Zienswijze van Wallace
BUIIGE LINTJESREGEN
D
Brief aan Truman gepubliceerd
Eenheidspartij in een
moeilijk parket
THEIRS IS THE GLORY
Een indrukwekkende film
Katholiek Thuisfront"
zorgt voor onze militairen
OLIE OP
HET VUUR
Russen slaags met
Amerikanen
WOENSDAG 18 SEPTEMBER 1946
PAGINA 6
Buiienlandsch overzicht
Op het Airborne-kerkhof te Oosterheek werd, in tegenwoordigheid
van gedemobiliseerde leden der 1st Airborne Division en nabe
staanden der gevallenen een plechtige H. Mis opgedragen
„NIEUWE NEIGING TOT
ATOMISCHEN OORLOG"
Naar aanleiding van
Molotof's verklaring
SONEI VRAAGT GRATIE
Koningin legt krans
bij Woeste Hoeve
Eenige van de
duizenden Pool
sche weeskinde
ren in het Katho
lieke weeshuis te
Lublin, waar zij
onderzocht en
verzorgd worden
met de medewer
king van het
Poolsche Roode
Kruis. Het mee-
rendeel van de
kleeding, de me
dicijnen en vita-
mine-praepara-
ten ivordt ver
schaft door het
Amerikaansohe
Roode Kruis
Engelsche viering van
Arnhem-dag
Hoozen op het eene buurtje,
in het andere geen spat
Het geheim van
de eendracht
Tientallen plannen
De eerste activiteiten
Ofschoon president Truman aich
oneens heeft verklaard met de op
merkingen over de Amerikaansohe
politiek, die zijn minister Wallace
heeft geuit, en ofschoon de minister
van Buitenlandsche Zaken, Byrnes,
den aegepalm zwijgend heeft wegge
dragen, toch hebben de woorden van
Wallace wel eenigen invloed op de
buitenlandsche politiek der V S.
Rusland kan er nu meer dan ooit
van overtuigd zijn dat een groote
groep Amerikanen niet achter Byr
nes staat, en Engeland moet met
sterker wantrouwen dan voorheen
zijn bondgenoot van thans in het
oog houden. Een eerste gevolg vau
Wallace's rede lijkt ons, dat aan den
eenen kant Rusland nog meer dan
vroeger voorstander zal aijn van
traagheid in de beslissingen óver het
lot der wereld. Het is niet twijfel
achtig of de buitenlandsche politiek
zal een inzet vormen van de ko
mende verkiezingen in de V.S.. en
naar men zegt nemen de kansen van
Truman met den dag af. Het schijnt
mogelijk dat er een regeering komt
die meer in de lijn van Roosevelt-
Wallace, dan in die van Truman-
B'yriu's zal handelen. Er is den Rus-
fen uiteraard alles aan gelegen, te
Jrachten op het oogenblik waarop dit
Aal zijn beslist. De verkiezingen voor
het Congres, die over enkele weken
gehouden gaan worden, zullen wel
reeds eenigszins een thermometer
voor deze kwestie zijn.
Aan den anderen kant staat dau
Engeland, dat de groote besluiten
vóór den critieken datum wenscht
genomen te zien. Aan dien kant
staat ook Byrnes zelf. En misschien
moet men de haast, die Engeland
en Amerika in deae dagen hebben
om de Duitsche kwestie, dat belang
rijkste van alle internationale pro
blemen, op te lossen, wel opvatten
als een teêken van onzekerheid over
het aanblijven der huidige Ameri-
kaansche regeering.
