Sir Neville Bland vertelt
De terugkeer naar Palembang
WERELDNIEUWS IN BEELD
Bewondering voor de Nederlanders
„Ik was de laatste
Aandeel der Koninklijke Marine
in de vreedzame bezetting
Nederlandsch amendement op
Am. voorstel over Spanje
WEERMACHTSWERKEN AANGELEGD OP
SCHIERMONNIKOOG
Festiviteiten met Daitschers
POOLSCHE COMMUNISTEN BEREIDEN
VERKIEZINGEN VOOR
Jezuïeten beschuldigd van
antisemitisme
KONINGSBERGEN WORDT
KALININGRAD
De Russische kolonisatie in
Oost-Pruisen
«pel
van de klas"
Treinverkeer op enkel
spoor hervat
Franco zou regeering moeten overdragen
Revanche-wedstrijd van
Fransche militairen
©uister.
VRIJDAG 6 DECEMBER 1946
PAGINA 3
Kath. bouwverenigingen
in Kath. Centrale
Uitspraak in bijeenkomst
van „Ons Huis"
Geen incidenten
Tien jaar voor ronselaar
voor de Wehrmacht
Tusschen Delft en Schiedam
OUDE MAN VERMORZELD
IN EEN SLOOT
v (Wordt vervolgd)
Gasmaskers blijven minstens
tien jaar goed
(Van onzen verslaggever)
Het Westeinde in Den Haag is een
drukke straat, waar een nijvere
kleine middenstand zijn zaken
drijft, 's Morgens al heel vroeg ontwaakt
deze buurt en den ganschen dag is er
gelbop en geroep van bedrijvige men-
schen. Duizenden gaan iederen dag ach_
teloos voorbij aan een monumentale
poort, waarboven het Spaansche Wapen
Prijkt en waarachter de Theresiakerk is
gelegen. Weinigen weten, dat in deze
Poort de breede ingang verscholen ligt,
die toegang geeft tot een dorado van
rust midden in de bezige groote stad,
tot een stukje Engeland midden in Den
Haag. Het is de privéwoning van Sir Ne
ville Blandt den ambassadeur van Groot_
Brittannië.'
Vandaag, op den dag, dat er in Neder
land allerwegen een blijde stemming
heerscht om de vriendelijke attenties die
men elkaar bewees, wordt Sir Neville
Bland 60 jaar en zeker zal het ook hem
van de zijde van zijn vele Nederlandsche
vrienden niet aan attenties ontbreken.
Deze verjaardag, de vierde, dien de am
bassadeur in ons land viert, twee voor
en twee na den oorlog, was de aanlei
ding waarom wij gisteren het voorrecht
genoten door dezen grooten vriend van
Nederland te worden ontvangen voor een
kort gesprek. Reeds dadelijk als de bree
de deur langzaam opendraait en een
voorzichtige op-en-top Engelsche be
diende ons binnenlaat, treft ons de rus_
tige sfeer van het huis.
Zijn het de meubels, de schilderijen en
platen, is het het uitzicht door de hooge
ramen op den herfsttuin, die tusschen
deze oude gebouwen een verrassing op
zichzelf is, of is het de rijzige sportieve
gestalte van den grijzen diplomaat, die
opstaat van achter een groot bureau, die
ons deze impressie geeft?
Als wij pogen uit te drukken hoezeer
Wij verrast zijn door de sfeer van dit huis,
valt onze gastheer ons enthousiast bij en
roemt zijn woning als een marvellous
place, waar hij gelukkig is en na drukke
ambtsbezigheden de rust vindt, die hij
zoo op prijs stelt. Bijzonder de fraaie
tuin is hem zeer dierbaar en als wij hem
later vragen wat hem in Nederland het
liefst is, antwoordt hij zonder aarzelen:
„Mijn Hollandsche vrienden en de vogels
fn mijn tuin." Het onderhoud is geen in
terview geworden in den eigenlijken zin
van het woord.
Het was een gemoedelijk gesprek,
dat meerendeels door Sir Neville,
die een brillant causeur is, werd ge
voerd. Het was een genot stil in een
grooten stoel te zitten, te kijken naar
De Woningbouwcentrale ,,Ons Huis",
instelling van den Utrechtschen Dioc.
Werkliedenbond, hield een goed bezochte
vergadering in het gebouw van de R.K.
Werkliedenvereeniging te Deventer.
Voorzitter Nijkamp uit Enschede wees
in zijn openingswoord op de groote ver
dienste van deze Centrale van Kath.
Bouwvereenigingen en legde daarbij
vooral nadruk op den belangrijken steun,
Welke de Centrale kan bie'den aan bouw
vereenigingen in kleinere gemeenten,
Welke over het algemeen niet over vol
doende middelen en menschen be
schikken om de bouwvereenigingen af
doende ter zijde te staan.
Voorts wees spr. op de principieele
beteekenis van Kath. Bouwvereenigin
gen.
Secretaris Alders uit Amersfoort hield
een inleiding, waarin hij de beteekenis
van het gezin in godsdienstig-zedelijk en
sociaal-hygiënisch opzicht schilderde.
