MiHioenennota 1947 met bijna
f 2 milliard tekort
Dans der cijfers
Deficit Landbouwcrisisfonds
f 316 (376) millioen
m
DE STROP OF DE BIJL VOOR DE
NAZI-LEIDERS?
-l^V^niXan^X s
Plaatsvervanger van
Killearn te Batavia
RIJKSUITGAVEN GERAAMD OP
f 4,2 (5,5) MILLIARD
Het weer
AARDAPPELEN
reeds Maandag vrij
Eigen luchtlijnen voor
de scheepvaart
Prof. Romme naar
Indië
Executie niet in het openbaar
Tot hoofd en hart
69ste JAARGANG No. 23649
WOENSDAG 18 SEPTEMBER T946
Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Postgiro 143480 Abonnementsprijs 30 cent per week Telefoon Administratie 21543 -
w^nm^^°Thtrighb^?ndeï
Nieuw evacuatie-voorstel
Paus ontvangt nieuwen
Jezuïeten-generaal
Z. H. de Paus verleent audiëntie aan Katholieke verkenners in
zijn zomerverblijf te Castel Gandolfo
DE HOOGE
STAATSSCHULD
Ook minister-president
heeft reisplannen
NEURENBERG
Als er haat ivrok of machts
begeerte in het spel is, dan
kan de mensch zoo'n stumper
worden, dl zit hij nog zoo
hoog te paard.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Minister Lieftinck mag Mij
zijn, dat men veertig jaar
geleden de gewoonte om de
indiening der begrooting
vergezeld te doen gaan van een zoo
genaamde millioenen-rede heeft
afgeschaft teneinde deze te ver
vangen door de millioenen-nota
(of moeten wij haar milliarden-nota
noemen?), want wij gelooven niet,
dat de minister in staat geweest
zou zijn zijn stem meester te blij
ven bij het schetsen van den hul
digen deplorabelen financieelen toe
stand. Papier kent geen sentimen
taliteit en laat onbewogen den ma-
caberen dans der millioenen re-
gistreeren.
Voor het eerst na zeven Jaar is
thans weer de constitutioneele weg
bewandeld. Weliswaar werd op de
zen Prinsjesdag geen troonrede door
H.M. de Koningin uitgesproken
dit geschiedde immers reeds 23 Ju
li jl. doch de traditioneele ope
ning der gewone Jaarlijksche zitting
is toch op den 3den Dinsdag in
September geschied met onmiddel
lijk daarop aansluitend de aanbie
ding der begrooting. Eindelijk, ein
delijk, worden de normale grondwet,
tige paden in vollen omvang be
treden, zooals minister-president
dr. Beel gisteren gelukkig kon con-
stateeren. doch, zooals blijkt uit
Lieftinck's nota, zijn de financieele
paden nog verre van normaal.
De thans ingediende begrooting
voor 1947 wijst een tekort aan
van 1900 millioen gulden te
gen 2576 millioen in 1946.
Vergelijkenderwijze zou men geneigd
zijn een hoopvolle meening te uiten
bij het gestadig afnemen der tekor
ten. Op zichzelf is evenwel het te
kort nog te aanzienlijk om een
jubelkreet te slaken, temeer wan
neer men moet vaststellen, dat het
totale tekort sinds 1940 meer dan
17 milliard bedraagt. Dit is het ont
stellende feit, dat op de eerste plaats
uit deze nota naar voren komt.
In een begeleidende beschouwing
erkent de minister van Financiën,
dat de aan het begin van het ','aar
gekoesterde verwachtingen niet ge
heel in vervulling zijn gegaan. Met
name zijn het herstel en de uitbrei.
ding van het productie-apparaat ten
achter gebleven, terwijl het bereikte
productievolume niet ten volle be
vredigend is geweest. Voor deze
ontwikkeling, zegt de minister, zijn
oorzaken aan te wijzen, welke niet
of nauwelijks door het Nederland-
sche volk en zijn regeering konden
worden beïnvloed. Tot de oorzaken
echter, welke het volk wèl kan be-
invloeden. behooren het nog steeds
lage peil der arbeidsproductiviteit
en het feit, dat de besparingen nog
niet den voor een regelmatig herstel
noodzakelijken omvane hebben aan
genomen.