De rede van Wallace heeft haat
Uitwerking tot in Argentinië, China,
Turkije enz., .in alle landen die of
bi) Amerika steun zoeken tegen Rus
land of omgekeerd tegen de V.S. de
hulp der Sovjet-Unie inroepen. Zij
heeft haar uitwerking op de Vredes
conferentie, op den Veiligheidsraad,
op de Atoomcommissie. Haar alge-
meene strekking' is die van een ver
zwakking der Amerikanen tegenover
Rusland. Het zou ons niet verwon
deren als Molotof, Wysjinski, Gro-
myko een feller toön zouden aan
slaan op de internationale bijeen
komsten. hetgeen dan ongetwijfeld
v/eer forsche woorden van Bevin, mis.
schien ook van Byrnes, zou uitlok
ken. Ben bijdrage tot de rust en de
gematigdheid op de conferenties
kunnen wij in Wallace's woorden dan
ook niet onmiddellijk ontdekken.
Hij gooide olie op het vuur.
Vijf soldaten van het Roode Le
ger hebben, gewapend met sten-
guns, Zaterdag een aanval gedaan
op den Amerikaanschen militairen
politiepost bij Tempelhof (Berlijn),
waar bloedvergieten ternauwernood
werd voorkomen. Zeven Ameri-
kaausche soldaten stelden zich ins-
gelijks met een stengun om de
Russen op, toen deze op het punt
stonden het vuur te openen. Het
gebouw werd afgezet door een af-
deeitng lichte pantserwagens, mt-
trailltsten en gewapende militaire
politie.
Het incident begon, toen de Rus
gen uitlevering vroegen van „twee
verraders van de Sovjets", een
mar. van Poolsche afkomst en zijn
vrouw, een Oekrainsche. Toen ge
zegd werd, dat het verzoek langs de
officieele kanalen geleid moest
worden, gaven de Russen bevel, den
man en de vrouw met geweld te
verwijderen. Nadat het Amerikaan-
sche vliegende eskader uitgerukt
was en de Russen een telefoontje
hadden gekregen van het hoofd
kwartier, koos men een rustiger
weg. De kwestie is sindsdien in
noimale banen geleid. De Sovjet-
Russische provoost-generaal te
Berlijn heeft aan de Amerikaansohe
autoriteiten excuus aangeboden.
De vrouw is aan de Sovjetpolitie
uitgeleverd. De Amerikanen hebben
echter geweigerd den man uit te
leveren.
Henry Wallace heeft in een
brief aan president Truman d.d.
23 Juli, welke nu eerst is vrij
gegeven, aangedrongen op „het in-
toomen van een nieuwe neiging
tot isolationisme en een rampza
ligen atomischen wereldoorlog."
In den brief van 3000 woorden
schrijft Wallace o.m.: „Er is eenige
reden om te vreezen, dat wij te veel
naar isolationisme, dat als realistisch
wordt voorgespiegeld, overhellen. Hoe
Naar aanleiding van de verkla
ring van Molotof aan een pool-
schen correspondent, dat de
Poolsche grenzen reeds zijn vast
gesteld en niet meer aan een
herziening onderhevig zijn, ver-
keeren de leiders van de commu-
nistisch-sociaiistische eenheids
partij in Duit'schland in een
moeilijk parket. Molotof beweer
de, dat de nieuwe Poolsche
grenzen in het Westen slechts
nog door een internationale
conferentie bekrachtigd moeten
worden, maar overigens volgens
de overeenkomst van Potsdam
zijn bepaald.
De leiders van de socialistische
eenheidspartij in Duitschland heb
ben echter in hun redevoeringen
tijdens de verkiezingscampagne den
Duitschers steeds verzekerd dat de
huidige Oostelijke grens slechts een
tijdelijk karakter heeft.
De Japansche oorlogsmisdadiger
Sonei heeft tot dr. van Mook een
verzoek om gratie gericht. Een be
slissing zal worden genomen wan
neer de noodzakelijke adviezen zul
len zijn ingewonnen. Uit gezagheb
bende bron wordt vernomen, dat,
indien er geen gratie zal worden
verleend, Sonei zal worden geëxe
cuteerd door een vuurpeleton op
een der eilanden in de nabijheid
van Batavia.
