Heftige meeningsverschillen over
processieverbod en crematie
Te sterke mate van centralisatie
bij den Wederopbouw
WERELDNIEUWS IN BEELD
i&J\:.Jt
m»
Ingewikkeld proces voor het
Bijz. Gerechtshof te Almelo
ONTWAPENINGSKWESTIE IN EEN
VOLGEND STADIUM
Gromyko - Molotof - Bevin
A'
Benoemingen van prof. De Quay en
den heer Matser lokken critiek uit
Katholiek volksdeel niet in de
leiding vertegenwoordigd
EERSTE KAMER BEHANDELT HET
CONFLICT-OPSTERLAND
Hutspot van S.D. en illegaliteit
m*
I
spel
HAVE
ENGELAND WORDT NU
VOORZICHTIGER
S.S.-ers in doodkisten
Duister.
VRIJDAG 22 NOVEMBER 1946
PAGTNA
BUITENLANDSCH OVERZICHT
„De Emigrant"
BEKENTENIS VAN EEN
SS-OFFICIER
Wie wordt premier in Frankrijk?
Wenschen Rijkswaterstaat-
personeel
Congres te Amsterdam
„Stavelot" wint den „Blauwen
Wimpel" voor vrachtschepen
De volkstelling op 31 Mei
Nu weer een echt
St. Nicolaas geschenk
TWEEDE KAMER
V00RL00PIG VERSLAG
DER TWEEDE KAMER
Streng regeeringsoptreden bepleit
VUURGEVECHT AAN
DE GRENS
Bestuurder van smokkel
auto gedood
Twee gevangenen ontsnapt
uit kamp
.y
(Wordt vervolgd)
Immigratie in
Australië
Ook voor Nederlanders
vestigingsmogelijkheid
Huldiging Han Beuker
en Wouter Denijs
Bewapening is geen oorzaak van
oorlogsgezindheid, maar zij schept
omstandigheden waarin zulk een
gezindheid bijna onvermijdelijk is. Het
bezitten van legers, zee- en luchtvlo
ten door één natie wekt vrees en wan
trouwen bij andere naties en noopt
hen, hqn strijdmacht eveneens op sterkte
te brengen. En omdat men in het eene
tand nooit geheel gerust kan zijn op de
militaire kracht van een ander land,
bestaat de neiging, het zekere voor het
onzekere te nemen en paraat te zijn met
een behoorlijke krijgsmacht. Aan der-
gelijken twijfel zou een einde kunnen
komen, indien de Veiligheidsraad wilde
ingaan op het herhaaldelijk geopperde
Russische voorstel, de militaire appara
ten van groote en kleine mogendheden
centraal te registreeren.
Eenigen tijd geleden betrof dit voor
stel nog slechts de troepen in landen,
die niet tot de As-groep behoorden,
maar Engeland teekende hiertegen scherp
protest aan omdat het dan méér zou
blootgeven dan de Russen. Bij monde
van Molotof heeft de Sovjet-Unie nu
haar plan een wijdere strekking gege
ven; niet alleen van de troepen in
niet-vijandelijke landen, ook van die in
de vroegere As-staten zou opgave ge
daan moeten worden. Ongetwijfeld een
concessie van Moskou, dat nu ook open
kaart zou moeten spelen inzake zijn mi-
htaire machtssferen in Oost-Europa.
Wellicht is een gebeurtenis als Chur
chill's vraag in het Lagerhuis (of de
Engelsche regeering wist dat de Rus
sen 200 divisies in Oost-Europa hadden
staan) daaraan .niet vreemd.. Stalin
antwoordde tenminste persoonlijk; wel
een teeken dat hij de vraag verstaan
had en alleen al de veronderstelling
onplezierig vond.
Wat is echter 't nut van 'n toch nog
maar gedeeltelijke opgave? Een
land kan immers juist achter zijn
grenzen aanzienlijke legers vormen en
voor eventualiteiten in petto houden.
Hitler heeft dat wel duidelijk gedemon-
streerd. Bevin heeft dan ook niet inge
stemd met het Sovjet-plan en wil wéér
•een stap verder: ook van de legers in de
ianden zelf moet opgave gedaan worden.
het zou ons verwonderen als hij niet
meende daardoor den Russen te slim af
te zijn. De Westersche democratieën
immers zijn veel openhartiger in hun
lpgerzaken dan de Russen. Zij hangen
°ok niet alels aan de groote klok, maar
men kan toch eenige schattingen maken
aan de hand van zoo nu en dan gepu
bliceerde cijfers. Van achter het ijzeren
gordijn daarentegen is heelemaal niets
bekend. De ijverige belangstelling van de
Sovjet-vertegenwoordigers te New York
voor de wereld-ontwapening keert zich
dus min of meer tegen hen zelf.
