Staking op de
beurs
Nederland rouwt met Apeldoorn
SMUTS: Blokvorming
staten gewenscht
van kleine
Zestien jaar dwangarbeid
voor Mgr. Stepinac
Cijns der
roekeloosheid
Twintig jeugdige slachtoffers
ten grave gedragen
Voorbereiding voor Politieken
Raad van Europa
Besprekingen in Indië
uitgesteld
Valsche documenten
gebruikt
mé
Het weer.
Durf grenst aan
roekeloosheid"
Churchill's visie
Tot hoofd ên hart
Geen projectielen boven
Zweden
69ste JAARGANG No. 23669
VRIJDAG 11 OCTOBER 194Ó
Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543 Postgiro 143480 Abonnementsprijs 30 cent per week
Welkomstwoord
Toespraak commandant
Zeemacht
Tracht Sjahrir tijd
te winnen?
Kardinaal vertrekt Dinsdag
uit Rome
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
De wreedheid van den oorlog
moge misschien ons gemoed in
velerlei opzicht verhard heb
ben, de ramp, die een stuk
jeugd uit het Apeldoornsche leven
wegbrandde, heeft heel ons volk
diep in het hart geroerd. Men dui
zelt, als men denkt aan het leed,
dat de ouders dezer jongens, die op
een nauwelijks te beschrijven wijze
uit hun jeugdig leven werden wég-
gerukt. heelt getroffen en slechts
de gedachte aan God, Wiens wegen
onnaspeurlijk zijn, kan hun tot
troost zijn.
Onwillekeurig denkt men, staande
bij de graven van al deze slacht
offers, aan den overmoedigen vlie
ger. die dit vreeselijk onheil heeft
veroorzaakt. Zelf rust hij thans in
den dood met hen. die hij door zijn
roekeloosheid meesleepte, ook zijn
eigen moeder.... Zijn vermetelheid
heeft zulk een enormen prijs ge
kost, dat het onverantwoordelijk zou
zijn, indien deze verschrikkelijke ge
beurtenis niet tot leering zou strek
ken. En dan denken wij vooral aan
den verkeerschaos, die alom is te
constateeren. De weg schijnt voor
velen de plaats geworden, waar zij
naar hartelust hun overmoedigheid
kunnen botvieren. De waagstukken,
die sommige autobestuurders uit
halen, grenzen aan het ongeloofe-
lijke. Zij suizen over den weg met
onverantwoordelijke snelheden, in
de steden schieten zij in wilde vaart
door nauwe straten en manoeuvree
ren in de bochten met een roeke
loosheid. die tot ongelukken leiden
moét. Het aantal slachtoffers van
deze maniakken van den weg stijgt
dan ook met den dag. En het zijn
vooral de bestuurders der militaire
trucks en jeeps, die er op uit schij
nen. het publiek op den weg van
hün bravourstukjes de dupe te laten
worden. Het voorbeeld van de Ca-
nadeezen, die juist van het slagveld
teruggekeerd de discipline van den
weg bleken vergeten, heeft maar al
te trouwe navolgers gevonden.
In oorlogstijd moge het leven van
een mensch helaas niet veel tellen,
In vredestijd zal men toch terug
moeten keeren tot de juiste maat
staven, dat beteekent hoogschatting
van 'smenschen kostbaarste bezit:
het leven.
De zware tol, die in Apeldoorn
met vier en twintig menschenlevens
moest worden betaald voor een
overmoedige daad, moge een les zijn
voor hen. die het tot dusver niet
al te nauw namen met de tucht,
die vooral bi) het verkeer dient ge
handhaafd. De overheid trede met
de grootste strengheid op tegen hen,
die op zoo'n onverantwoordelijke
wijze spelen met het leven hunner
medemenschen.
Verwachting
avond:
tot Zaterdag-
Tijdens den nacht vorming van
mist en gesloten bewolking, die
morgen overdag aanleiding geven
tot somber, kil weer. Geen neer
slag van beteekenls. Zwakke of
matige naar Noord of West te-
ruglóopende wind.
