Militaire situatie op Java en
Sumatra ernstig
John Lewis schuldig bevonden
Kerkvervolging in Joego-Slavië
Radio-bestel
NIET IN EEN
DWANGPOSITIE
Deze week besprekingen
over Duitschland?
Hernieuwde poging om aan botsingen
een einde te maken
Besprekingen over Indië
uitgesteld
Spoorvervoer van exportgoederen
verboden
„Knokploegen om bisschoppen
te ontvangen
Tachtig textielpunten
in 1947?
DR. TISO STAAT TERECHT
Duidelijk verschil met het proces
van Mgr. Stepinac
NEDERLANDSCHE OORLOGSSCHEPEN
KWAMEN TERUG
Overbelasting van het materiaal
laat geen keuze
O
GEEN DIRECT OPTREDEN
TEGEN FRANCO
Tot hoofd en hart
WOENSDAG 4 DECEMBER 1946
69ste JAARGANG Nó. 23714
Uitgevaren ondanks verbod
MR. VAN SCHAIK
HERSTELD
Vincent Auriol voorzitter
Nationale Vergadering
Het weer
Textieldbrectorium meent
van niet
Voldoende schepen
in Indië
Er wordt nog niet gespaard
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Administratie 21543
Postgiro 143453
ABONNEMENTEN: 30 ets. p. w., f 3.90 p. kwart.
Directeur: 3. 3. W. Boerrigter.
Wnd. hoofdredacteur: Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 30 'cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededeelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m. hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
D; regeering zal morgen, indien het
.enminste niet opnieuw wordt uit
gesteld, haar definitieve houding
ten opzichte van het ontwerp-accoord
officieel hebben te bepalen, zeker, nu
de golven in ons land hoog opslaan zal
het ,,saevis tranquillus in undis", het
rustig blijven te midden der woedende
baren, een niet zoo simpele onderneming
zijn. Want nu men de hartstochten zoo
hoog heeft laten oplaaien, bestaat het
gevaar, dat de regeering uiteindelijk
tusschen de bekende molensteenen komt
te zitten. In pera en radio wordt de laat
ste dagen de openbare meening door
vóór- en tegenstanders weinig zacht
zinnig bewerkt, zoo dat iedereen wel
eenigszins georiënteerd zal zijn, wan
neer de verklaring der regeering en de
daarop volgende Kamer-debatten aan
de orde komen. Helaas moeten wij schrij
ven eenigszins georiënteerd", want van
officieele zijde heeft men het Neder-
landsche volk tot op het laatste moment
onkundig gehouden. Achter de coulissen
is het spel gespeeld met den Engelsch-
man als souffleur en toen het gordijn
omhoog ging mocht het volk de apo
theose aanschouwen in den vorm der
17 artikelen der Comm.-Generaal. Ook
onze katholieke politieke leiders hebben
er de voorkeur aan gegeven zich op den
achtergrond te houden, blijkbaar om de
handen vrij te hebben, in tegenstelling
tot de andere groote politieke groepen,
waarvan ieder lid nauwkeurig de hou
ding zijner partij kent.
De vorige week hebben wij als onze
meening uitgesproken, dat de regeering
de Cheribonsche artikelen niet in hun
huidigen vorm zal accepteeren. Be
driegen de voorteekenen niet, dan zal
het beleid der regeering inderdaad in
deze richting gaan. De Msbd. achtte de
zer dagen de waarschijnlijkheid groot,
dat het kabinet de basis-overeenkomst
niet integraal zal aanvaarden en, slechts
van geamendeerde voorstellen voorzien,
aan de Staten-Generaal zal voorleggen.
De regeering zou dus trachten den mid
denweg te bewandelen, welken naar het
ons voorkomt, dezen keer wel eens min
der „gulden" kan zijtn dan gewoonlijk.
Prof. Gerbrandy noemde in zijn radio-,
rede amendeering van een accoord het
zelfde als het slaan van een spijker in
het zand. In ieder geval schijnt de re
geering toch niet genegen zioh in de
dwangpositie te laten brengen waarop
velen aansturen, door maar steeds op
hetzelfde aambeeld te hameren, dat er
geen ander alternatief is dan aannemen
of een koloniale oorlog. Wij houden niet
van deze soort politiek, omdat zij ons
te veel herinnert aan dat alternatief,
dat de Nazi's ons vijf jaren lang hebben
voorgehouden.