H.M. de Koningin heeft gisteren
op weg naar Arnhem, ter bijwo
ning van de herdenkingsplechtig
heden aldaar, haar tocht "bij
Woeste Hoeve onderbroken en een
door haar zelf vervaardigden
krans gelegd op de plaats, waar
slachtoffers der Duitsche terreur
zijn gevallen.
moeten de acties der V.S. sinds V.J.-
day, als b.v. de proeven met atoom
bom, het plan om Lat ij nsch-Amerika
van onze wapens te voorzien enz. den
anderen landen toeschijnen? De Russen
zullen hun pogingen ter vervaardiging
van bommen verdubbelen en ook be
sluiten hun „veiligheidszone" uit
te breiden. Ondanks onze protesten
zullen de Russen trachten hun vei
ligheidszones in Oost-Europa en het
Midden-Oosten uit te breiden. Dit i3
uit militair oogpunt nog gering, ver
geleken bij onze bases in Groenland,
Okinawa etc., duizenden mijlen van
onze kusten gelegen. Het niet-opge-
ven van onze plannen kan slechts
een bewapening met atoomwapenen
ten gevolge hebben. Wij moeten trach
ten uit te vinden, waarom Rusland
ons wantrouwt en wij Rusland. ,De
leening aan Engeland en het weigeren
van een leening aan Rusland is van
Russisch standpunt te beschouwen
als een versterking van een anti-Sov-
jet-blok. Wij moeten echter begrijpen,
dat er geen wereld kan bestaan, in
dien de V.S. en de Sovjet-Unie niet
kunnen samenleven. Wij moeten be
reid zijn economische besprekingen
met de Russen te beginnen, zonder
a priori voor de Russen moeilijke
eischen te stellen.
Wallace heeft dezen tekst zon
der permissie van Truman vrij
gegeven. Wallace zal zich mor
gen naar het Witte Huis begeven
en Truman aldaar ontmoeten.
De „New York Times" oppert,
dat Truman Wallace zal verzoe
ken af te treden.
De brief van Wallace, aldus
het Witte Huis, werd geschreven
in antwoord op een verzoek van
Truman, dat hij in Juli tot alle
Amerikaansohe ministers richt
te. Dezen werden verzocht een
memorandum in te dienen,
waarin zij hun zienswijze t.a.v.
de Amerikaansche buitenland
sche politiek uiteen moesten
zetten.
Volgens een verklaring in Wash
ington zal ,,elke toekomstige rede
voering van Wallace mogelijk door
het departement van Buitenland
sche Zaken gezuiverd" worden,
voordat aij publiek wordt gémaakt".
Bi,j de beoordeeling' van een film
als deze, welke den heldhaftigen
strijd der Engelsche paratroops in
den Moedigen strijd om Arnhem
weergeeft, spreekt het gemoed een
woordje mee. Men kan als Nederlan
der moeilijk onbewogen blijven bij
de aanschouwing van deae worste
ling, waarbij men duizenden jonge
kerels ziet strijden en sterven op ae
wegen en m de bosschen, die onze
weg'en en onze bosschen zijn en waar
Nederlandsche namen en aandui
dingen op muren en mijlpalen o is
herinneren aan het feit, dat w ij het
zijn, voor wie deze Jonge Engelsche
mannen vielen: 8000 van de 10.000,
tegen een geweldige overmacht van
vijanden.
Nu en dan is het niet moeilijk den
kritischen zin in te schakelen en dit
geschiedt dan voornamelijk op die
plaatsen, waar de film kennelijk een
reconstructie verraadt. Als zoodanig
is de actie zeker niet onverdienste
lijk in elkaar gezet, maar de regel
rechte documentaire episoden, dia
krachtens hun eigen beteekenls spre
ken en In een levendige opeenvol
ging dramatische kracht verkrijgen,
bekoren het sterkst, indien men hlei
van bekoren spreken mag.