Zon onder 17 56. Maan 18.56
10.14. Zon op 6.58.
Er heerschte Donderdag groote
ontstemming ter beurze, wegens de
bekendmaking door den minister
van Financiën, dat geen han
del ln Amerikaansche fondsen
zou plaats vinden op de Amsterdam-
sche breurs. Tevens meende men.
dat de opmerking ten aanzien van
de voorgenomen rigoureuze maat
regelen, die zoo noodig genomen
zouden worden, indien het vrijwil
lige aanbod niet toereikend zou zijn,
misplaatst waren.
Als protest werd besloten geen
noteeringen te maken.
(Van onzen specialen verslaggever)
In geheel Apeldoorn hangen de vlaggen halfstok en niet alleen de
Veluwestad rouwt, maar geheel Nederland herdenkt de ramp, die
zooveel gezinnen trof. Kransen uit het geheele land, vooral van
allerlei scholen droegen schoolkinderen vanmorgen vroeg reeds de
Chr. H.B.S. binnen, van waaruit vanmiddag de begrafenis is ge
schied. Dit werkelijke medeleven is een bewijs voor de herstelde ver
houdingen; voor een hernieuwd begrip van leven en dood. Tijdens
den oorlog immers vonden dikwijls in enkele uren honderden men
schen den dood en bijna iedereen ging eraan voorbij, zoolang het
hem zelf niet betrof.
„Wij behoeven gelukkig niet meei
bang te zijn voor vliegtuigen",, zei
een leera ar geruststellend tot zijn in
de banken draaiende jongens toen
de Firefly over de school vloog.
Nog geen minuut later gebeurde
De Duitschers
sleepten het m.s.
„Van Riemsdijk"
van de K.P.M. in
den oorlog, nadat
het van de hel
ling was geloo-
pennaar IJmui-
den, waar het ge
bruikt zou wor
den als versper
ring tusschen de
pieren. De Engel-
schen bombar
deerden het schip
echter, waardoor
het met zware
slagzij bij de
Noor der sluis tot
zinken kwam.
Donderdag is
het schip leegge
pompt en met behulp van kranen naar de bergingshaven ge
sleept, waar het gereed gemaakt zal icorden om naar Amsterdam
gesleept te worden.
Hedenmorgen is veldmaarschalk Smuts in de vcreenigde zitting
van de Staten-Generaal ontvangen. Hij heeft daarbij een in het
Ziuid-Afrikaansch uitgesproken rede gehouden, waarin hij sterk de
vorming van een regionale groep van kleine staten aanbeval met een
Economischen Raad als voorbereiding voor een Politieken Raad van
Europa. Verwijzende naar het idee van Churchill van een Europeeschc'
eenheid, vooropgesteld, dat er verzoening komt tusschen Frankrijk
en Duitschland, zooals Churchill dat voor het eerst in zijn rede te
Zurich naar voren heeft gebracht, zei Smuts: „Dit zou misschien het
aanzicht van geheel Europa veranderen. Maar deze geniale denkbeelden
liggen buiten het bereik van meer gewone menschen. Ik vrees, dat
Europa niet kan wachten op deze groote verandering van gevoelens
in Frankrijk en Duitschland. Het geval is te zeer dringend".
Laat er, zoo vervolgde hij, een
Europeesche raad gevormd worden
om de gewone economische aangele
genheden en de ontwikkeling van
het continent te co-ordineertn en
te leiden. Economisch herstel is. veel
dringender dan kleine kwesties van
grondgebied of herstelbetalingen. Op
het oogenblik behoort de economie
te gaan vóór de politiek.