Het is intusschen niet onaardig de
„edele" bedoelingen der Britten en Ame
rikanen met het Indonesische volk
nauwkeurig te volgen. Wie zijn geschie
denis over de houding der tin gelachen
in ons Indië na de Napoleontische oor
logen nog eens wil opslaan, zal veel van
de huidige situatie beter begrijpen. En
misschien zal hij dan ook begrijpen,
waarom Australië zelfs weigerde onze
schepen te lossen en waarom Soekarno
thans reeds contact zoekt voor zijn de
fensie met zijn Australischen nabuur. En
misschien begrijpt hij ook iets van het
bericht van het republikeinsche pers
bureau „Antara" volgens hetwelk verte
genwoordigers van belangrijke Am e r i-
kaansche firma's officieuze bespre
kingen zijn begonnen met de republi
keinsche autoriteiten over den we
deropbouw van Indonesië. Prof. Gerbran
dy had niet zoo heel ongelijk, toen hij
ons waarschuwde, dat wij, Nederlanders,
op het punt stonden den oorlog alsnog
te verliezen....
Byrnes heeft gisteren na de bespre
kingen met Bevin over de samensmel
ting der zones medegedeeld, dat de
Raad van de Groote Vier vermoedelijk
deze week zal beginnen met de be
handeling van Duitschland. Er kan ech
ter niet veel meer dan een overeenkomst
over de procedure verwacht worden.
Byrnes gaf toe, dat de Amerikaansche
belastingbetaler tengevolge van de fusie
der zones in 1947 ongeveer honderdmil-
lioen dollar meer zal moeten opbren
gen dan wanneer de zones gescheiden
bleven. Hij verduidelijkte, dat volgens
het plan de beide zones tezamen aan
het einde der drie jaar zich in econo
misch opzicht kunnen bedruipen.
Byrnes vertrouwde er op, dat de mi
nisters van Buitenlandsche Zaken de
verdragen met de vijf satellietstaten in
de komende vijf dagen zullen beëindi
gen, waarna onmiddellijk met de be
sprekingen over Duitschland zal worden
begonnen. Hij zou er op aandringen, dat
hierbij ook Oostenrijk in behandeling
Zou komen.
Een gemengde Nederlandsch-In-
donesische deputatie zou zich van
daag per vliegtuig naar Sumatra
begeven in een hernieuwde poging,
aan de voortdurende militaire
botsingen een einde te maken.
Volgens berichten hebben de militaire
bevelhebbers aan beide zijden erkent,
dat de gevechten veroorzaakt werden
doordat de plaatselijke militaire leiders
niet tot overeenstemming kunnen ko
men inzake de demarcatielijnen.
Intusschen heeft een Nederlandsche
woordvoerder verklaard, dat de militaire
situatie aan de fronten op Java en
Sumatra ernstig blijft. De Nederlanders
hebben van artillerie gebruik gemaakt
tegen infiltraties te Medan, Socrabaja
en Bandoeng.
Vandaag is te Batavia officieel be
kend gemaakt, dat de sub-commissie'
voor de publiciteit eenstemmig besloten
heeft, dat van heden af de Nederland
sche zoowel als de Indonesische publici-
teitsorganen zich behooren te onthouden
van meeningsuitingen en nieuwspubli-
caties. welke krenkend zijn of gevoelens
van haat of verachting tusschen de ver
schillende groepen' in Ned.-Indië kun
nen opwekken. Tevens moeten alle po
gingen gedaan worden de publicaties in
de verschillende gebieden zoo objectief
mogelijk te doen zijn.
Naar de Marvo meedeelt, is de ma
joor-machinist P. Neefjes van den
torpedoboot jager „Evertsen", drager van
het bronzen kruis, rijdend op een motor
door een onbekende doodgeschoten.
Neefjes verwierf het bronzen kruis in
verband met zijn heldhaftig optreden op
de „Van Galen" te Rotterdam in 1940.
Het Nederlandsche schip, de „Van
der Lijn", is ondanks het verbod
tot uitvaren, uitgevaardigd door de
zeelieden- en havenwerkers-vakbon
den, uit Sydney naar Batavia ver
trokken met een bemanning van
Australische vrijwilligers.
Het Britsche ministerie van Vervoer
zou het plan gehad hebben, de ,,Van
der Lijn" te laden met 3000 ton meel,'
waaraan dringend behoefte bestond in
Singapore, doch het algemeen verbod ott
uitvaren, geldend voor de Nederland
sche schepen, was de oorzaak geweest,
dat dit voornemen niet ten uitvoer kon
worden gebracht.