Een enkele maal is de humor iets
geforceerd en aangezien zij ach
teraf werd aangebracht eenigs
zins bitter, doch in het algemeen
kan men de film bewonderen om
haar beheerschtheid, haar directe
werking en haar sportiviteit. De
Duitschers, voor ons gevoel nog al
tijd de oorzaak van deae slachting,
worden nergens goedkoop bejegend,
behalve daar, waar zij het volop ver
dienen, als zij namelijk de dapper
heid van hun tegenstanders ln twij
fel trekken door hen uit te noo-
digen tot volledige overgave. Daar
anwoorden de jongens op met een
handgranaat en een bevrijdend ap
plaus.
Het sterkste en trouwhartigste
stuk van de film treft men aan in
den terugtocht, waar de boot onder
den voortdurenden kogelregen de
rivier oversteekt ln een bijna einde
loos va-et-vient met onheilspellende
vuren op den achtergrond. Hier be
reikt de filrn een beklemming, die
de werkelijkheid vrijwel volkomen
suggereert.
Andere momenten, als b.v. het da
len der duizenden parachutisten, zijn
schilderachtig, doch blijven een
schouwspel zonder veel dramatische
beteekenis.
Al kan men de film geen geraf
fineerde Interpretatie noemen van
een wonderlijk heldhaftigen strijd,
zooals men die met name van Capra
had kunnen verwachten, zy zal
nochtans het Nederlandsche hart
niet onberoerd laten en voorgoed de
overtuiging bevestigen, dat deze dap
pere Engelsche Airbonre-Division tot
het uiterste vocht voor onze vrij
heid en tegen- de machlge duister-
lingen, die deze vrijheid Wilden ver
nietigen. Men ga dus deze film aten
en danke God. Dbg.
herdacht op den tweeden verjaardag
van den slag, die een eind aan den
oorlog had kunnen maken. Gewonde
oudstrijders sommige op krukken,
sommigen nog ln verband werden
uit het ziekenhuis naar Salisbury
Wiltshire gebracht om een herden
kingsparade bij te wonen van 1300
parachutisten en glider-piloten der
eenhejden, die aan de heldhaftige
poging der Britsche luchtlandings
divisie in 1944 deelnamen.
Met medailles getooide overlevenden
van den bloedigen veldslag marcheer
den door Whitehall naar de Cenotaph.
In een eenvoudige plechtigheid legde
kapitein Victor Maclaine, een glider-
piloot, een krans aan den voet van
de Cenotaph ter nagedachtenis vau
zijn gesneuvelde kameraden.
Tien Nederlandsche auteurs, onder
wie Maurits Dekker, Anthonie Donker,
Theun de Vries en V. E. v. Vriesland,
hebben een oproep aan hun binnen-
en buitenlandsche collega's gedaau
om zich bij hen aan te sluiten in
een internationalen bond van voor
uitstrevende auteurs.
(Van onzen parlementairen
redacteur)
g lange lijst van koninklijke
onderscheidingen is gisteren
uiteraard in politieke kringen
een zeer druk becommenta
rieerd onderwerp van gesprek ge
weest. Commentaar, waarin men be
halve veel voldoening en instemming
ooit verwondering en zelfs wel crl-
tiek vernam. Verheugenis hoorde
men over menige verdiende onder
scheiding van vele prominente
Nederlanders, die tijdens den oorlog
zich hebben doen kennen als ware
leiders van hun volk. Bijzonder de
katholieken verheugen zich zeer over
de uitzonderlijk hooge onderschei,
ding de hoogste die de regeering
schenken kan, het grootkruis van
Het groote appèl der Katho
lieke Actie aan Katholiek Ne
derland voor een goede en zoo
uitgebreid mogelijke militairen-
zorg, is alom met groote geest
drift ontvangen. Men voelde,
dat er iets gebeuren moest.
