Hoe maakt Uw bakker de „fijntjes"?
Critiek in Tweede Kamer
op loon- en prijspolitiek
Na-ooriogsche geschiedenis van
Nederlandsch-Indië
DE HOND WOEF EN IK
(yAéfmij
VAN SATELLIET TOT SLACHTOFFER
Ontevredenheid een voedingsbodem
voor het communisme
NAGELATEN BETREKKINGEN VAN
VERZETSLIEDEN
NIEUWE BONNEN
spel
r
Wij luisteren naar
K
Wetsontwerp over periodieke uitkeeringen
in vergevorderden staat van voorbereiding
Engelsch elftal wint
met 3-0 van Wales
*\W4
DONDERDAG 14 NOVEMBER 1946
PAGINA 3
BUITENLANDSCH OVERZICHT
Wanneer zullen de bezetters
uit Oostenrijk heengaan?
Aardbevingen in Peru
Het regeeringsmeel wordt uitgeleefd,
waardoor alleen in Amsterdam per
week 54.000 brooden verloren gaan
Drentsch jongvee naar
Argentinië
DE KLANT EN NIET DE
BAKKER IS SCHULDIG
Middenstand protesteert tegen
razziamethoden
Officieren in Noorwegen
gedecoreerd
-J
EEN DOODE BIJ
ONTPLOFFING
Nieuw ontwerp eigen huis
financiering
(Wordt vervolgd)
De plannen van
MacArthur
(Vervolg van pagina 1)
De bezetting
rti&HchuJ'
J
Nadat de ministers der Groote
Vier overeenstemming zullen
hebben bereikt over de vredes
verdragen met de Zuid-Huro-
peesche satellieten van Duitseh-
land, zullen zij tenslotte toch ééns over
gaan tot definitieve bespreking van de
Duitsche en de Oostenrijksche kwestie.
En dat zal gauw zijn. Misschien hield
hiermee de reis verband; die de Oosten
rijksche minister van Buitenlandsche
Zaken, dr. Gruber, kort geleden maakte
en die te Washington eindigde. Zij bracht
zijn land aanzienlijk voordeel: in een offi-
cieele verklaring deelde het Amerikaan-
sche staatssecretariaat mede, Oostenrijk
voortaan te beschouwen als een bevrij
den, niet als een ex-vijandelijken staat.
President Roosevelt en Cordell Huil
hebben tijdens den oorlog meer dan eens
duidelijk gemaakt, dat Oostenrijk voor
hen geen nazi-land was. In Amerika wer
den de Duitschers en Oostenrijkers dan
ook niet over een kam geschoren, of
schoon er wel maatregelen tegen het
Oostenrijksche geld in de V. S. werden
getroffen. Het Internationale Militaire
Tribunaal te Neurenberg deed 30 Sep
tember en 1 October een uitspraak, die
de invasie van Hitler's soldaten ,,een
vooraf beraamden agressieven maatregel"
noemde en die als conclusie bevatte, dat
Oostenrijk in Maart 1938 door Duitsch-
land eenvoudig werd overmeesterd. Vrij
wel gelijktijdig met deze uitspraak
kwam de Amerikaansche verklaring, dat
Oostenrijk dus geen vijand was geweest.
Hierdoor is een lichtelijk zonderlinge
situatie ontstaan Met een land, dat
eigenlijk geen oorlog gevoerd heeft, doch
alleen slachtoffer geweest is van een
ander oorlogvoerend land, kan men im
mers ook geen vrede sluiten, en een
militaire bezetting, als de huidige, is
in dat licht een ergerlijke schending van
vrijheid. Ofschoon men te Washington
zóóver niet gaat met redeneeren, is men
toch bereid tot een groote mate van wel
willendheid. De Russen evenwel voelen
voor zulk een houding niet veel. Zij heb
ben in Oostenrijk een industrieel appa
raat opgebouwd, dat bestaat uit fabrie
ken, die zij in hun zone hebben aan
getroffen en die vroeger Duitsch bezit
w^ren. De Oostenrijkers betwisten hun
vele van deze fabrieken, ómdat deze vóór
den Anschluss aan Oostenrijk toebehoor
den. De Westersche mogendheden, Ame
rika voorop, eerbiedigen dit standpunt
en hebben alle voormalige Oostenrijksche
bezittingen in hun zones aan de regeering
overgedragen. De Russen deden dat ech
ter nog altijd niet en de besprekingen
met hen blijven duren. De Sovjet-indus
trie in Oostenrijk leidt, geheel onafhan
kelijk van regeeringstoezicht, een afzon
derlijk leven, met specialen afzet, speciale
financiering, 1 speciale rantsoenen. Na
tuurlijk wenscht Moskou dezen economi-
schen voorpost niet zonder meer op te
geven.
De Amerikanen volgen precies den
tegenovergestelden weg. Eerstdaags
houdt de Unrra op met haar
hulpverleening, en oók Oostenrijk ont-
vangt dan geen steun meer, terwijl het
er beslist niet buiten kan: het rantsoen
'evensmiddelen vertegenwoordigt thans
per hoofd per dag slechts een waarde
van 1200 calorieën, maar 2000 is pas
weer normaal. De Vereenigde Staten nu
hebben toegezegd, de bevolking te zullen
blijven steunen, en de commandant van
de Amerikaansche bezettingszone heeft
voor dit doel een crediet van 125.000.000
dollar aangevraagd. Men neemt verder
ook aan, dat vermoedelijk de 600 Donau-
schepen, die de soldaten der V. S. bij
hun komst buitmaakten, zullen worden
teruggegeven. Amerika heeft er immers
alle belang bij, aan den Donau niet alleen
een vrijen, democratischen, Westersch ge
zinden staat te vestigen, doch evenzeer
te zorgen, dat deze de scheepvaart op
de rivier intensief kan beoefenen. Want
wat zou vrije Donauscheepvaart beteeke-
nen als er geen vrijen aan zouden kun
nen deelnemen?
