Buitenzorg aan Nederlanders
overgedragen
Extra-textielgoederen
voor noodgebieden
De Willem Barendsz zeilt uit
Nederlandsche legerberichten spreken
over gevechten op Java en Sumatra
Minister Huysmans vraagt een offer
ten bate van de zwaarst getroffenen
HET GEZIN
Tol hoofd en hart
69ste JAARGANG No. 23680
DONDERDAG 24 OCTOBER 1946
Bureaux Smedestraat 5. Telefoon Redactie 21544 Telefoon Administratie 21^43 Postgiro 143480 Abonnementsprijs 30 cent per u„elc
Het weer
Von Papen woont in
Neurenberg
DALUEGE OPGEHANGEN
Licht in den Londenschen
juweeiendiefstai?
INVASIE-VOORSCHOT
EEN GUNST
Als slot van de hulpactie voor Nijmegen hebben de Nijmege-
naren „Comedia" naar Nijmegen uitgenoodigd om een uitvoe
ring van Tartuffe te geven. De burgemeester van Haarlem en
het bestuur van Volksherstel waren voor dezen avond genoo-
digd. Een opname in de koffiekamer: v.l.n.r.: de heer Van
Hemt, burg. Reinalda, burg. van Nijmegen mr. Ch. Hustinx,
mevr. Reinalda, mevr. Hustinx, mej. Jordan, voorz. U. V. V.
Nijmegen, mevr. Eigho'ltz, de heer Terwindt, onder-voorz. alg.
hulpcomité Nijmegen en wethouder Geluk van Haarlem
Sigaretten-actie
van Volksherstel
s
Walvischvaarders,
jongens van
Jan de Witty
Offer klein
Niets is meer belachelijk
dan een mensch, die eerst
door uitwendige praal onze
belangstellina heeft gaande
gemaakt en die, eindelijk
verraden en doorkeken, scha
mel en naakt komt te staan
\in al zijn onbenulligheid.
Centrum van
alle actie
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Vandaag is Buitenzorg door de Britten officieel aan de Neder
landsche troepen overgedragen. Tevoren was er een samenkomst
geweest tusschen brigadier-generaal Scott, als vertegenwoordiger
van de Britsche strijdkrachten te 3uitenzorg, dr. P. J. A. Idenburg
en Hermani, als vertegenwoordiger van het Indonesische „ministe
rie" van Binnenlandsche Zaken.
De tweede bijeenkomst van
de Commissie-Generaal en de
Indonesische delegatie ter be
spreking van de politieke pro
blemen is hedenmorgen ten pa-
leize te Batavia gehouden. Een
officieel communiqué zegt
hierover, dat men de stand
punten en werkmethoden heeft
besproken. Verdere bijzonder
heden hierover zullen in een
volgende zitting worden behan
deld. die in het begin van de
volgende week zal worden ge
houden. Het communiqué voegt
er aan toe, dat in dit stadium
nog geen nadere gegevens kun
ne worden verstrekt.
Er zijn Woensdag volgens A. P.
berichten binnengekomen van
nieuwe botsingen tusschen Neder-
landsche en Indonesische troepen,
zoowel op Java als op Sumatra.
Volgens Nederlandsche legerberich
ten zijn er gevechten geweest in
Batavia, Medan en Padang.
De werkzaamheden tusschen dr.
Van Mook en dr. Idenburg, direc
teur-generaal voor Algemeene Zaken
zijn thans verdeeld. De werkzaam
heden van den Lt.-Gouverneur-Ge
neraal bestaan uit: a. de algemeene
politieke en militaire leiding; b.
aangelegenheden van binnenlandsch
bestuur, financiën, economische za
ken, verkeer en waterstaat. Dr. Iden
burg heeft de leiding vari: Justitie,
Onderwijs, Eeredienst, Volksgezond
heid. Sociale Zaken, Regeerïngs-
voorlichtingsdienst, Hoofdparket en
Algemeene personeele zaken.
Het motorschip ,Ruys': is met
meer dan 200o man van de ,.7 De-
cember-divisie" te Tandjong Priok
aangekomen.
Verwachting tot vrijdagavond;
Vannacht lichte vorst, morgen
overdag zonnig weer met onge
veer dezelfde temperatuur als
vandaag. Zwakke tot matigen
wind tusschen Oost en Zuid-
Oost.
Zon onder 17.29, maan 7.35
18.13, zon op 7.20.
