De nieuwe V.S.-politiek
Uitsluitend voor inwendig gebruik"
WERELDNIEUWS IN BEELD
EMIGRATIE NAAR BRAZILIË
Heropening van de graanbeurs
ALARMKLOK VOOR EEN
INDUSTRIALISATIE
Waarheen met het toekomstige
arheidssurplus?
Brief aan musici
in Middenmeer
Engelsch parlement
gesloten
Verzoek om het werk
te hervatten
De zaak-Zwolsman voor
het Bijz. Gerechtshof
BEWEGINGSVRIJHEID
VOOR MILITAIREN
i - J
Duister
spel
Rauter naar Rotterdam
DONDERDAG 7 NOVEMBER 1946
PAGINA 3
BUITENLANDSCH OVERZICHT
Avonden lengen
Pijnen strengen
Rede van Koning George
Vele incidenten
in Spanje
Bomaanslagen in Madrid
Nog meer stakers
In vrijheid gesteld
Tewerkstelling van Poolsche
arbeiders in Utrecht
Nederlandsche deskundigen gaan
aldaar een onderzoek instellen
Landhonger
(Wordt vervolgd)
Intellect zoeke
oplossing
f 5000 boete voor
winkelbedrij f
Om de belangrijkheid van een po
litieke gebeurtenis af te wegen,
dient men er zich rekenschap van
te geven of men die gebeurtenis wil zien
in het verband van de louter binnen-
landsche dan wel van de internationale
verhoudingen. Die vraag doet zich voor
met betrekking tot de tusschentijdsche
verkiezingen in Amerika, die door de
gansche wereld met zoo levendige aan
dacht zijn gevolgd. Het interesseert ons
welken invloed de Republikeinsche zege
praal over de Democraten, dat is over de
partij van Truman en zhn regeering, op
de Vereenigde Staten zelf uitoefent. Veel
meer zijn wij echter nieuwsgierig, hoe
deze stembusuitslag op de buitenlandsche
politiek, dat is op een geweldigen factor
in het spel der wereldmachten, zal in
werken. En om dat te achterhalen, voor
ziet men zich van een betrouwbaarder
gids door de groote lijnen van die poli
tiek in het oog te vatten, dan door af
te gaan op een aantal actualiteiten, wier
waarde toch ook weer bepaald wordt
door het ruimer verband.
Amerika is een rijk lana. Het heeft geld
(goud e.d.) opgehoopt en daardoor
onttrokken aan de reso van de wereld
en wel in zulk een mate, dat het verplicht
is links en rechts stukjes van zijn geld-
rijkdom uit te leenen, teneinde betaling
te kunnen ontvangen voor de goederen
die het leveren wil. Want omdat het zelf
nagenoeg alles voortbrengt wat men
maar wenschen mag, in grooter hoeveel
heid dan het zelf kan opmaken, wil het
niet in goederen, doch in geld betaald
worden. Iedere nieuwe oorlog zou dezen
eigenlijk waanzinnigen toestand nog
slechts verergeren. Het is dus Amerika's
belang, oorlog te voorkomen.
De geheele rijkdom van de Vereenigde
Staten berust op een economisch stelsel,
dat bekend staat als het kapitalistische.
Er is in de wereld een streven merkbaar
dit stelsel omver te werpen. Duitschland
wierp zich onder het nazi-bewind op als
de kamnicen voor dit anti-kapitalisme;
Rusland beschouwt zich als zoodanig
sinds 1917. Duitschland werd verslagen,
als belager van de grondvesten der Ame-
rikaansche machtspositie blijft Rusland
over. Het is van belang, maar niet van
eersterangs belang, of Washington dezen
vijand met zoete broodjes dan wel hard
handig wil bestrijden. Het kernpunt is
de wezenliike onverdraagzaamheid der
twee wereldmogen dheden op dit oogen -
blik.
Voor een aanzienliik deel is het econo
mische leiderschap der Vereenigde Staten
gevolg en oorzaak van strategische macht.
Door zeeën gescheiden van de rest der
koopkrachtige wereld, moet Amerika het
zwaartepunt van zijn strategie op zijn
zee- en luchtverbindingen leggen. Het
is aangewezen op het vormen van een
net van steunpunten, die, hetzij zijn
eigendom, hetzij minstens toegankelijk
zijn. Daarbij behoeft het niet te rekenen
op medewerking van de Sovjet-Unie;
deze immers streeft ook wereldheer
schappij na, maar dan op haar manier.