De „Van der Lijn" is twee jaar gele
den in Sidney binnengeloopen, nadat 't
in een tyfoon bij Nieuw-Guinea averij
had opgeloopen. Vorig jaar October wa
ren de herstelwerkzaamheden, die het
schip weer zeewaardig hadden gemaakt,
beëindigd.
Naar het A. N. P. verneemt zullen
de gemeenschappelijke beraadslagin
gen van de ministers en de leden
der Commissie-Generaal, naar aan
leiding van de omvangrijke werk
zaamheden, welke in verband met
deze besprekingen verricht moeten
worden, niet heden, maar waar
schijnlijk Donderdagmiddag a.s. wor
den voortgezet.
De president van de Tweede Kamer, mr.
3. van Schaik, die gisteren tijdens de
vergadering plotseling onwel werd en
dientengevolge de bijeenkomst moest ver
laten is wederom hersteld. De heer Van
Schaik presideerde vandaag wederom de
vergadering'.
Einde van een oceaanreus. Het vroegere Fransche vlaggescliip. de Hormandie
maakt haar laatste reis van New York naar Port Newark in New Jersey. Aan het
begin van dezen oorlog zou het groote luxe-schip omgebouwd worden tot troepen
transportschip. Bij de werkzaamheden brak brand uit en werd het schip dus
danig beschadigd, dat het thans als oud roest verkocht moet worden
Rechter Goldsborough heeft Dins
dagavond bekend gemaakt, dat Lewis
zoowel uls de 400.000 mijnwerkers, die
Hun werk in de steek hebben gela
ten. schuldig bevonden zijn aan be-
Ieediging van het Hof.
Voordat het vonnis werd uitge
sproken, verzocht Lewis een verkla
ring te mogen afleggen.
Na de geschiedenis te hebben nagegaan
van de regeeringsverordeningen, waarbij
het aan de gerechtshoven verboden wordt
een stakingsverbod uit te vaardigen, ging
Lewis over tot de geschilpunten zelf en
ging tekeer tegen de moordende en on-
menschelijke 54 uur-werkweek in de
Amerikaansche kolenmijnen.
Hij betoogde, dat de organisatie van
de Amerikaansche mijnwerkers wel ge
dwongen was haar contract met de re
geeringen op te zeggen.
Lewis zei, dat de regeering, na zijn
mededeeling, dat het contract geëindigd
was, met overtreding van de wet op de
rechterlijke bevelen, verzocht had om een
arrest, dat verleend: werd zonder vooraf
gaande kennisgeving en zonder verhoor.
Lewis voer uit tegen dit allesomvat
tende dwangbevel, waarvan hem ten
laste gelegd werd, dat hij het genegeerd
had. In zijn rede voor het Hof verklaar
de hij:
Ik meen te moeten opmerken edel
achtbare, dat uw rechterlijk bevel de
mijnwerkers berooft van hun grondwet
telijke rechten van vrijheid, van het vrije
v/oord,. van de vrijheid van drukpers
vrijheid van vergadering en bescherming
tegen slavernij.
De mijnwerkers en ik staan als Ame
rikaansche burgers op deze grondwette
lijke rechten.
De mijnwerkers zijn ordelievende, god-
vreezende burgers. Zij zijn alleen opge
komen voor hun rechten als Amerikaan
sche burgers.
Rechter Goldsborough heeft tweemaal
bezwaren van advocaten verworpen en
een reces van een half uur gelast, tij
dens hetwelk het Hof en de verdediging
gelegenheid kregen de voorgestelde uit
spraak voorbereid door de regeerings-
advocaat ter overweging door het Hof
te bestudesren.
Toen rechter Goldsborough besliste,
dat Lewis onder bewaking van zijn ad
vocaat tot vandaag op vrije voeten werd
gesteld, protesteerde de eerste advocaat.
De toevoeging: onder cnrateele van zijn
advocaat is overbodig, meende Padway.
Op bevel van den rechter zou Lewis rich
ten alle tijde ter beschikking van de
rechtbank stellen, verklaarde hij.
Dinsdagavond heeft de Association of
Americain Railroads een verbod inge
steld op het per spoor vervoeren van
goederen, die bestemd zijn voor export.
Van dit verbod, dat Dinsdag te mid
dernacht is ingegaan, zijn brandstof en
voedsel uitgezonderd.
