Een leven in dienst der
Mirakelstad
Een Heemsteedsch ideaal
IDYLLISCHE BOOTTOCHT LANGS
HET SPAARNE
Haerlem vaart door Haarlem
Zal het verwezenlijkt worden?
Bij den dood van
Mgr. dr. v. Noort
MAANDAG 16 SEPTEMBER 1946
PAGINA 2
STAD EN OMGEVING
Haarlemsche politie
Kosten en huisvesting
„De Verkenners"
IN BEROEP BIJ DE KROON
Katholiek bureau voor
huwelijksvoorlichting
Gemeenteraad van
Heemstede
Hoofden van gemeente
werken
99
STRAATBELASTING
WORDT HOOGER
Instelling gemeentelijk
huisvestingsbureau
Het stoffelijk overschot van
Mgr. Van Noort, opgebaard in de
huiskapel van Sint Donatus aan
de Keizersgracht, waar de over
ledene zijn laatste levensjaar
doorbracht
Benoemingen bisriem
Haarlem
Maquette van Zandvoort
Nog steeds was men het niet eens
over de verdeeling van de kosten
der politie tnsschen het Rijk en de
gemeente Haarlem De netto-kosten
van 1946 zijn geraamd op f 1586.616.
Blijkens een intusschen afgekomen
regeling van het Rijk kan een
rijksbijdrage verwacht worden van
f 873.416, zoodat op rekening van
de gemeente blijft f 713.200. Deze
regeling draagt het karakter van
een noodmaatregel. Het streven
blijft erop gericht, dat het orgaan
dat bepaalde voorzieningen - treft,
in den regel ook met de daaruit
voortvloeiende kosten belast blijft.
Het hoofdbureau van politie moest
eigenlijk allang in een nieuw ge
bouw zijn ondergebracht. Gehuurd
zijn de perceelen Nassauplein 1, 3
en 7 tegen f )800 per jaar per per
ceel. De verhuurster heeft reeds ver
schillende malen op ontruiming
der gebouwen aangedrongen, daar
SEii deze weder voor haar bedrijf
(Drukkerij ,£>e .Spaarnestad") noo-
dig heeft. Hoewel B. en W. dit ar
gument gaarne aanvaarden, kun
nen zij aan net verzoek niet voldoen,
om de een/cudige reden, dat er
voor de politie geen andere huisves
ting is te vinden. In de eerste jaren
zal wegens gebrek aan materialen
geen nieuw ;ebouw gebouwd kun
nen worden De minister van Bin-
nenlandsche Zaken heeft zich thans
vereenigd met een vordering van
bedeelde pe ceeelen door de ge
meente. Den raad wordt verzocht
zich daarmrir- eens te verklaren.
Vandaag en morgen houdt het
District Haarlem van „De Ver
kenners" der Kath. Jeugdbewe
ging een koempoelan in „Meer en
Berg" te Heemstede voor alle aal
moezeniers, leidsters en leiders.
Op deze koempoelan zal men zich
nog eens verdiepen in het doel
van het leidersschap in de jeugd
beweging, waarbij het middel: de
techniek van het spel van verken
nen, in praktijk zal worden ge
bracht met een aantal zware trai
ningsoefeningen. Harry Prenen zal
spreken over „Levensvreugde."
Zooals bekend hebben Gedepu
teerde Staten van Noord-Holland
de betrokken raadsbesluiten van
Haarlem en Heemstede tot toela
ting als raadslid van een drietal
gekozenen vernietigd, waardoor ze
zitting konden nemen. B. en W.
van Heemstede zijn echter van
meening, dat he door de commissie
van onderzoek der geloofsbrieven
aangevoerde argumenten alle
drie zijn leeraar aan een lyceum
op grond waarvan de raad tot niet-
toelating besloot, door Ged. Staten
niet zijn weerlegd.
Ook in de raadsvergadering van
Haarlem zal voorgesteld worden
een beroep in te stellen tegen de
uitspraak van Ged. Staten bij de
Kroon.
Secretaris Agterof zal van heden
af weer de gewone spreekuren hou
den als geestelijk leider van het
Katholiek Bureau voor Huwelijks
voorlichting, n.l. eiken Dinsdagmid
dag van 45 uur en eiken Dinsdag
avond van half achthalf negen op
Parklaan 75 (het huis van het Wit.
Gele Kruis).
De raad van Heemstede komt*
Donderdag 19 September, des na
middags 4 uur ten Raadhuize bij
een.