Von Papen heeft eindelijk de ge
vangenis van Neurenberg verlaten en
zijn intrek ergens in Neurenberg ge
nomen. Hij had de verzekering van
de Duitsche autoriteiten, dat hij niet
als nazi gearresteerd zou worden, als
liij in Neurenberg bleef, terwijl zijn
zaak voor het denazificatiehof werd
voorbereid.
De voormalige rijksprotector van
Bohemen en Moravië, Kurt Dalüge,
is gistermiddag op de binnenplaats
van zijn gevangenis opgehangen. Den
nacht tevoren heeft hij nog een mis
lukte zelfmoordpoging gedaan. Hij
brak een soepkom in stukken en pro
beerde met een der scherven zijn pol
sen door te snijden. De bewakers heb
ben den zelfmoord echter verijdeld.
De detectieves, die den diefstal
van de juweelen van de hertogin
van Windsor onderzoeken, heb
ben belangrijke inlichtingen ge
kregen van een vrouw, die een
lange verklaring aflegde. Als re
sultaat zijn nieuwe wegen van het
onderzoek ingeslagen. De vrouw
zou ook inlichtingen hebben ge
daan over een anderen juweelen
diefstal.
Op schriftelijke vragen van het
Eerste Kamer-lid Van Velthoven
Inzake de uitbetaling van het z.g,
invasie-voorschot aan onderwijzers
bij het lager onderwijs, heeft de
minister van Onderwijs geantwoord,
dat de toekenning het karakter van
een gunst draagt. Dat die gunst is
beperkt tot het personeel, dat 15
October 1945 als zoodanig werkzaam
was, behoeft niet als een onbillijk
heid te worden aangemerkt.
Te hen Haag is overleden ir. J. v
d. Broek, directeur van de Billlton-
Mij., en minister van Financiën ln
verschillende Londensche kabinetten
In overeenstemming met de op
vattingen der regeering is thans op
dracht gegeven tot het beschikbaar
stellen, naast hetgeen door middel
van de normale distributie wordt
toegewezen, van een hoeveelheid
textielgoederen en textielpunten voor
de zwaarst getroffenen in de nood
gebieden. Deze extra voorziening zal
tijdelijk een deel
van de beschik
bare wollen de
kens en 'n groot
deel van de be.
schikbare lakens
en sloopen om
vatten. Voorts zal
een hoeveelheid
textielpunten
worden uitge
reikt. Genoemde
textielgoederen
en punten zullen
uitsluitend wor
den gedistribu
eerd in die ge-
bicden, waar zich
'n zoodanige op-
eenhooping van
oorlogsfactoren,
als bombarde
menten, plunde
ring, evacuatie en
inundatie hebben voorgedaan, dat 't
Min. Huysmans
(Van onzen speclalen eerlijk. Maar als wij dan kig, te kunnen verklaren,
verslaggever) eens diep ln ons eigen hart dat wij daarvan niet te
Zaterdag zal de „Wil- keken, was daar toch een lijden hebben gehad."
lem Barendsz" zee twijfel, die soms zelfs En wel, wij zouden
kiezen. Zaterdag den groeide tot wanhoop. Het kunnen gaan vertellen
zee en twintigsten leek alles zoo moeilijk, van het wonder, dat de
October van het jaar Waren wij nog wel dezelf-
1946 trekken weer Neder- den van vroeger? Had de
landers ter walvischvaart, oorlog ons niet gemaakt
Nederlanders, die de eersten t°t botte onverschilligen,
waren, die in mijns Heeren tAIT\oe om n°S de handen
dagen uitvoeren, om jacht de mouwen te steken?
te maken op de reuzen van Dachten wij niet bijwylen
de IJszee. En geloof niet, me* bitterheid aan
dat daar veel groote woor- ""de "Jden. die wel nooit
den bij worden gesproken, weerom zouden komen,
„Heb JU ook gemonsterd aan tijden, waarin het werk
voor de walvischvaart?" ®a,' ?,n„ Ï1
.„r,ntn,r»nd ons biet, of wij behoorden
vraagt zoon avonturend tQt een generatule van lam_
nakomeling van Miehlel iencjigenwaanden wij niet
Adrlaanszoon zfjn maat. het fiere geslacht dér va-
,.Ja zegt de maat, „wij (jeren welhaast ultgestor.
gane samen wallevlschies ven? Wle met ons de
vangen, maar jij mot voor ,\vil)em Barendsz" heeft
dev."Ui;r,n,™rgen, betreden zooals het schip
Een half Jaar geleden of haar zeilree ligt op het IJ
verheugenis stemt het, dat
wij nog mannen hebben,
waar pit in zit, mannen,
die deze expeditie voorbe
reidden en mannen, die
met de geestdrift van de
oude zeevaarders, het bes
te erfdeel van ons volk,
uitgaan op avontuur.
