Molotov vindt het resultaat
van Parijs niet bevredigend
Enorme taak wacht de Ned.
Vaticaan-Missie
Particulieren deden groote
inkoopen in Duitschland
Om herziening gevraagd
Pleidooi voor coördinatie van
beroepsgoederenvervoer
DARDANELLEN
Smokkel- en deviezenaffaire voor
Engelschen rechter te Gronau
Leniging der nooden en geestelijke
verzorging op schier elk gebied
Vrachtverkeer tot
50 km. per auto
DINSDAG 15 OCTOBER 1946
PAGINA 3
Buitenlandsch overzicht
Chiel de Boer voor
„Kunst zij ons doel"
Twee doodstraffen te
Groningen
Handjevol menschen
Specerijen zonder bon
LEVENSLANG
voor een K.P.-er
Comm. der Koningin in
Utrecht eervol ontslagen
„Nederland helpt Indië"
Zoo angstig kostbaar, en zoo vol
van gevaarlijke mogelijkheden
voor 's lands zelfstandigheid,
heeft het bezit van de Dardanellen
den Turken toegeschenén, dat zij zieh
op allerlei wijzen tegen een eventueele
agressie hebben willen veilig stellen.
Het verdrag van Montreux was voor
hen een internationale waarborg van
dat bezit. Het neutraliteitsverdrag
met Duitschland, het vriendschaps
verdrag met de Sovjet-Unie, zij had
den tot eerste doel, zich deze beide
staten, die ieder op hun manier, re
kenend van hun eigen behoeften uit,
het oog op de Dardanellen hadden
geslagen, van het lijf te houden. En
omdat Turkije begreep, zelf niet groot
en sterk genoeg te zijn voor de ver
dediging van zijn bezit, sloot het een
verdrag van bondgenootschap met
Engeland, dat, evenals thans Ameri
ka, sterk geïnteresseerd is bij Turk-
sche controle over de zee-engten.
Aan dezen toestand is sinds den
oorlog een einde gekomen. Duitsch
land verdween als mogendheid. De
Russen zegden de vriendschap op, en
begonnen aan de Conventie van Mon
treux te tornen. Slechts Engeland
bleef trouw, bracht zelfs het mach
tige Amerika mee. De zaak heeft zich
dus vereenvoudigd: aan den eenen
kant staat Moskou, aan den anderen
kant Londen, Washington en Ankara,
en de twistappel vormt de interna
tionale afspraak van Montreux over*
de Dardanellen. De standpunten zijn
duidelijk bepaald. De Sovjet-Unie
eischt vrijheid van doorvaart voor
oorlogsschepen van uitsluitend de
Zwarte Zee-staten, en militaire be
waking door eveneens uitsluitend de
Zwarte Zee-staten. De andere partij
wenscht de oude regeling in groote
trekken te handhaven: contröle door
Turkije in naam van de mogendheden,
geen doorvaart voor oorlogsschepen.
De wederzij dsche nota's, waarvan de
Amerikaansche aan Moskou de laatste
was, komen in hoofdzaak voor deze
standpunten op.
Het is niet onnatuurlijk dat de
Russen een uitweg naar de wereld
zee zoeken voor hun eenige perma
nent ijsvrije havens. Te Potsdam
vroegen zij reeds om een fort in de
zeestraat vanwaar uit zij Istamboel
zouden kunnen beheerschen. Deze
eisch is niet meer onredelijk dan b.v.
het feit dat Gibraltar of Aden Brit-
sche vestingen zijn aan de andere in
gangen tot de Middellandsche Zee.
Onredelijk is hij echter wel omdat
zijn verwezenlijking zou inhouden dat
Turkije van zelfstandigen staat zou
degradeeren tot vazal der Sovjets.
En dit zou het gansche, al zoo moei
lijk te bewaren evenwicht in de Mid
dellandsche Zee en in het Midden-
Oosten verstoren, met alle gevolgen
daarvan voor het Britsche Imperium.
En ook zou het juist het omgekeerde
zijn van wat gebeurt tegenover de
Dardanellen: in Egypte, dat met het
Suez-kanaal een even gewichtiger,
waterweg bezit, maar dat desondanks
steeds verder komt op den weg van
afhankelijkheid naar zelfbeschikking.