Zoo goed als de politieke en sociale
belangen van het gezin steeds het veiligst
bleken in Katholiek politieke en sociale
organisaties,, achtte hij de huisvestings-
belangen van het gezin het veiligst bij
de Katholieke Woningbouwvereenigin-
gen. Om dezelfde reden vond hij ook
een Kath. organisatie voor bouwvereeni
gingen van eminent belang.
Dit legt aan de katholieke bouwver
eenigingen den plicht op, ook de nu nog
beperkte mogelijkheden ter be"—-<ering
van den woningbouw geheel uit a bui
ten.
Spr. ging uitvoerig in op de plannen
Van den Nat. Woningraad, welke, indien
zij in den huldigen vorm verwezenlijkt
Zouden worden, het bestaan van de
Kath. Bouwvereenigingen geheel afhan
kelijk zou maken van de inzichten van
deze neutrale instantie. In verband hier-
hiede deed hij een beroep op de Kath.
Bouwvereenigingen, om de positie van de
eigen Centrale zoo sterk mogelijk te ma
ken, door zonder uitzondering lid te wor.
den.
Unaniem was de vergadering 't er
Over eens, dat katholieke bouwver
eenigingen thuis hooren in een Kath.
Centrale. Een aantal bouwvereeni
gingen zegden reeds toe voor het lid
maatschap van den Nat. Woning
raad te zullen bedanken. Andere af
gevaardigden zullen hun besturen
voorstellen evenzoo te handelen.
Sir Neville Bland
dat sympathieke gezicht met het ka
rakteristieke witte snorretje, de le
vendige oogen, en te luisteren naar
die prettige stem, die herinneringen
ophaalt, vertelt van een gelukkige
jeugd en een interessante loopbaan.
Wij vragen hem een korte levensschets
en wij krijgen die. Kort inderdaad. Gebo
ren in East Anglian in Sussex, vader was
uit Yorkshire, moeder een Schotsche. La
ter verhuisde men naar Norfolk, een tul
pen- en fruitland, dat veel op Holland
lijkt, waar het familietehuis bleef tot
vader in 1940 overleed. Twee maanden te
voren was het Londensche huis door bom
men verwoest. ,,En toen was ik heelemaal
dakloos," zegt de Ambassadeur, „en ver
langde erg naar deze woning. Dit was
mijn eerste school," gaat hij verder, en
toont ons een prachtige oude Engelsche
prent tan de Cheam-School, een der be
kendste private schools van Engeland,
waar ook zijn vader, zijn ooms en broers
hun opvoeding genoten. Daarna volgde
Eton, waar hij roeide ln de Eton-acht en
tenslotte Cambridge. „Interesseert het U,"
vraagt hij met guitigen zelfspot, „dat ik
steeds de laatste van de klas was?"
Het eerste contact met Holland da
teert van den tijd, dat hij in Brussel
was gestationneerd, toen hij zijn voor
ganger in Den Haag, Sir Herbert Mont
gomery, waarmede hij zeer bevriend was,
vaak bezocht. En dan komt er een kos
telijk verhaal over dutch gin, die hij
eerst niet lekker vond Sir Herbert
Montgomery serveerde die als likeur
doch later zeer is gaan waardeeren.
Terug in Engeland werkte hij op de
Verdrag-Afdeeling, ,,zoo genoemd omdat
zij niets met verdragen had uit te staan"
en dan tenslotte werd hij in 1938 be
noemd tot vertegenwoordiger van zijn
land in Den Haag.
Ik bewonder het Nedcrlandsche volk
en ben nooit in mijn leven zoo verrast
ais door den snellen wederopbouw hier
te lande, vooral omdat ik nooit iemand
liard zie werken. Nooit heb ik gezien, dat
er in de ruïnes van het Bezuidenhout
gewerkt werd, noch op Scheveningen, doch
op een goeden dag was alles opgeruimd,
liet lijkt alsof ze het in het geheim heb
ben gedaan. En dan Walcheren. Ik heb er
rond gevaren in een duck, waar nu weer
vruchtbaar land is. Walcheren gaat ons
Engelschen natuurlijk zeer ter harte. Mi
nister-president Attlee informeerde nop.
dezer dagen naar den stand van zaken."
Even komt het gesprek op Indonesië. „Ik
geloof, dat ik dat onderwerp beter niet
kan aanroeren. Er is in Nederland daar
omtrent al tegenstelling genoeg. Ik hoop,
dat de onderhandelingen tot een goed
einde zullen konten voor beide partijen."
Als wij dan weer buiten staan op het
Westeinde valt het ons in, dat wij verge
ten hebben Sir Neville te vragen of het
waar is. dat het spookt in de badkamer
van zijn huis, omdat er eens een non is
vermoord. Wij hadden 0ns vast voorge
nomen daarnaar te informeeren. Maar het
gesprek was zoo interessant, dat het ons
door het hoofd is gegaan.