Het lijkt er op, alsof Bevin hiermee
nog lang niet tevreden is. Wat is, kan
men immers voortgaan met vragen,
wat is het nut van openbaarheid der cij
fers als er geen instantie is die de waar
heid van de opgaven kan controleeren,
cue aanmerking kan maken op een even-
het oorgenbllfc der opgave,
ie kan voorkomen dat men later
eventueele minima overschrijdt? Anders
gezegd: wat is het nut van algemeene
registratie als de centrale instantie al
leen maar mag registreeren en verder
niets? De Veiligheidsraad bestaat juist
om meer te zijn dan 'n administratief cen
trum, méér dan een kantoor waar men
De belangstelling voor een bijeenkomst,
de afd. Amsterdam van de vereeni-
®ihg „De Emigrant" Donderdagavond in
et Indische Instituut had belegd, was
Ff>r groot. Er bleken zooveel entréebewij-
Zeh te zijn verkocht, dat de zaal om acht
Jl,r het aantal aspirant-emigranten niet
°n bevatten Het bestuur moest er toe
OVergaan voor de vele teleurgestelden een
'ur later een tweede'bijeenkomst te hou-
en> hetgeen zeer goed mogelijk bleek,
aar de vergadering een kort verloop had.
®h bestuurszijde werd n.I. medegedeeld,
■a', op last van hoogerhand niet over
ehhgratie naar Zuid-Amerika mocht
^urden gesproken. De vereeniging bleek
niet koninklijk goedgekeurd te zijn.
gesprokene bleef dan ook beperkt
ot een opwekking om lid van de ver-
f®higing te worden. Als men bedenkt, dat
j inschrijfgeld f 5.—, het lidmaatschap
l.5o per maand bedraagt, de vereeniging
t'°S niet aan een koninklijke goedkeuring
Irvi 's' vergadering een rumoerig ver-
^°P had, daar de leiding' de situatie niet
feester bleef, dan is het al met al niet
zoo verwonderlijk, dat „hoogerhand" voor
f' geval een beetje huiverig is. Het
'aagstuk der emigratie is zoo gecompli-
eerd, vereischt zoovele waarborgen van
®u voor emigranten, dat het alleen onder
°ezicht van de overheid en onder des-
undige leiding kan worden opgelost.
CQere andere actie, hoe goed misschien
°°k bedoeld, kan niet in het belang zijn
an hen, die meenen gemakkelijker hun
rood bunnen verdienen in den vreem-
5|e dan in het door den oorlog geslagen
aderland of het tevens door inwendige
alles weet, doch met dat weten niets kan
doen. De Veiligheidsraad moet bevoegd
heid tot controle bezitten en over de
middelen beschikken, eventueele mis
standen met kracht van wapenen te
verbeteren: er moet een internationaal
politieleger geschapen worden.
ben
oeringen nog méér gewonde Indië.
11e landen die deel uitmaken van
de militaire commissie van den
Veiligheidsraad hebben zich voor
zulk een leger uitgesproken, behalve de
Sov jet-Unie, die pas als de Veiligheids
raad tot een of andere actie besloten
heeft nationale legers beschikbaar
vyenschte te stellen. Blijkbaar is zij bang
dat het politieleger, waarbij Russische
soldaten zouden zijn inbegrepen, op een
goeden dag tegen, laat ons zeggen: één
van de Russische randstaten zou kun
nen optreden. Dat wil zij voorkomen
door haar deelname van geval tot geval
onzeker te maken. En eigenlijk verij
delt zij op deze wijze grootendeels de
werkzaamheid van een politieleger, dat
dan pas enkele weken of maanden na
een besluit van den Veiligheidsraad zou
zijn bijeengekomen, weinig samenhang
vertoonde en een harden dobber zou
hebben tegen iederen overtreder die
zelf over een leger beschikt. Hitler had
bijna geheel Europa veroverd voordat
de Geallieerden hun strijdkrachten
hadden samengevoegd.
Amerika laat de leiding in deze kwes
tie tot op heden over aan Engeland en
kijkt de kat nog wat uit den boom. Als
de teekenen niet bedriegen zal Bevin
stap voor stap. weigerend en voorstel
lend, trachten de Russen tot een wer
kelijk internationale ontwapeningsre
geling te drijven. Na den eersten we
reldoorlog, toen alle landen op eigen
gelegenheid ontwapenden behalve één,
heeft men leergeld genoeg betaald. De
keuze is nu: niemand of allen. Maar
allen slechts onder internationale con
trole.
Een glazen ampul, met naar men ge
looft hetzelfde vergif als door Hermann
Goering gebruikt, is gevonden op Sieg
fried Kabus, voormalig majoor bij de
SS, die is gearresteerd in verband met
de bomaanslagen te Stuttgart.
Kabus verklaarde, dat de aanslagen
niet tegen het militaire bestuur waren
gericht, doch waren uitgevoerd als pro
test tegen het feit, dat de zuivering door
Duitschers geschiedt en niet door Ame
rikanen. Hij was intusschen tot de con
clusie gekomen, dat zijn daad het Duit-
sche volk meer kwaad dan goed had ge
daan en zeide niet te gelooven, dat de
meerderheid der Duitschers zijn actie
steunde.
Hij gaf toe, dat hij biljetten had aan
geplakt met het opschrift „Neurenberg
was geen vonnis, maar moord". Hij ge
loofde niet, dat in concentratiekampen
wreedheden waren voorgekomen.