Er zijn twee mogelijkheden om een
oplossing van de Dardanellenkwestis
te bereiken: een bijeenkomst van alle
onderteekenaars van Montreux en van
een eventueele nieuwe overeenkomst,
en aparte Russisch-Turksche bespre
kingen. Tot een internationale bij
eenkomst hebben de pro-Turksche
mogendheden zich bereid verklaard:
zij wenschen iedere nieuwe regeling
te grondvesten op en te laten voort
komen uit de oude; zij zouden op
zulk een conferentie sterk staan, daar
zij over een meerderheid onder de
deelnemers zouden beschikken (Enge
land, Frankrijk, Amerika, Australië,
Griekenland en Turkije, tegenover
Rusland, Roemenië, Bulgarije en Joe-
go-Slavië); redenen waarom de Sov
jets de voorkeur geven aan directe
onderhandelingen met Ankara, dat
hiertoe weinig bereid is. De Turken
willen alleen aan een dergelijk con
tact beginnen als zij op den onvoor-
waardelijken steun van de Westersche
mogendheden kunnen vertrouwen. En
dat kunnen zij, na de officieele nota
wisseling, langzamerhand wel.
De posterijen in de Ver. Staten zijn een proefvluchtpostdienst per
helicoptère begonnenOnder groote belangstelling landt het
vliegtuig op het dak van 's werelds grootste handelsgebouw
te Chicago
Ondanks herhaalde pogingen is
de Nederlandsche regeering er
nooit in geslaagd met de Engel-
sclie bezettingsautoriteiten in
Duitschland een handelsovereen
komst te sluiten voor den uitvoer
van goederen uit de Britsche zone
naar Nederland. De Nederland,
sche regeering nam daarom nood
gedwongen het standpunt in, alle
goederen, die aan de Duitsch-Ne.
derlandsche grens voor invoer in
aanmerking kwamen, toe te laten
zonder verder op de herkomst
acht te slaan. Het gevolg van deze
onbevredigende situatie was, dat
particuliere zakenlieden zich naar
Duitschland begaven en ten eigen
voordeele op groote schaal allerlei
inkoopen deden.
De smokkelaars stichtten een or
ganisatie die een semi.officieel ka
rakter droeg, Reconstruction Com
mand of the Netherlands. In wer
kelijkheid had men hier te doen
met een complot smokkelaars en
ontduikers der deviezenvoorschrif.
ten.
Toen de behandeling van deze
affaire Maandag-morgen voor het
intermediate court, gepresideerd
door den Engelschen rechter R.
Donaldson, een aanvang nam, zou
men niet gezegd hebben, dat men
hier te doen had met een grootsch
opgezette zaak. De tenlastelegging
beperkte zich tot de ontduiking van
de deviezenbepalingen en het ge
bruik van valsche uniformen en pa.
pieren.
De verdachten Broen, Smelt en
Tersteege reden met militaire
Op de slotzitting der I'aiij-clie
conferentie heeft Molotov, nadat
tevoren senator Vandenberg een
pleidooi gehouden had voor ver
mindering der Finsche herstel
betalingen, aan de confereutie
medegedeeld, dat hij erop zon
aandringen, dat de Groote Vier
haar geheele werk opnieuw onder
de oógen z,ouden zien, omdat
haar arbeid met betrekking tot
vraagstukken, waaromtrent de
raad der ministers van buiten-
landsche zaken nog geen beslis
singen had genomen, „niet als
bevredigend kan worden be
schouwd".
Molotov betoogde, dat de confe
rentie slechts bevredigenden arbeid
had geleverd met betrekking tot de
gedeelten der verdragen met Italië,
Roemenië, Bulgarije, Hongariie en
Finland, waaromtrent de raad der
ministers van buitenlandsche zaken
van tevoren overeenstemming haa
bereikt.
De gedeelten, met betrekkin» tol
welke geen overeenstemming was be
reikt,' zoo zeide hij, waren er doo.
gehaald door druk van bepaalde mo
gendheden, die naar „een overheer-
sehende positie op de conferentie"
hadden gestreefd, °m de stemmen
der kleinere landen te beïnvloeden
Volgens den Parijschen correspon
dent van de ,,News Chronicle" vullen
de ministers van buitenlandsche za
ken der vier groote mogendheden JU
hedenavond eenige uren voor de slui- ter plaatse opgegraven en naar Frank-
tmot van de conferentie bijeenkomen I rijk overgebracht worden.
om de aanbevelingen, die twee derden
meerderheid hebben verkregen, de
agenda voor de op 4 November te
New York te houden vergadering de""
vier ministers, waarop de definitieve
vredesverdragen met de 5 as-satellie
ten worden vastgesteld, en tijd en
plaats van een internationale confe
rentie over Duitschland te bespreken.