De bond van hoofden van ge.
rneentewerken in de provincie
Noord-Holland hield Zaterdag zijn
jaarvergadering te Overveen. In de
ochtendvergadering heeft de heer
Gerber, hoofd van den wederop-
touwdienst Walcheren, een uiteen,
zetting gegeven van de problemen,
die verband houden met den weder
opbouw van dit deerlijk geteisterde
eiland.
's Middags bracht men een bezoek
aan Zandvoort.
Niet iedereen is het gege
ven den Herfst in zijn
bekoorlijkheden te zien,
hoe de bladeren van den beuk
bruin worden, hoe de linden
reeds aan de kruinen kaal wor
den. Maar boven op het dek van
het s.s. Trio, waarmede de ver-
eeniging „Haerlem" Zaterdag
j.l. een boottocht over het Zui-
derbuitenspaarne maakte, was
het kil en velen, die de laatste
resten van pracht en weelde
van den zomer nog wilden be
wonderen, zochten lagere regio
nen op en deden zich te goed
aan een warme kop thee of
koffie.
In het Westen stapelden zich
bhnkend-witte wolkenbergen op, de
6tralen van de zon waren niet zoo
warm meer, maar op het tusschen-
öek merkten we niets daarvan. Be
haaglijk op stoeltjes gezeten, kon
den we achter het glas de schilder
achtige entourage van het Zuider-
buitenspaarne, thans in een herfst-
kleedij gestoken, aan ons voorbij
eien trekken.
De zusters van de Mariastichting
In htm smetteloos witte uniformen,
wuifden ons hartelijk toe. De ma
chines in de machinekamer stam
pen in regelmatige cadans, de
schroef slaat met haar bladen in het
water en laat een smalle streep na
In dit kielzog van schuim en bor
relend water dwarrelen als door
een wind schichtig opgejaagde bla
ren; totdat zij door een dartele golf
verrast worden en hun spel moeten
staken. Visschers in bootjes, zacht
jes op de golven van het watervlak
wiegelend, kijken verstoord op wan
neer de „Trio" drie korte, maar
krachtige fluitstooten laat hooren,
een klagend geluid over het ver
scheiden van den zomer.
Verder gaat de tocht langs de
oevers van het Zuiderbuitenspaarne,
langs huizen, welker daken mat en
dof gloeien in de zon, langs weilan
den waar de koeien, nauwelijks op
kijkend, rustig hun herkauwenden
arbeid voortzetten.
Daar doemt in de verte reeds de
koepel op van het seminarie Hage-
veld en dan nog even, of het eind
doel van de reis, het stoomgemaal
de Cruquius, is bereikt.
De machines minderen hun toe
rental, het stoomschip draait langs
zij, totdat het met een zachten
schok tegen den aanlegsteiger op
vaart. De loopplank wordt uitge
legd, de reis is ten einde en nog
juist zien we een zwerm vogels cir
kels trekken in de hooge lucht en
over de kanteelen van het stoom
gemaal verdwijnen, de zon tege
moet.
De raad der gemeente komt
Woensdag om 2 uur bijeen.
Het herstellen van de schade aan
22 woningen van de woningstichting
„Ket Oosten" heeft niet ruim
f 30.000.maar ongeveer f 51.000.
gekost. Het herstel van 146 wonin
gen der Haarlemsche Stichting voor
Woningverbetering heeft niet
f 31.000.maar f 51.000.gekost.
Ook voor het herstel van eenige
andere complexen zijn grootere cre-
dleten noodig.
Voorgesteld wordt aan Ged. Sta
ten te adviseeren, de jaarwedde van
den gemeente-ontvanger te verhoo-
gen en vast te stellen op f 6180.—
tol f 7320.—.
De omheiningen van verschillende
speelterreinen moeten vernieuwd
worden waartoe een bedrag vau
f 23.000.noodig is.
De opbrengst der straatbelas
ting wenscht de minister hooger
te stellen. Er moet f 127.000.
meer verkregen dan thans. Het
tarief zal daarom verhoogd moe
ten worden. De hondenbelasting
zal weer een progressief tarief
krijgen.
De toewijzing van woonruimte ge-
sahiedt door het bureau Woning-
voorziening aan het Kenaupark 3.
In verband met het feit, dat dit
bureau voor het grootste deel
pl.m. 70 zaken behandelt,
welke uitsluitend de gemeente be
treffen, hebben B. en W. besloten
dit bureau op te heffen en over te
gaan tot instelling van een Ge
meentelijk Bureau van Huisvesting
Op 18 en 19 Sept. wordt te Heems
kerk de plaatselijke Emma-bloemcol-
lecte voor de bestrijding der t.b.c. ge
houden.