Gelijk dr. Gruber in een vraaggesprek
met een medewerker van de „Monde"
openbaarde, heeft Oostenrijk, na het ver
dwijnen van de legers der Grooten, on
geveer twee jaar noodig om zijn industrie
weer op de been te helpen. Van de in
dustrie, die de Duitschers er vestigden,
kan men n.l- slechts weinig profijt trek
ken: het was een oorlogsindustrie, die
geen rekening hield met 's lands natuur
lijke mogelijkheden. De Hermann Goe-
ring-Werke te Linz bijvoorbeeld, waar
wapens werden geproduceerd, stonden in
een streek, die volslagen Van ijzer en
Tengevolge van aardbevingen zijn in
Peru op zijn minst 100 personen ge
dood.
Een plaats van 11.540 inwoners, Si-
huas, werd bijna totaal verwoest, ter
wijl een andere plaats van 2.800 inwo
ners voor de helft van den aardbodem
verdween.
De hevigste schok werd Zondag
waargenomen. Hij duurde 27 sec. Na
dien zijn nog 52 schokken van minder
ernstigen aard geconstateerd.
kolen verstoken was; hun plaats werd
vooral door strategische, niet zoozeer
door economische overwegingen bepaald
De gewone nijverheid werd verwaarloosd
en er rijzen thans groote moeilijkheden
bij het herstel. Zoolang evenwel het land
verdeeld is in vier parten, waar tusschen
het verkeer heel gebrekkig is, kan men
zelfs niet eens beginnen aan economi-
schen wederopbouw.
Het verloop van de besprekingen der
vier ministers te New York heeft dan
ook de volle belangstelling der inwoners
slechts in verband met den vertrekdatum
der bezetters. En het schijnt niet onmo
gelijk dat dit oogenblik nu vrij spoedig
zal worden vastgesteld. De kwestie-Oos
tenrijk is immers veel eenvoudiger dan
het geval van Duitschland, en waarom
zou men haar dus niet aansnijden bij
wijze van voorgerecht? Het land zelf zou
er eerder zekerheid omtrent zijn verder
lot door hebben, en eenige voorbereiding
tot den hoofdschotel is ongetwijfeld ge-
wenscht.
In het park Zorgvliedte Den Haag
worden de aspergesmet behulp van een
Amerikaansche kraan op rupswielen
verwijderd
De Zuid-West-Drentsche Fokkers Unie
(omvattende de fokvereenigingen De Wijk.
Ruinérwald, Zuidwolde en Meppel) heeft
aan Argentinië een 9-tal stierkalveren en
21 vaarskalveren verkocht voor een totaal
bedrag van f25.000.
(Van onzen parlementairen
redacteur).
De tweede dag van de algemeene
beschouwingen over, dé begrooting
de Kamer begint deze week ver
der om 11 uur des morgens en ver
gadert zoodoende om en bij de zeven
uur per dag heeft nog drie frac-
tieleiders het spreekgestoelte zien
beklimmen, n.l. de heeren Van der
Goes van Naters, Wagenaar en
Zandt, en verder kwam er een lange
stoet van specialisten, om een aantal
details nader onder de loupe te
nemen, hetgeen eigenlijk niets an
ders was dan de fractieleiders ook
deden
De heer Van der Goes van Naters
beschreef de houding van zijn fractie
ten opzichte van de regeering als een
kritisch-constructieve. Het klonk ietwat
koeltjes en ook de toon van de rede
van den heer Van der Goes was van
dien temperatuur. De loon- en prijs
politiek van de regeering achtte hij niet
bepaald gelukkig en ook de rede, die dr.
Beel over dit onderwerp heeft gehou
den, kwalificeerde hij in dien trant,
waarbij hij nog eens speciaal wees op de
verhooging van den boterprüs. De loon-
en prijspolitiek is op dezen dag nog
dikwijls ter sprake gekomen. Het feit,
dat de Nederlandsche arbeiders, verte
genwoordigd door den Raad van Vak
centrales, in beweging beginnen te
komen en concrete eischen gesteld heb
ben, vertoont zijn uitwerking. De heer
Van der Goes en andere sprekers met
hem vroegen inschakeling van de vak
bonden by de controle en de prijsvor
ming en speciaal de heer Van der Goes
zeide onverbloemd, dat de toestand
slecht is, niet alleen trouwens in eco
nomisch en sociaal opzicht, maar ook op
ander gebied. Zoo was hij er geenszins
over te spreken, dat de geteisterde stre
ken niet of onvoldoenden voorrang genie
ten. De fameuze dancing, die op de
Plaats in Den Haag in elkaar wordt ge
timmerd, werd daarbij natuurlijk ten
tooneele gevoerd.
In heel dit samenstel van schrij-'
nende en onrechtvaardige toestanden
ziet de heer Van der Goes niet ten
onrechte een gunstigen voedingsbodem
voor het communisme. Hij sprak in
dit verband van een protest-commu-
nisme, dat hij inderdaad op deze
wijze niet onaardig karakteriseerde.
Alleen: het doet er praktisch niet
zooveel toe of het communisme zijn
aanhang vindt onder menschen, die
zich daarbij aansluiten uit protest
en ontevredenheid, dan wel onder
menschen, die het communisme uit
doctrinair-verstandeiyke overtuiging
aanhangen. Het resultaat is hetzelfde
en extreme bewegingen- als het com
munisme met het nationaal-socia-
lisme was het voor een groot deel
hetzelfde vinden altijd een belang-
rijk deel van hun aanhang onder
menschen, die er uit wanhoop toe
gedreven worden.