Ik geloof, aldus Smuts, dat zijn
(Churchill's) visie in zeer breede
kringen gedeeld wordt. zelfs door
personen in zeer verantwoordelijke
posities. Deze menschen zien uit
hoofde van hun begrip van verant
woordelijkheid ervan af voor hui.
beurt of voorbarig te spreken. On
der de leiders van het oogenblik is
hij degene, die_het meest vrij is om
te spreken, wiens stem bet verst
weerklank vindt en naar wien wij
me recht op kunnen zien voor lei-
1 Nederigheid, geduld en
liefde hebben nog nooit
iemand onuitstaanbaar ge-
yrnaakt.j
ding in deze meest belangrijke aan
gelegenheid van onze gemeenschap
pelijke Europeesche belangen."
Smuts vervolgde met te zeggen.
„Hij is een man van ongeloof
lijken moed, en te Ziirich koos hij
misschien den zwaarsten en moei
lijksten weg van alle voor de ver
werkelijking van het denkbeeld
van oen Europeesche eenheid. Hij
noodigde Frankrijk- uit de leiding
te nemen, en als voorwaarde
drong bij aan pp verzoening tus
schen Frankrijk en Duitseliiand,
om welke landen de rest van
Europa zicli dan zouden kunnen
scharen.
Dit gaf onmiddellijk aanleiding tor
een koor van afkeuring in Frankrijk
zooals hij ongetwijfeld verwacht had
Want hij moest beter dan de mees
ten de moeilijkheden beseffen, welke
een dergelijke verzoening thans in
den weg staan.
Zoo ook op dat verschrikkelijke
O-Jgemblik in Juni 1940. toen Frank
rijk op het punt stond te capitu
leeren tegen Duitschland. Hij deed
toen een soortgelijk vermetel voor
stel van een Unie tusschen Groot-
iirittannië en Frankrijk. Ook toen
werd zijn voorstel afgewezen, of
schoon de aanneming hiervan mis
schien den val van Frankrijk had
runnen voorkomen en het verloop
'ün den oorlog had kunnen veran
deren.
Indien naijver onder de groote
landen verhindert, dat aij de leiding
nemen, kunnen dan niet een aan
tal kleine staten onderling samen
komen en de aaak aan het rollen
brengen door de vorming ran een
gewestelijke groep met een passen
den raad? Het handvest der Yep.
Naties voorziet hier niet alleen in
maar bevat welhaast 'n uitnood'i-
ging tot het vormen van derge
lijke groepeeringen."
Hij eindigde met te zeggen
.Laat Europa zijn eigen politieke er.
economische problemen regeien en
niet te veel de redding ran andere
werelddeelen verwachten."
De voorzitter der vereenigde ver
gadering, prof. dr. R. Kranenburg,
had tevoren uit naam van de Ne-
derlandsehe Staten-Generaal den
veldmaarschalk het welkom toege
roepen. Wij stellen uw komst op hoo-
gen prijs, aldus de voorzitter. Wij
verheugen ons er over, dat wij thans
van aangezicht tot aangezicht staan
tegenover een staatsman, in wiens
persoonlijkheid en in wiens naam
zelfs wij zoo sterk de stamverwant
schap met ons eigen volk aanvoelen,
één der grooten en sterken van onzen
stam, wiens leven en werken wij met
bewondering hebben gevolgd.
Nadat prof. Kranenburg, gewezen
had op Smuts' bezoek aan Zee
land, waarbij hem gebleken moet zijn
het nimmer aflatende doorzettings
vermogen, dat zich hier heeft ge
openbaard, eindigde hij aldus:
„En wanneer gij naar uw land en
volk terugkeert en in de raadzalen
van de groote, vrije organisatie, die
is „The British Commonwealth of Na
tions", of van de wereld-omspannen-
de organisatie, de Ver. Naties, waar
uw woord zooveel gezag heeft, door
uwe wijsheid en ervaring, breng dan
de boodschap mee, dat dit volk van
de „lage landen hij de zee" bereid is
zijn volle aandeel te nemen in de
verwezenlijking van het grootsche
doel, dat u bezielt: „de vestiging van
het rechtsgenootschap der volken,
omdat ook onze ziel hongert en dorst
naar de gerechtigheid."