De laatste maal mocht Amster
dam hem zien op 23 Juni, bi) de
onvergetelijke slotplechtigheiclvan
het Mirakelfeest. Met Kardinaal,
Bisschoppen en Prelaten kwam hij
naar het stadion en de duiaenden',
overal oo de rangen, wezen elkaar
de kleine, grijze figuur onder al
die boogwaardigheidsbekleediers:
Mgr. van Noort is er ook! Men
keek naar hem met een lichte
ontroering als beseften de Am
sterdammers, dat zij de zoo ver
trouwde verschijning voor het
laatst in hun midden hadden. Aan
de processie nam hij geen deel; de
krachten van den vijf en tachtig
jarige lieten het niet meer toe.
Hij bleef in de loge achter en over-
2)ag het luisterrijk schouwspel, den
Triomf'van het Mirakelsacrament:
glorieuze apotheose, die ook de
apotheose was van zijn eigen leven
In dat grootsche oogenblik werd
de kroon geaet op zijn leven en
werken in Amsterdam; nu mocht
hij zeggen: Heer, laat uw dienaar
in vrede gaan.
Want naast de godgeleerde weten
schap had hij voor alles de uitver
koren stad gediend van het Mirakel
sacrament. Als jong kapelaan in 1887
bh O.L. Heer op Zolder, de schuil
kerk 't Haantje, later als pastoor van
de oude statie „De Duif", de nog
aanzienlijke binnenstadparochie met
haar gemengde bevolking, ten slotte
zestien jaar lang als deken, resideeren-
de op het Begijnhof, leider, raads
man en hoogste representant van
het Katholieke volksdeel, hoeder van
de eeuwenoude Mirakeltraditie.
De jonge kapelaan stond met zijn
vooruitstrevende gedachten midden
in het gistende leven van dien tijd
Teruggekeerd als pastoor zag men
hem in de volksbuurten en grachten
huizen van zijn parochie. Hij leerde
er Amsterdam kennen en Amster
dam hem, hil kreeg er deel aan het
leven der stad, die zijn liefde wou
Uit dezen tijd dateeren zijn relaties
met tal van Amsterdamsche fami
lies, wier wel en wee hij volgde
met, hartelijke belangstelling. Oit
vruchtbaar pastoraat was ook een
waardevolle voorbereiding tot de
zware en verantwoordelijke taak,
waar hij uiteindelijk toe geroepen
werd.
Want als deken voerde Mgr. van
Op waardige en passende
wijze heeft men het feit her
dacht, dat voor 600 jaar geleden
Heemstede voor het eerst werd
genoemd in een document, dat
de stormen van deze zes eeuwen
glansrijk heeft getrotseerd en
nu veilig in de archieven van de
gemeente ligt. Er heeft aan
vankelijk over de beteekenis van
dit document een onjuiste op
vatting bestaan, waartegen men
zich terecht zeer scherp heeft
verzet.
De ontstane strijd, die vormen
heeft aangenomen, waarvan niet.
ingewijden nauwelijks den omvang
kunnen vermoeden, heeft het groote
voordeel opgeleverd, dat de belang
stelling voor de historie van Heem
stede los gekomen is op een wijze,
welke niemand heeft verwacht. Dat
blijkt in de eerste plaats uit het
groote aantal bezoekers, dat de his.
torische tentoonstelling heeft be
zocht en het komt eveneens tot
uiting in de groote interesse voor
de lezingen over de historie van
Heemstede, die in het kader van de
herdenking gehouden zijn.
De typische mentaliteit, die aan
de bevolking van Heemstede eigen
is, brengt met zich mede, dat de
aandacht van de Heemstedenaren
thans getrokken is voor iets van
blijvende waarde. Veel van wat men
op de tentoonstelling en op de le
zingen heeft gezien, is aan de ver
getelheid ontrukt en wordt zorgvul
dig bewaard voor het nageslacht.
