Weg staat nu open voor de
onderhandelingen
Commissie-Generaal optimistisch
Wapenstilstand
Christen-Democraten overwinnen
in Britsche en Fransche zone
Pauselijke benoeming
voor den Kardinaal
Mogelijkheid bestaat dat orders van
Sjahrir niet worden opgevolgd
Excommunicatie van
Joego-Slaven
Tol hoofd en hart
69ste JAARGANG No. 23672
o
DINSDAG 15 OCTOBER 1946
Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21543 Postgiro 143480 Abonnementsprijs 30 cent per weefc!
Het weer.
DE LAATSTE UREN VAN
DE NAZI-LEIDERS
Apparatuur van Neuren
berg naar Londen
De conferentie te Batavia. Lord
Killearn, die de bijeenkomst
•presideerde, tijdens zijn ope
ningsredeLinks: dr. van Mook
en prof. Schermerhorn. Rechts:
Sjahrir, voorzitter van de Indi
sche delegatie
Wapenstilstand in Indië
Basis-overeenkomst vóór
30 November?
STORING OP SPOORLIJN
A'DAM-HAARLEM
Verkiezingsstrijd in Berlijn
Schuschnigg over een
federatief Europa
Met de Kerstdagen een
borrel in huis
Geen namen genoemd
Gevechten op Sumatra?
Wij zijn allemaal niet
hetzelfde. Wij moeten daar
om eikaars onhebbelijkheden
voor lief nemen; van de goe
de eigenschappen profiteeren
'ywij vaak toch al genoeg.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Uit den warwinkel van oncon
troleerbare berichten, die wij
gewend zijn dagelijks uit Ba
tavia te ontvangen, is giste
ren eindelijk eeen positieve mede-
deeling te voorschijn gekomen, wel
ke. indien ze inderdaad effectief
wordt, tot verheugenis moet stem
men: wapenstilstand. Het is 't eer
ste, naar wij hopen 'tastbare, resul
taat van de onderhandelingen, die
sinds eenige weken tusschen de
Commissie-Generaal en de Indische
delegatie onder leiding van Sjahrir
gevoerd worden. Een eerste begin cp
den waarschijnlijk zeer langen weg,
die misschien zal leiden tot een
staatkundig accoord. Méér beteekent
deze wapenstilstand niet. En daarom
achten wij het niet Juist over de
gisteren tot stand gekomen over
eenkomst te Juichen alsof het Indo
nesisch probleem hier met één slag
is of b ij n a is opgelost. Wij zullen
dan ook pogen nuchter te blijven en
onderscheid trachten te maken tus
schen de w e r k e 1 ij ke beteekenis
van 't accoord en de beteekenis, die
sommigen, er blijkbaar op uit voor al
les een partij-politiek succes uit deze
overeenkomst te behalen, in wat al
te voorbarig en eenigszins opge
schroefd enthousiasme, er aan geven.
Het merkwaardige van dezen wa
penstilstand is. dat er officieel geen
oorlog bestond Toch zal de wapen
stilstand, mits hij ook werkelijk een
feit wordt, de sfeer der verdere on
derhandelingen zeker kunnen ver
beteren en een nader-tot-elkander-
komen der wederzijdsche standpun
ten eerder mogelijk maken.
Terecht voelt men zich opgelucht,
dat Sjahrir zijn aanvankelijken eisch,
dat geen Nederlandsche troepen
meer naar Indië zouden gezonden
worden, heeft ingetrokken. En het
is ongetwijfeld een belangrijke con
cessie, die Sjahrir hier heeft gedaan.
Het zou echter van weinig diploma
tiek inzicht getuigen, als men meent,
dat het hoofd der Indonesische de
legatie deze concessie heeft gedaan
zonder de zekerheid te hebben van
een niet minder belangrijke tegen
prestatie. Sjahrir heeft bewezen de
knepen van het diplomatieke spel.
daarbij welwillend gesecondeerd door
de Britten, door en door te kennen
en het is de vraag of de tegenpartij
in dit spel even bedreven is. Het is
niet onze schuld, dat we wel eens
reden hebben gehad hieraan te twij
felen. Bovendien weten we niet,
hoever Sjahrir's macht reikt om den
wapenstilstand te doen uitvoeren,
m.a.w. hoe groot is zijn invloed op
de T.R.I.? Zal Sumatra zich bijv. bij
dit besluit neerleggen?