Het embargo ter besparing van
brandstof, dat gisteravond gelegd
werd op het vrachtgoedcrcnvervoer,
dreigt de werkloosheid in de Ver-
ecnigde Staten tot Oen ongekende
hoogte op te voeren.
De vervolging tegen de Kerke
lijke hoogwaardigheidsbekleders in
Joego-Slavië wordt met onvermin
derde hevigheid voortgezet. Uit een
bericht, afkomstig van het Vaticaan,
blijkt, dat de geestelijkheid onop
houdelijk bloot staat aan molestatie
en intimidatie en met name worden
er vijf gevallen geciteerd, welke alle
betrekking hebben op bisschoppen
van verschillende Joego-Siavische
diocesen.
Communisten worden in knokploeg-
verband erop uitgestuurd om den bis
schoppen, die op rondreis zijn om het
H. Vormsel toe te dienen, een ont
vangst te bereiden, welke den schijn
moet hebben spontaan uit de volksbron
op te wellen.
Sinds de veroordeeling van Mgr.
Stepinac hebben zich, als meest opmer
kelijke, de volgende gevallen voorge
daan:
De bisschop van Hvar, Mgr. Pusic,
die op rondreis was op de eilanden
Brac en Vis in de Adriatische Zee,
werd dermate lastig gevallen, dat hij
het beter oordeelde zijn reis te onder
breken en naar Hvar terug te keeren.
De bisschop van Senj en Modrussa, mgr.
Buric, bracht een canoniek bezoek aan
een der steden van zijn diocees. Voor
de pastorie, waar hij zijn intrek had
genomen, verzamelde zich op een gege
ven oogenblik een menigte, die eerst
den bisschop zelf en daarna de pasto
rie met steenen bekogelde. Mgr. Buric
zag zich gedwongen van verder reizen
af te zien en naar zijn residentie terug
te keeren.
Toen mgr. Aksomovic, bisschop van Dja-
kovo, in een der onder zijn jurisdictie
geplaatste parochies verwacht werd,
stond er reeds een menigte gereed om
hem te ontvangen. De aartsbisschop
van Belgrado, mgr. Ujcic, die eveneens
op rondreis was om het H. Vormse'
toe te dienen, kreeg een waarschuwing
om zijn reis niet voort te zetten. Mgr.
Lach. een der hulpbisschoppen van het
diocees Zagreb, werd door de OZNA,
de geheime staatspolitie, gearresteerd
en een nacht vastgehouden, eveneens
toen hij in een andere stad het H.
Vormsel wilde gaan toedienen.
De socialist Vincent Auriol is gekozen
tot voorzitter van de Fransche Nationale
Vergadering met 284 van de 542 uitge
brachte stemmen. De communist Cachin
kreeg 170 stemmen, de onafhankelijke re
publikein Varenne 96.
De weg is nu vrij voor den eindstrijd ter
verkiezing van een nieuwen interim-pre
mier.
De eenige candidaat, die voor dezen post
in aanmerking komt, is de communist
Thorez.
De socialisten komen Dinsdagavond bij
een om uit te maken of ze hun steun zui
len verleenen aan een regeering van com
munisten.
De anti-communistische fractie onder de
socialisten zal waarschijnlijk op grond van
de verkiezing van Auriol meer invloed krij
gen. want zijn verkiezing was kennelijk te
danken aan den steun van rechtsch. daar
de socialisten met de M.R.P.. die blijkbaar
ook voor Auriol gestemd heeft, samen
slechts 273 afgevaardigden hebben.
Verwachting tot Donderdagavond:
In den nacht en ochtem}: aan de kust
nog een enkel buitje, in het binnen
land helder met lichte vorst. Overdag:
aanvankelijk zonnig weer met snelle
stijging van temperatuur. Later weer
toenemende bewolking. Weinig wind.
Maan 14.593.40; Zon 8.301G.31
Dr. E. L. Kramer, directeur voor Her
stel en Voorziening van het ministerie
van Economische Zaken, heeft, zooals
bekend, in een radiorede medegedeeld,
dat men in 1947 de productie hoopt te
brengen op 80 textielpunten per hoofd
der bevolking, terwijl hij daarnaast den
indruk wekte, dat men ook op twee paar
dameskousen kon rekenen, al sprak hij
zulks niet onomwonden uit. De Vak
groep „Detailhandel in textielgoede-
ren" meent, dat na al de desillusies,
welke officieele en semi-officieele in
stanties ons volk reeds bereid hebben,
nu toch wel eenige voorzichtigheid noo-
dig is wanneer men nieuwe suggesties
gaat uiten.