Medewerking kan het wel ontvangen van
Engeland, ondanks de Labourregeering
nog altijd eveneens de kapitalistische
staat en daarom alleen reeds vijand van
de Russen. Engeland bezit een net van
steunpunten, is in zijn eigen economie
en in die van sommige zijner domi
nions (canada, Australië) nauw ver
want aan de Vereenigde Staten, heeft
militairen steun wel noodlg, en is der
halve een uitgelezen slachtoffer van
Amerikaansche welwillenóbeidspolitiek.
et bovenstaande is maar een heel
ruwe en heel onvolledige
schets van de grondlijnen
der Amerikaansche positie in de
wereld. Er blijkt echter uit, dat die
positie niet bepaald wordt door
de particuliere inzichten van een per
soon of van een party, maar veeleer
ontspringt aan oorzaken, die daarmee
niets te maken hebben. Verschuiving in
de binnenlandsche verhoudingen kan in
zulk een positie en in de politiek, die
deze vereischt, slechts onbeteekenende
veranderingen aanbrengen. Als wij nu
van het algemeene naar het actueele
terugkeeren, dan moet dit geschieden
door de opmerking dat de uitslag van
deze verkiezingen allerminst ingrijpend
is. Truman blijft nog twee jaar presi
dent, en Byrnes zijn staatssecretaris
voor Buitenlandsche Daken. Inzet; van
den stembusstrijd was niet het inter
nationale, doch het nationale beleid.
Verschil is tusschen Republikeinen en
Democraten (men kent aar. den overkant
slechts twee partijen) nauwelijks te
ontwaren en bestaat, naar men nog steeds
volhoudt, hierin, dat de Republikeinen
Wat behoudzuchtiger, de Democraten wat
meer vooruitstrevend zijn Indien dus de
nieuwe meerderheid in Senaat en Huis
't Is weer zoo laat; met 't kille jaarge
tijde voor de deur, worden ook de rheu-
matische pijnen weer heviger en de aan
vallen volgen elkaar sneller op. Een reden
om Kruschen te nemen. Die
WonderenagelykSChe d°sls Kruschen cloet
bloedzuivè,
/t roomer/6 gestel.'t Bloed gaat sneller
zaak van nn de schadelijke zuren - oor-
vtnzeïf v* '«öcn en pijn - verdwijnen
Anntheker el Kruschen Salts bij Uw
wuches Ltd L Drogist. Pabr. Griffiths
Hughes btd., Manchester (Engeland).
(Adv.)
hlnert»f,^n; cie aansporende werking op "s
TTw éi^"oroncIe organen is heilzaam voor
op dit punt iets zou willen wijzigen,
zou het zijn dat de Russisch-vijandige
politiek nog wat steviger werd gevoerd;
met een meeningsverschil als dat van
Wallace en Byrnes houdt de Republikein
sche overwinning dan ook slechts in zoo
verre verband, dat zij er wat democra
tische stemmen aan dankt.
Hoe heftig de Amerikanen de flesch
ook geschud hebben, het drankje is toch
uitsluitend voor inwendig gebruik, en zal
meer dienen tot regeling van voedsel-,
loon- en prijskwesties dan tot mutaties
in het uiterlijk gedrag van den staat,
die de dosis innam.
Koning George VI heeft Woensdag
avond bij de formeele sluiting van' een
van de drukste parlementen van de ge
schiedenis gezegd, dat Groot-Brittannië
in binnen- en buitenland een „flink
begin" had gemaakt met het herstel van
de verwoestingen, die een gevolg waren
van den oorlog.
„Ik ben verheugd", zei hij, „over den
voortgang, die gemaakt is in verband
met den terugkeer van de vrijheid en on
afhankelijkheid in Oostenrijk en over de
nauwe samenwerking, die tot stand komt
met mijn Amerikaansche bondgenooten
als een stap in de richting van de be
handeling van Duitschland als econo
misch geheel".
De Koning gaf een gedetailleerd over
zicht van de wetten, die aangenomen zijn
sir.ds de Labour-regeering aan het be
wind gekomen is, en noemde in het bij
zonder de nationaliseering van de kolen
mijnen, de Bank of England, de tele-
graaf-maatschappijen en de radio, de
burgerlijke luchtvaart en de atoomenergie.
Hij zal het nieuwe parlement de vol
gende week met groote plechtigheid
openen.
Twee civiele gardes en een gevangene
werden gedood in de voorstad van Tetuan
de Las Victorias naby Madrid, toen drie
mannen, die verdacht werden deelgenomen
te hebben aan een treinoverval by Bada-
joz gearresteerd werden.
Hen sergeant en 5 civiele gardes werden
met machinegeweervuur ontvangen, toen
de deur van een huis geopend werd." Twee
gardes werden doodelijk gewond en stier,
ven kort daarna.
Twee van de aanvallers werden gear
resteerd en een andere ontvluchtte naar
El Pardo. 9 km. ten N. van Madrid.
Een van de twee gearresteerden sprong
van den auto. terwijl men hem overbracht
naar het hoofdkwartier. HJj werd door de
civiele gardes doodgeschoten.
Dinsdagavond zyn op verschillende pun
ten in Madrid nog vier kleine bommen
ontploft. Slechts geringe schade werd toe
gebracht aan levensmiddelenbedrijven.