Dit maakt de schuld van de andere
groepen der geheele samenleving aan
dergeiyke extremiteiten dan ook zoo
groot.
Als constructieve tegenhanger van zijn
kritiek gaf de heer Van der does de wen-
schelijkheid te kennen spoedig een op-
bouwplan voor een aantal jaren op te stel
len en de „plan"-gedachte onder het volk
ijverig te propageeren, zonder al te veel
egards te toonen tegenover de oppositie.
Dit moest eigenlijk nauwelijks gezegd be
hoeven te worden aan partijen, die gedeci
deerd weten wat zij willen. Voorts beleed
de heer Van der Goes nogmaals, dat hij
voorstander is van socialisatie van het
mijnbedrijf. Het rapport-Gerbrandy wenschte
hij in handen gesteld te zien van de Ka
mer-Commissie.
Financieele deskundigen zijn er op dezen
dag genoeg aan het woord geweest. Allen
vooraan de heer De Wilde; maar merk
waardig, ook hij was voor zijn doen zeer
kalm gestemd. Weet zelfs de vader van
het huishoudboekje niet meer hoe men op
een betere manier kan trachten uit ne
moeilijkheden te komen dan op de manier,
die prof. Lieftinck probeert? Uiteraard
schept de heer De Wilde er behagen in den
toestand zoo somber mogelijk af te schil
deren. Soms is dit overbodig, maar soms
is het toch wel nuttig. Zoo maakte hij zich
zeker verdienstelijk door in harde woorden
te verkondigen, dat het inflatiegevaar nog
in het geheel niet is afgewenteld, zooais
prof. Lieftinck na zijn geldsaneering eens
heeft beweerd. Het overschot van de 90
millioen, dat de minister bij den Gewonen
Dienst heeft becijferd, rekende deze A. R -
rekenmeester om in een nadeelig saldo,
wanneer men er n.l. aan denkt, dat de
plannen voor de ouderdomsverzekering en
de salarisverhooging van de onderwijzers
nog uitgevoerd zullen moeten worden. De
heer De Wilde liet het overigens in het
midden of dit gezien de huidige situatie
wel moest geschieden, ai betuigde hij er
zich in beginsel een voorstander van. Voorts
zag hij ook in de begrooting dat er geen
bedrag is uitgetrokken voor de saneering
der gemeentelijke financiën. Er staat wel
iswaar een post van f 60 millioen voor de
gemeenten, maar als de commissie-Oud met
haar plannen 'voor den dag komt, dan zal
het ons nog voor de oogen gaan schemeren.
En dus was het slot van alle wijsheid:
bezuinigen. Ja, maar waarop? De heer De
Wilde heeft dit niet verteld. Hij sprak
maar over bezuinigen in het algemeen en
bedoelde daarmee eigenlijk vooral die be
zigheid, welke men beter met „beknibbelen"
kan hestempelen. Maar hij wist toch wel
één ding te noemen, ditmaal dan eens niet
de auto's of de secretaressen, doch het
reizen. Er wordt teveel gereisd en als wij
dit nu maar minder doen, wel dan beknib
belen wij
Ook de heer Teulings had bezwa
ren tegen het reizen, doch daarmede
bedoelde hij het zwarte reizen, van
menschen, die met zwarte deviezen
zich luxueuze vaeanties permitteeren
en zich er geen zier van aantrekken,
dat dit land naar deviezen voor de
hoogst noodzakelijke doeleinden hon
gert.
Dezulken duidde hij met een be
roemd woord aan als „vaderland-
looze schobbers". Virtuoos cijferaar
als de heer Teulings Is, vond hij ove
rigens gelegenheid om een regen van
getallen over de Kamer te doen neer
dalen, waar zelfs prof. Lieftinck met
de oogen van begon te knipperen.
Wat de heer Teulings daarmede in
hoofdzaak wilde aantoonen was, dat
hij te weinig gegevens over de bud-
getaire gevolgen van de begrootings-
cijfers gevonden heeft. Hij vond, dat
de begrooting verbrokkeld en onsa
menhangend is en inzonderheid mis
te hij de gegevens over de staats
schuld, waar hij den minister dan
ook instantelijk om vroeg.
De heer Hofstra, die een financieel
specialist ls van de P. v. d.' A., wenschte
een speciale belasting te zieó. ingevoerd
op exportwinsten. Verder vroeg hij een
wettelijke regeling van het hooge toe
zicht op de particuliere banken, spoedige
voorziening van de oorlogsschade en nu
de verlaging van den jeneverprijs nogal
afkeuring gevonden blijkt te hebben, een
verhooging van den accijns op gedistil
leerd.
Vermelden wij tenslotte nog wat de
heer Van der Goes van Naters in het
midden heeft gebracht over de Grond
wetsherziening. Behalve het hoofdstuk-
Indië, waarover hij zich sinds dezen mor
gen eenigszins optimistischer gestemd
voeldè, behoorde daarbij naar zijn mee
ning aan de orde te komen, opneming
van sociale rechten in de Grondwet,
elimineering van alle discriminatie ten
aanzien van de Katholieken al moet
men dit liever doen zonder weerstand
bij andere groepen op te roepen als
mede ecttï ju ia to omschrijving van de
verhoudingen in de wetgevende macht.
En de staatslieden Zandt en Wagenaar
hebben op dezen middag hevig gefulmi
neerd. De eersten tegen de „vaccinisten"
en tegen niets anders, de tweede ,'tegen
alles, behalve de „vaccinisten". Zijn wijs
heid culmineerde in de lapidaire uit
spraak, dat alle economische problemen
het gevolg zijn van de miskenning van
de tradities der Illegaliteit.