De leider van de MRP, Maurice
Schuman, heeft „in de wandelgangen"
'/an de Assemblée te kennen gegeven,
dat zijn partij „er niet aan denkt een
Communist, als eersten minister te aan
vaarden".
Hoewel dit geen officieele uitspraak
van de MRP is, neemt men in poli
tieke kringen in Frankrijk aan, dat de
bestuursvergadering van de MRP, die
gisterenavond laat nog in vollen gang
was, een dergelijke beslissing zal nemen.
Onder presidium van den heer H. A.
Vullink van den R. K. Bond van Perso
neel in Overheidsdienst werd in „Kras-
napolsky" te Amsterdam een congres van
het Rijkswaterstaatpersoneel gehouden.
De heer J. Wiarda, hoofdbestuurder van
den Ambtenaarsbond, hield een inlei
ding, waarin hij de dienst- en rusttijden
van het waterstaatpersoneel onder de
loupe nam en de omstandigheid besprak,
dat een groot gedeelte van het personeel
in sommige gevallen meer dan tachtig
procent op arbeidsovereenkomst in
plaats van in vast, pensioenrecht gevend,
dienstverband staat.
Het congres nam twee resoluties aan,
welke ter kennis zullen worden gebracht
van den minister van Openbare Werken
en Wederopbouw en waarin de uitdruk
kelijke wensch wordt te kennen gege
ven: aan eiken ambtenaar in dienst van
den Rijkswaterstaat, dienst doende aan
bruggen, ponten, sluizen, stuwen e.d., per
week minstens één vollen vrijen dag van
24 uur voorafgegaan door een vrijen
avond te perleenen, voorts een 48-urige
dienstweek voor het personeel, werkzaam
bij die objecten, waar vrijwel onophoude
lijk arbeid moet worden verricht en voor
de overige objecten maximum-diensttij
den vast te stellen, welke aan redelijke
eischen voldoen.
Tenslotte behoort een einde te komen
aldus de resolutie aan den toe
stand, dat groote groepen van ambtena
ren, sommigen met meer dan 15 dienst
jaren, nog steeds in dienst zijn als ar
beidscontractanten.
Den minister wordt verzocht op korten
termijn een groot aantal arbeidscon
tractanten in vasten dienst te doen aan
stellen.
Het Belgische motorschip „Stavelot"
won den blauwen wimpel voor vracht-
booten, na de Atlantische Oceaan in
6 dagen en 18 uur overgestoken te heb
ben. De gemiddelde snelheid bedroeg
20 knoopen.
De op 31 Mei 1947 te houden volks
telling betreft een volks-, beroeps-,
woning- en gezinstelling. Het ligt in de
bedoeling de bedrijfstelling eerst in 1950
te doen geschieden.
Wendt tot een er
kend „Philishavè
handelaar
Electrisch droogscheer-apparaat
N.V. PHILIPS' VERKOOP-MAATSCHAPPIJ V. NEDERLAND
De politieke oommissie der V.N. heeft
gisteren het debat over het voorstel van
Molotof inzake de troepensterkte her
vat.
Nadat de afgevaardigden van Egyp
te, Frankrijk en China zich ten gunste
van het' voorstel hadden uitgesproken
en Molotof nog een toelichting had ge
geven, kreeg Bevin het woord.
„Als ik het goed begrijp", aldus Be
vin, „wordt de aanwezigheid van troe
pen in niet-vijandelijke landen be
schouwd als een gevaar voor den vrede.
Ook als zij zich daar met toestemming
der betrokken regeering bevinden. Mijn
ïegeering zou in dat verband gaarne
weten, of de vroeger tegenover Enge
land aangenomen houding is belichaamd
in de resolutie, die wij thans bespre
ken. De Britsche regeering houdt zich
reeds maanden bezig met de kwestie
van de ontwapening. Niemand zal ont
kennen, dat in de periode tusschen bei
de wereldoorlogen Engeland het eerste
land was, dat met ontwapening begon.
Daardoor werden wij bijna door Hitier
verslagen. Wij moeten de lessen uit den
tijd tusschen 1918 en 1940 ter harte
nemen".
(Van onzen parlementairen
redacteur a.l.)
De begrafeniswet, het processieverbod,
de zondagsheiliging, de zedenverwildering,
de ambtenaren- en onderwijzerssalarissen,
de arbeidscontractanten, de invasievoor
schotten, de zuivering, gemeentelijke
autonomie, noodlijdende gemeenten, sa
menvoeging van gemeenten, pensioenen,
de gehuwde ambtenares, de corruptie,
burgemeester Matser van Arnhem, Pr,of.
De Quay, Commissaris der Koningin in
Noord-Brabant, de ex-politieke gevange
nen en het woningprobleem, ziedaar de
zeer onvolledige bloemlezing uit de on
derwerpen, die tjjdens de avondvergade
ring van Donderdag, toen de Tweede Ka-
In het Voorloopig Verslag der Tweede
Kamer over Openbare Werken en We
deropbouw wordt een woord van waar
deering gebracht voor hetgeen in ons
land op het gebied van den wederopbouw
onder persoonlijke leiding van minister
Ringers is tot stand gebracht.
Enkele leden waren van oordeel, dat
het geheele departement overbodig is.