Uit onbevestigde berichten blykt. dat er
nk de incidenten meer dan 100 arrestaties
zijn verricht.
In sommige kringen wordt beweerd dat
de bomaanslagen verband zouden houden
met den lOden verjaardag van de aan
komst van de internationale brigade voor
de verdediging van Madrid, welke op 7
November wordt gevierd.
In een gisteravond gehouden bij
eenkomst van de stakende musici is
van de zijde van het stakingscomité
opgemerkt dat 't bestuur der Stich
ting Radio Nederland aan alle mu
sici een brief had gezonden, waarin
werd g'evraagd of dezen bereid waren
het werk te hervatten. Het stakings
comité adviseerde allen musici deze
brieven bü het comité in te leveren
en hierop niet te antwoorden.
Het bestuur van de Federatie van
Omroepvereenigingen deelt mede, dat
tusschen de omroepvereenigingen en de
stichting geen verschil van meening be
staat over de ontworpen reorganisatie
van het orkestwezen en de proefneming
met nieuwe dirigenten. Omtrent de
wijze, waarop een en ander werd door
gevoerd, hebben de omroepvereenigingen
geen oordeel, daar zij hiermede geen
enkele bemoeienis gehad hebben. Het
geen door personen uit den kring der
omroepvereenigingen is verklaard, aldus
het federatiebestuur, blijft voor de per
soonlijke rekening van deze heeren en
moet worden gezien als een reactie op
uitingen uit andere kringen. Tot zoover
het bestuur van de federatie.
Nader wordt nog vernomen, dat er
pogingen zullen worden gedaan, om in
dit conflict te bemiddelen.
Gisteravond hebben nog een aantal
ensembles, die niet direct in dienst der
stichting Radio Nederland zijn, o.a. de
kapel van de Koninklijke Marine, de
Ramblers onder leiding van Theo Uden
Masman, het dansorkest de Skymas-
ters, het Utrchtsch Strijkkwartet met
Albert Dana, verschillende koren en de
kleinere ensembles, die voor de micro
foon zouden concerteeren, verklaard,
voorloopig niet meer voor de microfoon
op te treden.
Voor het Bijzonder Gerechtshof te
's-Gravenhage heeft gisteren terecht ge
staan de handelaar in huizen Reinder
Zwolsman, een bekende figuur in de Re
sidentie.
De dagvaarding vermeldde een lange
Hjst van beschuldigingen. Zoo werd hem
ten laste gelegd, dat hü de Duitsche
politie in 1944 aanwijzingen heeft ge
geven, welke leidden tot de arrestatie
van zekeren Hillesheim. Deze Hillesheim
is later ter dood gebracht. Voorts zou
Zwolsman zich in het voorjaar van 1945
meester gemaakt hebben van tallooze
goederen en geldsbedragen. Uit de wo
ning van J. Verkade te Delft heeft verd.
gouden tientjes, gouden ringen, zilver
geld en andere voorwerpen, alsmede een
geldsbedrag van ƒ31.000 verduisterd.
Van P. J. Verkade te Rijswijk vorderde
hij o.m. 4 motorrijwielen, 35 autobanden,
alsmede een groote, partij levensmidde
len. Bij A. van Rijn en L. A. v. d. Berg,
beiden te Wassenaar, had Zwolsman zich
meester gemaakt van resp. 40 kruiken
jenever, 500 liter limonade-essence,
ƒ4000 en een groote party levensmidde
len, waaronder 300 eieren en 50 blikken
vleesch. Van Maria de Vos te Den Haag
werd door hem tenslotte 'n geldsbedrag
De minister van Oorlog heeft aan den
voorzitter der Tweede Kamer een brief
gericht betreffende dienstplichtvoorzie
ningen, waaraan het volgende is ont
leend: Militairen, die bestemd zijn om
te worden uitgezonden naar Neder-
landsch-Indië, genieten thans eenmaal
in de 14 dagen bewegingsvrijheid van
Zaterdag na den dienst tot Maandag
avond laatste reis.
Op de overige Zondagen wordt desge-
wenseht bewegingsvryheid verleend
van Zaterdag na den dienst tot Zon
dagavond laatste reis
zy, die niet zyn aangewezen om te
worden uitgezonden, genieten bewegings
vrijheid. Volgens deze bepalingen genie
ten de gehuwden tweemaal en de onge-
huwden eenmaal per maand 48 uur be
wegingsvryheid, waarby zij op Maandag
avond kunnen terugkeeren.
Verder kan aan de in de kazerne ge
huisveste militairen nog eenmaal per
maand worden toegestaan op Maandag
morgen per eerste reisgelegenheid terug
het toelaat, steeds na verleende bewe
gingsvryheid. Voor de beroepsmilitairen,
die gedetacheerd zyn, bestaat de gunstige
bepaling, dat zy, voor zoover de dienst
het toelaat, steeds n averleende bewe
gingsvrijheid per eerste reisgelegenheid
op Maandagmorgen kunnen terugkeeren.