Molotov zal Frankrijk vandaag per
Britsehen kruiser „Dido" verlaten en
zich naar Southampton begeven
Daar zal hij zich inschepen op de
Queen Elizabeth voor ziin reis naar
de V.S., waar hij de algemeene ver
gadering der Ver'eenigde Volkeren zal
bijwonen.
Veldmaarschalk Von Kesselring, de
voormalige Duitsche bevelhebber in
Italië, die tot nu toe als krijgsgevan
gene in Engeland is geweest, is Maan
dag onder militair geleide per vlieg
tuig naar Duitschland overgebracht.
Een Nederlandsche atlas van 11 dee-
len, die tusschen 1648 en 1665 in Am
sterdam werd uitgegeven, heeft op een
verkooping te Londen 800 Pond Sterling
opgebracht.
Werklieden van Ford te Detroit,
die reeds twee weken in staking zijn,
hebben besloten het werk te hervat
ten.
De lijken van 76 Fransche krijgsge
vangenen, die in oorlogsindustrieën
te Cheb (Tsjecho-Slowakije) werk
zaam waren, zullen uit het kerkhof
vrachtauto's Duitschland binnen,
beladen met erwten, sigaren en si
garetten en zij keerden terug met
electro-technische apparaten, die
voor het Rijksbureau voor Metalen
bestemd zouden zijn. Dan worden
klinkende namen in deze zaak ge
noemd, de menschen, die achter de
schermen de leiding gehad zouden
hebben. Majoor Odin ten Kate, het
thans voortvluchtig hoofd van den
wederopbouw te Enschede, de ijzer,
handelaar Koelink, de fabrikant Ter
Kuile en eenige anderen.
Verdachte Tersteege heeft de
Duitsche nationaliteit en verrichtte
de inkoopen, waartoe hij als Duit-
scher natuurlijk gerechtigd was. De
andere leden van de R.C.N. zorgden
voor het vervoer en zoo werd het
risico gedeeld. Tersteege verklaarde
er van overtuigd te zijn, dat Smelt
toestemming had van de autoritei
ten om deze zaken te doen.
Acht getuigen werden op den
eersten dag gehoord, o.a. eenige
Duitsche fabrikanten, die de leve
ringen deden.
Van onwettigen export wisten
deze brave Duitschers natuurlijk
niets
Vermoedelijk zul het proces nog
wel twee dagen (iuren.
In den Stadsschouwburg heeft
het genootschap „Kunst zij ons
doel" Maandagavond voor haar
leden een feestavond gegeven,
waaraan het beschaafd cabaretge
zelschap van Chiel de Boer mede
werkte. Het was een gezellige
conférence meer woordkunst
waarbij op vaardige wijze en gees
tige bewoordingen de tijdsomstan
digheden besproken werden.
Verder werkte nog mede An-
toine Brusta met een liedje en een
praatje, Jean du Mont, die uitzijn
accordeon schoone klanken wist
te ontlokken en Adrienne Canivez
met enkele Fransche chansons.
Oradi gaf imitaties ten beste, zoo
dat we van het plankier naast
de verschillende stemmen van ons
door de radio bekend geworden
artisten zelfs TT.-races en
andere sportevenementen konden
beluisteren, de gelijkenissen wa
ren figuurlijk en letterlijk spre
kend. Het schimmentheater ont
brak niet op het programma. Bert
Botterman zorgde voor een pas
sende en melodieuze pianobegelei
ding.
Maandag heeft de Groninger ka
mer van het Bijzonder Gerechtshof
te Leeuwarden twee maal een dood
vonnis uitgesproken. De 42-jarige
waterbouwkundige J. van Efferen
uit Groningen, die lid was geweest
van het Silbertanne Kommando en
den Meppelschen chirurg dr. Roeif-
sema had vermoord, hoorde da
doodstraf tegen zich uitspreken.