Wn weten het het
zijn niet allen Nederlan-
Willem Barendsz" zou ders, die de „Willem Ba-
zljn voor den commandeur rendsz" en de acht bege-
van de „Spitsbergen", Dirk leidende „vangschepen" be-
Alberty Rhven. die in 1639 mannen. Zeventig koppen
ter walvischvaart toog en
wegens den ondraagltjken
dorst, waaraan de beman
ning ten prooi was, zijn
schepelingen toestond hem
den baard af te likken,
waaraan zyn bevroren
daaromtrent kwam een voor zïïn'laneen tocht naar adem zich in ijspegels
Zweedsche tanker, de „Pan de eenzame gebieden rond had afgezet. Hoe verbaasd
Gothla", de haven van Am- cle ijsvelden van de ver- «"Win™"1
sterdam binnenvallen. En re Zuidpool, hij beeft zijn
daar, ln een stad, waar een moed voelen terugkeeren
gewoon mensch zich een en zich gelukkig gevoeld:
halven dag het vuur uit de daar is Iets groots verricht,
wy zijn nog altijd die wy
waren jongens van Jan
ie Wltt. De directeur van
de Nederlandsche Maat
schappij voor de Walvisch
vaart, de heer A. Wamde.
sloffen moet loopen om een
spijker te krijgen, waaraar.
hij zijn jas kan ophangen,
werd in een paar maanden
tyd een oud tankschip ge
maakt tot een modernen
walvtschvaarder, het pronk- rink Vinke, zei het ln zijn
stuk van de handelsvloot redevoering, vrij van lyriek
zou die schipper zijn bij
het aanschouwen van de
Installatie, die het zoute
water van de zee zoet
maakt, wat groote oogen
zou hij opzetten, als hij de
zes eri dertig ketels kon
zien. waarin het walvlsch-
spek tot traan wordt ge
kookt en gezuiverd als
hij de radar, de amphibie-
vliegtulgen, de smederij,
de takelage, het logies ..in
komen van de Faröer. En
er zijn ook Noren bij Met
die Noren is dat een niet
zoo prettig ding. Zij wor
den bedreigd met hét ver
lies van hun nationaliteit,
want ln hun land ls er
een wet, dat zij niet ter
walvischvaart mogen gaan
met buitenlandsche maat
schappijen, die voor den
oorlog nog niet beston
den. De ingewyden fluiste
ren, dat daar meer achter
zit. Die buitenlandsche
maatschappyen van voor
den oorlog waren namelijk
alle Engelsche, waarbil
Noorwegen overigens wel
geïnteresseerd was. En be
paalde Britsche kringen
zouden nu de Noorsche re-
geering een gentle hint
hebben gegeven.
Maar walvischvaarders
zijn. als alle zeelui, van
een fier en vrijgevochten
slag. Wat drommel, waar
om zouden zij de zee niet
bevaren met een goed
schip als de „Willem Ba
rendsz" onder zich? Het
varen op de IJszee ls iets
van een volk, wiens land en recht op den man af, den bak" en de provlsleka, anders dan het varen voor
mov TVXii miucla Urtll net, vcneii vuei
de zee ls
Sinds de bevryding heb-
bij wij elkaar gesproken
van veel mooie dingen, die
wij zouden gaan doen. Wij
zouden de tanden op el
kaar zetten en niet versa
gen en wy meenden het
dat er niets van gekomen mer insnecteeren. Mij
x - fliivtlré 1x44 ltlrtn rftnlxrirtlf
zou zijn. als niet de hoofd
en handarbeiders zulke
enorme prestaties hadden
geleverd. „Wij hooren van
arbetdsschuwheid, van ge
brek aan arbeidsproducti
viteit. Ik prys my geluk-
dunkt, hij likte zichzelf
den baard.
Wij zullen al die kleine
groote dingen laten voor
wat zij zijn: de uitrusting
van een hedendaagschen
walvischvaarder. Tot meer
den vijand, Hoe zil daar
over denken, hebben zij
bewezen Dus zeilen zij
mèt de Nederlanders en
zij zullen die het hand
werk, dat zil bijna vergeten
zijn. wel weer leeren.