Vorenbedoelde regelingen komen naar
meening van den minister in ruime
mate te gemoet aan de bestaande bezwa
ren tegen reizen op Zondag.
Ongehuwde militairen kunnen min
stens tweemaal per maand op Maandag
morgen terugkeeren van gezinsbezoek;
gehuwden minstens driemaal.
van ƒ1500, alsmede een party levens
middelen in beslag genomen.
De zitting duurde van tien uur
des morgens tot half elf des avonds.
De procureur-fiscaal, mr. Zaayer,
eischte tegen verd. drie jaar gevange
nisstraf,
Mr. Mout, de verdediger, vroeg de di
recte invrijheidstelling van zijn cliënt.
Het Hof willigde dit verzoek in. Uit
spraak 20 November.
Een aantal van ongeveer 6 Utrecht-
sche grootbedryven w. o. Werkspoor
en de Demka, werken op het oogenblik
plannen uit voor het op korten termyn
in dienst nemen van Poolsche arbeiders,
die tezamen in een gebouw in Utrecht
zullen worden ondergebracht.
De erfprins van Yemen Sid al Islam en zijn broer bezochten een dezer dagen Parijs en werden door de Muzi r- tan.
de stad hartelijk ontvangen.
De leiding der sociaal-democratische
partij te Berlijn, die hij de laatste
verkiezingen 48 procent van de stem
men behaalde, heeft dr. Otto Os-
irowski tot burgemeester benoemd.
Dr. Ostrowski is geboren in Sprem-
bérg (Beneden Lausitz) en was van
1922 tot 1926 burgemeester van Fin-
sterwalde nabij Berlijn.
i
In aansluiting op de mededeeling
van den Braziliaanschen minister Joao
Alberto over de mogelijkheden van emi
gratie naar Brazilië vernemen wij, dat
15 November een delegatie, bestaande
uit de heeren ir. G. J. Heymeyer, hoofd
van de afdeeiing sociale zaken van de
Stichting voor den Landbouw, ir. C. van
Steen van de directie van den Noord-
Oostpolder, en ir. w. van Beers, bodem-
kundige, naar Brazilië vertrekt om
aldaar een onderzoek in te stellen naar
de emigratiemogelijkheden voor Neder-
(Van onzen specialen verslaggever)
Al onze bittere voornemens ten spijt,
hebben wij na ruim anderhalf jaar toch
weer een bezoek gebracht aan het land
van de gouden tarwekorrel, de Wie-
ringermeer. Hoeveel weemoedige herin
neringen kwamen uw verslaggever voor
den geest, terwül hy, breeduit tusschen
de autowielen ditmaal, over dezelfde
wegen voortsuisde, waar hij eenmaal
moeizaam voorttobde op zyn anti-plofs.
Dezelfde polders, vaarten en slooten
gleden voorbij, welke eertijds daar
traag1 voorbij' kropen.
Een wuivend handgebaar als een stil
le hulde naar de boerderij in Lutjewin
kel, waar de medelijdende boerenmeid
je 'in die dagen eenige sneden tarwe
brood toestopte met een gloeienden kop
melk. Dan vlieg je alweer over dien
slingerenden ringvaartdijk, waar je eens
onparlementaire woorden voegde bij
Weesgegroetjes, omdat die eindelooze
klinkerweg je laatste energie uit je li
chaam perste.
Was de aantrekkingskracht der glanzend-
gele tarwe, of liever de hunkering naar
haar calorische waarde, destijds de prikkel
tot uitersten inzetvatt energie, de tarwe was
ook aanleiding tot deze hernieuwde ken
nismaking. Ditmaal echter niet om be
hoedzaam een paar kostbare kilo's als buit
langs slinksche wegen naar huis te trans
porteeren, doch om de heropening bij te
wonen van een instelling die deze kostelijke
voedselgrondstof via legale wegen aan het
Nederlandsche volk aanbiedt.
Dat de oogst van dit jaar niet zoo is
uitgevallen als verwacht werd, valt niet ts
wijten aan verminderde vruchtbaarheid van
den polder noch aan een tekort aan in
spanning der landbouwers. Het ls een ge
volg van den te grooten regenval en de
hevige stormen, welke hier als elders zware
Te Middenmeer heeft in de zaal, waar verleden jaar het water één
meter hoog in de straten stond, burgemeesterG. G. Loggers, de eer
ste graanbeurs na den oorlog geope rtd. De belangstelling was groot.
landsche jonge boeren. De delegatie zal
drie maanden aan het onderzoek beste
den. Zou het onderzoek positieve resul
taten opleveren en de emigratie dus
vasten vorm aannemen, dan zou de
R. K. Boeren- en Tuindershond een
permanente vertegenwoordiging in Bra
zilië vestigen.