De omstandigheden. waaronder
deze wapenstilstand intusschen is
tot stand gekomen wij zouden
bijna zeggen: in elkaar gezet
maken daarom eenig scepticisme niet
overbodig en doen onwillekeurig de
vraag opkomen of hier niet een
bouwwerk wordt opgetrokken, dat
minder hecht en echt is dan de
gevel doet vermoeden. En dan den
ken we aan het bezoek, dat de luit.-
gouverneur-gen Van Mook de com
missie, onder leiding van Dr. Koets,
heeft laten brengen aan de „Repoe-
bliek". al heette het later, dat deze
commissie een niet-officieel karak
ter droeg. We denken ook aan den
heer Goedhart, die een bezoek aan
Soekamo's hoofdkwartier te Djok
jakarta bracht en daarna hier in
Holland de noodige reclame met de
..republiek" maakte. We denken aan
den Britschen ..bemiddelaar", die,
misschien weinig opvallend, den
noodigen druk in een bepaalde rich
ting zal uitoefenen. Het feit, dat
militaire trucks en wie weet wat nog
meer aan Soekarno's leger worden
geleverd in ruil voor rijst voor
Britsch-Indië, zegt ook iets.
Zoo bezien is het misschien niet
eens zoo'n heel merkwaardige
coïncidentie, dat op denzelf
den dag, waarop de wapenstil
standsovereenkomst wordt gepubli
ceerd. een verklaring van Gen. Spoor
wordt bekend gemaakt, waarin deze
de Engelschen beschuldigt, dat zij
niet hun woord hebben gehouden
om geen onderhandelingen te voeren
met voormalige officieren van het
Ned.-Ind. leger, die dienst hebben
gedaan in het Indonesisch Republi-
keinsche leger en zoodoende den eed
van trouw aan de Koningin hebben
gebroken.
Is het daarom wonder, dat wij
eenige reserve geboden achten? Wat
zal er immers van den wapenstil
stand terecht komen, als de benden
der extremisten, die in de binnen
landen opereeren. zich niet aan het
accoord houden? En wat heeft Scher
merhom waarom is er eigenlijk
een commissie-generaal van drie
leden? Sjahrir als tegenprestatie
beloofd? Weet Sjahrir reeds,' dat de
„republiek" met haar „president"
door de Nederlandsche regeering zal
worden erkend? Wij hopen, dat het
spel in Batavia niet in alle geheim
zinnigheid zal worden voortgezet,
totdat het Ned. volk misschien plot
seling voor een verrassing zal komen
te staan, die minder aangenaam zal
ziln dan die van gisteren.
Het verloop der onderhandelingen
over de staatkundige verhouding
tusschen Nederland en Indië zal doen
blijken of op den dag van 14 October
werkelijk de eerste stap gezet is op
den wég naar de zoo gehoopte ver
zoening tusschen beide Rijksdeelen
of dat dit eerste succes niet meer
ls geweest dan een s c h ij n-succes,
noodlg in het politieke spel der mo
gendheden.
Verwachting tot Woensdag
avond:
Wetnle verandering.
Zon onder 17.48, maan 21.35
zon op 7.05.
(Van onzen Romelnschen
correspondent)
Z. II. de Paus heeft Z. Eminen
tie Johannes Kardinaal de Jong
benoemd tot lid vail de congrega
ties van de Sacramenten, van de
Ceremoniën en van de Concilies.
De Kardinaal heeft Maandagmor
gen 'n autorit door de stad gemaakt,
's Middags hebben vele vooraanstaan
de persoonlijkheden uit kerkelijke
kringen aan Z. Eminentie een af
scheidsbezoek gebracht. Z. H. Excel
lentie Mgr. Paolo Giobbe, pauselijk
internuntius te 's-Gravenhage, als
mede tal van Kardinalen bezochten
den Kardinaal.
's Avonds bracht de Nederland
sche gezant bij den H. Stoel, Jhr. mr.
Mare van Weede, vergezeld van zijn
echtgenoote, eveneens een afscheids
bezoek aan den Kardinaal.