Onze soldaten moeten juist in
de moeilijke omstandigheden
waarin zij vaak verkeeren en
juist op hun gevaarlijke posten
kunnen rekenen op een krach
tig thuisfront. Zij doen hun
plicht en hebben het goed
recht van ons te eischen, dat
ook wij onzen plicht jegens hen
volbrengen.
De gezamenlijke katholieke orga
nisaties, met den zegen van het
Hoogwaardig Episcopaat en met de
volle instemming van de legerlei
ding, hebben het Katholiek Thuis
front tot een Stichting geconsoli
deerd. Wat wil de nieuwe Stichting?
Stellig geen nieuw begin maken
want er wordt reeds veel gedaan en
er zijn reeds prachtige initiatieven
tót goede uitvoering gebracht door
de jongerenbeweging, de katholieke
vrouwen en meisjes en tal van paro-
chieele katholieke-actie-groepen.
Maar de goede zaak verdient, dat
zij zoo grootsch mogelijk wordt aan
gepakt. Elk particulier initiatief,
dat zijn deugdelijkheid heeft bewe
zen, is waard om ln een grooteren
opzet tot breeder uitvoering te ko
men.
De Stichting „Katholiek Thuis
front" brengt al dit goede te zamen,
verschaft gezamenlijk de middelen
om het zoo goed en veelzijdig moge
lijk te ontwikkelen, ontwerpt en
brengt nieuwe plannen ten uitvoer
en leidt centraal de gezamenlijk
besproken en opgezette activiteiten.
Zoo gopd als liet leger zelf een
organische eenheid is, zoo goed moet
ook het thuisfront werken als een
machtige organische eenheid.
Hier kan men elkaar leeren en
zelf wijzer heengaan. Hier kan men
tot stand brengen, wat anders bij
gebrek aan uitvoeringsmogelijkheden
tot papieren plan moest blijven. Hier
moeten allen, die werken voor leger
en vloot, elkaar vinden in het eene
ideaal.
Reeds is opgericht een Centraal
Bureau „Katholiek Thuisfront" (Jan
v. Nassaustraat 7, 's-Gravenhage)dat
beschikt over volledige gegevens be
treffende verblijfplaatsen van mili
tairen en aalmoezeniers. Daar vertelt
men. waar het dringendst behoefte
is aan militairen-tehuizen. Daar
weet men, wat in elk der bestaandei
militairen-tehuizen het meest noo-
dig is, zoodat men van daaruit de
binnenkomende utensilia, spelen,
meubilair enz. het best kan distri-
bueeren. Daar verschaft men de
adressen van militairen, die 't slechtst
bedeeld zijn met goede lectuur. Het.
zenden van een afdoende hoeveel
heid kranten en verdere lectuur kost
twintig tot dertig mille, maar
„Katholiek Thuisfront" kan ze bij
eenbrengen en voorziet dan afdoende
in de dringende vraag naar een goeae
katholieke krant en Juiste katholieke
berichtgeving.
Nog werkt de stichting niet op
volle kracht en reeds stapelen dc
plannen zich op. De vorming van
Katholieke-Actie-kernen onder de
katholieke militairen, het vormen
van een arsenaal aan goede speci
fieke soldaten-lectuur, het inrichten
van cursussen, het vormen van een
noecte dienst- en voorlichtingshulp
aan de gezinnen der mannen die
onder de wapenen zijn, het opbou
wen en inrichten van tehuizen, waar
de militairen goed en gezellig hun
vrijen tijd kunnen doorbrengen, het
vormen van een veelzijdig arsenaal
voor de aalmoezeniers in afgelegen
plaatsen, waar geen militairen-tehui
zen kunnen komen. Het is een klei
ne greep. Maar hij toont duidelijk
aan, welke groote belangen er op
het spel staan.