En nu is het woord aan het kabinet..
TT/ie daar eigenlijk mee be
l/I/ gonnen is, zal men moei
lijk kunnen nagaan, maar
op het oogenblik zijn er in Am
sterdam tallooze bakkers die hun
jijntjes witter bakken dan het
gewone brood en ér zijn ook al
enkele bakkers, die brood verkoo-
pen, dat meer op wittebrood lijkt
dan wat de gemiddelde Amster
dammer voor 20 cent op zijn bon
krijgt.
Hoe komt een bakker eigenlijk aan de
bloem om zulk wit brood te bakken?
Vraag het uw bakker eens. Wellicht zal
hij zeggen, dat hij patent-bloem van
vroegere toewijzingen heeft overge
spaard. Het zou evenwel meer overeen
komstig de waarheid zijn, als hij u ver
telde, dat hij het regeeringsmeel, dat
hij nü krijgt, wat uitzeeft. Hij houdt
dan weliswaar geen patentbloem over,
maar toch meel, dat aannemelijk brood
oplevert.
Nu gebruiken de Amsterdamsohe bak
kers per week 21.000 balen meel. Men
kan aannemen, dat zij voor gemiddeld
twintig procent kleinbrood bakken: de
meesten van hen bakken wit kleinbrood.
Zij moeben daarvoor het meel zeven.
Als wü nu aannemen, dat 15 pet.
van het meel wordt uitgezeefd, dan
is dat globaal 3150 balen. Het uitzeef-
sel, dat verder niet meer te gebruiken
is, bedraagt 15 pond per baal: 47.000
pond gaan verloren. Eigenlijk ver
dwijnt er dus van den totalen meel-
voorraad 47.000 pond per week, dat
staat gelijk met 40.000 brooden.
Er z«n ook bakkers, die °P dezelfde
manier heele wittebrooden bakken en
die verfcoopen voor 50 cent met, 75 cent
zonder bon. Daaraan wordt vijf procent
van het meel besteed, 1050 balen, waar
van weer telkens 15 pond verloren gaan;
verlies aan meel: 15750 pond of bijna
14.000 brooden.
Hét slot van al dit gereken leert dus,
dat er per week in Amsterdam op den
totalen meelvoorraad voor een waarde
van 54000 brooden verloren gaat.
Hoe komen de bakkers daaruit, zal
men zeggen. Want op die manier komen
zij met hun meeltoewijzingen in den
knoop. Och kom. Er zijn nog zwarte
markten: het verlies, dat een bakker
per baal lijdt, 11 brooden, 88 rantsoenen,
De Nederlandsche Kath. Middenstands
bond heeft door middel van een protest
telegram zijn ontstemming geuit over de
wijze waarop de prijscontrole te werk gaat.
In den Haag en Maastricht werd namelijk
formeel uitgerukt met pellenwagens, jeeps,
pers- en filmreporters. Deze methode is
on-Nederlandsch en plaatst de midden
stand in een zwart daglicht. Het bestuur
van de Kath. Middenstandsbond is van
oordeel, da hiermede de echte zwarte han
delaar niet in de kiem wordt getroffen. Een
volkomen onbekendheid van in. en ver
koopprijzen, waarover zoo goed als geen
voorlichting bestaat, brengt de midden
stand in een zóó trefbare positie, dat geen
enkele zakenman aan alle voorschriften
kan voldoen. Het is thans niet de tijd de
een volksgroep tegen de andere op te
ruien.
Twee Nederlandsche officieren, majoor
H S. de jong en kapitein V. J. Goossens,
hebben de Koning Haakon-vrijheidsme-
daille gekregen voor hun verdienstelijke
hulp bij het repatrieeren van NoOrsche ge
vangenen uit Duitschland.
is voor f 2.50 weer goedgemaakt. Spelen
zij dat geleidelijk klaar? Zeker.
Een gewoon brood kóst 20 cent, een
overeenkomstige hoeveelheid fyntjes
3 tot 3y, ct. per stuk 48 tot 57
cent, een wittebrood omtrent 50 cent:
de marge is ruim genoeg, ook als men
er rekening mee houdt, dat er in klein
brood meer arbeid, dus meer loon zit.
Twee jaar geleden leden wy honger.
Wat kostte toen een tarwebrood, veertig,
vijftig gulden. Nu gaan er per week 54.000
brooden verloren, omdat er meer vraag
is naar wittebrood.
Hebben de bakkers er schuld aan?
Neen. Zy moeten wel. Het is eenvoudig
te bewijzen. In een straat waren twee
bakkers. De eene bakker verkocht witte
fijntjes, de andere niet. De omzet van
den laatste liep met 20 baien per week
achteruit. Hij moest óók witte broodjes
gaan bakken, wilde hij zijn zaak niet
te gronde zien gaan. Zeker, de bakkers,
die er mee begonnen zyn, hebben schuld,
maar het heeft al lang geen zin meer,
daarover te praten. Negentig procent
van de bakkers schijnt er aan mee te
.doen. De klanten willen het, de klanten
in de volksbuurten meer dan in de meer
gegoede wijken. Ook daar zal wel een
verklaring voor zijn, maar wat doet dat
feitelijk ter zake?
Belangrijker dan schuldvraag en oor
zaken is de vraag, hoe deze misstand op
gelost kan worden. Zoolang er immers
nog ergens honger geleden wordt, is het
dwaas, dat hier wekelijks meer dan 50.000
brooden verloren gaan, omdat wittebrood
smakelijker is dan bruin.