Een voorname post wordt gevormd
door de voorschotten voortvloeiend
uit de wet op het consumentencre-
diet. welke voor 1947 op 180 mil
lioen gulden worden geraamd. De
aflossing In 1947 wordt getaxeerd
op 100 millioen, zoodat een nadee-
lig saldo ontstaat van ruim 80 mil
lioen. Deze post werd in de be
grooting 1946. pro memorie uitge
trokken.
De grootste post, namelijk de
dienst der staatsleeningen, maakt
ruim een derde der totale staats
uitgaven uit en is niet zonder meer
voor vermindering vatbaar. Deze
post zal. gezien het verloop der
rijksfinanciën, in de toekomst
veeleer een stijging te zien geven.
De minister hoopt in de memorie
van toelichting op het dezer dagen
bij de Tweede Kamer in te dienen
wetsontwerp voor een heffing ineens
nader in te gaan op de beteekenis
van de uitermate hooge staatsschuld
en op de wijze waarop hij zich
voorstelt dit probleem tot een op
lossing te kunnen brengen. Deze
uiteenzetting zal met veel belang
stelling tegemoet worden gezien
Op het huidige parlement rust de
zware en ondankbare taak mede te
helpen ons land uit den financiee
len chaos op te heffen. Het .heeft
de macht en den plicht juist door
middel der begrooting op eiken mi
nister afzonderlijk scherpe controle
uit te oefenen, niet om hem het
een steun te zijn. uevinaen,
Volgens een officieel commu
niqué van het inlichtingenbureau
van het Britsche consulaat-ge
neraal, bevindt Michael Wright,
de plaatsvervanger van Lord Kil
learn, zich te Batavia voor in
formatieve besprekingen met den
geallieerden opperbevelhebber in
Ned.-lndië, lt.-generaal Mansergh.
De besprekingen zullen handelen
over aangelegenheden, die op het
oogenblik van belang zijn, zoons
zekere aspecten van de wapenstil
standsonderhandelingen en de eva
cuatie van geallieerde krijgsgevan
genen en geïnterneerden.
De tekst van den brief, dien gene
raal Mansergh aan Bjahrir heeft ge
zonden, is thans bekend gemaakt
Generaal Mansergh stelt voor, dat
de evacuatie-treinen tot B'ekassi zul
len rijden. Daar zullen de évacuc's
worden overgenomen door geallieerde
transporten.
In de millioenennota. welke de minister van Financiën bij de aanbie
ding van de Rijksbegrooting 1947 aan de Tweede Kamer lieeft overgelegd,
wordt het totaat der uitgaven voor 1947 geraamd op f 4.250.093.693 tegen
over f 5.582.877.223 in 1946, terwijl de middelen worden gareamd op
f 2.598.976.684 (3.324.781.805).
Het tekort voor 1947, beloopend dus 1.651 (2.258) millioen, stijgt tot
f 1.967 (2.634) millioen na verrekening van het nafieelig saldo van het
Landbouwcrisisfonds over 1947.
De begrootingstekorten over de jaren 1940 tot en met. 1945 (Nederland
en Londen te zamen) hebben totaal f 12.6 milliard beloopen.
Het batig saldo op den gewonen dienst voor 2947 wordt geraamd op
f 90.783.527 (52.526.417), welk bedrag bestemd Is als bijdrage aan den
buitengewonen dienst.
Omdat het tekort van het Landbouwcrisisfonds met f 316.2 millioen
f 60 millioen minder is dan voor 1946, is het bedrag van de vermindering
der rijksuitgaven niet f 1.333, docli f 1.393 millioen.
De minister erkent, dat, of
schoon ontegenzeggelijk de econo
mische toestand van Nederland in
1946 is verbeterd, de aan het begin
van het jaar gekoesterde verwach
tingen omtrent het tempo van het
economische herstel niet ten volle
in vervulling zijn gegaan. Met na
me zijn het herstel en de uitbrei
ding van het productieapparaat
bij de gemaakte veronderstellin
gen ten achter gebleven, terwijl
het met het bestaande productie
apparaat bereikte productie-volume
niet ten volle bevredigend is ge
weest.
