Soedarsono als persoonlijk
vertegenwoordiger naar dr. Van
Mook gezonden ten einde de voor
bereidende maatregelen voor een
dergelijke bijeenkomst te treffen.
Soedarsono is reeds te Batavia
aangekomen en zal zich vandaag
met Van Mook in verbinding stel
len.
In overeenstemming met de
plannen zal dr- Koets met zijn ge
zelschap morgen naar het bin
nenland vertrekken.
Lord Killearn heeft, naar A. P.
meldt, zijn bezoek aan Batavia
voor een paar dagen uitgesteld. Er
werd te Singapore hiervoor geen
reden opgegeven. A. N. P-Aneta
seint, dat Killearn in de tweede
helft van de komende week naar
Batavia zal gaan.
Als resultaat van de besprekin
gen tusschen de Nederlandsche en
Engelsche regeering is de afzet van
onze overtollige groenten naar
Duitschland met ingang van 12
September hervat.
Bij K. B. is met ingang Van
den datum, waarop hij zijn ambt
zal aanvaarden, benoemd tot di
recteur-generaal van den Arbeid, ir.
Z. Th. Fetter, directeur voor So
ciale Zaken bij de N.V. Philips'
Gloeilampenfabrieken te Eind-
De legerleiding heeft een begin
gemaakt mei het vormen van dis
cussiegroepen, waarin actueele on
derwerpen van allerlei aard onder
leiding van het kader met de sol
daten zullen worden besproken,
evenals dit in het Engelsche leger
gewoonte is bij de z g. Current Af
tairs.
ZONDAG 15 Sept.: Zeven Smarten
van Maria. 2 v. d. 14en zond. na
Finkst. 3 (in stille Missen) H. Nlco-
medes. Stabat Mater. Qredo. Praef.
H. Maagd. Laatste Evang. v. d. Zon
dag. MAANDAG: H.H. Cornelius en
Cyprianus. 2 H.H. Euphemia enz.
3 A cunctis. DINSDAG: Indrukking
tier Wondteekenen v. d. H. Fran-
ciscus. Den Bosch, Breda, Roermond.
H. Lambertus. 2 Indrukking der
Wondteekenen. WOENSDAG: H. Jo
seph v. Cupertino. 2 v. Quatertemper-
Woensdag (na den -17en Zond. na
Pinkst.). Laatste Evang. v. Quater
temper- Woensd. of Mis van Quater-
temper-Woensd. 2 H. Joseph v. Cu
pertino. DONDERDAG: H.H. Janu-
arius en Gez. VRIJDAG: H.H. Eusta-
chius en Gen. 2 v. Quatertemper-
Vrijdag. 3 v. Vigilie. Laatste ev. v.
Quatert. Of Mis v. Quatertemperd.
2 H.H. Eustachius en Gez. 3. V.
Vigilie. Laatste Evangelie v. Vigilie'.
Of Mis v. Vigilie v. H. Mattheus. 2
H.H. Eustachius en Gez. 3 v. Qua-
tertemp. Laatste Ev. v. Quatert. ZA
TERDAG: H. Mattheus. 2 Quatert
Zaterd. in Sept. Credo. Praef. v. d.
Apost. Laatste Ev. v. Quatert. ZON
DAG 22 Sept.: 15e Zondag na Pink
steren. 2 H. Thomas v. V. 3 H.H.
Mauritius en Gez. Credo. Praef. v,
Drievuldigheid. Roerm. 2 H.H. Mau.
ritius en Gez. 3 H. Thomas v. Vil
lanova. Credo. Praef. v. Drievuld.
De voorzitter van de Socialistische
Eenheidspartij, Otto Grotewohl, heeft
in een te Rostock gehouden rede
voorgesteld ln geheel Duitschland
een plebisciet te houden over de
kwestie van een federatief of ver-
eenigd Duitschland. De sterk onder
communistischen invloed staande
Eenheidspartij heeft scherpe critiek
geleverd op de rede van Byrnes,
waarin een federale constitutie voor
Duitschland werd aanbevolen.
Amerlkaansche autoriteiten heb
ben bevestigd, dat de joego-SlaVische
schepen, die door de V.S. vastgehou
den werden, thans stroomopwaarts
den ponau van Oostenrijk naar
Duitschland werden overgebracht.
85 vaartuigen zouden reeds van Linz
naar Lindau ln Beieren aan de Isar
gelegen, zijn overgebracht.
Men verwacht dat zoowel de
Britsche als de Noorsche
regeering Washington met
klem zullen wijzen op het ge
vaar voor het uitsterven der walvis-
schen, nu generaal MacArthur den
Japanners verlof gegeven heeft aan
de a.s. vangst deel te nemen.