Er zijn diverse oplossingen. Het heeft
echter in geen geval zin, den C.DD. klak
keloos op de bakkers los te lateii. Men
zou wellicht maatregelen kunnen nemen,
nadat men een termijn heeft vastgesteld,
waarna het bakken van wittebrood
strafbaar wordt. Men zou ook de klanten,
die het witbrood zoozeer de voorkeur
geven, het verlies aan uitzeefsel zelf
kunnen laten dragen: het verlies is om
trent 15 pet., dat is dus per rantsoen van
800 gram 120 gram, zoodat men bijvoor
beeld op een bon van 800 gram bruin-
brood slechts 680 gram wittebrood be
schikbaar zou kunnen stellen. Daarmee
is de zaak inderdaad niet geheel recht
gezet, maar het zou een uitvoerige con
trole overbodig maken. En er zijn toch
al zooveel ambtenaren.
Een ontwerp van wet, welke het
toekennen van een periodieke uitkee-
ring aan deelnemers aan het verzet
en hun nagelaten betrekkingen mo
gelijk maakt, is in vergevorderds!) staat
van voorbereiding. Dit blijkt uit de
Memorie van Antwoord van den mi
nister van Binnenlandsche Zaken op
li,"t voorlooipig verslag der Tweede
Kamer met betrekking' tot het wets
ontwerp „Herziening tijdens de be
zetting verleende ontslagen."
Aangenomen mag worden, dat ten aan
zien van personen, die na het einde van
bun duikperiode niet in bun ambt zyn
teruggekeerd, omdat zij elders een aan
stelling verwierven, toepassing van een
bepaald artikel van het ontwerp mogelijk
is Zij kunnen immers geacht worden ont
slag uit de vorige functie te hebben ver
langd. in dat geval vindt geen weder-
indienstneming plaats, doch een schade
loosstelling over het tijdvak van het on
derduiken, dus tot aan het tijdstip van
beëindiging der dienstbetrekking.
Het ligt in de bedoeling in de uitvoe
ringsvoorschriften vast te leggen, dat alle
inkomsten, uit arbeid of bij wege van
steun uit de kassen van illegale organi
saties genoten, zullen moeten worden op
gegeven en van het totaal bedrag der uit
hoofde van het ontslag niet genoten sa
larissen zullen worden afgetrokken. Bij de
opstelling van de uitvoeringsvoorschriften
zal in ovrleg met de vertegenwoordigers
van het Nationaal Steunfonds worden na
gegaan hoe een en ander op de meest
doeltreffende wyze kan worden geregeld.
De regeering is niet voornemens, ten.
aanzien van de schadeloosstelling van
hen, die, in particulieren dienst werk
zaam tijdens de bezetting, op grond
van hun principieele houding ontslag
hebben gekregen, een regeling te tref
fen naar analogie van het onderhavige
wetsontwerp.
Het ligt in het voornemen, de materieeie
oorlogsschade, welke voortvloeit uit daden
van verzet, waar dit gewenscht lijkt, voor
een verhoogde vergoeding in aanmerking
te brengen. In verband met de omstan
digheid, dat in totaal zeer groote bedra
gen uit hoofde van rechtsherstel nullen
moeten worden uitgekeerd, is uitbetaling
in vrij geld in beginsel niet verantwoord.
Is invaliditeit ten gevolge van mishan
delingen, door den bezetter toegebracht,
oorzaak dat de betrokkene niet het ver-
eischte aantal dienstjaren voor (gewoon)
invaliditeitspension heeft kunnen vol
brengen, dan is er, ook naar de meening
van de regeering, alle aanleiding om naar
analogie van het bepaalde in de pensioen
wet 1922, geen minimum diensttijd te
eischen. Soortgelyke voorzieningen ten
aanfcien van de niet onder de werking
der Pensioenwet 1922 vallende overheids
dienaren acht de minister binnen het
bestek van dit ontwerp bezwaarlijk te
treffen.
Ten gevolge van een ontploffing bij bet
demonteeren van een stuk Duitsch afweer
geschut. waarin zich nog een granaat be
vond, werd te Sittard een 30-jarige woon
wagenbewoner levensgevaarlijk gewond. Hij
is aan deze verwondingen overleden. Twee
broers van het slachtoffer, resp. 16'en 17
jaar oud, werden ernstig gewond.
BONKAARTEN KA, KB, KC 612
(STROOK 2).
477 algem. 750 gr. suiker, boterham-
strooisel enz. of 1500 gr. jam, stroop
enz. of 1110 gr. 3 potjes) pindakaas
478 algem. 125 gr. koffie.
479 algem. 50 gr. thee.
BONKAARTEN KD, KE 612
(STROOK 2)
486, 487 algem. 250 gr. suiker, boter
hamstrooisel enz. of 500 gr. jam, stroop
enz. of 370 gram 1 potje), pinda
kaas.
TABAK SKAA R TEN
T 58 2 rants, taibaksartiikelen.
Op de bonnen voor suiker kan men,
indien voorradig, pindakaas koopen; het
betreft hier ruiming van een beperkt
restant.
Op bovenstaande bonnen kan met in
gang van Vrijdag 15 Nov. a-s. worden
gekocht.
Het Engelsche elftal heeft in Manchester
voor 60.000 toeschouwers met 30 van
Bales gewonnen.
De Engelschen waren al dadelijk in den
aanval en namen na zeven minuten spelen
op prachtige wyze de leiding: Lawton,
die zooals gewoonlijk wat achtergebleven
was, gaf een uitstekende lange pass naar
den linksbuiten Langton.
De profs van Wales speelden veel en
thousiaster. maar lang niet zoo nauwkeu
rig als de Engelschen, die over alle linies
beter waren. Burgess (Spurs), de links
half van Wales, trad bijzonder op den
voorgrond. Hij was ontegenzeglijk de
beste half van het veld. De aanval van
Wales bleef echter een onsamenhangende
linie, die tegen de uitstekende Engelsche
verdediging weinig in te brengen had.
