Complot van oud-illegalen
HAARLEM 'sAVONDS EN 'sNACHTS
Twee belangrijke werken
van Fauré en Bruckner
Binnen korten tijd weer
een licktzee
KERKLIJSTEN
ETALEUR
Op de uitvoering van het
koor Katholiek Haarlem
De zaak-Hoek van Holland voor het
grootste deel teruggewezen
Heemstede en Bloemendaal
blijven niet achter
ZATERDAG 2 NOVEMBER 1946
PAGINA 7
Bruckner
„Te Deum L&udamus"
Weer een lichtzee
leerling-
CANADEESCH SCHIP
GESTRAND
Op de tweede uitvoering van het Koor-Katholiek Haarlem zal onder
leiding van den dirigent Albert de Klerk werken van twee
grootmeesters in de kunst, van twee beroemde organisten: den
Franschman Gabriel Fauré en den Oostenrijker Anton Bruckner
worden uitgevoerd. Van Fauré, componist bij uitstek van intieme kunst,
een Requiem en van Bruckner-, componist in hoofdzaak van groote,
omvangrijke werken, een Te Deum Laudamus. Twee hoogst belangrijke
koorwerken, waaraan nog altijd te weinig aandacht is geschonken. Deze
werken dienen evenals Bach's Passies en Haydn's Oratoriums gemeen
goed te worden van het nog altijd talrijke publiek, dat zang boven
louter orkestspel stelt. Ter inleiding zijn hier dus enkele bijzonderheden
omtrent componist en werk volkomen gerechtvaardigd.
Van Gabriel Fauré, de organist
van de „Madeleine" en directeur
van het Parijsche Conservatorium,
is in Nederland weinig bekend. Zijn
gioote werken: opera's en orkest
muziek hoort men in het geheel
niet, daarentegen zijn intieme
kunstwerken: liederen, strijkkwar
tet en trio wel, zij het sporadisch.
Daartoe is een aanleiding.
Fauré is de Fransche componist
van klein-kunst bij uitstek. Het
bijna aristocratisch karakter van
zijn werk wijst er op. Alles is bij
Fauré uiterst verfijnd en wel in
die mate, dat men in hem ziet de
voorlooper van Debussy, den im
pressionist. Zijn klank en kleur im
mer fijn afgewogen, zijn gedachten-
gang is helder en oprecht zijn vorm
sober en zuiver en zijn melodievor
ming echt-zangerig en steeds op
den voorgrond tredend.
Na deze korte karakterschets zal
de lezer zich vermoedelijk af
vragen: maar is dan een componist
als Fauré de aangewezen man om
een Requiem te verklanken? Een
Requiem met „Dies irae, Mors stu-
pebit, Rex tremendae majestatis",
hoe kan die door zulk een toon
dichter realistisch worden weerge
ven? En deze lezer heeft gelijk en
toch is Fauré's Requiem-muziek
een kunstwerk. Hoe komt dat?
Fauré verklankte de Sequentia:
Dies Irae niet. Het is een Requiem
van den innigen vrede, die men voor
de afgestorvenen afsmeekt, men
zou het een gezang, vol berusting,
desnoods een teederlieflijk gebed
kunnen noemen.
Men noemt het Requiem van
Berlioz theatraal, dat van Verdi
opera-achtig. Wilt men de grootste
tegenstelling? Hoor dat van Fauré
aan (en bij gelegenheid dat van
Mozart, een contrast van deze
beide uitersten)!
Anton Bruckner stierf ongeveer
50 jaar geleden. Men zou de uit
voering van het Te Deum als hulde
aan zijn schepper kunnen beschou
wen, tevens als een poging om de
aandacht van het publiek meer en
meer op dezen genialen componist
van de vorige eeuw te vestigen. Op
een componist wiens werken lang
zamerhand bekend werden na den
dood van zijn grooten leerling Gus-
tav Mahler.