MacMahon Ball, een der Engelsche
leden van den Geallieerden bezettings-
raad in Tokio, heeft tegen dit besluit
openlijk protest aangeteekend. Wal-
visch-experts in Engeland hebben
verklaard, dat generaal MacArthur den
Japanners deze toestemming verleend
heeft zonder eenig begrip te toonen
voor den ernst van deze kwestie. Hij
heeft er ln elk geval geen enkele
walvischvarende mogendheid over ge
raadpleegd.
Twee Japansehe vloten liggen klaar
om 7 November van Osaka uit te va
ren. Zij hopen ln *t komende seizoen,
dat op 2 December met het begin van
den Zuidpoolzomer. wanneer de wal-
visschen naar het Zuiden trekken om
zich vet te vreten aa-11 de groote scho
len kriel, een soort garnaal, hun
hoofdvoedsel, geopend wordt, ongeveer
twee duizend walvisschen te vangen.
Dit aantal duizend per vloot
is niet overdreven. Sommige vlo
ten vangen er wel veertienhonderd,
ofschoon dit tot de uitzonderingen
behoort. Het gevaar voor de wal
visschen bestaat echter hierin, dat
de Japanners zich nooit gestoord
hebben aan de beperkende bepalin
gen waartoe de andere volken over
een gekomen zijn. Groote en kleine
walvisschen, moederwalvisschen met
jongen, alle vallen gelijkelijk ten
prooi aan de Japanners. Voor den
oorlog bezat Japan zes walvisch-
vaarders van gezamenlijk 100.000
ton, 74 walvischjagers en landsta-
tions in Japan en Korea. Alle an
dere walvischvaarders beschouwden
hen als stroopers en piraten, die
hun veel schade berokkenden.
Gedurende den oorlog werd de wal
vischvaart niet geheel stop gezet,
doch zij werd voldoende beperkt om
den walvisschen eenigen tijd te geven
om zich aan te telen. Het zou nood
lottig zijn als zij nu weer aan de
verwoestende furie van de Japanners
zullen worden overgeleverd. Sinds
Frank Bullen een vijftig jaar geleden
zijn boek schreef „De zwerftocht van
een potvisch", toen de walvisschen
geharpoeneerd werden uit kleine
tootjes met gevaar voor de beman
ning, heeft de walvischvaart zien
sterk ontwikkeld.
Tegenwoordig bestaat de harpoen
uit een zware ijzeren staaf van onge
veer anderhalven meter lang en acht I
centimeter dik, die over een afstand
van een honderd meter wordt afge
vuurd van een walvischjager, een
klein beweeglijk schip met groote
trekkracht. Een tijdbom aan de punt
van de harpoen ontploft in de wal-
visch en tegelijkertijd schieten er
vier weerhaken uit om te voorkomen
dat de harpoen uit het lichaam van
het dier wordt getrokken als de wai-
visch naar het moederschip gesleept
wordt.
Ei' bestaat een internationale over
eenkomst, waarin de maat van de
walvisch die gedood mag worden,
nauwkeurig bepaald is. In geen geval
is het geoorloofd een moeder met
haar Jong aan te vallen.
Het walvischseizoen duurt gewoon
lijk slechts drie maanden, ofschoon
het dit jaar, bij wijze van uitzonde
ring, is uitgebreid tot vier.
In April is de Zuidelijke IJszee te
stormachtig voor de walvischvaart
Engeland zal dit seizoen drie vlo
ten zenden, Noorwegen acht en Ar
gentinië één; er zullen stations zijn
op een Britsche basis in Zuid-Geor-
gië. Een vloot bestaat uit acht wal
vischjagers en een potvlschvaarder
of traanfabriek van ongeveer 14.000
tot 30.000 ton. Dit is een tankschip
met machines om de walvisschen in
stukken te snijden en de traan uit
het vleesch, het spek en de beende
ren te koken.
Men verwacht niet dat de Engel
sche regeering zal verzoeken dat
generaal MacArthur zijn toestem
ming zal herroepen, daar de Japan
ners het walyischvleesch als voed
sel gebruiken evenals wij de olie
voor margarine.
Het is echter van het grootste
belang, dat de Japansehe schepen
onder bevel van bekwame Noren ge
steld worden om ervan verzekerd te
zijn dat zij zich aan de bepalingen
zullen houden.
Het is in ieder opzicht te hopen
dat de Noren verlof zullen krijgen
deze taak op zich te nemen.
Terzake van de terugvoering van
goederen uit Doiitschland naar Ne
derland, heeft het commissariaat-
generaal voor de Nederlandsche
economische belangen in Duitsch
land belangrijk werk verricht. In
totaal blijkt reeds een hoeveelheid
ter waarde van 60 millioen gulden
van door den bezetter geroofde
goederen te zijn teruggehaald.