Na veertig minuten spelen scoorde En
geland een tweede doelpunt, juist in een
periode van overwicht van Wales. Links
binnen Mannion was naar rechts gezwor
ven en zond vandaar een prachtige pass
naar Lawton, die door den Engelschen
middenvoor met groote zekerheid werd
benut (20).
Het Engelsche elftal nam met den 20
voorsprong de zaken wat kalmer op en
wel zoo, dat Wales even voor de rust
heel oevaarlijk kwam opzetten. Na de her
vatting echter pasten de Engelsche profs
beter op om niet overrompeld te worden.
Mannion scoorde tenslotte nog eenmaal
(30) en in dezen stand kwam verder
geen verandering meer.
De Holl. Sociëteit van Levensverzeke
ring heeft een vergadering belegd op 19
Nov. te Amsterdam, waarin de heer R.
Zaalberg van Zeist zal introduceeren de
door de Holl. Sociëteit nieuw gecreëerde
mogelijkheden tot financiering van een
eigen huis door middel van een con
tract van levensverzekering. By infor
matie bleek ons dat het hier een exclu
sief ontwerp van een nieuwen verzeke-
ringsvorm betreft, die den polishouder in
■staat zal stellen op kosten der verzeke
ringmaatschappij een eigen huis te ver-
krygen.
op elke Dinsdag,
Vrijdag en Zon
dag van 18.50-
18.55 op Hilver-
sum I, golfl. 301 M
Den Haag
Giro 511000
72. Een paar uur later was de heele
stad in rep en roer. Legers muizen en
ratten liepen overal door de huizen. Waar
se allemaal vandaan kwamen was ieder
een een raadsel, maar se waren er, dat
stond vast. Ze aten zich de buikjes dik
en rond en voelden zich, omdat er in
geen velden of wegen meer een kat te
bekennen was, zoo veilig als in Abraham's
schoot. Voor de menschen waren zij niet
bang. Die waren toch veel te langzaam,
om hen te kunnen vangen en dat ze er
zoo nu en dan bij toeval toch wel eens
eentje te pakken kregen, was zoo erg
niet. Per slot van rekening was dat het
risico van het muis.zijn. Floris Roetmop,
de schoorsteenveger, was de eerste, die
FLUITEN
op het denkbeeld kwam, om bij Gijsbert
Notenbalk, die in muziekinstrumenten
deed, een fluit te gaan koopen. Hij her
innerde zich uit zijn jonge jaren dat
mooie verhaal van den rattenvanger, die
met een fluit dat gedierte uit de stad
weg lokte. Zijn goede voorbeeld vond wel
dra navolging, maar, ach arm, zóóveel
fluiten had Notenbalk nu ook weer niet
in zijn winkel. Doorgaans verkocht hij er
niet méér dan twee of drie per maand,
dus had hij nooit voor een grooten voor
raad gezorgd. En na nauwelijks een half
uurtje kwamen de menschen voor een
dichte deur. „Fluiten uitverkocht!" stond
er ap het bordje, dat hij in allerijl had
buiten gehangen.
Roman op een
Waddeneiland
9)
Ze zei dat eigenaardig mat en be
drukt, zoodat het hem opviel Maar hy
hield zyn gedachten voor zich en ^®§°n
het visehgereedschap na te zien. Twee
bijna nieuwe netten zocht hij uit om mee
naar het eiland te nemen. De andere
ordende en telde hy. Daarna noteerde
hij het resultaat en merkte tevreden op*
„Ziezoo, ook binnen is alles in de beste
orde. Ik zou morgen al weer op vangst
uit kunnen trekken, gelukkig!" Glim
lachend zag hy Helke aan. „Feitelijk
konden we nu wel weer naar huis gaan
Maar we zyn hier zoo heerlyk onge
stoord, we moesten nog maar een tydje
blijven. Kijk hier is een bank, die zet
ten we buiten in het middagzonnetje."
En zonder haar instemming af te
wachten, droeg hij de ruw getimmerde
bank voor de deur.
,.Kom hier bij me, Helke, we zitten
lekker uit den wind."
Hij kreeg zijn tabakszak, stopte een
Pijp, legde vertrouwelijk zyn arm om
Helke's schouders en trok het meisje
dichter naar zich toe.
Helke glimlachte, maar toch was zij
bedrukt. Een poos zaten zij zoo zwijgend
naast elkaar. Zy luisterden naar het
golfgeklots op het strand en het kry-
schen der meeuwen, die, tuk op buit,
rondom de hut zwierden.
„Helke," begon Kay eindelijk, „zooals
ik gehoord heb, was er verleden zomer
oneenighêid tusschen jouw vader en den
mynen. Weet jy, hoe dat aangekomen
is door die schuit misschien?"
,.Ik weet 't niet, Kay," antwoordde zij
zorglijk. „Ik heb me met die kwestie
niet ingelaten. Maar 't heeft me echt
Pijn gedaan."
Kay voelde, dat zij de waarheid sprak.
„Nee," zei hy even later, „mijn vader
iS en daarmee moest die zaak dan
tóch heelemaal uit de voeten zijn.
Waarom dan nog die haat? Op den dag,
dat ik aankwam, moest ik al dadelijk
ondervinden, dat ze 't ook op mij ge
munt hebben.... wat heeft je vader
eigenlijk tegen me, Helke?"
Zij zag er bleek en ontdaan uit. „Te
gen jou? Tegen jou persoonlijk? Niets,
Kay, ik zou ten minste niet weten wat.
Nee, ik kan 't je niet zeggen, zoo waar
ik leef."