Zij meenden, dat andere organen, Bij het
met eenige aanvulling, de taak van het
departement zouden kunnen overnemen.
Zeer vele andere leden achtten dit
voorshands uitgesloten. Voorts werd ge
vraagd, welke plannen de minister heeft
ten aanzien van den Nationalen Woning,
raad. Verscheidene leden klaagden voorts
(Van onzen parlementairen
redacteur a.l.)
De Friesche gemeente Opsterland,
waar de gemeenteraad ontslag nam, om.
dat de leden weigerden samen te wer
ken met den gezuiverden burgemeester,
pal een regeeringscommissaris krijgen
toegewezen en als zeker kan worden aan
genomen, dat de omstreden burgemees
ter, de heer Poppinga, als zoodanig zal
worden benoemd. Het desbetreffende
wetsontwerp is Donderdagmiddag met
zeven stemmen tegen (Communisten en
enkele leden van de P. v. d. A.) ook
door de Eerste Kamer aangenomen. Na
een serie hamerstukken was Opsterland
het eenige punt van de agenda, waar
over het woord werd gevoerd. De
heeren Reijers (C. H.) en Woudenberg
(P. v d. A.) en de Communist Van San
ten spraken hun afkeuring over het
wetsvoorstel uit, waarbij de laatste het
accent zelfs geheel verlegde en meende,
dat de minister zich aan gezagsondermij
ning schuldig maakte, omdat het gezag
immers in de eerste plaats bij het volk
c.q. bij den gemeenteraad berust. De heer
Reinalda (P. v. d. A.) kon slechts noode
zijn stem aan dit ontwerp geven. Hij
deed dit echter, omdat het collectief op
treden van den gemeenteraad in deze
kwestie ondemocratisch is en afkeuring
verdient. De heeren Zegering Hadders
P. v. d. A.) en mr. Kropman (K,, V, P.)
vielen minister Beel krachtig bij en be
pleitten een streng regeeringsoptreden.
„Waar gaan wü heen", zoo vroeg de
eerste zich af, „als na iedere officieele
zuivering nog een particuliere zuivering
zou komen?"
Uiteraard kwam ook de zuivering in
het algemeen ter sprake en noch van de
zijde der leden noch van de ministers
tafel klonken daarbij opgewekte gelui
den. „Als hij nog leefde zou ook Colijn
wel gezuiverd kunnen worden", aldus de
heer Reijers, „en het zou heelemaal geen
kunststuk zijn b.v. Gerbrandy weg
te zuiveren." In zijp antwoord deelde
minister Beel o.a. nog mede, dat de
commissie-Patijn aan het eind van haar
taak komt en dat hij de laatste twee
dossiers inzake de zruivering van burge
meesters thans in handen heeft.
dat op aanvragen van woninigibouwveree-
nigingen, die om toelating vragen, niet
snel genoeg wordt beslist.
Ten aanzien van de organisatie van
den wederopbouw oefenden vele leden,
die in de huidige omstandigheden een
gecentraliseerde overheidsleiding tot op
zekere hoogte onvermijdelijk achtten,
critiek op de huns inziens te sterke mate
van centralisatie, welke hierbij heeft
plaats gevondf#. Deze leden waren van
oordeel, dat tal van bemoeiingen met
den wederopbouw zeer wel aan de ge
meenten overgelaten konden worden.
De sterke centralisatie, zoo betoogden
verscheidene leden, heeft niet alleen ge
leid tot het vrijwel uitschakelen van de
besturen der lagere organen, doch te
vens tot het opbouwen van een enorm
bureaucratisch apparaat, dat in zijn
werking stroef en langzaam is. Zij be
klaagden zich er over, dat ondanks of
misschien juist ten gevolge van bet
groote aantal ambtenaren (naar men
meende meer dan 3000) beslissingen zoo
lang uitblijven.
Deze leden klaagden ook, dat in
de leiding van den wederopbouw het
katholieke volksdeel niet vertegen
woordigd is, hoewel toch bij den
wederopbouw (herbouw van kerken
en scholen, bouw van woningen voor
groote gezinnen) tal van vraagstuk
ken rijzen, waarvoor juist dit deel
onzer bevolking groote belangstelling
heeft.
Vele leden waren teleurgesteld, dat er
nog zoo welhig gebouwd wordt. Verschei
dene leden wenschten er met den mees
ten nadruk op te wijzen, welk een ver
ontrustenden invloed de slechte woning
toestanden, in het bijzonder in de meest
getroffen gebieden, hébben op de volks
gezondheid. Ook in geestelijk opzicht zün
deze toestanden funest. Niet alleen de
jeugd, maar ook vele volwassenen gaan
in deze omstandigheden moreel te
gronde. Sommige leden achtten het niet
juist, dat toestemming gegeven wordt
voor het bouwen van theaters en biosc-
copen.