Hedenavond 20.20 uur vertrekt de
Kardinaal met den nachttrein uit
Rome. Hij zal Woensdagavond in Lu
gano aankomen om eenige dagen
rust te houden.
Vrijdagavond wordt de reis naar
Utrecht hervat, .vaar hij Zaterdag
tegen den avond kan worden ver
wacht.
De executie van de veroordeelden
van Neurenberg is thans officieel
vastgesteld op morgen, Woensdag
Naar gisterenavond door het bu
reau van den gevangeniscomman
dant werd medegedeeld, zijn de ter
dood veroordeelden thans op de
hoogte gesteld van datum en uur
der terechtstelling.
Er worden maatregelen getroffen
ter voorkoming dat er aal worden
gedemonstreerd of dat Duitschers to
elfder ure nog zullen trachten de
veroordeelden te bevrijden De 8 ver
tegenwoordigers van de pers, die de
executies zullen bijwonen, worden
ran hedenavond af onder speciale
bescherming gesteld en niet vrijge
laten, alvorens de terechtstelling
heeft piaats gehad. Rond de gevan
genis wordt met pantserwagens ge
patrouilleerd.
De koptelefoons, waardoor de Na
zi's te Neurenberg hun vonnis ver
namen, en de microfoons, waardoor
de vonnissen werden uitgesproken
zijn naar Londen overgebracht en
worden in Church House (Westmin
ster) gebruikt. Het apparaat, waar
mede men gelijktijdig vertalingen kan
doorgeven, wordt gebruikt voor de
internationale conferentie der V N.
over handel en tewerkstelling, die
morgen begint. Met liet apparaat
kunnen 500 koptelefoons verbonden
worden.
Na dertien maanden van min of
meer openlijke gevechten is er in
Ned.-Indë thans wapenstilstand.
Voor de daadwerkelijke uitvoering
daarvan is de technische commis
sie gisteren reeds in vergadering
bijeengeweest. Aangenomen wordt,
dat aan alle fronten het vuren
binnen eenige dagen volledig ge
staakt zal worden. Instructies hier
toe zijn reeds aan de verschillende
eenheden toegezonden, doch er
moet rekening worden gehouden
met de slechte verbindingen in
het binnenland van Java.
De Nederlandsche Oommissie-
Generaal heeft vandaag de volgen
de verklaring afgelegd:
„Als resultaat van het ondertee
kenen van de wapenstilstands
overeenkomst is de Oommissie-Ge
neraal optimistisch gestemd ten
aanzien van de totstandkoming
van een politieke basis-overeen
komst met de Indonesiërs vóór 30
November a.s. Ongetwijfeld zullen
dan echter vele bijzondere kwes
ties nog niet opgelost zijn. Deze
zullen maanden van geduldigen
arbeid eischen van de gecombi
neerde Nederlandsche en Indo
nesische commissies".
De wapenstilstandsonderhande
lingen hebben de Commissie-Gene
raal ook in staat gesteld haar werk
wijze kenbaar te maken, welke
bestaat in een poging om langza
merhand tot nauwkeurig bepaalde
overeenkomsten betreffende bij
zondere punten te komen en aldus
een juiste atmosfeer te scheppen,
in welke de volledige bepaling van
de Nederlandsch-Indonesische be
trekkingen kan geschieden.
Daar deze onderhandelingen
voortgaan zullen nog geen alge-
meene formules bekend worden ge
maakt.
De bepaling omtrent de „stabili
satie en het evenwicht van ge-
Een storing in den toevoer van
electriciteit op het baanvak Am
sterdam—Haarlem veroorzaakte
Maandagavond eenige stagnatie in
het treinverkeer. Van acht uur af
werd in beide richtingen op één
spoor gereden. Om elf uur was de
storing opgeheven en kon het ver
keer normaal 'worden hervat.
De districts- en gemeenteraadsver
kiezingen in de Britsche en Fran
sche zone van Duitschland zijn even
groote overwinningen voor de Chris
telijk Democratische Unie gewerden,
als'dit reeds was in de Amertkaan-
sche zone.