AUoyl
noodzakelijk is gebleken, daarvoor
herstel stichtingen ter voortzetting
van de taak van het Commissariaat
Noodvoorziening en van het Militair
Gezag in het leven te roepen de
meest geteisterde gebieden dus.
De maatregel blijft uitsluitend tot
deze z.g. noodgebieden beperkt, al
dus minister Huysmans gisteravond
voor de radio.
Teneinde de benoodigde hoeveel
heden dekens, lakens en sloopen ter
beschikking te krijgen, zijn maat
regelen getroffen, waardoor de pro
ductie van deze goederen in de ko
mende maanden in belangrijke mate
naar de noodgebieden zal worden
geleid. De minister deed een ernstig
beroep op de industrie en op alle
daarbij betrokken werkers, om in het
algemeen de productie zóó hoog mo
gelijk op te voeren en binnen het
kader van de distributie-voorschrif
ten haar voortbrengselen in vol
doende mate te dlrigeeren naar de
noodgebieden. Hij deed dan een be
roep op den handel en op allen, die
daarbij werkzaam zijn. opdat de af
levering zoo goed' mogelijk ge
schiede
Ik ben er mj| terdege van be
wust, zoo vei volgde de minister,
dat deze maatregel van de ove
rige landgenooten een offer
vraagt. Dit offer ls in zooverre
klein, dat de hoeveelheid textiel
goederen, welke met de aange
kondigde hulpactie gemoeid ls
(ofschoon op zichzelf groot)
slechts een gering percentage
van onze sedert kort bereikte
totale jaarlijksche texttelproduc-
tie uitmaakt. De normale dlstri-
butlévoorziening zal er over het
geheel genomen niet ernstig on
der lijden. Het offer ls echter
zéér klein, indien W(| het af
wegen tegenover de reusachtige
opeenhooping der ellende in de
noodgebieden.
Voor een aantal Inwoners der
noodgebieden zal het niet mogelijk
zijn de aan te schaffen extra tex
tielgoederen uit eigen middelen te
betalen. Zelfs niet indien de wette
lijke regeling van het Consumenten-
crediet in aanmerking wordt geno
men. Hier zal veelal de liefdadigheid
te hulp moeten komen. Een hoe
veelheid van 200.000 pakjes Engel
sche, Amerikaansche en jEgyptische
import-sigaretten, niet toereikend
om in algemeene distributie te bren
gen. zal ter beschikking worden ge
steld van de Stichting Nederlands
Volksherstel. Hiermede zal het mo
gelijk zijn een speciale. nader aan te
kondigen, verkoopactie te organisee-
ren. waarvan de baten, welke ge
schat worden op ongeveer een half
millioen gulden, door Volksherstel
ten bate van de noodgebieden zul
len worden afgedragen.
ii
(Van een bijzonderen medewe-ker).
Het gezin is in nood. We ervaren
het alle dagen en allerwegen.
Als eerste oorzaak hebben wa
de onverschillige en gemak
zuchtige levenswijze der ouder6 ge
noemd. Eerste en allerbelangrijkste
taak van geestelijke en wereldlijke
overheid is, de ouders op hun taak
van kinderopvoeding wijzen. Zooals
we reeds zeiden: een radicale om
wenteling in het leven van vele
ouders ls absoluut noodzakelijk wil
len de gezinnen gered worden. Blijft
het gros der ouders onverschillig,
zijn ze niet bereid met inzet van alle
krachten aan de hernieuwing van
hun gezinsleven te werken, dan is
alle belangstelling, waardeering en
hulp van buiten zonder succes. We
twijfelen er echter niet aan, of zeker
onder onze Katholieke ouders be
staat en groeit het verlangen om de
gezinnen weer hun oude glorie terug
te geven en zie weer op Christeiykeri
grondslag op te bouwen. Maai dan
staan ze voor groote moeilijkheden
buiten het gezin. Vaak zoo veïlvul-
dig en zwaar, dat zij er niet tegen
op kunnen. We hebben er in déze
kolommen al meerdere malen over
gesproken. Laten we slechts enkele
feiten noemen. Als het Inkomen van
vader niet toereikend is om het ge
zin te onderhouden en moeder Jaar-
om uit werken moet gaan, bestaat
er de grootste kans, dat de gezins
opvoeding daaronder te lijden heeft.