„Maar heeft je vader dan nooit ge
zegd, waarom hij den Möllers zoo'n haat
toedraagt? Die geschiedenis met de boot
kan toch onmogelijk het motief zyn."
„Je doet me pyn, Kay. Myn vader is
al een jaar lang zoo vreemd en zoo
gesloten, dat we er thuis gewoon geen
raad mee weten. Tegen moeder en mij
zegt hij niet meer dan het hoogst noo-
dige. Over die kwestie heeft hy zich
'met geen woord uitgelaten. We hoorden
er pas van door onzen knecht, en toen
we hem er ten slotte zelf naar vroegen,
snauwde hy ons toe, dat 't zijn zaken
waren en wy moesten er ons wel voor
wachten, op een of andere manier met
jullie om te gaan...."
Kay schudde he hoofd. „Zonderling!...
't Is te gek om los te loopen. En toch
zit jij momenteel naast me, Helke
Zij boog het hoofd.
„Omdat ik me voor mezelf zou scha
men, als ik jou verachtte.... en dat
alleen omdat- mijn vader 't onredelijk
verlangt."
Hij streelde haar haren.
„Ik -dank je, Helke. Maar vertel me
dan ten minste, wat je vader met dien
Uwe Tonner uitvoert en waarom hy
zoo dikwyls naar Husum reist, naar
zoo'n bedenkelijken bankier als Benja
min Glaser.In vertrouwen, Helke,
daar hoor j'e op het eiland rare dingen
over mompelen
Helke zuchtte bitter en er kwam een
verdrietige trek om haar mond. Ten
laatste antwoordde zy: „Dat weet ik ook
niet, KayMaar ik vind 't ellendig!"
„En intusschen vermoed je wel wat,
hè?"
„Ik geloofja, ik geloof dat hy
speculeert.
„Drommels!Je bedoelt, dat hy
zich in gewaagde zaken steekt en dat hij
daarbij misschienverliest? Iets der
gelijks heb ik ook gedacht, Helke. Als 't
maar niets ergers is
„Nóg ergers?" zy hief met een ruk
het hoofd op en zag hem angstig aan.
Toen riep zij uit: „O, Kay, toe, lieve
jongen, spreek er vooral niet met ande
ren over. Hou 't voor je. Ik had 't heele
maal niet mogen zeggen."
„Nee, Helke, wees maar gerust, ik
vertel 't niet verder." Hij legde zyn arm
vaster om haar schouders. „Maar wel
zou ik jou graag willen helpen, meisje
dat begrijp je, hè?"
„Jawel, Kay, maar waarom zou jij je
me die zaken gaan bemoeien? Ik ben
zoo bang
„Waarom? Omdat ik niét wil, dat die
onzinnige haat tusschen onze families
blijft voortbestaan. Omdat ik geloof, dat
je vader in verkeerd gezelschap is ge
raakt. En omdat ik niet zou kunnen ver
dragen, dat jij ongelukkig werd!"
„Kay!" riep het meisje verschrikt uit.
„Versta me goed, Helke. Ik hou van
jou, met heel myn hart en ik heb dat
van jongsaf gedaan. Ik zou zoo graag
willen, dat jij mijn
„O, Kay!" zei ze weer en het kwam
als een gekreun uit haar hart.
Onthutst zweeg hy. Hij zag de tranen
over haar wangen rollen.
„Wat is er, Helke? Wat heb je toch?"
Nu stond ze op en ze smeekte met
verstikte stem:
„Laten we naar het eiland terugvaren,
Kay; anders wordt 't te laat."
Hij keek teleurgesteld en deed nog
eens zyn best om haar te bepraten, maar
zy gaf niet toe. ,,'t Dient toch nergens
voor," zei ze weemoedig en alleen stapte
zij op.
Kay was door haar houding diep ge
roerd. Zij behoeft niet meer ongelukkig
te worden, dacht hy, ze is het al!
Verdrietig sjouwde hij de bank weer
naar binnen, nam de netten op, sloot
de deur af en volgde haar.
Even vóór hem bereikte ze den top
van het duin. Daar bleef ze plotseling,
als verstijfd van schrik staan, wees met
haar hand naar beneden, waar zij het
vaartuig hadden achtergelaten en
schreeuwde vol ontzetting:
„De bootDe boot is weg!"
Kay sprong haar haastig na. Daar
zag hy zyn roeiboot ver van het Zuider-
zand op het water dobberen. Een vloed
golf moest haar van het strand hebben
losgerukt en nu dreef ze onbeheerd de
open zee tegemoet.
„Verduiveld!" bromde Kay, „dat ont
brak er nog maar aan! Nu zitten we
op het duin gevangen."
Midden Juli 1945 werd aan de Neder
landsche verbindingsofficieren te Manilla
medegedeeld, dat de overdracht definitief
was en dat het SEAC in plaats van met
ingang van October met ingang van 15
Augustus de verantwoordelijkheid voor
Indië op zich zou nemen.
Ten gevolge van een zekere verwarring,
die nooit een verklaring heeft gevonden,
bereikte dit nieuws het SEAC eerst veel
later. Mountbatten heeft een Neder-
landsch hoofdambtenaar te Kandy me
degedeeld, dat hy van de overdracht, die
15 Augustus moest geschieden, niet voor
14 Augustus heeft gehoord. Zijn troepen
waren toen reeds bezig met de „opera
tion zipper".
Als klap op den vuurpyl kwam de over
gave der Japanners.
Voor de bezetting van Indië werden
op het laatste oogenblik eenige Brit-
sche strijdkrachten aan de bezettings
troepen van Malakka onttrokken. Naar
de meening van leidende Nederland
sche autoriteiten is Mountbatten dan
ook een slachtoffer van de omstandig
heden geweest en is de critiek, welke
tal vaii Nederlanders op hem uitge
oefend hebben wegens het langzame
tempo der bezetting van Java en het
gebruik van te zwakke strijdkrachten,
ongerechtvaardigd.