Dit onderzoek beteekent, dat een oud
emigratieplari, dat voor den oorlog reeds ln
verren staar van voorbereiding verkeerde,
opnieuw woHt opgevat. In Limburg was
de organisatie destijds geheel gereed. Het
was zelfs reeds zoover, dat Brazilië in ver
band met deze plannen het immigratie-
quotum voor Nederland had verhoogd. Ten
slotte is alles afgesprongen op een bedrag
van honderdduizend gulden, dat de organi
satoren met geen mogelijkheid verkrijgen
konden van particulieren en waarvoor zij
ook van rijkswege geen subsidie konden
krijgen. Deze organisatie kon in Zuid-
Brazilië een boerderij koopen van. niet
minder dan 1200 hectaren tegen niet meer
dan vijftig gulden per hectare. Deze boer
derij zou worden gebruikt om groepen van
ongeveer 25 jonge boeren op te leiden, die
dan daarna eigen bedrijven van 4050 hec
taren zouden krijgen toegewezen. Het heeft
geen nut achteraf commentaar te leveren
op het feit, dat Nederland in die jaren,
waarin toch wel grootere uitgaven werden
gedaan, geen honderdduizend gulden voor
zijn boeren beschikbaar had.
schade aan het gewas hebben toegebracht.
Niettemin is een verdere be-
langryke stap tot herstel van het
geheele polderbedrijf gezet met de
heropening van de graanbeurs te
Middenmeer, waar al het verbouw
de graan verhandeld wordt. Het
behoeft geen betoog, dat dit feit
met eenige plechtigheid gepaard
ging en trotsche woorden aan het
verrichte werk zijn gewijd. Daar
Minister Mansholt wegens drukke
werkzaamheden verhinderd was,
verrichtte de burgemeester van Wie-
ringermeer, de heer G. G. Loggers,
de openingsplechtigheid met het
doorknippen van cen lint in de zaal,
waar een jaar geleden nog één me
ter water stond, dat kabbelend door
de vensters spoelde.
Twee minuten stilte werden in acht ge
nomen ter herdenking van de gevallen leden
der Beursvereeniging, waarop het dochtertje
van wijlen voorzitter De Graaf een gedenk
steen onthulde. Na de opening werd in de
nog naar verf en kalk riekende zaal de
eerste beurs gehouden, waar de boeren blijk
gaven ook van den legalen graanhandel het
naadje van de kous te weten. De levendige
stemming ter beurze was wel ln tegenstel
ling met het trieste aspect der verwoeste
eertijds kapitale boerderijen, waarnaast de
eerste nietige noodwoninkjes met slaapka
mers van iyt bij 2 meter, waarin men
nauwelijks de beenen kan strekken. Wie-
ringerwerf. waar beide kerken volkomen
verwoest zijn, heeft een klein Zwitsersch
noodkerkje gekregen, waarin Katholieke en
Protestantsche diensten elkaar broederlijk
afwisselen. Van de 500 boeren die zich
in den Wierlngermeerpoider gevestigd had
den zijn er reeds 350 teruggekeerd, doch de
boerenarbeiders wonen nog steeds buiten
den polder en moeten lederen dag per bus
gehaald en gebracht worden.
Het heeft wèl zin erop te wijzen, dat de
noodzaak tot emigratie er in de oorlogs
jaren zeer zeker niet geringer op ls gewor
den. Er heerscht ln Nederland een ware
landhonger en de toekomst van onze boeren
hangt voor zeer groot deel af van de mo
gelijkheid dezen te bevredigen. Volgens een
recente enquête van het Centraal Bureau
voor de Statistiek (Sept.Oct. 1945) is er
voor den Nederlandschen boerenstand mini
maal 550.000 hectaren nieuwe cultuurgrond
vereischt. Dit getal is echter zeer zeker
veel te laag. De enquête had namelijk be
trekking op eventueele annexatie van
Duitsch gebied' en vele boeren verkeerden
in de veronderstelling, dat een opgave van
benoodigden grond tevens een bereidver
klaring beteekende om naar Duitschland te
verhuizen.
Niet alleen telde ons land reeds in 1940
ongeveer 35.000 jonge boeren voor wie geen
bedrijf beschikbaar was, maar momenteel
zijn 58.000 landbouwbedrijven kleiner dan
5 hectaren, terwijl er 50.000 zijn van een
grootte tusschen 5 en 10 hectaren. De eerste
categorie is nooit, de tweede in de meeste
gevallen niet rendabel. Samen beslaan deze
108.000 bedrijven een oppervlakte, die eigen
lijk slechts toereikend is voor 68.000 be
drijven. Men raamt, dat in de komende
25 jaar 100.000 nieuwe bedrijven zullen noo-
dig zijn. Als in Nederland tot en met het
laatste stuk beschikbare grond (en water)
in cultuur zou worden gebracht, zou dit
700.000 800.000 hectaren opleveren, hetgeen
altijd nog ongeveer 250.000 hectaren te
weinig is. Vooral nu men de oorspronkelijke
groote annexatieplannen heeft laten varen
zal dus emigratie van een deel van onze
jonge boeren noodzaak zijn en blijven.