De Marine-Voorlichtingsdienst te Ba
tavia meldt:
Nu de eerste phase der vervanging
van de Britsche troepen te Palembang
door eenheden van het Koninklijk Ne-
derlandsch-Indisch Leger en de Ko
ninklijke Landmacht is beëindigd, is er
aanleiding het aandeel van de Ko
ninklijke Marine als volgt samen te
vatten.
De drieledige taak, welke de Ma
rine had te vervullen, omvatte ten
eerste het opvoeren van personeel
en materieel van het leger uit
Makassaf, Bali, Semarang en Ba
tavia naar Palembang, ten tweede
het opbrengen en beveiligen van het
convooi over de Moesi en ten derde
het assisteeren bij den afvoer van
Britsche troepen.
Hoewel in verband met het staken van
de vijandelijkheden het operatieve ka
rakter der onderneming was komen te
vervallen, was uiteraard voortdurende
waakzaamheid geboden, teneinde op alle
eventualiteiten te zijn voorbereid.
Behalve aan de uitstekende discipline,
welke van hoog tot laag werd betracht,
is 't welslagen van deze voor Indië's her
stel zoo belangrijke onderneming o. m. te
danken aan de omvangrijke organisatie,
de deugdelijke voorbereiding en de suc
cesvolle uitvoering van het maritieme
gedeelte, onder leiding van den comman
dant van het smaldeel der gecombineerde
actie, den kapitein-luitenant ter zee
Sybe Dobbenga Deze werd hierin bijge
staan door den assistent-CSGA, den
luitenant ter zee der 1ste klasse K. M.
r,.d. van der Schilden, den stafoffi
cier zeevervoer, kapitein-luitenant ter
zee K- M. R— A. Smaal en den verbin
dingsofficier luitenant ter zee der 1ste
klasse Bn- De Vos van Steenwijk.
Nadat de Ingedeelde schepen op het
rendez-vous voor den mond van de
Moesi ten anker waren gekomen, de-
barkeerden de troepen van het m.s.
„Boissevain" en het s s. „Plancius", ten
einde zich op de L(anding) S(hips)
T(anks) in te schepen.
In drie afzonderlijke colonnes ge
schiedde hierop gedurende drie achter
eenvolgende dagen de opmarsch over
de rivier, telkens onder persoonlijke
leiding van kapitein-luitenant ter zee
S. Dobbenga die zijn vlag resp. voerde
op de vóór varende schepen Hr. Ms-
„Abraham Crijnssen", Hr. Ms. „Van
Galen" en Hr. Ms. „Ternate", behoo-
rende tot het beschermend escorte.
De oudst-aanwezend zeeofficier te Pa
lembang, de luitenant ter zee der 2e
klasse K. M. R.—S. D. Vermoet, had
ten behoeve van het verblijf van het
hoofdkwartierschip Hr. Ms. „Van Ga
len" en eenige patrouillebooten, te Plad-
joe een kleine marinebasis in gereed
heid doen brengen- Tevens had hij den
aanleg van een landingsplaats voor L-
S. T.'s verzorgd-
De heer J. Coops, gezagvoerder bij de
Nederlandsch-Indische Tankboot Maat
schappij, trad als loods van het con
vooi op wegens zijn bekendheid met de
vaargeul, 2de loods was luitenant ter
zee der 2de klasse K. M. R—van Door-
nick.
Gedurende den opmarsch langs de ri
vier deden zich geen incidenten voor.
Nabij het op den Noordelijken oever
gelegen dorp Soéngsang, alwaar een In
donesisch douanekantoor is gevestigd,
stonden matrozen der Ankatan Laoet
Repoeblik Indonesia op post, die met
geweren en speren waren bewapend.
Zwijgend sloegen zij het voorbijvaren
van de Nederlandsche schepen gade.
waarbij sommigen van kijkers gebruik
maakten.
Nabij Oepang, het tot voor kort meest
versterkte punt op den Zuidelijken oever,
werden geschutsopstellingen waargeno
men; de kanonnen waren echter verdwe
nen, althans deze waren van de schepen
af niet zichtbaar.
Bij aankomst aan het waterfront van
Palembang verspreidden de ingedeelde
schepen zich, om vervolgens volgens plan
te meeren en te ankeren. Het debarke-
ment van de troepen verliep vlot.
Hiermede was de taak van de marine
echter niet beëindigd; de tweede phase
dèr operatie, het afvoeren van de afge
loste Britsche troepen, begon aanstonds.
In zijn functie van Commandant
Smaldeel Gecombineerde Actie heeft de
kapitein-luitenant ter zee S- Dobbenga
de officieren en bemanningen der onder
zijn bevel staande schepen toegesproken
om hen te bedanken voor de toewijding,
waarvan allen hadden blijk gegeven om
de operatie te doen slagen.
Het Helmondsche tribunaal heeft uit
spraak gedaan in de zaak; tegen F-
Roufs, wien o.m. ten laste was gelegd
het propageeren van dienstneming bij
de Waffen-SS en de Kriegsimarine en
het ronselen van minderjarige personen
voor de Duit-sche Weermacht. Het tri
bunaal veroordeelde Roufs tot inter-
neering voor den duur van 10 jaar, ont
zetting uit de kiesrechten en verbeurd
verklaring van zijn geheele vermogen.