Voor deze ontwikkeling zijn oorza
ken aan te wijzen, welke niet of
nauwelijks door het Nederlandsche
volk en zijn regeering konden wor
den beïnvloed. De leveringstermijn
voor investeeringsgoederen, welke
moeten worden geïmporteerd, is
uitermate lang en ook de import
van grondstoffen en halffabrikaten
laat ten gevolge van de algemeene
schaarschte veel te wenschen over.
Tot de oorzaken echter, welke het
Nederlandsche volk wel kan beïn
vloeden, belmoren het nog steeds
lage peil der arbeidsproductiviteit
en het feit, dat de besparingen nog
niet den voor een regelmatig herstel
noodzakelijken omvang hebben aan
genomen.
Het is wel duidelijk, dat 1946 ver
geleken met de verwachtingen een
eenigszins teleurstellende ontwikke
ling vertoont, zij het dat dit jaar op
zich zelf beschouwd en ook gelet op
de economische ontwikkeling in an
dere landen resultaten van beteeke
nis te zien geeft. Toch behoeft het
geen betoog, dat de ontwikkeling
gedurende 1946 van invloed zal zijn
op die van 1947,
Deze ontwikkéling wordt wellicht
het best gekarakteriseerd door de
hoogte van een drietal posten van
het globale plan, n.l. „Buitenland-
sche credieten en verkoop van bui-
tenlandsch bezit" ad f 1,4 milliard,
„Overheid, exclusief overgedragen
inkomens" ad f2,7 mld. en „Netto-
inVesteeringen van het bedrijfsleven"
ad f 1,7 mld.
Het is van nationaal standpunt
bezien een zeer ernstig feit, dat de
hoogte van de overheidsuitgaven, de
geringe productie en de daarmede
samenhangende geringe export ons
iand ook in 1947 in een onunstiger
financieele verhouding tot het bui
tenland zullen brengen.
Uit het overzicht van qen toe
stand van 's Rijks financiën blijkt,
dat het bedrag der overheidsuitgaven
zeer hoog is. Het totaalbedrag der
Rijksuitgaven van f 5,5 milliard
werd verlaagd tot f 4,25 milliard,
welke vermindering hoofdzakelijk
werd verkregen door een verlaging
van den Buitengewonen Dienst met
name van de uitgaven daarop met
afloopend karakter
Een algemeene verbetering van Jen
econoinisclien toestand zal slechts
kunnen worden bereikt, wanneer:
a. De arbeidsproductiviteit wordt
opgevoerd tot een peil, het
welk dat van voor den oorlog
benadert, waardoor het na
tionaal product wordt opge
voerd
b. Het kwantum voor export ge
schikte goederen kan worden
opgevoerd
c. De consumptie desondanks be
perkt blijft, waardoor de be
sparingen toenemen.
Daarnaast zal het van regeerings-
wege noodig zijn:
a. Om de uitgaven, welke door de
bijzondere tijdsomstandigheden
noodzakelijk zijn, binnen ratio-
neele grenzen te houden en zoo
snel als de omstandigheden
dit toelaten te liquideeren:
b. Om ook ten aanzien van de
overige uitgaven de vereisehte
rationalisatie en efficiëntie te
bereiken.
Verwachting tot Donderdag
avond:
Zwaar bewolkt met regen,
vooral vanavond en vannacht,
matige, later til J del Ijk krachtige
Zuid-Westelijke wind. Zelfde
temperatuur als vandaag.
Zon onder 18.50. maan 23.43
17.06. zon op 6.19.
Met Ingang van 23 September
reeds zal de verkoop van aardap-
p len zonder inname van bonnen
kunnen geschieden.
De besprekingen tusschen KL.1,1.
eenerzijds en Rotterdamschen Lloyd
en de Maatschappij Nederland an
derzijds met het doel het vervoer
tusschen Nederland en Indië te
coördineeren, hebben geen resul
taat opgeleverd.