In Amerika is een helicopter.bus ontworpen. Het instrument kan als gewone bus
rijden, maar een tweetal horizontaal draaiende wieken kunnen het gevaarte op
heffen, zoodat het vliegend zijn reis vervolgen kan. The Greyhound Bus Com
pany heeft al een dergelijk ontwerp aan genomen ter uitvoering voor haar dienst
tusschen het vliegveld Willow en de benedenstad van Chicago.
In Frankrijk is de verkiezingsstrijd we derom ontbrand in verband met de Ka.
merverkiezingen, die Zondag a.s. zullen plaats vinden. Parijzenaren lezen de pro.
gramma's van de ver schillende politieke partijen.
Roman op een
Waddeneiland
3)
Nieuw was alleen een portret aan den
muur, een foto in zwarte lijst, waar
zjjn vader en zyn broer op stonden in
het oliepak van de zeevisscherij.
Lang bleven Kay's oogen aan die af.
beelding hangen; toen maakte hij er
zich met geweld van los. Naderhand,
terwyi hij zich de thee en de koekjes
goed liet smaken, overviel hem een on
gewone bui van vrooiykheid. Hy gaf
liedjes ten beste. Gesa moest telkens
naar het vonkenspel in zijn oogen zien
en toen hij, wat overmoedig, enkele se
conden achtereen haar blik vasthield,
steeg er een zachte blos in haar gezicht
op, waardoor de frischheid van haar
jeugd nog bekooriyker uitkwam.
Later kwam er grog op tafel en daar
werd Hein Ltihrs spraakzaam van. Maar
het duurde niet lang, of het viel den
anderen op, dat Kay herhaaldelijk door
het venster naar het huis van Paulsen
tuurde.
„Jongen," zei vrouw Antje opeens met
sorg in haar stem, „waar pieker je toch
over? wat zoek je ginds?"
Kay draaide zich knorrig om.
„Och," zei Gesa, „hij denkt zeker nog
aan dat nare doen van den ouden Paul
sen." En zy vertelde wat zy onderweg
beleefd hadden. „Ik vond 't echt zielig
voor Kay, daX ie zich, mèt dat ie op
't eiland kwam, zoo moest laten afblaf
fen."
Toornig kletste Hein met zijn groote
hand op tafel.
„De drommel mag weten, wat er met
Paulsen en Tonner aan de hand is. Die
twee lijken wel niet meer by ons te
hoor en. wat die kerels bezieltzij en
Karsten Tewes, de knecht van Tonner,
mekaar een verdacht trio! Ik zeg
wb!*« zoo: wie zlch met zoo'n vies
Je als de makelaar Benjamin Gla-
ser in Husum afgeeft
t-Za,f z'jn Vriend nieuwsgierig aan.
ken?" en ze d^ar dan voor za-
„Ja-ha! riep Gesa uit, „als we dat
'ns wisten!
„Wat 't voor zaken zyn, ik weet 't
niet," ging Hein LUhrs voort, „maar dit
kan ik je op een briefje geven: er zit 'n
luchtje aan. Ze laten 'zich vast niet
achter de gordijnen kyken. Maar je
vader, die moet er het rechte wel ran
geweten hebben. Met anderen heeft ie
er nooit over gesproken zoo was ie,
hè? Maar ik geloof vast, dat hij op 'n
keer toevallig ontdekt heeft, wat die lui
in hun schild voeren."
Moeder Möller schoof ongedurig op
haar stoel heen en weer. Zij hoorde niet
graag over dit onderwerp praten.
„Och, kinderen," zei ze eindelijk,
„laten we 't nu eens ergens anders over
hebben. Nog 'n grog, Hein?"
„Nou, eentje dan nog maar," ant
woordde Hein, als om de gastvrouw ple
zier te doen, en daarop vertelde hij van
de handelsvaarten, die hy met zyn
„bootfactorij" tusschen Sylt en Eider-
stedt placht te ondernemen. Zoo zaten
zy nog lang in de mooie kamer bijeen,
tot Hein en Gesa weg moesten om hun
vee te gaan verzorgen.
„Ziezoo," zei Hein in de gang tegen
Kay, „nou begint 't hier weer ergens op
te lijken. Je zult je handen vol krygen.
Maar mocht je eens hulp noodig heb
ben, reken dan gerust op mij, hoor."
„Graag, Hein!"
Nu kwam ook Gesa erbij en het was
zoo nauw in de gang en misschien deed
zij het er ook wel een beetje om, dat
heur haren even langs de wang van
Kay Möller streken.