Van verschillende zijden werd er op
aangedrongen, aan de zwaarst getroffen
gebieden bij de toewijzing van materialen
en zoo mogelijk ook bij het verschaffen
van arbeidskrachten zooveel mogelijk
voorrang te geven. Men had den indruk,
dat hieraan nog veel ontbreekt.
mer de behandeling van de begrooting
van blnnenlandsche zaken voortzette,
door niet minder dan veertien leden voor
nagenoeg ieege banken werden bespro
ken. Variatie genoeg zou men zpo zeggen,
doch bijna alle sprekers sneden dezelfde
onderwerpen aan en de variatie beperkte
zich dan ook meerendeeis tot de wijze
van voordragen, want zelfs de gezichts
punten liepen ten aanzien van vele on
derwerpen weinig uiteen.
Nagenoeg alle sprekers drongen aan op
betere salarissen voor ambtenaren en on
derwijzers, op vaste aanstelling van ar
beidscontractanten (die soms meer dan
25 dienstjaren hebben), op een zuivere
zuivering, op verbetering der kleine pen
sioenen. uitbetaling der invasiegelden aan
meer categorieën dan tot dusver, op groet
ten steun aan noodlijdende gemeenten en
op bestrijding der zedenverwildering.
Velen gaven hun vreugde te kennen
over het standpunt van minister Beel, dat
eerder naar samenwerking dan naar sa
menvoeging van gemeenten moet worden
gestreefd, naar aanleiding waarvan som
migen de samenvoeging van Kortgene en
Colijnsplaat critiseerden, omdat 98 pCt.
f;r bewoners van Colijnsplaat daartegen
aren geweest.
De heer Korthals (P.v.d.Vr.), de heer
Seheps (P.v.d.A.) en de Staatkundig-
Gereformeerde heer Van Dis waren het
er roerend over eens, dat de katholieke
heer Matser niet had mogen worden
benoemd tot burgemeester van Arn
hem, omdat de meerderheid der bevol
king niet katholiek is, en dat de keuze
van prof. De Quay, die als lid van het
Driemanschap van de Unie de Winter
hulp heeft gepropageerd, tot Commis
saris der Koningin in Noord-Brabant
een zeer ongelukkige was. Geen der
sprekers twijfelde aan de kwaliteiten
van Matser of ging zoover prof. De
Quay als „fout" te kwalificeeren, doch
niettemin vond men de keur» niet ver
antwoord.
Mejuffrouw Tendeloo (P.v.d.A.) brak
een lans voor haar gehuwde sexegenoo-
ten, die alleen maar voor een subsidie ln
aanmerking schijnen te komen als men
haar zeer hard noodig heeft. De heer
Dassen (K.V.P.) nam het in alle opzich
ten op voor de ambtenaren en waar
schuwde o.a. tegen generaliseering als
men over corruptie spreekt. De heeren
Korthals (P.v.d.Vr.) en mr. Beernink
(C.H.) spraken er schande van, dat aan
ontslagen, niet geheel zuivere ambtenaren
zulke hooge wachtgelden worden betaald
en de heer Derks (K.V.P.) drong aan op
betere voorschriften ten aanzien van de
behandeling der ontslagen politieke de
linquenten, omdat o.a. het woningpro
bleem voor deze categorie len gemeente
besturen veel kopzorgen baart. De heer
Maenen (K.V.P.) vroeg o.a. aandacht voor
den grooten nood onder de Jonggehuw-
,vofr wie een spoedige oplossing van
®sCrobIeem noodzakelijk is.
aanzien van het processieverbod en
de lijkverbranding' botsten de meeningen
nogal eens heftig. Sommige leden voelden"
er wei iets voor den katholieken vrijheid
van processie te geven, maar dan moesten
dezen meehelpen om de crematie kracht
van wet te geven. De heeren Van Dis (St.
Ger.) en Fokkema (A.R.) waren fel teger.
het een zoowel als tegen het ander. Van
katholieke zijde werden deze onderwerpen
niet aangeroerd. Nagenoeg alle sprekers
hadden zeer veel lof voor het beleid van
minister Beel, die daarvoor, toen hll om
11 uur aan het woord kwam. zeer erken
telijk bleek, doch zijn verder antwoord
wegens het gevorderd uur tot Vrijdag uit
stelde.
Bij Esbeek naderde Donderdagmiddag
een militaire vrachtauto uit de richting
van de Belgische grens. Aan het bevel
van de marechaussée om te stoppen
werd geen gevolg gegeven, waarop men
vuurde. Door een der kogels werd de
bestuurder, de 24-jarige militair P. Tak,
vermoedelijk afkomstig uit Cuyk, doode-
lijk getroffen. De tweede inzittende is uit
den wagen gesprongen en gevlucht. De
wagen vervoerde voornamelijk Belgische
tabak.