In verband met het ongeluk op
de lijn tusschen Delft en Schiedam
verwachtte men dat hedenmiddag
de dienst over enkel spoor zou kun
nen worden hervat.
De dienst wordt dan zoodanig uitge
voerd, dat de treinen, die in het spoor
boekje zfjn genummerd boven 1100, zul
len rijden van Amsterdam tot Dordrecht
en de treinen genummerd boven 1000
van Amsterdam tot Den Haag v.v. Dit
beteekent dus de normale halfunrdienst
tusschen Amsterdam en Den Haag en
een uurdienst tusschen Amsterdam en
RotterdamDordrecht. Ook de D-trein
tal weer de normale route volgen.
Donderdagmiddag isj te Pemis een
gecompliceerd ongeluk gebeurd, dat aan
een ouden man het leven heeft gekos*
Een met een paard bespannen wagen,
zwaar beladen met bietenafval, reed op
een dijlc, toen het paard opeens schrok
en stil bleef staan. Hierdoor brak de
kromme disselboom. De voerman sprong
onmiddellijk van den bok, om het stei
gerende dier in bedwang te houden. De
nu stuurloos geworden wagen reed in
de richting van een twee meter dieper
gelegen sloot langs den weg. Een oude
man, die ook op den bok zat, de 77-
jarige F. Groeneveld, viel in de sloot en
onmiddellijk daarop volgde de zwaar
beladen wagen, welke op het lichaam
van den ouden man terecht kwam. On
middellijk toegeschoten hulp slaagde er
eerst na een kwartier in den ongeluk
kige te bevrijden. De levensgeesten wa
ren toen reeds geweken.
De politieke commissie van de U. N.
O. heeft gisteren haar bevoegdheden
overgedragen aan een' uit achttien na
ties bestaande subcommissie.
Aan de commissie werden twee hoofd-
voorstellen overgelegd:
Een Amerikaansche resolutie welke er
bij Franco op aan wilde dringen zijn
dictatuur neer te leggen ten gunste van
een voorloopige democratische regeering.
Een Poolsch voorstel dat de UNO-le-
den de diplomatieke betrekkingen met
Franco wilde laten verbreken.
Het Amerikaansche voorstel werd
geamendeerd door den Nederland-
schen gedelegeerde. In het. amen
dement werd erkend, dat aan het
Spaansche volk moe^ worden over
gelaten den vorm van zijn regeering
te kiezen. Het spreekt de overtuiging
Zooals men zich herinneren zal, vroe
gen de Fransche militairen na hun 43
nederlaag tegen het Nederlandsche mili
taire elftal een revanchewedstrijd aan.
Deze is nu vastgesteld op Donderdag
avond 12 December om half acht ln het
Olympisch Stadion te Amsterdam. De
Franschen komen Dinsdagavond in het
Centraal Station aan en dat zij voor
honderd procent fit dezen wedstrijd wil
len spelen blijkt wel uit het feit, dat zij
er de voorkeur aan gaven een rustdag te
nemen en dus niet op Woensdagmiddag
den wedstrijd te spelen.
Het Nederlandsche militaire elftal is
als volgt samengesteld: Doel: Pil (HD
VS); achter: Van der Lely (Sparta) en
De Vos (Quick N.); middenSpierenburg
(NEC), Smit (VUC) en Roubos. 'Emma);
voor: Van Zand (Achilles A), Laken-
berg (NEC), Roozen (Haarlem), Van
Rcessel (Longa) en van Hemert (NEC).
Bij de Franschen staat o.m. opgesteld
de zwarte professional P. Pordie, die een
sublieme partij voetbal speelt, beheerscht
en gracieus en die vooral opvalt door
zijn schitterend kopwerk.
Militairen in uniform en voorzien van
een identiteitsbewijs hebben vrije toe
gang. Militair vervoer is evenwel niet
toegestaan.
De Australiër Darshall, amateur-kam
pioen van het Britsche rijk, maakte met
een serie van 553 aanspraak op een nieuw
wereldrecord voor amateurs (Eng. biljart).
Het vorige werd met 549 gehouden door
Kennerley.
Sportkroniek deelt mede, dat de scheids
rechter J. Bronkhorst, K. van der Meer,
dr. J. F. van Moorsel, D. Nijs en K. Schip
per aan de F.I.F.A. zijn opgegeven om even
tueel op de internationale lijst van scheids
rechters geplaatst te worden.
De Tweede Kamer van het Gro
ninger Tribunaal onder voorzitter
schap van jhr. mr. S. M. S. Ranitz
behandelde Donderdag de zaak tegen
de N.V. Betonbouw, voorheen „Ko
en Wildeboer" te Hoogkerk, welke
N.V. tijdens de bezetting omvang
rijke weermachtswerken op het
eiland Schiermonnikoog uitvoerde
Als beschuldigden stonden terecht J
R. Wildeboerj directeur der N.V., ir. H
W. Wildeboer, c. R. Draaisma en M. A
Drewes, beide laatsten bedrijfsleiders
der N.V.