Giften tot het bijeenbrengen van
een onmisbaar fonds kunnen reeds
worden gestort op gironummer
24.81.77 t.n. van mr. A. Diepenbrock,
pr. te Heemstede, of op het Bankgiro
van de Ned. Landbouwbank, Lange
Vijverberg 16, Den Haag. In beide
gevallen met vermelding „Voor
Katholiek Thuisfront."
den Nederlandschen Leeuw die aar,
Z. Em. kardinaal De Jong ia ten
deel gevallen. En het zijn niet alleen
de katholieken, die zich daarover
verheugen, ook andersdenkenden
oordeelen algemeen, dat zelden een
onderscheiding zoo terecht verleend
is als deze aan den onvervaarden
leider van het kerkelijk verzet.
In kringen van hen, die weten,
dat liet koninkrijk der Nederlan
den niet alleen bestaat nit het
kleine gebiedsdeeltje „derrière
les digues", heeft, men echter met
verwondering kennis genomen van
het feit, dat Mgr. Willeken», de
bisschop van Batavia, geen hoogere
eer werd waardig gekeurd dan die
van commandeur in de orde van
Oranje-Nassau, een onderscheiding,
die den eminente», in Indië met
een enorm persoonlijk gezag be-
kleeden leider van het kerkelijke
verzet daar te lande wel op zeer
schrille wijze veel lager klasseert.
Zijn groote diensten aan de
Nederlandsche zaak in Indië be.
wezen van lagere orde en daarom
met een onderscheiding in een lagei
geklasseerde ridderorde te erkennen,
omdat ze in Indië gepresteerd zijn,
zoo vraagt men zich af. En men
zoekt tevergeefs naar de psychologi
sche motiveering van een onder
scheiding in een aanzienlijk lagere
orde, die een der meest invloedrijke
leiders van het Indische volksleven
in de oogen van zijn landgenooten
onwillekeurig moet declasseeren,
hetgeen voor den persoon van Mgr.
Willekéns grievend kan zijn, maar
wat nog belangrijker isop de ge-
heele Indische samenleving zijn
terugslag moet hebben. Er was hier
een ongezochte kans geweest om
Indië en Nederland in een eenvoudig
gebaar op hetzelfde vlak te stellen,
waar overigens toch nog gradaties
in acht genomen kunnen worden.
De oud-ministers
Vrij algemeen is ook de verwon
dering, wanneer men de lijst beziet
van onderscheiden oud-ministers. Op
deze lijst immers komen de namen
voor van de ministers uit het kabi-
net-Schermerhorn en uit het laatste
kabinet-Gerbrandy, dat optrad na de
bevrijding van het Zuiden van ons
land. Doch de namen van ministers
uit de Londensche regeering zoekt
men tevergeefs. Zijn deze ministers,
die in het heetst van den strijd hun
ambt hebben uitgeoefend, geen on
derscheiding waard? Onder hen be
vinden zich mannen als Albarda en
v. d. Tempel, politici met tientallen
jaren van politieleen dienst, die de
allerzwaarste lasten, welke een mi
nisterschap met zich kan meebren-
fen, onder de moeilijkste omstandig,
eden gedragen hebben. Wil de re-
feering door hen niet te onderschei
en te kennen geven, dat de beoor
deeling van de mérites van hun
ambtsvervulling, uitgeoefend alg zU
werd buiten alle contröle van het
volk en zijn vertegenwoordigers,
zich aan haar bevoegdheid onttrekt?
Dan is er een merkwaardige incon
sequentie te constateeren tusschen
dit pijnlijke uitblijven van officieele
erkenning voor deze oud-ministers
en de opzienbarend hooge onder,
scheiding, waarmede hun voormali.
ge chef, oud-minister-president Ger-
brandy reeds veel eerder beloond
werd, toen hij het uiterst zeldzaam
verleende grootkruis Nederlandschen
Leeuw ontving. De hoogste onder
scheiding voor den minister-prest-
dent en geen woord voor de minis
ters de eerste lintjesregen na de
bevrijding van ons vaderland heeft
op sommige momenten bepaald het
karakter van een Maartsche bui
hoozen op het eene buurtje en in
het aangrenzende geen spat.