In dit verband wordt herinnerd aan
de in 1945 officieel afgelegde belofte,
dat in 1946 de linnenkast weer behoor
lijk gevuld zou zijn, terwijl thans een
groot deel der bevolking lijdt aan huid
ziekten, mede door het gebrek aan vol
doende linnengoed. Toch suggereert dr.
Kramer nu weer 80 textielpunten per
hoofd in 1947, doordat hij verzuimt te
vermelden, dat 80 punten productie
nog lang geen 80 textielpunten in den
winkel beteekenen, want industrie, leger
en vloot eischen een zeer belangrijk deel
van deze 80 punten op.
In de Centrale Textielcommissie
is nog juist dezer dagen namens
het Textieldirectorium een zeer pes
simistische beschouwing gegeven
over de textielpositie in 1947, waar
bij m&i tot de conclusie kwam, dat
men zéér tevreden zou zijn als in
1947 60 punten gehonoreerd zouden
worden.
Wat de dameskousen betreft, zal men
wellicht tot twee paar kousen per per
soon kunnen komen, wanneer men daar
ook de zgn. standaardkousen bijrekent,
een artikel, dat bij de Nederlandsche
vrouw heel weinig gewild Is.
Dc Japansche generaal Isjida, die den
„dooden-spoorweg" in Birma aan liet leg
gen, is tot 10 jaar gevangenisstraf veroor
deeld. De kolonels Nakanvura en Xsjl zi]n
tot den strop veroordeeld.
Dr. Jozef Tiso verklaarde zich gisteren,
op den tweeden dag van het proces voor
het Nationale Hof, onschuldig aan alle
113 punten van de beschuldiging wegens
hoogverraad. „In mijn geheele politieke
loopbaan ben ik nog nooit anti-demo
cratisch geweest", zeide hij.
Hij zeide verder, dat het nimmer zijn
Door de zware regens is het peil van de
*dnd, onder water geloopen zijn. Een lu
Theems zoo gestegen, dat groote stukken
chtopname van het overstroomde gebied,
n het afgeloopen halfjaar zijn verscheidene Nederlandsche oorlogsschepen uit
den Oost thuisgevaren. Daaronder bevonden zich bodems als Hrs. Ms. „Tromp'
Hr. Ms. „Jacob van Heemskerck" en Hr. Ms. „Van Kinsbergen", die tot het
grootste materieel van de Koninklijke Marine gerekend moeten worden. Dit is voor
velen aanleiding geweest zich af te vragen, welke redenen de Marine-leiding tot
dezen terugkeer noodzaakten, waar het toch duidelijk was, dat de primaire en
voornaamste taak van de Koninklüke Marine in onze Overzeesche Gebiedsdeelen
ligt, waar ieder schip, dat wij bezitten, dringend noodig is voor patrouille, en
politiediensten over zeer uitgestrekte gebieden.
In dc onderstaande beschouwing wordt op deze vragen een duidelijk antwoord
gegeven.
In de oorlogsjaren is, zooals bekend,
de Koninklijke Marine in staat ge
weest door te vechten; onze oorlogs
schepen zijn van 1940 tot 1945 op de zeven
wereldzeeën in actie geweest, waarbij
prachtige resultaten werden bereikt, doch
helaas ook zware verliezen geleden. Een
klein aantal der Nederlandsche oorlogs
schepen heeft den strijd echter overleefd
en is ook thans nog in dienst.
Nadat de oorlog in Europa in Mei 1945
was geëindigd, moest de Koninklijke Ma
rine in actie blijven in den Pacific, en
zelfs na 15 Augustus 1946 heeft helaas
de ongunstige ontwikkeling in den Indi-
schen Archipel er toe geleid, dat ook in
de wateren van dien Archipel de Ko
ninklijke Marine tot den huidigen dag
een belangrijke en moeilijke taak moest
blijven verrichten. Het is duidelijk, dat
door dit alles veel van deze schepen ge
vergd werd. gewoonlijk zelfs tè veel, om
dat ze niet gemist konden worden en dus
in dienst werden gehouden, terwijl ze
reeds lang aan herstel toe waren. Op een
gegeven oogenblik is ieder verder uitstel
onder welke omstandigheden dan ook
echter niet meer te verantwoorden en is
de tijd gekomen, dat deze oorlogseenhe
den voor reparatiewerkzaamheden naar
de werf gezonden worden. Zoo heeft men
dan geleidelijk aan sommige oorlogssche
pen in Nederland zien terugkeeren. waar
ze nu een groote beurt krijgen.