De N.V. had in de periode van Mei
1942 tot April 1945 op het eiland o.m.
wegen aangelegd, barakken, munitle-
werkplaatsen, mitrailleursnesten en een
badinrichting gebouwd.
De directeur werd verder o.m. er van
beschuldigd, dat hij propaganda zou
hebben gemaakt voor het nationaal so
cialisme en andere aannemers bij de
Duitsche Wehrmacht zou hebben aanbe
volen. Zijn zoon, ir. H. W. Wildeboer,
werd van hetzelfde beschuldigd en voorts
van het organiseeren van feestavonden
met Duitschers op kosten van de firma.
N. K. Drewes en R. Draaisma zouden
actief deelgenomen hebben aan de wer
ken, alsmede geschenken hebben aange
boden aan de Duitschers.
Bij de behandeling kwam ook aan
het licht, dat de directeur en zijn
zdon, voor de geringste overtredin
gen boetes aan het personeel opleg
den. Er waren tal van getuigenver
klaringen, die spraken van festivi
teiten met Duitschers op Schier
monnikoog.
Mr. Bout, die de verdediging van de
beschuldigden Wildeboer voerde, meen
de, dat zij gehandeld hadden onder
zekeren dwang.
De behandeling van deze zaak wordt
over enkele weken voortgezet.
uit, dat, het in het belang van Span
je en van de internationale samen
werking is, dat het Spaansche volk
het bewijs zal leveren, dat het ge
regeerd wordt door een regeering,
die haar gezag ontleent aan het
volk, en die zich verplicht heeft
de rechten van den mensch te eer
biedigen.
„Om dit te bereiken", aldus gaat het
amendement verder, „behoort generaal
Franco de bevoegdheden van zijn re
geering over te dragen aan een voor-
loopig bewind, dat in den breede re
presentatief is voor het Spaansche volk
en gehouden is vrijheid van spreken,
godsdienst en vergadering te eerbiedi
gen en voorts onmiddellijk een verkie
zing uit te schrijven, waarbij het
Spaansche volk vrij zal zijn van ge
weld en intimidatie zonder partijon-
derscheiö en waarin het zijn wil te ken
nen kan geven".
Het amendement zal vandaag worden
besproken.
Voor rekenino van de Basler Rheinschiffahrt A. G. te Basel, worden in Nederland elf
schepen genóuwd voor de Rijnvaart op ZwitserlandEen der schepende Glarus
is te Hendrik-ldo Ambacht met goed gevolg tewater gelaten
Dr. Kurt Schumacher, leider van de Duitsche Sociaal Democratische Partij, bracht
tijdens zijn verblijf in Engeland een bezoek aan het kamp voor Duitsche krijgsgevan
genen te Beaconsjield. Dr. Kurt Schumacher, in het midden met hand in den zak, tn
gesprek met Duitsche krijgsgevangenen
De voorbereidende periode van de
Poolsche verkiezingen verloopt getrouw
naar het schema, dat de verkiezingen
in Bulgarije en Roemenië gekenmerkt
heeft: intimidatie, verdachtmaking, ar
restatie van politieke tegenstanders en
opportune politieke processen. Het re
gelmatig terugkeeren van deze praktij
ken wekt zelfs de verwondering en de
verontwaardiging niet meer op, welke in de
democratische Westelijke landen placht
te ontstaan bij iedere nieuwe schending
:van onpartijdigheid en vrijheid. De
protest-nota's van de groote Westelijke
mogendheden zouden volgens een stan
daardtype kunnen worden geredigeerd;
zij zijn dezelfde geweest voor Bulgarije
en Roemenië. Het ligt in één adem te
zeggen, dat zij dezelfde zullen zijn voor
Polen.
Dat leiders- in de partij van Mikolaje-
zyk in de gevangenis ondergebracht zou
den worden, zou men als vanzelfspre
kend kunnen noemen. In communistisch
geregeerde landen is deze sanctie een lo
gisch attribuut van iedere oppositie
partij.
Merkwaardiger Is echter de onlangs
uitgevoerde raa/.ia onder de socialis
tische leiders, waarvan de president
van de socialistische party van War
schau, Galaj, en andere vooraanstaan
de socialisten het slachtoffer geworden
zijn.
Sinds eenigen tijd zijn de Poolscbe so
cialisten met de communisten onderhan
delingen begonnen, teneinde tot een coa
litie te komen met het oog op de a.s.
verkiezingen.
Communisten hebben nu eenmaal een
zwak voor blokvorming op voorwaarde,
dat zij den boventoon blijven voeren. De
Poolsche socialisten zijn echter, zoo mee-
nen zij, te ver gegaan in hun eischen door
gelijke rechten op te eischen met hun
roode broeders: zij willen, dat de commu
nisten hun, zij het dan niet de helft, dan
toch een evenredig aantal sleutelposities
in het Poolsche staatsbestel afstaan. Inde
irae. Vanaf dat oogenblik begonnen de
communisten zich te beklagen over kui
perijen van de W.R.N.-groep. De W.R.N.-
groep was tijdens de Duitsche bezetting de
Poolsch-socialistischeverzetsorganisatie.