„Kay," vroeg ze zacht. „Je komt
's avonds toch wel eens oploopen, hè?"
Hy lachte vriendelijk. „Maar natuur-
ïyk, Gesa." Doch meteen bezon hij zich
en hy trok zijn hand, die haar warme
vingers omkneld hield, terug.
Toen de gasten weg waren, pakte Kay
in de woonkamer zyn koffer uit. Vrouw
Antje hielp hem daarby en steeds weer
verbaasde zy zich over de vele vreemde
dingen, die hij had meegebracht. Na een
poos zwygen legde ze haar hand met
een dringend gebaar op zijn schouder.
„Zeg, jongen, dat met Paulsen en Uwe
Tonner, dat is 'n leelijke geschiedenis.
Die twee héten ons. Ik heb 't je nooit
willen schryven, maar nu je weer thuis
bent, nu is 't beter dat je 't weet...."
„Laat maar, moeder," antwoordde
Kay rustig, „Gesa heeft 't me al ver
teld."
Zij hief haar getaand, vóór den tyd
verrimpeld gezicht naar hem op. „Maar
vertel me dan 'ns, Kay, hoe staat 't met
Helke? Heb je nog altijd idee in het
meisje?"
„Wel, moeder, waarom vraag je dat?"
„Ja, kyk 'ns, van jongsaf heb jij
eigeniyk met Helke gegaan. Jullie
scheen niet anders te denken, of je was
voor elkaar bestemd. En al die twaalf
jaar, dat je op den vreemde was, heb
je haar niet vergeten. In iederen brief
vroeg je naar haar en kwam je met
vacantie, dan scheen je wel alleen voor
héér hier te zijn. Nou ja, Helke is 'n
goed kind. Maar zooals 't er nou voor
staat, KayGoeie deugd, denk 't je
in: Paulsen kan ons, Möllers, niet meer
luchten of zien. En 't is de vraag, Jon
gen, of je vader niet met haat in zijn
hart den dood is ingegaan
Zy zweeg en veegde met den rug van
haar hand over haar betraande oogen.
Kay staarde somber voor zich uit.
Haat, dacht hij, is dat niet 'n krank
zinnig iets? 'n Handjevol menschen
woont hier op het wad en die zouden
dan nog niet eens in vree met elkaar
kunnen omgaan. Meer dan een eeuw
lang waren hun families byeen gehou
den door den gezameniyken stryd tegen
de zee; gelijkheid van belangen maakte
hen in dit kleine wereldje als het ware
tot één gezin en dan zouden ze elkaar
door onmin het leven zuur maken?
„Geef me toch antwoord, jongen,"
drong zijn moeder aan.
Er vloog een droefgeestige glimlach
over zijn gezicht, maar zijn arm om
haar schouders leggend zei hy met ge
maakte zorgeloosheid;
„Ik zal er geen doekjes om winden,
moeder; ik mag Helke nog even graag
als vroeger. Nee, nog veel meer, en dat
zal wel nooit meer veranderen."
Er kwam een uitdrukking van schrik
in haar oogen. v
„Maar nou, met die vyandschap
Beloof me, dat Je by alles je verstand
blijft gebruiken, Kay!"
Verwonderd zag hy haar aan.
„Waarom niet? Ik ben toch geen on
besuisde driftkop, die bij tyden niet
meer weet wat ie doet? Ik zal vast geen
ruzie maken."
De ontwikkeling der industrie in de
komende jaren vormt een der voor
naamste en zorgwekkendste vraag
stukken van Nederlands economische
politiek. De vraag, hoe onze industrie
er ovr 5, 10 of 25 jaar zal uitzien,
moet immers reeds thans van grooteu
invloed zyn op het regeeringsbeleid. En
zooals men de zaken nu ziet, de mo
gelijkheden tot ontwikkeling en uit
breiding, kan men niet anders doen
dan de alarmklok luiden.
Dit is de indruk, die wtJ opdeden tijdens
een onderhoud met drs. G. A. Kohnstamm
hoofd van de afdeeiing gconomisch-tech-
noiogische vraagstukken van het minis
terie van Economische Zaken.
Ten aanzien van de plannen, die men
voor verdere industrialisatie koestert
moet men uitgaan van het totale Neder
landsche arbeidersaanbod. De vraag is:
hoe kan men werk verschaffen aan een
steeds toenemende bevolking?
Wanneer we onze industrie en ons ge
heele economische leven zouden herstellen
op basis van 1938 en rekening houden met
een verbeterde arbeidsproductiviteit, zul
len wij in 1952 voor het feit staan dat er
voor 300.000 a 350.000 arbeiders geen werk
zai zijn. Daar de landbouw practisch geen
opnemingsmogelijkheden meer heeft, za!
moeten worden getracht, industrieelè ab-
sorptie-mogelijkheden te scheppen. Deze
300.000 a 350.000 man zijn dus te beschou,
wen als een soort sluitpost.