Het einde van een opzienbarend proces voor het Engelsche militaire Gerechtshof
te Batavia. M. Noach (links), vroeger in dienst van den Nederlandschen Geheimen
Dienst, ontvreemdde 44 pond goud en 50.000 gulden uit den 5 millioen dollar grooten
schat van den Japanschen kapitein Hiroshi Nakamura, die deze op zijn beurt ven
het Nederlandsche Gouvernement had gestolen. Noach kreeg 14 maanden, zijn se
cretaresse (links) Renêe Vlrich werd veroordeeld tot S maanden gevangenisstraf
De twee Oostenrijksche weerkundigen van de zes maanden van het jaar door sneeuw
geisoleerden observatiepost op den berg Sonnblick in de Oostenrijksche Alpen-
worden door het 60ste Amerikaansche tro epentransporteskader van proviand voor
zien. Twee C-47 vliegtuigen werpen 5 ton voedsel en brandstojjen af bij het op
een hoogte van 3 km. gelegen station
Twee S.S.-ers uit het kamp Ussel-
stein, die met 80 anderen aan een be
graafplaats voor gesneuvelde Duitschers
werken, zijn dezer dagen in een dood
kist ontsnapt. Amerikaanscche soldaten
kwamen van een Amerikaansch kerkhof,
waar ook Duitschers begraven liggen,
om lijken over. te brengen. In Zuidelijk
Nederland gesneuvelde Duitschers wor
den namelijk naar dit kerkhof IJsselstein
overgebracht. De Amerikanen gebruiken
daartoe kisten, die per auto vervoerd
worden. Nadat de stoffelijke resten
daaruit zijn gehaald, worden de kisten
opnieuw gebruikt. Tijdens het afladen
hebben twee S.S.-ers kans gezien in de
ledige kisten te kruipen en zoo per
Amerikaanschen vrachtauto te ontsnap
pen. Zij zijn op een pleisterplaats in
Limburg uit hun lugubere schuilplaats
gekropen. Vermoedelijk zijn zij daarna
over de Duitsche grens verdwenen.
Het ook in Nederland bekende zangkoor
der „Petits Chanteurs d la Croix de Bois"
gaf onlangs een concert in Londen. De
kleine Parijsche zangertjes tijdens de re
petitie in het Fransche instituut
Roman op een
Waddeneiland
16)
-Ik weet al wat je bedoelt," merkte
^;ay op. „De kop-van-Jut! Nogal gek,
°le combinatie, hè? Maar toch, 't zou
fcunnen, want boeven geven elkaar vaak
tan die zonderlinge bijnamen. In ieder
geval moet die eigenste Jut den armen
"lens Rickmers een leelijke poets gebak
ken hebben, want de stakker schold hem
uit voor ellendeling of zooiets."
,,'t Is een rare geschiedenis," bromde
de kapitein. „Maar goed, dat je ze nog
v°or de menschen verzwegen hebt. Ik
Beloof, dat we er direct de politie van
Pellworm bij moeten halen. Zoolang
Jens aan dien ankerketting vastzit, kan
hij niet wegdrijven, maar over drie uur
nebben we weer eb en dan zou ie in de
hiorgenschemering wel eens verdonkere
maand kunnen zijn."
Kay stemde levendig met hem in. „Ja,
kijk, daar was ik nu ook bang voor. De
noode moet secuur onderzocht worden,
want ik geloof per saldo niet, dat de
schilderes veel te vertellen zal hebben.
Mij dunkt, dat zij hem pas opgemerkt
heeft, toen hij al lang aan den ketting
vastzat en die wonden al had opgeloo-
pen."
De oude zeerob ging met dat inzicht
accoord, maar Harm Ehlers, die nog geen
kijk had «p het verband in deze zaak,
dat Kay on den kapitein al duidelijk
scheen te worden, merkte op:
„Maar moeten we de zaak dan niet
eerst aan den schout rapporteeren?"
„Den ouden Tonner?" zei Kay Möller.
„Eigenlijk wel; hij is ten slotte de verte
genwoordiger 'van den kerspelvoogd op
ons eiland en dus het plaatselijk hoofd
van politie. Mar in dit geval moeten we
hem stilletjes laten loopen, Harm, want
hij staat onder verdenking, dat zijn eigen
zoon in de geschiedenis betrokken is."
„Verdikkie!" riep de jonge schipper uit,
„dat zou ik waarachtig niet geloofd heb
ben! Uwe Tonner, nee zeg, nou maak je
me wat wijs."
„Och, Harm, ej is zooveel dat ongeloo-
felijk klinkt. In een tijd als deze zakken
verschillende menschen op verschrikke
lijke manier af. In ieder geval heeft Uwe
Tonner Jens Rickmers voor stiekum
nachtwerk gebruikt, dat heeft Jens acht
dagen geleden zelf verklapt."
„Zoo, zit 't zoo?" zei Harm Ehlers som
ber. „Ja, dan is 't natuurlijk 'n vuil
zaakje."
Kay stond op en nam zün jas en zijn
fiet.
„Zoo zit dat, Harm. En nu gaan we
naar Pellworm om de politie te halen.
Ik had graag dat je meeging, Harm, wil
je?"
„Natuurlijk, Kay, dat spreekt vanself,"
„En jij, kapitein, jij blijft hier zeker
wachten tot we terugkomen? Best, We
nemen de motorboot van Hein Ltihrs,
dan zijn we met anderhalf uur weer te
rug."
De oude Dohse had plezier ln de vast
beradenheid van den nieuwbakken vis-
scher en knikte toestemmend.
„Kom dan maar, Harm, we moeten op
schieten," zei Kay tegen zijn onderstuur
man. Hij riep zijn moeder, die inmiddels
was opgestaan en vroeg haar den ouden'
zeeman zoolang gezelschap te houden.