Is Fauré de man van klein-kunst,
Bruckner componeerde hoofdzake
lijk groote werken: Symphonieën,
Missen en Te Deum Laudamus.
Eruckner, de organist van den Lin-
zer Dom en later professor aan het
Conservatorium te Weenen, schreef
negen Symphonieën, die nimmer
dramatisch, hartstochtelijk of fel-
bewogen zijn, want deze componist
is voor alles de op God betrouwende
mensch. Uit zijn muziek spreekt
voortdurend bezonkenheid, gemoe
delijkheid en bovenal berusting. Ze
is oprecht soms zelfs naïef, doch
veelal ook plechtig en verheven. Uit
zijn Symphonieën spreekt diezelfde!
vrome geest als uit zijn Missen en
Te Deum. Schenkt dit aan menig
concertbezoeker geen groote vol
doening, eischt men in Symphonieën
andere uitingen met groote contrast
werkingen, met de koorwerken is
het geheel anders gesteld. Van zul
ke werken moet juist op de eerste
plaats wijding uitgaan tot in het
meest verhevene, plechtstatige deel
toe. Zij behooren een kunstuiting
te zijn, waarmede de componist
niet zich zelf doch alleen God
dient. En dit kan van Bruckner
worden gezegd, want hij is waarlijk
een kunstenaar, dóór en vóór zijn
Heilig Geloof. Zijn laatste koor
werk, dit Te Deum, droeg hij „den
lieven God" op. Kan het kinderlij
ker en deemoediger, tevens verhe
vener?
„Plechtig en machtig" laat de
componist dit werk door orkest, or
gel en unisono-koor inzetten. Ka
rakteristiek zijn hier de octaven-
en quinten-sprongen, zoowel in den
zang als in het orkest en die tel
kenmale door het geheele werk te-
rugkeeren.
Daarna volgt het „Tibi omnes
Amgeli" voor 3 solostemmen in
meer bewerkten vorm. Het koor zet
het „Sanctus" zacht in. De zang
zwelt echter aldra aan en met for-
sche klanken weerschalt het „Pleni
sunt coeli". Direct daarop vervolgt
het koor, wederom unisono op het
aanvangsmotief „Te gloriosus" en
in denzelfden trant, telkenmale met
een stijging: „Te Martyrum" enz.
„Patrem inmensae majestatis" is
plotseling piano-zang, alsof men
vanwege het ontzagwekkende der
„onmetelijke majesteit", die woor
den nauwelijks durft uitspreken.
Maar dan klinkt weer als een zege
zang „Tu Rex Gloriae" door orkest,
orgel en koor.
Een groote tegenstelling met dit
onderdeel vormt de verklanking
van Christus' zege over den dood:
„Tu devicto", dat gedragen en me
lodieus is geschreven. Met een kort
en markant „Tu ad dexteram"
sluit het eerste deel af.
„Te ergo quaesumus" is voor te
norsolo geschreven, lyrisch en vol
uitdrukking. Het solo-kwartet en
koor herhaalt steeds de laatse
tekstwoorden, terwijl de solo-violist
een figuratie boven de melodie uit
speelt, die als het ware in hoogere
sferen eindigt.
Enkele gedempte accoorden, een
generaal-pauze en het koor zet op
het aanvangsmotief het „Aeterna
fac" in, hetwelk zijn hoogtepunt
berekt bij „gloria numerari". Deze
tekstwoorden worden eenige malen
door de damesstemmen herhaald
in lioht-golvende beweging, waar
tegen de tenoren gemarkeerd hun
„gloria" uitroepen en waarna het
geheele koor- en orkestmateriaal ze
nog eenmaal uitjubelen.
„Salvum fac populum" is op de
zelfde wijze geschreven als „Te
ergo" en met „et rege eos" verbon
den. Deze stemming wordt onder
broken. door het „Per singulos
dies" op het aanvangsmotief en
hervat met het „Dignare Domine",
een prachtvol deemoedig smeekge
bed.