De 50-jarige kellner C. Mes uit
Groningen, was eveneens lid van het
Silbertanne Kommando geweest en
had o.m. den dood van den Stap
horster hoofdonderwijzer Boldewijn
op zijn geweten. Het Hof sprak ook
over hem de doodstraf met levens
lange ontzetting uit de beide kies
rechten uit.
(Van onzen specialen verslaggever)
In een der hooge vorstelijke zalen
van het kasteel Hillenraad te Swal-
men bij Roermond geschiedde gisteren
de uitreiking der insignes aan de leden
der Nederlandsche Vaticaan-Missie.
De zeereerw. heer O. Schellekens,
directeur der missie, verrichtte de
korte plechtigheid.
Directeur Schellekens, die bij de
bevrijding nog kapelaan te Nijmegen
was, had reeds lang de behoefte ge
voeld direct bij het optrekken der
Geallieerde legers in Duitschland over
een organisatie te beschikken om hulp
te geven aan Nederlandsche dwang
arbeiders en gevangenen. Ondanks ge
ringe medewerking der regeering kwam
hij als eerste Nederlander in Buchen-
walde aan en, terwijl verschillende
landen medische colonnes stuurden,
moest hij het stellen met enkele
wrakke auto's. Uit zijn werk groeide
de N.I.A.D., het Nederlandsche infor
matie-bureau voor arbeiders in
Duitschland, en na audiëntie bij
Z. H. den Paus, die hij vorig jaar
mocht hebben, begon hij met de op
richting der Nederlandsche Vaticaan-
Missie.
Dit soort missies werkt in
negen landen ter wereld en het
doel is geheel belangeloos op basis
Ier christelijke charitas hulp te
bieden aan allen die getroffen
zijn door den oorlog en die niet
geholpen worden. Zij gaat uit van
de noodzaak dat herstel der tal-
looze door dezen oorlog stuk ge
slagen gezinnen een eerste eisch
is voor herstel van geluk en vrede.
Zoo zijn er nog tallooze gezinnen
v/aaruit de vader naar Duitschland
trok en tot nu toe niet terugkeerde;
de Missie heeft een buitenlandsch
informatie-bureau, dat opsporingen
doet tot ln de Russische zone. Zij
tracht huwelijken te herstellen die
gebroken werden door verblijf in het
buitenland. Zij zorgt voor Nederlan
ders in het buitenland en buiten
landers in ons land.
Zoo heeft zij zich de zorg aange
trokken voor de honderden Polen uit
het Poolsche leger die zich thans :n
ons land gaan vestigen en van wie
25 pet. nog geen werk heeft. Ook zijn
er Poolsche meisjes in ons land ge
komen die als hulp in de huishouding
werkzaam willen zijn. Dan wil zij de
geestelijke verzorging ter hand nemen
van de vele Nederlanders, die momen
teel in de Duitsche grensstreek ver
toeven en ook is er de zorg voor de
gedetineerden; de ontspoorde huwe
lijken en de dreigende ontsporingen,
ontstaan door langdurige interneering
van man of vrouw.
Hoewel reeds duizenden gezinnen
geholpen zijn, blijft toch nog een
Zesduizend gramofoonplaten van
alle op de Parijsche vredescon
ferentie gehouden redevoerin
gen zijn reeds vervaardigd. De
platen worden geregistreerd en
in het archief geborgen
taak, bijna niet te overzien en het
is maar een handjevol menschen, dat
deze taak tracht te volbrengen. De
missie vraagt dan steun van iedereen,
financieelen steun, maar ook zoekt zij
medewerkers en medewerksters
Tot nu toe moest de steun geheel
van het Vaticaan en van het Epis
copaat komen, maar naarmate het
werk zich uitbreidt, worden de moei
lijkheden grooter. De Pauselijke Nun-
tiae zijn de hoofden der missies en
hoewel zij een zelfstandige organisa
tie vormen, kunnen zij op voet van
vriendschap saipenwerken met alle
organisaties die gelijksoortig werk
doen zooals UNRRA en Roode Kruis.
Uiteraard ligt het werkgebied, vooral
waar het geestelijke zorg geldt,
meestal geheel anders. Het informatie
bureau is thans gevestigd in Nijmegen
St. Annastraat 427 en de algemeene
dienst ls op het kasteel Hillenraad,
maar men wil trachten deze bureaux
te verbreiden over alle belangrijke
plaatsen.