Volgens de laatste onofficieele uit.
slagen in de Britsche zone behaal
den de Christelijke Democraten 32'70
aetcls met 9.531.218 stemmen, de So
ciaal-Democraten 2197 zetels met
9.338."68 stemmen en de communis
ten 118 zetels met 1.859.876 zetels.
Ook in de Fransche zone behaalder
de Christelijke Democraten verreweg
de meeste stemmen. De laatste cij
fers zijn hier: Chr. Democraten
1.166.019 St., Soc.-Dem. 524.000 St.,
Communisten 159.164 st.
In Berlijn is inmiddels de laatste
week aangebroken die de verktezln-
geii ln de puitsche hoofdstad voor
afgaat. De politieke partijen trachten
alle een zoo luid mogelijke stom oo
te zetten en de S.E.D. (socialistische
communistische eenheidspartij) pro
beerde haar politieken leuzen kracht
bij te zetten door kleine spreekkoren
op straten en Op binnenplaatsen
korte vergaderingen te laten organi-
seeren, waar het koortje zjjn poli
tieke meening op rijm ten beste gaf.
Voor een zeer groot gehoor heeft
dr. R. Schuschnigg, ex-bondskan
selier van Oostenrijk, Maandag
avond te Heerlen het woord ge
voerd. Hij bepleitte een federatieve
samenwerking tusschen de Euro-
peesche staten, welke hij in 1950
reeds noodzakelijk acht, wil Europa
blijven voortbestaan. „Bij de ver
spreiding van deze gedachte kun
nen de kleine landen groot werk
doen", aldus dr. Schuschnigg.
allieerde en Indonesische troepen"
beteekent, dat het totaal aantal
Nederlandsche troepen in Ned—
Indië na 30 November niet het
aantal van de op dit oogenblik
aanwezige gecombineerde Neder
landsche en Britsche troepen zal
overtreffen, mits de wapcnstil-
standsovereenkomst niet gesehon
den wordt. De geleidelijke demobi
lisatie aan beide kanten, zooals
omschreven in de wapenstilstands
overeenkomst, zal natuurlijk af
hankelijk zijn van de politieke on
derhandelingen.
De toewijzingen voor gedistilleer
de dranken, die voor de periode
NovemberDecember reeds ver
hoogd zijn van 50 op 75 procent
van den omzet in het basisjaar
1939, zullen voor Januari 1947
nogmaals worden verhoogd en wel
tot 100 procent. De op de toewij
zingen voor Januari verkregen
dranken mogen reeds medio De
cember worden afgeleverd, zoodat
aangenomen mag worden, dat met
de feestdagen in December een
behoorlijke voorziening gewaar
borgd is. Bovendien worden maat
regelen genomen, waardoor be
reikt zal worden, dat ook na Ja
nuari 1947 de voorziening op een
redelijk peil zal blijven.
ROME, 14 Oct. (A.P.) De Con
gregatie van het Concilie heeft heden
middag bekend gemaakt, dat alle
Joego-Slavische katholieke autoritei
ten, die „physiek oi moreel" een rol
hebben gespeeld bij de arrestatie en
het proces van Mgr. Stepinac, ipso
facto geëxcommuniceerd zijn.
Het excommunicatiehevel noemt
geen namen wegens den graad der
bedoelde excommunicatie. Echter
werd er aan toegevoegd, dat drie of
vier leidende diplomaten in Joego
slavië, alle rechters die bij het proces
betrokken zijn, alle getuigen, alle
politieagenten die bij de arrestatie
of de berechting aanwezig zijn ge
weest en ook journalisten, die direct
of indirect hun medewerking aan
het proces hebben verleend, onder
de order vallen.
De Kerk zal aan het geweten der
katholieken overlaten op wie de
excommunicatie van toepassing ls
Verschillende Italiaansche bladen
maakten uit de bekendmaking op,
dat ook Maarschalk Tito was geëx
communiceerd en maakten dit in
vette koppen bekend.
In gezaghebbende Vaticaan-krin-
gen zeide men echter dat „de pre-
ciese status" van den Maarschalk
niet bekend is. Men voegde eraan
toe dat „het Vatieaan niets van dien
aard bekend gemaakt heeft."
De Universiteit te Gent heeft
vier buitenlandsche geleerden be
noemd tot doctor honoris causa.