Met het oog hierop zijn de beide
scheepvaartmaatschappijen thans In
onderhandelingen met de regeering
gewikkeld over de mogelijkheid van
het openen van hun eigen lucht
lijnen, waartoe de regeering haar
toestemming zou moeten verleenen.
De maatschappijen willen den dienst
met vier in Amerika aan te koopen
Constellation-strato-vliegtuigen on
derhouden.
De Paus heeft Dinsdag op zijn
zomerverblijf te Castel Gandolfo den
nieuwen gèneraal-overste der je
zuïeten, Pater J. B. Janssens, in
audiëntie ontvangen. De nieuwe
generaal getuigde in een rede van
de trouw en de verknochtheid dei-
Jezuïeten aan den H. Vader. Deze
zeide in zijn antwoord, dat de Kerk
thans door vele gevaren wordt be
laagd.
„De tijden zijn slecht en de men-
schen eveneens." aldus sprak de
Paus, „maar waar het kwaad over
vloedig heerscht, heerscht de god
delijke genade bovenmate overvloe
dig."
De grootste post onder de uit
gaven op den gewonen dienst der
Rijksbegrooting voor 1947, de
dienst der staatsleeningen, welke
niet f 780 millioen ruim een derile
van liet totaal uitmaakt, is zon.
der meer niet voor vermindering
vatbaar, doch zal, gezien liet ver
loop der rróksfinanciën, veeleer
in de toekomst een stijging te
zien «'even, aldus de minister van
Financiën. Z. Exc. hoopt in de
memorie van toelichting op het
dezer dagen bü de T\weede Kamer
in te dienen wetsontwerp voor
een heffing ineens nader in te
gaan op de beteekenis van de
uitermate hooge sta tsschuld en
op de wijze, waarop hij zicli voor
stelt, dit probleem tot een op-
\hissing te kunnen brengen-
(Van onzen parlement, redacteur)
Naar w(| vernemen zal prol. nrr.
C. P. M. Romme binnenkort ecu
reis naar jntMë ondernemen, welke
in verband gebracht moet worden
met de heroprichting van een
politieke staatkundige formatie
van de katholieken in Indië.
De Katholieke Studieclub, die op
liet oogenblik de plaats inneemt van
de in de Japanscbe overweldiging
ondergegane Indische Katholieke
Partij, heeft van haar kant reeds
contact gezocht met de K.V.P. door
het uitzenden van den heer J Smit
lid van den Volksraad, die onlangs
voor een kort bezoek in ons land is
aangekomen, waarvan het voornaam,
ste doel is informaties over en weer
uit te wisselen. Nu zal prof Romme
zich binnenkort naar Indië begeven,
teneinde de relaties tusschen de In
dische en de Nederlandsche Katho
lieke politieke formaties opnieuw te
vestigen. Tevens zal prof. Romme
daarbij de gelegenheid hebben de
Indische politieke situatie ter plaat
se te bestudeeren. zoodat men deze
reis ook als een studiereis moet
zien. Door het heengaan van den
heer Van Poll uit de Tweede Kamer
is de katholieke Tweede-Kamer
fractie beroofd van haar eenigen
Indischen deskundige. De studierei3
van prof. Romme moet er mede tos
bijdragen in dit verlies eenigermats
te voorzien.
Voorts ligt liet ook in de be
doeling van den minister-presi
dent dr. L. Beel eerlang gevolg
te geven aan zijn reeds sedert liet
begin van zijn optreden als mi
nister-president opgevatte voor
nemen persoonlijk een rcis naar
Indië te ondernemen, ten einde
zich door eigen aanschouwing van
de situatie daar te lande op de
hoogte te stellen.
Het juiste tijdstip voor de reis
van den minister-president is nog
niet bepaald. Het zal uiteraard af
hangen van verschillende omstan.
digheden. De regeeringsmachine
moet perfect loopen. vooraleer de
eerste ingenieur het zich kan ver
oorloven haar voor eenigen tijd ts
verlaten om zich naar het brandpunt
der Rijkspolitiek te begeven
Hedenmorgen ts te Rotterdam aan
gekomen het m.s. „Weltevreden" van
de Rotterdamsche Lloyd met 775 re-
patrieerend i uit Java aan boord.