Het „Fiat" brengt een kleine stij
ging en bij het „In te" zet het
laatste deel op grootsche wijze in.
Eerst door het solo-kwartet, daarna
bij „non confundar" door het koor.
De muziek vormt hier een overgang
naar de groote majestueuze slot-
fuga, waarin Bruckner alle vocale
en instrumentale stemmen op
wonderbare wijze dooreenstrengelt.
Dan nog een markant unisono,
dat als het ware uiteensplijt tob
een grandioos slotaccoord, waarte
gen men weder de karakteristieke
octaven- en quintensprongen hoort.
Hiermede sluit deze lofzang, tevens
een danklied en smeekbede, af, De
kunstuiting van één der grootste
componisten, van Anton Bruckner,
een der faouwe zonen van de R. K.
Kerk. OLIVER KOOP.
KATHEDRAAL ST. BAVO: Zon
dag H H. Missen 6.30, 7.30,
(Hoogmis) en 11 u. Lof om 7.30
u. In de week H.H. Missen 6.30,
7 30, 8.15 en 9 u. Maandag 8 u. H.
Fam. heeren. Dinsdag 7 u. Congr.
meisjes, om 8.15 u. Congr. jonge
dames. Woensdag Congr. jongens
om 7.30 u. Vrijdag Lof en Kruis
weg om 7.30 u. Zaterdag biechten
van 4.308.30 u. Lof om 7 u.
H. ANTONIUS VAN PADUA: Zon
dag H.H. Missen 6.30, 7.30 (Kin
dermis), 9.30 (Hoogmis), 10, 11
12 u. Lof om 7 u. In de week H.H.
Missen 6.45, 730, 8.15, 9 en 9.30
u. Maandag 7.30 Congr. meisjes.
Dinsdag 7.30 Lof. Woensdag Congr.
jongens 6.45 u. Congr. 7.30 jonge
mannen. Vrijdag 7 30 Lof en Kruis
weg. Zaterdag biechten van 4—9 u
O. L. VR. ROZENKRANS, Spaar-
ne. Zondag H.H. Missen 6.30, 7.30,
9 en 10.30 (Hoogmis). Lof om 7.30
u. Catechismus 12 u. Congr. jon
gens 5.30 u. Maandag 8 u. Congr.
dames. Dinsdag 8 u. Congr. jonge
meisjes. Zaterdag biechten van 5
tot 8.30 u. Lof om 7.30.
Donderdag tot 11 uur en giste
ren tot by zessen heeft het Ge.
rechtshof te Rotterdam de zaak
behandeld van de recalcitrante
oud-illegalen, die ontevreden over
de houding van de regeering te
genover politieke delinquenten
en collaborateurs, een actief co.
mité hadden gevormd. In af.
wachting van de uitspraak is men
thans tot een voorloopig einde
gekomen, doch ten aanzien van
een achttal verdachten achtte het
Hof het vooronderzoek onvolle
dig', zoodat de zaak werd terug
gewezen naar den rechter-com.
missaris.
Donderdagmiddag heeft de Offi
cier van Justitie, mr. van Oosten,
een uitvoerig requisitoir gehouden.
Nog eens memoreerde hij het ont.
staan van de vereeniging. Volgens
spr. was hier wel degelijk van een
vast omlijnd misdadig doel, n.l. het
liquideeren van personen, sprake
Hij wees op het gevaar, dat aan
dergelijke organisaties is verbon
den. Alleen de staat was gerechtigd
het zwaard der vergelding te
hanteeren, al erkende hij, dat er
by de vrijlating van collaborateurs
veel misstanden waren.
Nog zes verdachten stonden Don
derdagmiddag- en avond terecht.
Voor één van hen vroeg de presi.
dent terugwijzing naar den rech-
ter-commissaris, voor een ander
werd vrijspraak gevraagd. Voor de
overigen varieerden de eischen van
vier maanden tot anderhalf jaar.