De vraag is nu: wat kan dg industrie
hiervan opnemen? Zondert men de kleine
bedrijfjes uit dan waren in 1938 in de
Nederlandsche industrie 700.000 man werk-
zaam. Van deze bedrijven zijn er enkele
niet voor uitbreiding vatbaar. In de res
teerende bedrijven die dus met ca. 500.000
600.000 man werkten, zullen per saldo
die 300.000 350.000 man een onderdak
moeten vinden. Dit komt dus neer op een
uitbreiding van gemiddeld 75 Dat bier
niettemin nog kansen liggen, bewijst wel
het resultaat bereikt door de commissie
voor de ijzer- en staalindustrie, als gevolg
van welker aanbevelingen een belangrijke
uitbreiding der bestaande industrie (Hoog
ovens, De Muinck Keizer) zal worden
doorgevoerd en de oprichting van nieuwe
hoogovens onder het oog zal worden ge
zien. Een studiecommissie voor de kunst-
stoffenindustrie is reeds geruimen tijd aan
het werk. terwijl enkele weken geleden
een studiecommissie voor een automobiel
industrie in het leven is geroepen.
De industrie zal evenwel rekening moe.
ten houden met betrekkelijk lage tarief-
uren (in verband met de tolunie vermoe.
delijk iets hooger dan 4 Grootscheep-
sche bescherming wordt dus niet verleend
en de regeèring zal beslist nimmer garan
deeren dat een bepaald product niet zal
worden geïmporteerd. Wel zal op andere
wijze een zekere bescherming worden ver
leend b.v. door versterkte afschrijving
van outillage, door prijsvorming enz.
Het blijkt, dat het ministerie van Eco.
nomische Zaken veel meer geïnteresseerd
is ln de vestiging of uitbreiding van die
industrieën, welker artikelfin afzet op de
wereldmarkt kunnen vinden. Men kan
echter niet verhelen, dat onze autoriteiten
voor de toekomstmogelijkheden te dien
opzichte zeer pessimistisch gestemd zijn.
Slechts het Nederlandsch intellect zal
hier een uitweg uit de moeilijkheden
kunnen vinden. Drs. Kohnstamm wees
b.v. op Philips, welk bedrijf met slechts
geringe gebruikmaking van buitenland
sche grondstoffen naast uitsluitend
door het intellect en de research zich
opgewerkt heeft tot de Nederlandsche
industrie bij uitnemendheid die in haar
veredelingsbedrijf dit jaar voor ca-
100.000.000 aan onzen export kan bij
dragen.
Volgens drs. Kohnstamm is de Ned. in
dustrie in het algemeen niet geleid door
„industrieelen in hart en nier"; indus-
trieelen die zooals bij Philips het geval
is. plezier hébben in het produceeren zelf.
Zoo is de metaalindustrie ver onder de
maat die wij in de toekomst noodig heb
ben:'een der grootste lacunes in ons in.
dustrieel systeem.
Door het ontbreken eener behoorlijke
machine-industrie is onze nijverheid, met
enkele uitzonderingen, op het tweede plan
gebleven. Wil men grootere welvaart
scheppen, dan moet men de ontwikkeling
der machinenijverheid met kracht ter hand
nemen.
In dit opzicht is de groote moeilijkheid
het formeeren van technisch ontwikkelde
staven, die deze ontwikkeling ter hand
kunnen nemen.
Laat men echter bedenken aldus besloot
drs. Kohnstamm. dat Nederland het s'nds
1930 over bijna de geheele linie heeft moe
ten afleggen tegen den industrieelen groei
in de Ver. Staten, Zwitserland, Zweden en
zelfs België.
Naar wij van bevoegde zijde verne
men is Raufter eenige dagen geleden
overgebracht naar het Huis tan. Bewa
ring te Rotterdam. Dit beteekent even
wel niet, dat zyn zaak ook te Rotter
dam zal warden berecht De overbren
ging is slechts een voorzorgsmaatregel,
in verband met de zelf moordneigingen,
die vele leiders uit den tijd van liet
Nazi-regiem aan den dag leggen. Men
acht het gemaikkeiyker in het Huis van
Bewaring te Rotterdam oontróle uit te
oefenen, dan in de cellenbarakken,
waar hy tot nu toe ingesloten was.
De tuchtrechter voor de voedselvoor
ziening te Maastricht veroordeelde een
directeur van een levenBmiddelenbedrijf
tot f 5000 boete wegens het afleveren
van suiker zonder voorafgaande of ge-
lijktydige in ontvangstneming van bonr.en.
Tevens had deze directeur niet de noodige
zorg besteed aan het beheer van zyn voor
raden suiker en niet de veretschte admi
nistratie bijgehouden. Br was een tekort
van ruim 7000 kg.