Deze klachten hebben den weg afgeba
kend, die voor Galaj en de anderen in de
gevangenis eindigde. Galaj wordt ervan
beschuldigd met deze verzetsorganisatie,
welke thans haar activiteit tegen de com
munisten richt, geheuld te hebben.
Als derde tegenstander der commu
nisten, en niet de kleinste in het ka
tholieke Polen, geldt natuurlijk de gees
telijkheid en het volgende „officieele"
communiqué, dat op een persconferentie,
welke geënsceneerd was als een griezel-
voorstelling op een plattelandsche ker-
Roman op een
Waddeneiland
28)
„Maar wie komt er dan nog wèl in
aanmerking?" wierp Harm Ehlers op.
"Nu hebben ze zich allemaal van ver-
enking schoon gewasschendat is
toch wel gek."
„Net zoo je zegt, 't is gekKay
wendde zich weer tot zijn moeder. „Waar
weet u 't van, dat Paulsen en Uwe
tonner een alibi hebben?"
vrouw Antje aarzelde en draaide zich
o:g eens om naar de deur, eer zij ant
woord gaf.
..Vanmiddag hebben ze allebei hun
nechts, Tewes en Kroeger, naar ons toe
gestuurd."
„Naar ons?"
h„,"^aar ons' ^y- Zij moesten je de
°oodschap brengen, dat Paulsen en Ton-
ri,LZlch d00r dle vertïachtmaking belee-
voeldenVooraf waren ze ook al
bei - 0rS g6WeeSt-- Jullie moesten alle.
Je excuses komen maken en anders
gouden Tonner en Paulsen jullie aanklal
«tn wegens valsche beschuldiging."
Kay sprong op, zijn oogen fonkelden.
„Nou nog mooier! Zijn ze gek? Wij zul-
Q ons gaan excuseeren, omdat we vol
gens recht en plicht de politie in kennis
hebben gesteld van hetgeen wij gezien
hebben! Zeg, Harm, heb je dat gehoord?
Wat 'n brutaliteit, wat 'n opschepperij!
Nou, die kunnen op ons wachten tot ze
zwart zien!"
„Nee," viel zijn maat hem bij, „dat
gaat niet op, vrouw Antje, voor zoo'n
grap zijn wij niet te vinden."
„Niks dan hoogmoed," mopperde Kay,
„hoogmoed en sarcasme. Dat hebben ze
zeker van den -strandvoogdWat heb
jij op die boodschap geantwoord, moe
der?"
„Niks, Kay. Ik heb hun alleen gezegd,
dat ik ze door zou geven."
„Nou, dan mogen ze nog eens terug
komen, als ik thuis ben."
Vrouw Antje hief bezwerend haar han
den op.
Jongen, blijf verstandig. Is er al geen
haat genoeg tuschen hen en ons? Je be
leeft op die manier geen rustigen dag
meer
Kay stopte een pijp en onderdrukte zijn
wrevel.
„Kom, wees maar stil, moeder. Maak je
geen overbodige zorgen. Ik zal wel op me
zelf passenEn nu krijgen we zeker
wel 'n glaasje, hè?"
Op hetzelfde uur had bij Paulsen
thuis de boer een onderhoud met zijn
dochter.
Helke had hgar moeder geholpen met
het opruimen van de tafel na 't avond
eten en was juist doende de afgewasschen
borden in de kast te zetten, teen haar
vader in de keukendeur verscheen en
haar in de kamer riep.
Een oogenblik staarde het meisje haar
moeder radeloos aan. Maar de vrouw, die
aan een hartkwaal leed en gewoonlijk in
neerslachtige stemming was, kon dien
blik alleen met een hulpeloos schouder
ophalen beantwoorden. Toen, bedeesd en
ongerust, ging Helke naar haar vader.
Jan Paulsen stond met zijn breede,
hoekige schouders tegen den groenen
oven geleund. Zijn trekken waren diep
ernstig, maar vol innerlijke onrust. Zijn
grijze oogen, onder de borstelige wenk
brauwen, bewogen zich gedurig. Einde
lijk zag hij Helke aan en met heesche
stem begon hij haar duidelijk te maken,
dat zij zich den volgenden Zondag met
Uwe Tonner publiek verloven moet. „Hij
heeft in Husum de ringen al gekocht en
over zes weken moet het bruiloft zijn."
Helke had het hoofd laten zakken en
terwijl zij verschrikt zweeg voelde zij
haar leden zwaar als lood.
„Ik weet, dat dit wel niet zoo erg naar
je zin zal zijn, maar je zult er wel aan
wennen. Uwe is een kwieke kerel, die er
goed bij zit en hij is dol op jou, al be
grijp ik niet waarom, want jij gunt hem
haast geen vriendelijk woord. Boven
dienhet bestaan van onze boerderij
is er mee gemoeid, dat weet je heel goed,
want ik heb 't je wel zes keer verteld
Ik dacht altijd, dat ik nog wel een uitweg
zou vinden, maar ncu zie ik nergens een
gat meer en nou moet 't er maar van'
komen."