Daarbij moet worden opgemerkt,
dat volgens betrouwbare inlichtin
gen tal van voorwerpen, welke het
bezit van particulieren zijn, niet op
de tentoonstelling aanwezig waren,
hoewel toch aangenomen mag wor
den, dat de eigenaren wel bereid
zouden zijn, ze in bruikleen af te
staan. En zoo is de algemeene aan
dacht thans gevestigd op de moge
lijkheid tot het inrichten van een
gebouw, bij voorkeur van historische
waarde, als museum, waarin alles
wat betrekking heeft op de historie
van Heemstede niet alleen behoor
lijk bewaard, maar ook behoorlijk
geëxposeerd kan worden. Zeer vele
stemmen worden thans gehoord, die
er voor pleiten, om het vroegere
Schoutenhuis, thans het café „Het
Wapen van Heemstede", dat nog in
zeer goeden staat verkeert, voor dit
doel te bestemmen.
Reeds in 1939 heeft Groenendae.
ler in de Nieuwe Haarlemsche Cou
rant, naar aanleiding van een
schenking van een aantal schilde
rijen uit een nalatenschap, een ste
vig pleidooi gevoerd om te komen
tot stichting van een museum en
reeds toen werd door den schrijver
er op gewezen, dat bij vele parti
culieren voorwerpen aanwezig wa
ren, die betrekking hadden op de
geschiedenis van de gemeente.
Het spreekt vanzelf, dat, bui
tengewone omstandigheden voor
behouden, het oprichten van een
dergelijk museum nog wel zal
moeten wachten tot andere en
dringender plannen zijn verwe
zenlijkt. Het woningprobleem,
waarmede Heemstede eveneens
geweldig te kampen heeft, laat
niet toe, dat het betrokken per
ceel aan de beschikbare woning
ruimte wordt onttrokken.
Maar wel zouden alvast voorbe.
reidende maatregelen getroffen
kunnen worden om, wanneer de
tijden daarv oor geschikt zijn, de ze
kerheid te hebben, dat van gemeen,
tewege over dit gebouw kan worden
beschikt. Nu de algemeene tendenz
zich uitspreekt voor een museum
is wellicht het tijdstip aangebroken,
dat een particulier fonds wordt ge
vormd, waaruit bijgesprongen kan
worden; indien de gemeentelijke fi
nanciën ontoereikend mochten zijn.
Het stemt tot verheugenis, dat de
vervulling van een ideaal dichterbij
komt. Wanneer nu van gemeente
wege de gunstige tendenz, die onder
de bevolking is. op de juiste wijze
benut, kunnen de eerste practische
stappen worden gedaan. En het zou
zeker een stap in de goede richting
zijn, wanneer het gemeentebestuur
eenige ingezetenen uitnoodigde, een
comité te vormen. Dit zou dan tot
taak hebben, de belangstelling van
de bevolking zoodanig te animeeren,
dat er gelden bijeengebracht wer.
den om t.z.t. den aankoop van het
betrokken perceel of van voorwer
pen, die van belang zijn voor de
geschiedenis van Heemsted, te fi
nancieren. Uit het welslagen van
deze pogingen zou men tevens kun
nen afleiden in hoeverre de bevol
king bereid is. daadwerkelijk mede
werking te verleenen, teneinde tot
de stichting vaneen museum te ge
raken.
Noort (le Katholieken der stad
door de moeilijkste periode van
haar geschiedenis. Terwijl op het
Prinsenhof en elders andere
machthebbers het roer in banden
namen, het oude wankelde en
vreemde druk de stad benauwde,
bleef In het hart van Amsterdam
de grijze leidsman op /(ju post.
Het Begijnhof, wonderlijk over
blijfsel der niiddeleeuwsche veste,
werd meer dan ooit een burcht,
waar de krachten van het goede
zich hadden verschanst, nier nam
hij zijn heldere en altoos scherpe
beslissingen, bezielde priesters en
leeken en gaf hun raad. Hij hield
er het vuur brandende van Gods
vertrouwen en geloof, waar in den
hoogstin nood het Katholieke volk
zich warmen kwam.
Niet het minst in deze zware jaren
kreeg de figuur van Mgr. van Noort
haar Amsterdamsche beteekenis. Wie
kende hem niet op zijn dagelijksche
wandeling, in het middaguur dooi
de binnenstad, met veerkrachtigen
tred, den stok energiek tikkend op
het plaveisel. Dan zei ook menig
andersdenkende met eerbied; Kijk,
daar gaat de Deken. En op de hoog
tijdagen van zijn leven kwam het
respect- tot uiting, dat heel de bur
gerij hem toedroeg, de erkenning
van' waardigheid, wetenschap en ge
zag met de aureool van den ouder
dom, verpersoonlijkt in dien sterken
grijsaard. Want Amsterdam was ge
tuige van den opgang van dit gave
en rijk gezegende leven naar de
hoogste toppen, getooid en bekroond
met goud en diamant. Eti gaaf lot
het einde, want de hoogbejaarde,
nog in het vol bezit van zijn geeste
lijke en lichamelijke krachten, be
paalde vrijwillig het oogenblik van
terugtreden.