Is dit de eerste en voornaamste reden
waarom telkens schepen naar Holland
komen, het is bovendien mogelijk met
het terugzenden dezer oorlogsschepen
twee vliegen in één klap te slaan, zooals
bekend, bestaat er een regelmatige rou
leering tusschen het personeel der Ko
ninklijke Marine in Nederland en dat in
Indië. Het Indische personeel dient een
zeker aantal jaren tusschen de keerkrin
gen en wordt dan afgelost door marine
personeel uit Nederland. Het verkeer tus
schen het Moederland en de Overzeesche
Gebiedsdeelen, hetwelk op deze wijze voor
de Marine noodzakelijk is, moet in hoofd
zaak verzorgd worden door de schepen,
die naar Nederland komen om te repa-
reeren. In de juist achter ons liggende
periode was er bovendien een bijzondere
toevloed van Marine-personeel uit Indië,
omdat zij, die in Japansche gevangen
kampen hadden vertoefd, zoo spoedig
mogelijk moesten repatrieeren. Onze
thuisvarende schepen hebben zeer velen
van hen in het vaderland teruggebracht.
Tenslotte is er nog een derde reden
waarom, ondanks de omstandigheid,
dat wij onze sterkte zooveel mogelijk
moeten concentreeren in Indië, het toch
noodig is enkele oorlogsschepen in Ne
derland te stationneeren. Het personeel
H.M. Flotille-
leider Tromp,
het „spook
schip", dat
gedurende de
Japansche be
zetting de we
reld verbaas
de door de ge
waagde raids
op de haven
van Sabang,
is ook in ons
land terugge
keerd
onzer marine kan alleen afdoende op
geleid en geschoold worden in de prac-
tijk, aan boord van oorlogsschepen. Voor
onze opleiding in Nederland zal het dus
altijd noodig zijn enkele schepen hier
te lande aan te houden. De vloot in
Indië vraagt voortdurend om personeel,
teneinde hen, die naar Nederland terug
gaan, af te lossen en het spreekt van
zelf, dat dit personeel afgeoefend moet
zijn om bij aankomst in Indië dadelijk
te kunnen inspringen.
Zoo is het de bedoeling, dat Hr.
Ms. „Jacob van Heemskerck'', na
gerepareerd te zijn, als oefenschip
in dienst gaat, terwijl Hr. Ms. „Van
Kinsbergen" artilierie-instructie-
schip zal worden, zoodra het van
de werf komt. Op het oogenblik
vaart Hr. Ms. „Soemba" reeds voor
de Radar-opleiding, terwijl er on
langs een speciaal opleidingsschip
voor bestrijding van onderzeebooten,
„De Zeearend", in dienst is ge
nomen.
Uit het bovenstaande mag niet de
conclusie worden getrokken, dat er
thans onvoldoende schepen in Indië
zouden verblijven. Vijf van de zes mo
derne torpedojagers, welke Nederland
bezit, zijn in de Indische wateren ge-
stationneerd (de zesde ligt hier te repa-
reeren), hetzelfde is het geval met de
acht nieuwe korvetten, welke in den
loop van dit jaar onze vloot in Indië
kwamen versterken, terwijl een aantal
nieuwe mijnenvegers en verscheidene
andere kleinere eenheden, voor een deel
niet lang geleden aangeschaft, dienst
doen in den Archipel.
Men mag dus concludeeren, dat het
logisch en noodzakelijk is, dat er telkens
Nederlandsche oorlogsschepen uit Indië
komen, daar het alleen op deze wijze
mogelijk is onze vloot in de gebieden,
waar zijn voornaamste taak ligt, 'n
Indië dus, zoowel wat het materiaal als
het personeel betreft, paraat en in con
ditie te houden.
bedoeling was geweest den Tsjecho-Slo-
waakschen staat af te breken. Alles wat
hij wenschte was slechts een Slowaak-
sche autonomie binnen de grenzen van
Tsjecho-Slowakije.