Om elf uur arriveerde de veld
maarschalk pp het B'innenhof. De
Kon. Militaire Kapel speelde dï
volksliederen. Na zijn rede in de Rid
derzaal die hetzelfde schoiiwspe'
bood als bij de ontvangst van de
fam. Churchill klonk een lang
durig applaus, waarna de voorzitter
den heer Smuts dank bracht voor
zijn belangrijke rede. Hij gaf der.
"èldmaarschalk de verzekering, dat
zpn bezoek in het parlementaire le
ven van blijvende beteekenis en een
historische gebeurtenis was.
de ramp, door den overmoed van
een jongen man, die zijn kunnen
wilde toonen en deze overmoed be-
teekende den dood der vierentwin
tig. Voor de twee katholieke slacht
offers is hedenmorgen in de Maria-
kerk een plechtige Requiemmis op
gedragen, terwijl ln de Groote Kerk
een rouwdienst werd gehouden
Tegen 10 uur begon het af en aan
rijden der zwarte lijkauto's. die
twintig slachtoffers naar het
schoolgebouw brachten. Twintig
jongens gingen terug naar hun
school vaar zij gelachen en gezon
gen hebben en waar hqn leven zoo
abrupt werd afgebroken. De piloot
en zijn moeder zullen te Velsen
worden bijgezet en twee slacht
offers worden elders begraven.
De commandant-zeemacht Neder
land, schout bij nacht J. A. Gauw,
heeft bij de ter aarde bestelling van
de slachtoffers de volgende toespraak
gehouden:
Namens Zijne Excellentie, den mi
nister van Marine en als Comman
dant der Zeemacht in Nederland,
namens de geheele Koninklijke Ma
rine betuig ik aan familieledén, bur
gemeester en schoolbestuur onze
diepgevoelde deelneming met het
tragische ongeval, dat zoovele on
schuldige slachtoffers heeft gemaakt
Bij velen uwer zal de vraag op
komenhoe het ongeval mogelijk is
geweest, waar toch voor de vliegers
zoo'n strenge selectie wordt toege
past. De vraag raakt de kern van de
grond-oorzaak.
De in alle opzichten geschikte
soort menschen voor opleiding tot
oorlogsvliegers is noch in Nederland,
noch in het buitenland te krijger-
om de eenvoudige reden, dat zoo'n
type niet bestaat. De eischen, te
stellen aan de lichamelijke geschikt
heid en de karaktereigenschappen,
doen een onoplosbare tegenstrijdig
heid ontstaan. De physiéke eischen
brengen mede, dat de candidaten
niet ouder dan 25 jaar mogen zij'
terwijl men kan zeggen, dat noodza
kelijke karaktereigenschappen als ver
antwoordelijkheidsgevoel en stand
vastigheid óp dien leeftijd nog niet
tot volle ontwikkeling zijn gekomen
Do moeilijkheid wordt nog ver
groot, doordat andere onontbeer
lijke eigenschappen voor den oor
logsvlieger: namelijk durf en
onverschrokkenheid en zooals de
Engelsehen iitt noemen „dash",
grenzen aan overmoed en in
uitersten vorm zelfs grenzen aan
.roekeloosheid.
Voegt men daarbij de onstand
vastigheid van de jeugd, dan
wordt het begrijpelijk, dat een
goed aangeschreven en voor het
oog van zijn instructeurs nor
maal vlieger plotseling kan over
slaan tot een roekelooze en on
verantwoordelijke daad.
Ik ben van de week op het vlieg
terrein geweest, waar de vliegers
van den Marine-luchtvaartdienst hun
opleiding voortzetten en ik heb uit
eigen mond van hen vernomen, welk
een geweldigen indruk het hier ge
beurde op hen allen heeft gemaakt.