Voor de huidige generatie scheen
Mgr. van Noort vergroeid met het
Begijnhof. Het, was of de verschijning
van den „grand old man" met al
het indrukwekkende van zijn ambt,
persoonlijkheid en Jaren, den luister
van den hof een bijzonder accent
verleende. De stemming in het kerkje
verdiepte aich als de grijze prelaat
het Misoffer opdroeg of stil terzijde
zijn brevier bad, men zette zich
scherper tot luisteren wanneer h\j
Zondags zijn heldere, professorale
preeken hield voor een toch maar
kleine schaar, al was er menigeen
onder, die er een verren gang vo, r
over had. En op het stille uur na
den Zondagsdienst kon men Mgr
van Noort in vol ornaat zoo rustig 'n
ommetje zien maken door „zijn"
stukje stad. het eerwaardig zilver
van zijn schedel en het diepkleung
„grootpaars" plechtig tegen al het
brokkelig grauw en bruin van de
oude gevels en het zomersche groen
van den hof.
In het huis aan de gracht, waar
hij zijn intrek nam, heeft hij neg
één jaar gewoond. Hij trad weinig
meer op den voorgrond, maar leefde
des te inniger mee met de stad, ook
al verbrak hil thans de laatste ban
den, die hem aan haar hielden ge
hecht. Zoo nam hil kort geleden
afscheid van de Vereeniging tut
Weldadigheid van den Allerheiligsten
Verlosser, die hem zijn door Ruetrr
vervaardigd portret schonk. Nog voor
veertien dagèn werd hem dit laatste
portret ter hand gesteld. En juist
Vrijdagavond benoemde de Vereeni
ging hem tot eereiid. Mgr. Lager-
wey, zijn biechtvader, heeft hem dtt
Zaterdag nog medegedeeld; met een
glimlach dankte de zieke voor dit
laatste eerbewijs.
Zooals hij geleefd heeft, zoo
is hi) gestorven: Geheel voorbe
reid. kalm en vredig, In de on
middellijke nabijheid van den
Christus Encharisticos, de huis
kapel in verbinding niet de
sterfkamer. Zondagmorgen, in
het jonge licht van den zon-
nigen nazomer, gaf hij zijn ziel
aan den Schepper térug. Het
carillon van den Westertoren
speelde kwart °v®r zeven, de
klokkeklanken op de stille gracht
luidden een leven uit, dat rijk
was voor God en voor de tnen-
schen en met eere opgeteekend
bWjft in de geschiedenis der stad.
Ook wereldlijke onderscheidingen,
waren den grijzen deken ten deel
gevallen: hij was ridder in de Orde
van den Nederlandschen Leeuw, of
ficier in de Orde van Oranje Nassau.
Bij zijn heengaan uit bet openbare
leven'werd hü begiftigd met de gou
den medaille van de stad Amster
dam.
Tot aan zijn aftreden als deken
was Mgr. van Noort censor voor de
bladen van de N V. De Tijd
Z. H. Exc. de Bisschop van Haar
lem heeft benoemd tot pastoor te
Amsterdam (H. Willibrordus binnen
de Veste) den weleerw. heer J. Duyves;
tot pastoor te Egmond-Binnen (Rin-
negom) den weleerw. heer A. M. Kok;
tot pastoor te Tholen den weleerw.
heer F. S. Wolff, die kapelaan was te
Rotterdam (Christus Koning). Ver
volgens tot kapelaan te Berkel den
weleerw. heer J. A. van Ettinger; tot
kapelaan te Middelbarnis den wel
eerw. heer F. E. M. Wesseling: tot
kapelaan te Aerdenbout den weleerw.
heer L. van Vugt; tot kapelaan te
Amsterdam (H. Ger. Majella) den
weleerw. heer C. C. van der Sman;
tot kapelaan te 's-Gravenhage (H.H.
Engelbewaarders) den weleerw heer
N. P. Velzeboer, die kapelaan was te
Heemskerk.
De maquette van Zandvoort met
het wederopbouwplan gaat nu naar
de Technische hoogeschool te Delft.
Ir. G. Friedhoff zei het door hem
ontworpen plan voor de studenten
toelichten.