De „Squatters", die het complex
luxe-flats, dat bekend is onder den
naam Bedford House, in gebruik heb
ben genomen, hebben van de Londen-
sche rechtbank aanzegging gekregen
het complex binnen drie dagen te
verlaten.
De bekendmaking van de von
nissen tegen de nazi-leiders in
Neurenberg, aanvankelijk vastge
steld op a.s. Maandag, is een week
uitgesteld. Het bleek „physiek
onmogelijk" te zijn om op tijd
klaar te komen met de enorme
bergen getuigenverklaringen en
redevoeringen, die het hof ge
durende de negen maanden heeft
verzameld. De aankondiging van
het uitstel kwam voor de meeste
leden van den staf te Neurenberg
onverwacht.
Men meende, dat de beraadslagin
gen niet lang zouden duren, voor er
overeenstemming was bereikt. Er was
geen enkele aanwijzing, dat er ver
schil van meening zou bestaan tus
schen de acht leden van het tribunaal.
Het tribunaal heeft nog niet be
kend gemaakt, op welke wijze het
vonnis zal worden uitgesproken. Men
meent echter, dat het oordeel „Schul
dig" of „Niet-sehuldig" op 30 Sep
tember zal uitgesproken worden en
dat de straffen den volgenden dag
zullen worden bekend gemaakt.
Te Berlijn zal een door de vier mo
gendheden gecontroleerde gevangenl»
worden Ingericht, om de veroordeelde
oorlogsmisdadigers te herbergen.
Door den Geallieerden contróle-
raad zou zijn beslist, aldus werd
in Berlijn verklaard, dat de von
nissen met den strop of met de
bijl zouden worden uitgevoerd.
De executies zouden niet in het
openbaar plaats vinden. Wel heeft
men het plan foto's van de exe
cuties te nemen, als een onweer
legbaar bewijs, dat de Veroor
deelden terechtgesteld zijn.
In het gerechtsgebouw te Neuren
berg zelf proeft men de groeiende
spanning slechts aan uiterlijkheden.
Er wordt gewerkt aan de installa
ties, die het gesproken woord bui
ten de rechtszaal moeten brengen.
Er heerscht een schoonmaakwoede
teneinde de vele hooge gasten, w.o.
vermoedelijk gen. Eisenhower, te
kunnen ontvangen. Dagelijks komen
de echtgenooten van de beschuldig
den binnen voor het bezoek van
een half uur, dat hun is toegestaan.
De dames zijn de gasten van de
Amerikaansche autoriteiten. ZIJ
toonen zich aan de gezamenlijke
maaltijden uiteraard zeer gedepri
meerd, met uitzondering van Em
my Goering. Een bepaald soort
gastvrijheid geniet Streicher's vrouw,
niet anders genoemd dan „Adele".
Zij telt slechts de helft der Jaren
van haar echtgenoot en zij is de
eenige van de vrouwen der be
schuldigden, die in een politiek in-
terneeringskamp vertoeft. Zij was
als Nazileidster opgesloten in een
kamp te Moosburg bij München en
werd dezer dagen voor een bezoek
aan haar man naar Neurenberg ge
bracht. De vrouw van Seyss-Inquart
is nog niet gearriveerd.
De uitspraak van het vonnis zal
door 1100 personen in het ge
rechtsgebouw aanhoord worden. De
rechtszaal zelf heeft een capaciteit
van zeshonderd personen doch.
daarnaast zijn in drie zalen vijfhon
derd plaatsen beschikbaar en hier
zijn luidsprekers aangebracht. Ia
het gerechtsgebouw zijn thans voor
diverse installaties 125 mijl draden
aangebracht. Van de rechtszaak be
staat negentig duizend meter ge
luidsfilm, terwijl het gesprokene
voorts op zevenduizend gramofoon-
platen is vastgelegd.