Ik spreek niet alleen de hoop
uit, doch ik heb de vaste over
tuiging, dat de herinnering aan
deze ramp gedurende vele komen
de jaren zal blijven voortleven en
daarmede het besef van verant
woordelijkheid jegens zijn mede-
mensch, dat hier thans bij jong
en oud zoo dier) is doorgedrongen,
zal voortbestaan.
De jeugdige slachtoffers mogen
rusten in vrede.
De hoop op een spoedig ein
de der militaire vijandelijkhe
den in Indië verflauwde van
daag aanmerkelijk toen de
vastgestelde bijeenkomst van
de wapenstilstandscommissie
der drie partijen op verzoek van
de Indonesiërs voor onbepaal
den tijd werd uitgesteld.
In een gezamenlijk communiqué
werd gemeld, dat zoowel Scher
merhom als Lord Killeam en
Sjahrir hiertoe hadden beslaten
aangezien er een onvermijdelijke
vertraging had plaats gehad in de
aankomst van Sjahrir's militaire
adviseurs. Er zal later een nieuwe
datum voor de besprekingen wor
den vastgesteld.
In Nederlandsche, zooweiL als
Britsche kringen was men merk
baar teleurgesteld over dit uitstel,
waarin sommige personen een po
ging zagen van Sjahrir om tijd te
winnen, teneinde de positie van de
republikeinsche „regeering" te kun
nen consolideeren.
Het vertrek van Kardinaal De
Jong werd in principe op Dinsdag
avond vastgesteld. Voordat hij naar
Nederland terugreist, waar hij op
19 October verwacht wordt, zal hij
twee dagen te Lugano vertoeven.
De staf van de Zweedsche defen
sie is tot de conclusie gekomen, dat
de op meteoren gelijkende voorwer
pen, die tusschen Mei en 30 Sep
tember boven Zweden zijn waarge
nomen, gewone natuurverschijnse
len waren. Er is niets dat er op wijst,
dat het V-bommen of andere pro
jectielen zijn geweest.
De analyse van gevonden stukken,
aldus de staf, heeft uitgewezen, dat
het hier gewoon cokes of slakken
betrof. Het meerendeel der waar
nemingen, waarvan elk geval ge
woonlijk slechts door een persoon
werd gerapporteerd, is op hemel
verschijnselen terug te brengen.
De hertog en hertogin van
Windsor zullen heden, Vrijdag, uit
Parijs naar Engeland vertrekken.
Mgr. Stepinac, Aartsbisschop
van Zagreb, is hedenmorgen
door het Joego-Slavische ge
rechtshof tot 16 jaar dwangar
beid en verlies van de burger
rechten voor den tijd van vijf
jaar veroordeeld.
Twee medebeschuldigden van
Mgr. Stepinac werden ter dood ver
oordeeld Tien andere beschuldig
den in dit Oestadji-proces kregen
dwangarbeid voor den tijd van zes
maanden tot veertien jaar.
Het Vatleaan heeft Donder
dagmiddag een comnmnioué uit
gegeven waarin verklaard wordt,
dat de aanklager in het proces
tegen Mgr. Stepinac te Zagreb
gebruik heeft gemaakt van val
sche documenten.
Een onderzoek in de dossiers van
het secretariaat van het Vaticaan
bracht slecht eenlge bladen papier
met den datum van 13 Mei 1943, den
datum van den brief, die in het pro
ces overgelegd werd aan den dag.
De inhoud van deze bladen, aldr'S
bet communiqque, correspondeert
niet met het resumé, dat door den
Joego-Slavischen aanklager gegeven
werd in de zitting van het Hof te
Zagreb op 2 October.
.Daarenboven" voegde de verkla
ring van den Heiligen Stoel er aan
toe, ,,is dit document wat anders
nooit gebeurt geheel geschreven
met de schrijfmachine op gewoon
papier".
„Het document was opgesteld in
een vorm, die niet gebruikelijk is in
de correspondentie met den Heiligen
Stoel, aonder zegel en, wat het meesï
beteekenend is, zonder handteeke-
r.mg."