Daarna ging hij met Harm op weg naar
de baai.
In den polder klopte hij aan bij Hein
Lührs, die met zijn zuster nog altijd met
de geredde schilderes bezig was. Toen
Hein het hoofd buiten de deur stak,
vroeg hij zacht:
„Wel, hoe gaat 't met je logée?"
„Ja, ze is wel bijgekomen," fluisterde
Hein bedrukt, „maar ze heeft mij nog
heelemaal niet herkend. Ze ligt daar
maar en spreekt allerlei wartaal."
„Wat zegt ze dan, Hein?"
„Ja, wat zegt ze? Ik kan er niet recht
wijs uit worden. Den eenen keer roept ze
flans, waarom heb je dat gedaan?",
dan brabbelt ze wat over „dat donkere
wad" en „die koude vloed", en een vol
genden keer schreeuwt ze: „Laat me los!"
't Is erg, Kay. Als dat maar goed af
loopt
„Man, maak je toch niet zoo be
nauwd," antwoordde Kay. „Ze zal wel
gauw weer opknappen, stel je maar ge
rust! Maar zeg, Hein, ik moet dringend
naar 'Pellworm en vlug ook kan ik
je boqt krijgen?"
„Ze ligt klaar in de geul; hier is de
sleutelMaar jongen, Kay, wat moet
je midden in den nacht nog in Pellworm
doen?"
„Dat zal ik je later haarfijn vertellen,
Hein. Maar ga niet naar bed. Waar
schijnlijk kom ik vannacht nog met de
politie bij je thuis, om de schilderes, weet
je."
„Hè?" Hein greep hem verbaasd bij
zijn arm. „Waarom Kay? Wat is er ge
beurd?"
„Jens Rickmers is vanavond in het wad
op raadselachtige wijze omgekomen.
Daarom ga ik de politie halen.- Maar
dat moet je voorloopig nog vóór je hou
den, Hein! En maak vooral de schilderes
niet ongerust, als ze intusschen wakker
wordt, ja? Nou, tot straks, adjuus!"
Het nieuws had Hein Lührs aangegre
pen en graag had hij zijn vriend verder
ondervraagd. Maar die rende al met
Harm Ehlers naar de baal. Toen sloot hij
de deur en ging weer aan het bed van
de schilderes zitten, waar hij zich aan
zwaar gepeins overgaf. Toen Gesa uit de
keuken kwam, schrok zi) van het onge
lukkige gezicht van haar broer
Onderwijl stapten Kay Möller en Harm
Ehlers, zoo vlug als het stijve 'been van
den onderstuurman het toeliet, door de
vennen naar de ligplaats van de motor
boot. Kay dacht na over de fantasieën
van de schilderes en probeerde een ver
klaring te vinden voor haar woorden!
„Laat me los!" die konden aan Jens
Rickmers gericht zijn. Maar wie was
Jut en wat had die gedaan?
Het liep tegen middernacht. Aan den
hemel waren de wolken uiteen gedreven.
De maan overgoot een gedeelte van het
eiland met blauw tooverachtig licht.
Kay haalde diep adem. Als Uwe Ton
ner in de zaak betrokken was, dacht hij,
dan stond Jan Paulsen er ook niet bui
ten. Och Heer, die arme Helke, zuchtte
hij. Zou het werkelijk waar zijn, dat zij
zich met Uwe Tonner dacht te verloven?
Neen, dat was onmogelijk! Zoo zou zij
nooit met zich laten sollen. Maar als
haar vader er op stond, en als hij nu
ook eens met deze duistere geschiedenis
te maken had?En wat zou het dan
worden, als hij, Kay Möller, de heele
bende ontmaskerde
Opgewonden streek hij met de, hand
over zijn heete voorhoofd. Plotseling
greep Harm hem bij den arm en trok
hem mee achter een dikken wilgenstam.
Voor liet Bijzonder Gerechtshof (Arn
hem), zitting houdend te Almelo, had
zich. Donderdag te verantwoorden de
opperwachtmeester van de rijkspolitie te
Almelo, T. L. Haze, die gedagvaard is,
omdat hil opzet t cl ijk een aantal N eder
landers zou hebben blootgesteld aan
opsporing, vervolging, vrijheidsberoovlng
enz., door deze lieden, die hij als lllegule
werkers kende, in contact te brengen
met Hans Swart, dien hij voorstelde als
een goeden Nederlander, ofschoon hij
zou hebben geweten, dat deze Hans
Swart voor den S.D. werkte. Verschei
dene illegale werkers zonden tenge
volge van dit verraad den dood voor het
Duitsche vuurpeleton hebben gevonden.
De ten laste legging ln deze zeer inge
wikkelde zaak werd door den procureur
fiscaal, mr. W. L. de Walle ln twee deelen
gesplitst, waarbij beklaagde er allereerst
van beschuldigd werd, door zijn optreden
van Oct. 1940 tan. Sept. 1943 te hebben
veroorzaakt, dat F. L. J. Tempel en K.
Fikkert, beiden te Enschede, gearresteerd
en gefusilleerd zijn. Voorts, dat hij door
zijn optreden tot de arrestatie heeft bij
gedragen van de echtgenoote van F. L J.