De Nederlanders geven toe, aldus A.P.,
dat zij in hooge mate zelf verantwoorde
lijk zyn geweest voor het feit, dat de ge
allieerden het belang van het probleem
van Indië niet hebben ingezien. Doordat
de Nederlandsche onderzeebooten in be
slag werden genomen door krijgsverrich
tingen, had geen verkenning op Java
plaats gevonden. Wat de Nederlanders
wisten omtrent hetgeen voorviel achter
het yzeren scherm, dat Java omgaf, was
afkomstig van „romusha's", Javanen,
ontsnapt uit de colonnes der Japansche
slaven-arbeiders op Noord-Nieuw-Gui-
J.'fa. Deze „romusha's" waren over het
algemeen tegenstanders van de onafhan
kelijkheidsbeweging van Soekarno. Eerst
later werd het den Nederlanders duide
lijk, dat zy dit waren, omdat Soekarno
hen had gebracht tot wat praktisch sla
vernij bleek te zyn.
Nog op den vooravond van hun terug
keer naar Java onderschatten hooge
Nederlandsche ambtenaren te Singapore
in gesprekken met Mountbatten de
kracht van Soekarno.
Thans geven Nederlandsche hoofd
ambtenaren toe, dat zy zich op den dag
van hun terugkeer te Batavia bewust
werden van het nationale karakter van
de onafhankelijkheidsbeweging. „Maar
toen was het te laat," zoo zeggen zy.
de beste soort koffie
en thee juffrouw
De Gruyter's Roodmerk
het fijnste dat er is en
niet duurder dan elders.
Integendeel voordeeligèr
door de 10% korting
723
DONDERDAG
HILVERSUM I, 301 M.: 15.00 zieken
en gezonden, 15.25 Reprises, 17.00 Ka-
leidoscoop, 17.20 Lezing'. 17.30 Les gars
de Paris, 18.00 Nieuws, i8.15 Toegiften.
18.30 Ned. Str.kr., 19.00 Nu naar bed,
19.05 Sport 19.20 Lezing, 19.45 Lezing,
20.00 Nieuws, 20.05 K.N.M.I., 20.08 Echo
20.15 Concertgebouw, 20.50 Hoorspel,
21.40 Operette melodieën, 22.15 Lening,
22.30 Ger. van Krevelen. 23.00 Nieuws,
23.15 Hoogste tijd, 23.30 Ballroomorkest,
23.45 Joe Lensky.
DONDERDAG
HILVERSUM II, 415 M.: 15.00 Zang,
15.45 Gram., 16.00 Bijbell., 16.45 Ka-
merork., 17.30 H.A.R.K., 17.35 Liedjes,
17.50 Rijk Overzee, 18.00 Gram., 18.30
Lezing, 18.45 Piano, 19.00 Nieuws, 19.40
Lezing, 20.00 Nieuws. 20.05 Stertocht.
21.30 Gram., 22.00 Nieuws. 22.15 Ac
tueel geluid, 22.30 Gram., 22.45 Avond
overdenking, 23.00 Gram.
VRIJDAG
HILVERSUM I, 301 M.: 7.00 Nieuws.
7.15 Ochtendgymn., 7.30 Gram., 8.00
Nieuws, 8.15 Gram.. 8.50 Huisvrouw.
9.00 Gram., 10.00 Morgenw.. 10.20 Re
genboog, 10.45 Voordr., 11.00 Gram.,
11.15 Lez., 11.30 Gram., 11.45 Familie-
ber., 12.00 Lien Beyers viocd, 12.30 Sport,
12.35 Skymasters, 1300 Nieuws, 13.15
Pierre Palla, 14.00 Kookkunst. 14.20
Kwintetspelers, 15.20 Gram., 16.00 Eddy
Walis, 16.30 Lezing, 17.00 Jan Vogel,
17.25 Gram.. 18.00 Nieuws, 18.30 Nea.
Str.kr., 19.00 Denk om de bocht, 19.15
Gram., 19.30 Lezing, 19.50 Nieuws, 20.05
K.N.M.I., 20.08 Kwartet. 20.30 Lezing,
21.00 Gram., 21.30 Lezing. 21.45 Gram..
22.40 Avondw., 23.00 Nieuws, 23.15
Gram.
VRIJDAG
HILVERSUM II, 415 M.: 7.00 Nieuws,
7.15 Ochtendgymn., 7.30 Morgengeb.,
7.45 Gram., 8.00 Nieuws, 8.15 C-ram.,
9.00 Vrouwenspiegel, 9.30 Waterst.. 9.50
Gram., 10.45 Lezing, 11.00 Gram., 11.30
Lezing. 11.45 Gram., 12.00 Angelus,
12.03 Per favore kwartet, 12.30 Gram..
12.55 Zonnewijzer, 13 00 Nieuws, 13.45
Lezing 14.00 Darius Milhaud, 14.30 Le
zing. 15.00 Vrouw. 16.00 Gram., 16.30
Vuurduivel, 16.45 Gram., 17.30 Jeugd,
18 00 Dinermuziek. 18.15 Lezing, 18.50
Als ik slapen ga, 19.00 Nieuws, 19.15
Lezing, 19.30 Gram., 19 45 Lezing, 20.00
Gewone man, 20.15 Joh. Brahms. 20.45
Iyrine. 20.55 Gram., 21.00 Artis. 21.20
Cabaret, 22.0O Nieuws. 22.15 Kath
nieuws 22.20 Lezing. 22.35 Avondgebed
22.50 Gram.. 23.00 Klaas van Beeck.