Het zal den auto- en motorbe-
zitters interesseeren te vernemen,
dat thans ook getracht wordt een
begin te maken met de terugvoe
ring van motorvoertuigen uit
Duitschland.
De eerste wenteling van het com
petitierad richt de belangstelling van
voetballievend Nederland geheel op
het Zuiden, dat na NoadWillem II
(10) niet alleen de primeur geniet
van een vrijwel volledig rooster, maar
ook al aanstonds een big match op
het programma heeft, die uitgaat bo
ven het belang van plaats of streek.
Wij bedoelen den wedstrijd Longa—
NAC. De kampioenen van district IV
worden hier al direct weer voor een
groote moeilijkheid geplaatst, omdat
Longa, het vorig jaar behoorend tot
de afgeslagen belagers, nu niets on
beproefd zal laten om met betere pa
pieren den strijd te beginnen. Men
moet dan ook ernstig rekening hou
den met de mogelijkheid, dat de man
nen van Verlegh niet ongehavend uit
den strijd zullen komen. Willem II
ontvangt bezoek van VVV en zal wel
een overwinning kunnen boeken.
BW krijgt RKTVV op visite; ook
hier geven we den gasten niet al te
veel kans.
In district VI gaat de belangstel
ling allereerst uit naar Sitt. Boys, dat
na, zijn kranige promotie nu een be
trekkelijk gunstlgen wedstrijd krijgt
om zich in te spelen. De Boys gaan
bij Spechten op bezoek en wanneer
zij van plan zijn ln de eerste klas
een even verdienstelijke rol te spelen
als ln cï3 tweede, beginnen ze op z'n
minst met een gelijk spel! Brabantia,
dat het vorig seizoen zoo verdienste-
ïyk als derde eindigde, moest nu
meteen maar eens goed starten bij
SC Emma. Eindhoven begint zijn las
tige reis langs de Limburgsche velden
met een bezoek aan Bleijerheide,
waarvan het op papier kan winnen.
Juliana gaat naar Maurits en kan,
wanneer het zijn laatsten vorm niet
fel te zeer ingeboet heeft, met een
zege van wal steken.
Het bestuurscomité van de F.I.N.A.
heeft het besluit genomen Tsjecho-
Slowakye van de internationale fede
ratie uit te sluiten. Als reden van
dezen maatregel wordt aangevoerd,
dat de Tsjechen kortelings tegen
Russische zwemmers zijn gestart en
daarbij niet de bepalingen, welke
aan een wedstrijd tegen niet-leden
der F.I.N.A. zijn verbonden, hebben,
nageleefd. In dit verband werd ook
de sinds eenige weken aangekondig
de landenzwemwedstrijd Frankrijk
Tsjecho-Slowakye tot op heden niet
gehouden, daar de Franschen met
het gevaar wilden loopen eveneens te
worden uitgesloten.
Bij het bestuurscomité zijn inmid
dels talrijke protesten tegen het
genomen besluit binnengekomen.
Het Nadeirlandsch militair elftal
dat op Woensdag 18 September a.s.
te Antwerpen den returnwedstryd
tegen het Belgisch militair elftal z-.l
spelen, ls als volgt samengesteld:
doel; Liefaard (DFC); achter v-, d.
Lely (Sparta) en de Vos (Quick
Nijm.); midden: Spierenburg (NEC),
Smit (VXTC) en Roubos (Emma);
voor: Van 't Zandt (Achilles Assen),
Lakenbur® (NEC), Roozen (Haar
lem), Van Roessel (Longa) en
Adriaanse (Baronie DNL).
LADDER WEDSTRIJD. Oplos
sing van den tweezet dr. 748 van
Br. Koenraad, Nijmegen, eerste
publicatie.
1. Re7- dreigt 2. Tc5 mat. Drie
zwarte lijnafsluitingen. De eerste
twee met ontpenning van het witte
paard g4, de laatste met penmat:
1Tf5; 2. Pxe3 mat. 1Pf5; 2.
Pe5 mat 1Rd5; 2. Dxc6 mat.
Aantrekkelijke compositie. 1. Ra7 of
Rb4 falen op Df8! 1. Df8 is onmo
gelijk, evenals 1. Pe3. 1. Df6 wordt
weerlegd door Txf6.
Probleem nr. 753 van B. Postma,
Den Haag
Eerste publicatie.
lÉÉf WM-
Wit g.eft mat in drie zetten.
Oplossingen tot en met den
tweeden zet van wit in eenige va
rianten binnen drie weken te zen
den aan Jos. Duvergé, Binnen Broti-
wersstraat 40, Amsterdam. Er is
stagnatie in het plaatsen der schaak-
rubriek geweest, welke door deze
rubriek is opgeheven.