Als voortdurend geldgebrek en te
groote zorgen moedeloosheid en onte
vredenheid kweeken. is er geen
vruchtbare voedingsbodem voor ede.
Ier gedachten en werken. Het is de
geweldige taak der regeering de poli
tiek van loon en prijzen der levens
behoeften zoodanig te beïnvloeden,
dat alle gezinnen, ook de groote, ein
delijk van die altijd kwellende en
nooit sluitende begrootingen ver
lost worden. Voor regeering en over
heid moeten de materieele belangen
van het sezin een voortdurende zorg
zijn. We zullen hier op deze nuoden
niet verder ingaan. De goedwillende
ouders weten wel. dat al mee"dere
malen hierop de aandacht geves
tigd is. Al lijkt het wel dat we
moeten hameren, hameren en steeds
maar hameren, willen we werkelijk
het gezin in het centrum van alle
actie krijgen. Wy zijn er van over
tuigd. dat heel veel actie verkeerd
gericht is. Er valt zoo ontzettend
veel voor de gezinnen te doen en
wij achten het werken daarvoor van
zoo groot belang, dat alle anders-
gerichte arbeid en hulp ons inzien3
slechts een tweede plaats Inneemt.
Vele ouders snakken naar hulp.
Gezinshulp is een dringende
eisch geworden. Niet alleen
materieel, maar ook geestelijk.
Willen we de wereld vernieuwen, dan
moeten we beginnen met de gezin
nen. Willen we de gezinnen verbe
teren, dan moeten we van de o 'ders
betere menschen, betere opvoeders
maken. En dat kan. Niet door ge
leerde betoogen, niet door haarfijne
uiteenzettingen over het huwelijks
leven. niet door fantastisch mooie
beschrijvingen van gezinshellisen,
maar door wenken en raadgevingen,
van ervaren menschen, door uitwis
seling van gedachten door de ouders
onderling. d°or ernstige vermaningen
van geestelijke leiders. Hoeveel
ouders zuchten vaak: „Wat ik met
dat kind doen moet, weet ik niet
Zouden er geen ouders zijn, dl» het
wel weten? Hoevele ouders pijnigen
zich het hoofd suf, hoe zij de ge
breken van hun kinderen kunnen
afleeren. Ook daarop weten vaak an
dere ouders heel goed raad te geven.
H oeveel ouders weten een op
lossing voor het vraagstuk:
zakgeld of kostgeld voor de
grootere kinderen? Of voor de
kwaal van dezen tijd; het bioscoop
bezoek? Hoeveel ouders hebben er
slag van een gezellige huiselijke sfeer
te scheppen
Hoevelen kunnen die hulse'ijke
sfeer zoodanig maken, dat zy kan
concurreeren met wat de buitenwe
reld de jeugdorganisatie incluis
biedt?
De strijd ls moeilijk en de verlei
ding van het schoone der wereld is
groot.
En tochde kinderen hooren
als regel thuis te zijn Ja
al gaat heel de dansende, uitgaande
en clubvormende Jeugd nu op haar
kop staande Jeugd hoort
thuis, onder leiding en hoede van
hun natuurlijke door God gegeven
verzorgers: vader en moeder. Mogen
de ouders zich dat recht n'et laten
ontnemen. Door niemand. Maar dan
geldt voor h®n ook de zware eisch:
zich dat recht waardig te maken.
Daarvoor zullen zij zelf moeten strij
den en werken; daarvoor zal ieder
die helpen kan, ook metterdaad moe
ten helpen. Het gezin moet ln het
middelpunt van heel de vernieu
wingsactie komen te staan Dagbla
den, tijdschriften, radio mceten
plaats eii tijd beschikbaar stellen, om
aan vele ouders den zoo hoog noo-
digen steun te verleenen Zou het
niet een punt van ernstige overwe
ging zijn, tot de oprichting van een
tijdschrift te komen, speciaal voor de
ouders, waarin al de moeilijkheden
door werkelijk ervaren menschen be
sproken worden?
Hoe het zij: er móet geholpen wor
den. Het klinkt wellicht ouderwets
en de losgelaten uithuizige 4eugJ zal
zich wel verzetten, maar we moeten
terug naar de gezelligheid i n buis.
Ook de jeugdvereenigingen moeten
het teeken van dezen tijd verslaan
Daarover nog een slotartikeltje.