De forsche boer had op tamelijk onver
schilligen toon gesproken, maar onderwijl
trilden zijn lippen en zijn stem was on
vast. Hij kuchte, deed met moeite een
stap vooruit en legde zijn zware hand op
den schouder van het meisje. „Helke, ik
hoopnee, kind, je móét „ja" zeggen,
er zit niets anders op, begrijp je dat?"
Zij bleef bewegingloos staan en ant
woordde nog altijd niet.
,,'t Is warempel niet zoo erg als jij
schijnt te denken," ging de boer voort.
„Uwe zou er niet zoo op aandringen, als
hij niet bar op jou gesteld was en dit wil
dan toch zeggen, dat je 't goed bij hem
zult hebben, ja of nee? Kom, meisje,
wees verstandig en doe wat voor ons alle
maal het beste is."
„Voor ons allemaalEr kwam een
bittere trek om den mond van Helke.
Dacht haar vader niet op de eerste plaats
aan zichzelf? „Ik kan niet, vader, u ver
langt te veel van me
Paulsen zoog zijn adem hoorbaar tus
schen zijn tanden door. Het viel hem
blijkbaar toch moeilijk, van zijn dochter
zoo'n groot offer te verlangen. Maar hij
zag geen uitweg meer, hij wist anders
geen raad. „Je kunt toch niet willen, dat
je vader en je moeder van den hof af
gezet worden? Zou je dat willen, alleen
omdatomdat je tegen dit huwelijk
opziet?"
Heike drukte haar vuist voor haar
mond en deed een stap achteruit. „Ik kan
dien Uwe Tonner niet uitstaan, ik heb
een hekel aan hem!"
Nu veranderde de bijna lijdzame hou
ding van den boer. Hij rekte zich uit en
zijn gezicht werd rood van woede.
„Wat is dat voor een kletspraat! Hij
heeft je nooit iets kwaads gedaan, of
poem je het kwaad, als een jonge man,
die een vrouw kan onderhouden, een
meisje naloopt, een meisje nog wel, dat
zoo arm is als de mieren? Als jij met
zulke praatjes aankomt, ga ik ook uit een
ander vaatje tappen, begrepen? Denk
maar niet, dat we voor jouw plezier van
den hof af gaan. Je hebt als een goede
dochter te gehoorzamen en daarmee
basta!"
Helke stond achter een stoel, zij om
klemde de leuning en verzamelde al haar
moed. Zij was door het voortdurende
aandringen in den laatsten tijd zou murw
gemaakt, dat haar verweer voortdurend
zwakker werd, maar eenmaal wilde zij
zich nog laten gelden.
„Kan ik 't helpen, dat u geen ander
middel ziet om ons eigendom te redden?"
riep zij uit. „En is 't mijn schuld, dat ons
gedoe zoo achteruit is gegaan?"
mis, geeft stof genoeg tot verdere ver
dieping.
Een woordvoerder van het Poolsche
ministerie van Buitenlandsche Zaken
heeft de Poolsche katholieke geestelijk-
beid in het algemeen en de orde der
Jezuieten in het bijzonder er van be
schuldigd zich in te laten met anti
semitisme. vooral de Jezuieten van
Leezyca, 100 km. van Kirlce, worden van
ophitsing van anti-semitistische gevoe
lens verdacht. De woordvoerder aeide,
dat deze Jezuieten in hun kerk een
schildering vertoonden van een zooge
naamde „ritueeie kindermoord der Jo
den". Daarbij plegen zij' een kistje met
het gemummificeerde lijk van een kind
te toonen. Hij de woordvoerder
toonde zoowel "het schilderij als het
kistje op een persconferentie. Voorts
wees hij op de veelbeteekenende houding
van de katholieke Kerk bij de pogrom
van Juli te Kielde. De verklaring van
den primaat kardinaal Hlond kwam
naar zijn meening be laat en was te
mild.
Op een vraag of de priesters der Je
zuïetenkerk van Leezyca gerechtelijk
vervolgd zouden worden, antwoordde de
woordvoerder dat dit nog in overweging
is. De Poolsche regeering maakt zidh
oen laatsten tijd „ongerust" over spora
dische anti-semitische uitbarstingen,
welk gevoelen wordt geveeld door de
Joodsche autoriteiten, die vreezen voor
pogroms bij de verkiezingen van
Januari as.
De vertegenwoordiger der K.L.M. te Lis
sabon, de heer d'Ofey, heeft aan „De
Krijtberg" te Amsterdam een beeld van
O. L, V. van Fatima ten geschenke
aangeboden
Met betrekking tot de vraag, welke
bestemming ware te ^feven aan de lucht
beschermingsmaskers, voor het mee-
rendeel nog in eigendom der gemeenten,
heeft de minister van Binnenlandsche
Zaken, in overleg met zijn ambtgenoot
van Oorlog, zich op het stand
punt gesteld, dat het vooralsnog niet
verantwoord moet worden geacht de in
goeden staat verkeerende gasmaskers
op te ruimen. Deze meening is o.m. ge
baseerd op het feit, dat de in Nederland
goedgekeurde en geregistreerde gasmas
kers een zoodanigen ontwikkelingsgang
hebben doorloopen, dat zij vooralsnog
van waarde blijven ter bescherming van
het gelaat en van de luchtwegen van
personen tegen gassen, rook. nevels, of
stof, en voorts op de omstandigheid, dat
uit genomen conservatieproeven kan
worden afgeleid, dat de levensduur van
deze gasmaskers nog op ten minste 10
jaar kan worden gesteld.