Gisteren werden de overige ver
dachten verhoord. Lange ver.
moeiende dialogen tusschen presi
dent en ontkennende verdachten
waren herhaaldelijk aan de orde.
Voor zes verdachten werd ook weer
de terugwijzing gevraagd, voor de
drie overigen waren de eischen ge
lijkluidend: één jaar gevangenis
straf. Op verzoek van den verdedi.
ger zijn behoudens twee verdachten
allen, die in verzekerde bewaring
waren, voorloopig op vrije voeten
gesteld. De uitspraak is bepaald op
14 November half tien des morgens.
Half November zal mevrouw Hid-
dink, bekend als de „soldatenmoeder"
per „Sibajak" naar Indië vertrekken.
Mevrouw Hiddink zal daar haar werk
ten behoeve van de Nederlandschs
troepen voortzetten.
Foorzichtig, daar is de rand van het trottoir!" De gewaar
schuwde antwoordt eenigszins geïrriteerd door het inspan
nende turen naar den grond: „Dat zie ik ook wel, ik ben
niet blind, al is het erg donker". Een plotgekreun.... een
verwensching aan het adres van den bezetter en brommend richt
het tengevolge van de Egyptische duisternis gevallen slachtoffer
zich op, strekt met een pijnlijk en woedend gezicht de getroffen
ledematen en zet tenslotte den tocht voort, zich hullend in een
dreigend stilzwijgen. Vijf jaar lang bleef Nederland op straat ver
stoken van elk licht en gebeurden er dientengevolge vele groote
en kleine ongelukken, die wat de laatste betreft in vele gevallen
gepaard gingen met dergelijke bitse dialogen.
Na de bevrijding werd koortsach.
tig gewerkt om de vernielde licht
punten weer in orde te brengen en
energie voor de lantaarns te ver
zamelen. Een luid hoera steeg uit de
bevolking op, toen voor het eerst
na de bezettingsjaren de lampjes
weer gingen branden en in de
avonduren de duistere wegen en
paden weer met enkele lichtstralen
werden verlicht. Elke maand ging
men een stapje verder en thans is
men reeds zoover gevorderd met
't herstel, dat, wanneer het Rijks-
kolenbureau daartoe vergunning
zou verstrekken, alle lampen weer
als van ouds zouden kunnen bran,
den.
Ongeveer 2300 electrische en
2000 gaslantaarns verlichten
Haarlem des avonds weer, let
terlek en figuurlijk. Sinds 1
October branden de lantaarns
ook weer den geheelen nacht
door.
Na het middernachtelijk uur
wordt echter 25 pCt. gedoofd, om
niet eerder weer ontstoken te wor
den dan den daarop volgenden
avond, een half uur na zonsonder.
gang.
De overige lampen blijven bran
den op de hoeken van de straten,
langs de hoofdwegen en in de
meest donkere plekjes van de stad.
De sterkte van de lichtpunten va
rieert van 9 tot 500 watt, m.a.w. van
verkeerszuiltjes tot groote booglan-
taarns. Het aantal met gas bran
dende lichten bedroeg in Haarlem
vóór den oorlog 4250. Ongeveer 50
van deze lantaarnpalen zijn tydens
de bezetting door aanrijdingen e.d.
vernield en in onbruikbaren toe
stand geraakt. De schade hieraan
kan vooreerst nog niet geheel her
steld worden, daar het materiaal
destyds uit Duitschland werd ge
ïmporteerd en men thans aangewe.
zen is op invoer uit Engeland en
Tsjecho-Slowakije.
Van de 4200 bruikbare licht
punten branden er op het oogen-
blik ongeveer 2000. Wanneer men
in aanmerking neemt, dat voor
deze 2000 lampen in een jaar, ruw
getaxeerd, ongeveer 1.200.000 M3
gas noodig is, kan men welbegrij.
pen, dat het in verband met de
huidige kolenpositie nog onmo
gelijk is alle lichten weer in
Haarlem te ontsteken.