Onder hen zijn prof. C. H. Edelman,
rector van de Landbouwhoogeschool
te Wageningen en oud-minister
Schermerhorn.
De Ned. Commissie-Generaal,
bestaande uit prof. Schermerhorn.
dr. Van Mook en dr. De Boer, tee-
kende den wapenstilstand; Sjah.
rir, Roem, Soesanto en Soedarsono
voor de Indonesische „republiek".
Lord Killearn teekende ten slotte
voor Engeland.
De eigenlijke onderhandelingen
zullen nu beslissen over de toekom,
stige betrekkingen tusschen Neder
land en Indië. Hoewel de vol
gende plenaire zitting niet vóór
21 October wordt gehouden, zullen
de delegaties waarschijnlijk op
niet-officieele wijze contact zoeken
ter behandeling van verschillende
belangrijke kwesties.
Beide partijen hebben er ln toe
gestemd, hun huidige militaire
krachten te stabiliseeren op de basis
van de nu bestaande verhouding
tusschen de geallieerden en het re-
publikeinsche „leger". De overeen
komst is een voorlooper van een
geleidelijke demobilisatie van da
Nederlandsche en Indonesische troe
pen. Beide partijen kwamen overeen,
elkander op de hoogte te houden
van hun demobilisatie-maatregelen
en de gecombineerde wapenstU-
standseommissie werd gemachtigd
aanbevelingen inzake de demobili
satie te doen.
Mochten vóór 30 November geschil
len ontstaan bij de bekrachtiging van
den wapenstilstand, dan zal Wright,
de algevaardigde van Lord Killearn,
de bevoegdheid hebben de eindbe
slissing te nemen. Na 30 November
zal elk geschil verwezen worden naar
den opperbevelhebber van de Brit
sche landstrijkrachten in Zuid-Oost-
sche landstrijdkrachten in Zuld-
Oost-Azië.
Aan de overeenkomst was, zooals
reeds ln het kort gemeld, een aan
hangsel toegevoegd, met gedetailleer
de plannen voor het van kracht
worden van „het vuren staken en
het geweer bij den voet", zoo snel
als dit mogelijk is. Er zijn ook plan
nen ln vervat voor arbitrage van
plaatselijke geschillen. Een tweede
aanhangsel bevat een speciale com
missie, om de watervoorziening naar
Oost-Java te hervatten, waar het
geallieerde gebied zonder water zat,
daar de Indonesiërs den toevoer
hadden afgesneden.
Goed ingelichte bronnen ver
klaarden Maandag, dat een mo
gelijkheid bestond, dat sommige
plaatselijke commando's, In liet
bijzonder op Sumatra, zouden wei
geren de orders van Sjahrir op te
volgen.
Dit zou een gevecht op groote
schaal met zich brengen tusschen
20.000 Engelsclie en 80.000 Neder
landsche soldaten aan den eenen
kant en een loO tot 200 duizend
Indonesiërs aan den anderen kant.
De opperbevelhebber van de T.R.I.,
Soederman, heeft in een radio-toe
spraak het Indonesische volk mede-
deeling gedaan van den wapenstil
stand, aldus bericht het republikein-
sche persbureau Antara.
Soedirman heeft order gegeven, dat-
alles moet worden gedaan om botsin
gen te voorkomen. Hij sprak verder
de verwachting uit, dat zijn orders
zouden worden uitgevoerd.
Schermerhorn heeft verklaard, dat
belde partijen naar beslissingen ver
langen
Van Mook zeide, dat de wapen
stilstand de beste bijdrage ls." dia
men zich denken kan tot het schep
pen van een goede sfeer voor over
eenstemming
Luitenant-generaal s. H. Spoor,
opperbevelhebber van de Neder
landsche strijdkrachten in In
dië, verklaarde, dat de Neder
landsche strijdkrachten loyaal
aan de wapenstllstandsopdracht
gevolg zouden geven. Hij sprak
de hoop uit. dat het republi-
keinsche „leger" eveneens be
wijzen zou den wapenstilstand
ten uitvoer te kunnen brengen.
De Amerikaansche militaire atta
ché Col. Johnson heeft de Medal of
freedom with silver palm" uitgereikt
aan mr. E N. van Kleffens.