Binnenkort zullen, door een ver
beterden aanvoer, peper en noot-
muscaat zonder bon verkrijgbaar
zijn. Het ligt in de bedoeling voor
deze producten maximumprijzen
vast te stellen.
Hoewel het reeds in het voorne
men lag binnenkort een bon voor
specerijen aan te wijzen, is de
aanvoer uit Indië thans zoodanig,
dat binnen afzienbaren tijd aan de
normale binneniandsche behoeften
zal kunnen worden voldaan. De
mogelijkheid bestaat, dat de han
del niet overal tijdig bevoorraad
zal zijn, zoodat men hier en daar
eenigen tijd zal moeten wachten
op aflevering. Er komt echter uit
import voldoende beschikbaar om
aan de geheele vraag te kunnen
voldoen.
Voor den krijgsraad te velde is
voortgezet de behandeling van de
zaak tegen den 23-jarigen H. A. D.,
die> er van beschuldigd werd zijn ka
meraad, met wien hij in de K.P. sa
menwerkte, terwijl deze zich stond
te scheren, in koelen bloede te heb
ben vermoord.
De auditeur-militair, mr. M. Lod
der, wees er in zijn requisitoir op,
dat het ten laste gelegde overtuigend
ls bewezen. Hij handhaafde zijn
eisch: levenslange gevangenisstraf.
Ne raadkamer deelde de presi
dent, mr. R. Bichon van IJselmonde,
de uitspraak van den krijgsraad me
de. Hij achtte het primair ten laste
gelegde bewezen, was van oordeel,
dat beklaagde toerekeningsvatbaar is
en veroordeelde hem tot levenslange
gevangenisstraf.
Aan jhr. mr. dr. L. H N Bosch
Ridder van Rosenthal is op zijn
verzoek met ingang van 1 Novem
ber a,s. op de meest eervolle wijze
ontslag verleend als commissaris
der Koningin in de provincie
Utrecht, met dankbetuiging voor
de vele en gewichtige diensten, door
hem aan den lande bewezen.
Oud-minister Chr. Weiter spreekt
Vrijdagavond over .eide zenders
direct na de nieuwsberichten van 8
uur over „Nederland helpt Indië",
Het troepentransportschip
gelberg" vertrok 13 October
Suez naar Batavia.
„Te-
van
(Van onzen correspondent)
Tijdens een persbijeenkomst
ter gelegenheid van het 150-ja-
rig bestaan van Van Gend en
Loos heeft de directeur, de heer
P. C. van Houten. zijn visie
weergegeven op de positie van de
A.T.O. en Van Gend en Loos ten
opzichte van het Nederlandsche
beroepsvervoer.
Hij gaf hierbij als zijn meening te
kennen, dat eén sterke coördinatie
van het Nederlandsche beroepsver
voer dringend noodzakelijk is. Het
aantal beroepsvervoerders dient op
korten termijn van 15.000 tot hoog
stens 1.500 te worden teruggebracht,
wil men een einde maken aan een
ongezonde en niet-economisch ver
antwoorde situatie zooals nu, waar
bij b.v. de A.T.O., de grootste trans
portonderneming, toch slechts 1%
van het totale aantal vrachtwagens
in gebruik heeft.
De heer Van Houten achtte het
zaak, dat de regeering ingrijpt en een
belangrijke concentratie tot stand
brengt Wat de algemeene ver
voerssituatie betreft, merkte hij op.
dat het geheele beroepsvervoer over
afstanden kleiner dan 50 k.m. in de
toekomst per vrachtauto zal ge
schieden.
Met betrekking tot de aspecten in
het buitenland sprak de heer Van
Houten als zijn meening uit, dat ook
bij een volledig herstel va het in
ternationale rail,7e;".;eer het auto
transport voor speciale expres-goe
deren een toekomst is weggelegd. Hij
wees hierbij op het vervoer van be
vroren visch, zooals de A.T.O. dat op
het oogenblik verzorgt van Neder
land naar Tsjecho-Slowakije. Voor
de naaste toekomst kondigde hij
een uitbreinding aan van de A.T.O.-
diensten, die op het oogenblik al
gereden worden van Tsjecho-Slowa
kije, Zwitserland, België. Frankrijk,
Duitschland en Oostenrijk, aan. naar
Denemerken en Hongarije, terwijl ook
Zweden op de lijst staat.