Wél zullen de gas- en electrici-
teitsbedrijven alle mogelijke moeite
doen om Haarlem binnen korten
tijd weer in een lichtzee te zetten.
Hierin roepen zij echter ook de
medewerking van de bevolking in,
die bestaan zal in het toezien, dat
de lichtpunten, waarbij vooral de
verkeerszuilen een groote rol spe.
len, niet ten prooi vallen aan de
baldadigheid van de jeugd. Ook de
tientallen telefonisch doorgegeven
klachten over een gesprongen lamp
of een weigerenden lichtmast be
lemmeren de bedrijven in de her
stellingswerkzaamheden.
Tegelijk met de Spaarnestad
heeft Heemstede een nieuwe rege.
ling betreffende de straatverlich
ting ingesteld. Ook daar branden
de lichten gedurende den geheelen
nacht. Van de 1100 gaslantaarns
zqn er thans 332 in gebruik, die per
etmaal circa 1,2 M3 gas verbrui
ken. Alle electrische lichtpunten
zijn by de straatverlichting inge
schakeld n.l. 124. Waarschijnlijk
zullen er in den loop van den win
ter nog 70 lantaarns bijkomen,
waarmede weer vele Heemstedena
ren gebaat zullen zqn.
Bloemendaal is ditmaal achter
Heemstede en Haarlem aangeko
men. Eerst thans zal men er toe
kunnen overgaan een soortgelijke
regeling als in de andere gemeen
ten te kunnen treffen.
Wat de lichtpunten betreft, is
Bloemendaal een stap verder, daar
de geheele straatverlichting reeds
geëlectrificeérd is. Evenals voor den
oorlog branden daar weer 1500
lampen, die varieeren van 40 tot
200 watt. Door het prachtige werk
van gas- en electriciteitsbedrijven
en van Publieke Werken is de
duisternis op straat verbroken en
wordt een prettige en gevaarlooze
avondwandeling gewaarborgd.
Voor directe indiensttreding
vragen wij een
Aanmelden:
Gr. Houtstraat 54-60
HAARLEM
H. HART. Kleverpark: Zondag H.
H. Missen 7.30, 9, 10.30 (Hoogmis)
en 12 u. Lof om 7.30 u. In de week
H.H. Missen 7, 7.30, 8 en 9 u. Maan
dag 8.15 St. Pascalis in parochie
huis. Dinsdag en Vrijdag lof om
7.30 u. Zaterdag biechten van
5—9.30.
H.H. ELISABETH EN BARBARA:
Zondag H.H. Missen 6.30, 7.45, 9
(Hoogmis) en 11 u. Lof 7 u. In dé
week H.H. Missen 6.30, 7, 7.45 en
8.45 u. Zaterdag biechten van 4.30
tot 8.30 u.
H. JOANNES DE DOOPER, Am-
sterdamstraat. Zondag: H.H. Mis
sen 6.30, 7.30, 8.45, 10.30 (Hoogmis)
en 11.45 u. Lof om 7 Maandag
8 u. H. Fam. heeren. Woensdag
6.45 Congr. Junioren, om 7-45 jon
gens, senioren. Dinsdag Congr.
meisjes, junioren, om 6.45 u., om
7.45 u. senioren. Donderdag Lof
om 7.30 u. Zaterdag om 7 u. biech
ten van 4.30—8.30 u. H H. Missen
in de week om 6.30, 7, 7.30 en
8.45 u-
ST. JOSEPH: Zondag H.H. Missen
8, 9.15 (Hoogmis) en 11 u. Lof 7 u.
In de week H.H. Missen 6.45, 7, 7.30,
£.15 en 9 u. Loven om 7.30 u. Biech
ten van 46 en van 79 u.