Toen de president van het Hof, Igor,
Daxner, hem onderbrak met de opmer
king, dat het orgaan van de Hlinka-
partij' „Slovak" wel eenigszins anders
over de doelstellingen van de partij had
geschreven, verzekerde Tiso, dat hij
nooit invloed op de Partijpers had ge
had en dat hij nimmer aan de bladen
instructies had gegeven over hetgeen
zij schrijven moesten.
Alles wat hij van de buitenlandsche
politiek afwist had hij volgens zijn zeg
gen, geleerd van President Benesj.
Van de zeven leden van het hof in
het proces tegen Tiso, Sano Mach en
Durcansky is Daxner de eenige beroeps-
rechter. De zes anderen zijn leeken en
vertegenwoordigen de vier politieke
partijen van Slowakije en de Slowaak-
sche verzetsbeweging.
Vaticaansche bronnen, zoo wordt uit
Vaticaanstad vernomen, weigerden com
mentaar te geven op het proces-Tiso.
Zij wezen er echter op, dat de Heilige
Stoel Tiso dikwijls „gewaarschuwd" had
zich niet met politieke zaken in te laten.
In Vaticaansche kringen verklaarde
men echter, dat er een duidelijk verschil
bestaat tusschen het proces van Mgr.
Tiso en dat van Aartsbisschop Stepinac.
Terwijl mgr. Stepinac beschouwd kan
worden als een „herder der Slovenen",
die zich niet met politieke zaken inliet,
was Tiso president der Slowaaksche re
publiek en direct, geïnteresseerd in de
politiek.
Door de bij den Nederlandschen
Spaarbankbond aangesloten spaarban
ken werd in October f 297-317 meer te
rugbetaald fian ingelegd. Bij de Rijks
postspaarbank werd niet minder dan
f 52597.262 meer opgenomen dan ge
spaard-
(Van een bijzonderen medewerker)
mstreeks tien dagen geleden ver
spreidde de Regeeringsvoorlicn-
tingsdienst een bericht over den
Radio-omroep. De Federatie van Om-
roepvereenigingen zou gedurer.de twee
weken gelegenheid krijgen haar inzich
ten bij de overheid kenbaar te maken;
de Stichting Radio Néaeriand in den
Overganstijd zou worden omgezet in een
Radio-Unie. Maar tot op den dag van
heden hebben de om roe p-organisaties
niets vernomen, nóch van de zijde der
regeering, nóch van eenige andere in
stantie, die in het krantenbericht kon
worden bedoeld. Wij denken hier aan
mr. L. A. Kesper, voorzitter van Radio
Nederland en prof. Gerbrandy, voor-*
zitter van den Radio-Raad.
In het bedoelde bericht, dat den schijn
■wekt van een conflict tusschen twee
pariijen, werd gesproken over „de naast
betrokkenen". Waarom bleven dan on
kundig de omroep-vereenigingen en
beide genoemde personen? Mocht het
echter gaan om het Comité „Nationale
Omroep", dan vragen wjj ons af: wie
heeft dit Comité achter zich staan? Het
is een groep personen, die ten aanzien
van de radio een ander stelsel wensch-
ten, doch of zij velen of slechts weinigen
van het Nederlandsche vólk achter zich
heeft, is nog niet uitgemaakt Volgens
onze meening heeft het Comité slechts
weinigen achter zich, want destijds
heeft het adhaesie-betuigingen ge
vraagd, doch bracht het toen slechts
tot ongeveer 10.000 handteekeningen.
Daartegenover staan de omroepen met
hun oude rechten en hun staat van
dienst in het verleden. Wat die achter
zich hebben, blijkt zeer duidelijk uit het
volgende
Sedert twee maanden houdt de K.R.O
propaganda-vergaderingen in Noord-
Brabant, Limburg en Zeeland (straks
begint men ook in de andere provincies).
Al die vergaderingen zijn druk bezocht;
er heerscht het oude K.R.O -enthou
siasme en steeds wordt na afloop spon
taan de motie geteekend, om den K.R.Q.
weer integraal terug te hebben in den
aether. Deze motie teekenen niet t'echts
de eenvoudige menschen, maar óók de
meest vooraanstaande personen ter
plaatse (geestelijkheid, burgemeester,
wethouders, leden van Ged. Staten, be
stuurders van vak. en standsorgani
saties)
Het Radioblad van Radio Nederland
dat toch kan gelden als exponent van
de gedachte van den „Nationale Om
roep", heeft het nog niet zoo ver kun
nen brengen, dat het aantal abonné's
van 50.000 (het aan dit blad toegewezen
•aontingent) is bereikt; daartegenover
staat, dat de omroepvereenigingen KRO.,
A.VILO., V.A.R.A. en N.C.R.V. 215.000
abonné's hebben (hun volle contingent
opgebruiken), terwijl nog ongeveer
200.000 abonné's op de wachtlijsten der
omroepvereenigingen staan.