Het terughalen van geld bij de Rijks
postspaarbank gaat nog steeds voort Ia
de maand November werd t 5 929.28o inge
legd en f51.218.543 terugbetaald.
(Van onzen oorrespondent)
Koningsbergen, de vroegere hoofd
stad van Oost-Pruisen, en het om
ringende land zijn het tooneel van
een der meest verbitterde veldslagen van
het Oostelijk front geweest. Vlak. voor
dat het Roode Leger een doorbraak kon
forceeren, werd generaal Chemiakowski,
die posthuum tot maarschalk benoemd
werd, in de gevechten om de stad ge
dood. Een van de voorsteden werd naar
hem genoemd.
Op 9 April 1945 viel de stad, die bijna
geheel verwoest was, in handen der
Russen. In Augustus wérd Koningsber
gen en omgeving door de conferentie
van Potsdam aan Rusland toegewezen,
waarna de stad officieel bij het gebied
der U.S.S.R. werd ingelijfd. De weinige
Duitschers, die in de stad waren achter
gebleven, werden aan het werk gezet om
puin te ruimen in de straten. Een jaar
lang waren de leden van het garnizoen
en de Duitschers, die voorbereidende
herstelwerkzaamheden verrichtten aan
de havens, practisch de eenige bewoners.
In Augustus 1946 begon de herbevol
king van de stad, wier naam thans
naar den vroegeren president der
U.S.S.R., omgedoopt is in Kaliningrad.
Russen en Wit-Russen uit door de Duit.
schers verwoeste gebieden zijn overge
bracht naar het nieuwe Sovjetdistrict,
waarvan Kaliningrad de hoofdstad is.
De stad heeft nu een bevolking van
500.000 inwoners, waarvan 25.000 Duit
schers. Voor den oorlog had de stad een
Duitsche bevolking van een millioen
zielen.
Op het platteland zijn door de Sovjets
collectieve boerderijen gevormd De plaat
selijke communistische phrtjj-organisaties
en clubs, die onmisbare kenmerken ziin
ook van het Sovjet-plattelandsleven, zor
gen voor huisvesting en voeding der leden.
Naast Kolchozen zijn 50 nieuwe staats
boerderijen gebouwd, die een gebied van
300.000 hectaren bewerken en 600o stuks
vee hebben. In Kaliningrad zelf zijn reeds
185 Sovjet-scholen, diè worden bezocht door
25 000 kinderen en waarin Russisch de of
ficieele taal Is. Om het Russisc* karakter
van de stad nog te versterken, is men van
plan er een nieuwe Sovjet-universiteit te
stichten, die het meest Westelijke Rus
sische studiecentrum zal vormen.
De herstelwerkzaamheden aan de mili
taire en burger-havens zyn thans beëin
digd. De groote papier- en cellulosefabrie-
Uen zifn weer in bedrijf en bieden werk
aan 200.000 arbeiders. Ter gelegenheid van
de Octoberrevolutie werd een barnsteen-
fabriek heropend. De revolutie werd verder
gevierd met een demonstratie van 2o.0"0
arbeiders uit de stad zelf en een bezoek
van 10.000 gedemobiliseerde leden van het
Roode leger aan het slagveld rond de stad.
Een vijf-jaren-plan ls opgesteld voor
den volledigen wederopbouw- van het dis
trict Kaliningrad. Ook aan den wederop
bouw van andere Oost-Pruisische steden
wordt reeds gewerkt en binnen een Jaar
zouden de verbindingen en de water
toevoer weer in orde zijn.
Niet alleen is de naam Koningsbergen
van de kaart verdwenen, zoodat hij nu
nog alleen vermeld wordt in de officieele
Sovjet-oorlogsgeschiedenis, doch zooveel
mogelijk worden alle sporen van het
vroegere Pruisische karakter def stad
verwijderd. Het eenige Duitsche monu
ment, dat is blijven staan, is het ge
restaureerde standbeeld van Immanuel
Kant.
De voornaamste petröleum-mijen ziin
van meening, dat ruwe petroleum ln da
toekomst de voornaamste basis voor de
zcepvervaardiging zal vormen, aoo
meldt de „Journal of «Jprnmerce Een
directielid Tan ecn vooraanstaande pe-
troleummaatschappij meent, dat binnen
kort meer dan een kwart van de Amerik.
zeep gemaakt zal worden uit petroleum cf
gas, terwijl deskundigen beweren, dat
voor de géheele aeepbehoefte der V.S. in
de komende vijftig jaar. één procent van
de bekende na tuurgas-reserves voldoende
zal zijn,