H. LIDWINA: H.H. Missen op Zon
dag om 6.30, 7.30, 8.30, 9.45 (Hoog
mis) en 11.30 u. Lof 7 u. In de weeK
H.H. Missen 7, 7.30, 8 en 9 u. Za
terdag geen H. Müs om 7.30 u.
Biechten van 58, voor kinderen
des middags van 121 u.
O.L. VROUW VAN ZEVEN SMAR
TEN EN H. BAVO: Zondag H.H.
Missen 6.30, 7.30, 9 (Hoogmis) en
11 u. Lof om 6.30 u. In de week
H.H. Missen 7, 7.45 en 8.30 u. Lof
om 7.30 u. Zaterdag biechten van
5—9 u.
O. L. VR. HEMELVAART, Heem
stede: Zondag H.H. Missen om 7,
£.30 (Hoogmis), 10.15 en 11.30 u.
Lof om 7.30 u. In de week H.H
Missen om 7, 7.30, 8 en 9 u. Zater
dag biechten van 58.30 u.
H. BAVO, Heemstede: Zondag HH.
Missen om 7.15, 8.45, 10 (Hoog
mis) en 1130 u. Lof om 7.30 u. In
de week HH. Missen om 6.30, 7,
45 en 8.30 u. Zaterdag biechten
van 56 en van 7—9 u.
H. DRIEëENHEID, Bloemendaal:
Zondag H.H. Missen 7, 8.30 (Hoog
mis), 10 en 11.15 u. Lof 7 u. In de
week H.H. Missen 7, 7.45 en 9 u.
Dinsdagavond 8.15 u. Congr. jonge
vrouwen. Woensdag om 9 u. ook H
Mis op het Kerkhof, des avonds 8
u. Congr. jonge mannen. Donder
dagavond 7.30 u. Lof. Zaterdagmid
dag 2.15 u. Congr. meisjes, biech
ten 5—6.30 en 7—9 u.
H. ANTONIUS VAN PADUA, Aer-
denhout: Zondag H.H. Missen om
7.30, 9 (Hoogmis) en 11 U. Lof om
4 u. In de week H.H. Missen om
7.45 en 9 u. Dinsdag 8 u. Congr,
meisjes. Zaterdag biechten van 4—
9 u. 7.30 u. Marialof.
O L. VR. ONBEVL. ONTVAN
GEN, Overveen; Missie week, Zon
dag H.H. Missen 7, 8, 9 (Hoogmis)
en 10.30 u. Lof 7.30 u. In de week
H.H. Missen 6.30, 7, 7.30, 825 U,
Vrijdag begin 40-urengebed. Zater
dag biechten 48 u.
O. L. VR. V. ALTIJDDURENDEN
BIJSTAND, Santpoort: Zondag H.
H. Missen om 7, 8 (Hoogmis) en H
u Lof om 7 u. Aanbidding van 7—
12 en 5—7 u. Maandag 7 u. Maria-
Garde. Dinsdag 8 u. Maria-Congr,
afd. n. Donderdag 8.15 u. H. Fam-,
afd. Heeren. Vrijdag Lof 7.30 U,
Zaterdag biechten 59 u. 7.30 u.
Rozenhoedje en avondgebed.
H. AGATHA, Zandvoort: Zondag
H.H. Missen 7, 8.30 en 10 (Hoog
mis). Lof om 7 u. In de week H.H.
Missen 7 en 7.45 u. Maandag 7.30
Congr. Heeren. Dinsdag 7 u. Congr,
meisjes. Donderdag 7.30 Lof. Za
terdag biechten 58 u.
Vrijdagochtènd is te Walsoorden
gestrand het Canadeesche s.s. „Ma
ria G.". De sleepbooten Goliath van
Vlissingen, Walvis van Terneuzen
en eenige andere uit Antwerpen zyn
ter assistentie uitgevaren.