Gedurende de zomermaanden heeft
men in Hilversum druk bezoek gehad in
de studio's. Ook toen bleek met name
de oude liefde voor den KILO Ge
legenheid was ook daar, een motie te
teekenen inzake het volledig terugkeeren
van den K.R.O. Men verzamelde toen
in drie maanden tijds circa 10.000 hand
teekeningen, welk resultaat bereikt werd
ondanks het feit, dat er niet altijd ge.
legenheid was, de diverse groepen
op te wekken te teekenen en vaak zelfs
de gelegenheid ontbrak, omdat er in een
te snel tempo gewerkt moest worden.
Uit dit alles en er is veel meer
blijkt wel, dat bij het overgroote deel
van het Nederlandsche volk nog steeds
de liefde voor de oude omroepvereeni
gingen bestaat en men bij een nieuw
radiobestel hieraan ook de voorkeur
geeft.
Onbegrijpelijk is de tendenz in het
regeeringsbericht, als zouden de omroe
pen niet hebben meegewerkt, zoodat
thans als het ware een ultimatum wordt
gesteld, na afloop van welken termijn
de minister den knoop zal willen door
hakken.
Dat is o.i. niet billijk. Nauwelijks was
via mr. Kesper het nieuwe voorstel be
kend, of de omroep-organisaties hebben
in snel tempo, in tal van vergaderingen
en besprekingen de geheele zaak In kan
nen en kruiken gekregen en zij zijn met
groote bereidwilligheid ingegaan op
suggesties, welke van de zijde van de
regeering binnenkwamen. De verschil
lende omroep-directies hebben ons dat
verzekerd.
Mocht professor Gerbrandy op het
tooneel verschijnen (althans volgens een
bericht van het Geldersch Dagblad) dan
zullen de omroepen met de grootste ge
reserveerdheid dscar tegenover staan,
omdat wjj kunnen het begrijpen
de huidige samenstelling van den Radio.
Raad weinig vertrouwen geeft in een
objectieve en eerlijke oplossing van het
radio-vraagstuk. Immers: oud-minister
Van der Leeuw heeft indertijd den
Radio-Raad aangevuld met leden, uit
sluitend voortgekomen uit de toenmaals
sterk optredende richting van de Neder,
landsche Volksbeweging. Of hierin In
den loop van den tijd wijziging is ge
komen, valt thans wel is waar moeilijk
te beoordeelen, doch in elk geval noopt
ons dit tot groote reserve.
(Vervolg op pagina 3)
Generaal Franco heeft vertoogen
gericht tot de Vereenigde Staten,
waarin hij de bewoordingen betreurt
van het voorstel, dat aan de UNO
werd voorgelegd en dat een verzoek
tot aftreden van Franco behelsde
Het Spaansche Ministerie van Bui
tenlandsche Zaken heeft den Ame -
rikaanschen zaakgelastigde in Ma
drid een nota overhandigd, waarin
gezegd: wordt, dat Conally's voorstel
inzake Spanje een „beleediging je.
gens de Spaansche natie" is.
Wees goed voor een ander, omd
deze uw naaste is en niet omdat g
bemerkt, dat men op uw gedragin
gen let.
j Engeland en de V.S- verwierpen Dins
dagavond in de politieke commissie van
ie UNO het nemen van reclitstreexscne
I dwangmaatregelen tegen het Spanje
j van Franco. Zij kwamen hierbij lijn-
echt te staan tegenover Frankrijk en
j Rusland, die eischten, dat volledig en
j onmiddellijk met Franco zou worden ge
broken.
De V. S. betoogden, dat een dergelijk
optreden tot een nieuwen wereldoorlog
zou kunnen leiden. Sir Hartley Shaw-
cross (Engeland) zeide, dat Engeland
niets zou doen, wat spoedig aanleiding
'ou kunnen zijn tot bloedv rvieten om
wille van den Spaansehen regeerings-
t- |,vorm, onverschillig of het nu het bloed
j pan Britsche soldaten of het Spaansche
-S jvolk was.