Tempel, en van H. C. M. Postma te Hen
gelo, die voor een Duitsche rechtbank res
pectievelijk de doodstraf en drie jaar ge
vangenisstraf tegen zich hoorden uitspre
ken, welke straffen door Christiansen
werden omgvaet in respectievelijk drie
Jaar tuchthuisstraf en deportatie naar
Duitschland, welke vonnissen beiden heb
ben overleefd.
Door het hof werden 10 getuigen ge.
hoord, o.a. de kapitein P- van Houten
van het derde bureau van den Generalen
Staf, die een alleszins ongunstig oordeel
uitsprak over den len luitenant Fikkert.
Fikkert had in Aug. 1940 in Londen
opdracht gekregen naar Indië te gaan.
doch begaf zich in Lissabon naar het
Duitsch gezantschap, waar hij met open
armen werd ontvangen. Voorzien van geld
vloog hij met de Deutsche Lufthansa
naar Berlijn, waar hij vakkundig werd
„ultgepompt", daarna stond men hem
toe naar Nederland terug te keeren. Fik
kert, die voordien reeds werkzaam was
geweest voor den Nederlandschen spion-
nagedienst, werd ln Den Haag als deser
teur beschouwd. Verdachte Haze was al
eerder door de Rijksrecherche, zoowel t#-
gen Fikkert als tegen Tempel gewaar
schuwd. Tempel speelde in Enschede in
een strijkje en was daar voor en in den
oorlog „tipgever" voor binnen- en buiten-
landsche spionnagediensten. Op een vraag-
van den president, hoe getuige van Hou
ten wist, dat Fikkert zich in Berlijn had
laten uithooren. antwoordde deze. dat hij
zulks als vakman verklaarde. Ter ont
lasting van Haze voerde deze getulge-des-
kundige verder nog aan. dat Haze te
recht kon vermoeden, dat Fikkert vroeg
of laat de strop wachtte.
Bij het verhoor van Haze vroeg de
president, of hij op 7 Mei 1940 het
bericht had doorgegeven, dat de Duit
schers op het punt stonden Neder
land te overrompelen.
Getuige: „Zeer zeker, dat deed ik".
President: „En hoe was daarop de
reactie in Den Haag?"
Getuige: „Men zeide mij, dat ik
niet met zulke sensationeele dingen
aan moest komen, omdat ik met zulk
nieuws den boel in de war zou stu-
ren. Ik vond het zeer sneu, want ik
wist, dat het nieuws .goed was en
drie dagen later werd lk ln het ge
lijk gesteld".
De thans gedetineerde Haagsche poll-
tie-inspecteur Ft. M. Slagter, alias „Hans
Swart verklaarde ln dienst van de „Si-
cherheitspolizei te hebben gestaan en
opdracht te hebben gekregen contact te
zoeken met Twentsche Illegalen, in het
bijzonder met Fikkert en Tempel.
Haze verleende daarbij bemiddeling.
De belangrijkste verklaring van getuige
Slagter was wel, dat Haze hem geen ver
dere namen van illegale werkers had ge
noemd.
In de middagzitting hield de Procureur-
fiscaal requisitoir, waarbij hij vrijspraak
vroeg ten aanzien van het primair ten
laste gelegde. Voor het verraad, aan me
vrouw TempelGetkate en den heer
Postma uit Hengelo gepleegd, welke fei
ten hij bewezen achtte vroeg de Pro
cureur-fiscaal een gevangenisstraf van
1 y, jaar met aftrek van voorarrest en
recht van cassatie. De verdediger, mr. dr.
B. W. Kranenburg te Almelo, bepleitte
vrijspraak.
Na raadkamer wees het Bijzonder Go-
rechtshof vonnis, waarbij de ten laste ge
legde feiten bewezen werden geacht en.
de opperwachtmeester Haze ontslagen
werd van rechtsvervolging, omdat hij de
strafbare feiten beging teneinde het ai-
gemeen belang te dienen.
De Australische minister van Voor
lichting, Arthur Calwell, heeft ln het
huis van afgevaardigden medegedeeld,
dat den Australischen gezant in Den
Haag is verzocht besprekingen met de
Nederlandsche regeering te openen in
zake een schema voor emigratie van
Nederlanders naar Australië.
Calwell deelde tevens mede, dat ^an
leden der Geallieerde troepen bijzondere
voorrechten zijn verleend, in het bijzon
der waar het Nederlanders en Amerika
nen betrof, teneinde hen aan te moedigen
in Australië te blijven of na ontslag uit
den dienst daarheen terug te keeren.
Verscheidene Nederlandsche en Noor-
sche militairen hebben reeds toestem
ming gekregen in Australië te blijven,
aldus de minister.
12 December as. zal het twintig jaar
geleden zün. dat de pianisten Han
Beuker en Wouter Denijs voor het eerst
in het Amsterdamsche Muzieklyceum
optraden met een programma voor twee
vleugels. Dien dag zal dit feit bij hun
optreöen ln de kleine zaal van het Con
certgebouw te Atnsterdam herdacht
worden.
v
