Ongewijzigd
beeld
Daders van bomaanslag te
Den Haag gearresteerd
Meer aanslagen voorbereid
Overeenkomst als basis van een
nieuwe rechtsorde
Aanbod tot hervorming van Koninkrijk
H
De Groote Oost vergadert
te Denpasar
STEDESCHOON LANGS DE ZUIDERZEE
fiKk
In Maart te Moskou besprekingen
over Duitschland
Regeering wenscht teekening van
ontwerp-accoord van
Linggadjati
Evacué's te Batavia aangekomen
Opheffing der censuur in Rusland?
ii waren ontevreden
Zij
over de berechting...
De achtergrond van het accoord
Pi tores ke sfeer in
het oude Hoorn
Tot hoofd en hart
DINSDAG 10 DECEMBER 1946 o
69ste JAARGANG No. 23719
Vreeselijke iooneelen speelden zich af in de stad Atlanta in de V. S., toen
hij den grooten hotelbrand 114 personen gedood werden. Eerst na drie uur
slaagde de brandweer er in het vuur meester te worden. Een overzicht
van het brandende hotel. De pijl wijst naar een aantal gasten in de bran
dende vertrekken. Op den voorgrond een straal van de brandweer
Iraansche troepen rukken
Azerbeidsjan binnen
Gevechten reeds begonnen
Afdeeling Utrecht K.V P.
toont zich bezorgd
MINISTER JONKMAN IN DE TWEEDE KAMER:
Minister J. A. Jonkmam
De militaire situatie
J~\e °ude Zuiderzeestadjes, eertijds
IJ bekend om hun uitgebreiden
handel op de Levant en Oost-
Indië, verkeeren momenteel in een
gezapige rust. Men noemt ze doode
steden, en al is de tegenstelling met
vergane eeuwen, toen hier mede het
hart van Holland klopte en er hooge
bewindvoerders van de compagnieën
zetelden, duidelijk, toch zou het ver
keerd zijn, deze steden als onaanzien
lijk te beschouwen. Er heerscht in
derdaad niet veel leven, maar dood,
neen, deze benaming past toch niet
op deze stadjes, waarin nog veel her
innert aan de groote dagen van wel
eer. Komt men in Enkhuizen, Hoorn
of Edam, men wordt telkens weer
herinnerd aan den tijd dat onze gal
joenen de zeeën bevoeren en met
rijke lading thuis kwamen.
Veel ouds en schoons is in deze pit
toreske stadjes bewaard gebleven. Er
heerscht een zekere sfeer van statig
heid en welgedaanheid en als ge een
boek over Hollands stedeschoon open
slaat is het welhaast zeker dat ge er
enkele afbeeldingen van oude gebou
wen of typische hoekjes van deze
stadjes in tegenkomt. Vooral op een
voorjaarsdag, als de straffe wind de
lucht heeft schoongeveegd en alles na
het verfrisschende regenbuitje een
proper en monter aanzien heeft ge
kregen, is het prettig toeven bij de
Drommedaris of in de Westerstraat te
Enkhuizen, op den Dam te Edam of
op den Roosteen of bij den Maria-
op den Roosteen te Hoorn.
In de vooroorlogsche dagen trokken
deze stadjes zeer veel bezoek van bui-
tenlandsche toeristen, clie hun tocht
naar Volendam en Marken en verder
naar den Afsluitdijk graag onder
braken om op den winderigen Haven-
dijk te Enkhuizen of het vermaarde
Visscherseilani} te Hoorn te staan
luisteren naar den voorzitter of secre
taris van de V.V.V. of de plaatselijke
oudheidkundige vereeniging, die met
veel verve en weidsche armgebaren
uitleg wist te geven en uit kon weiden
over tal van interessante détails en
plaatselijke historische bijzonder
heden. En ook waren er wel jonge
enthousiaste menschen, die graag de
charmante Engelsche of Oóstenrijk-
sche dame op de hoogte wisten te
stellen van bouwtrant en stijl van
toren en huis.
De oorlogsjaren hebben het buiten-
landsch bezoek onmogelijk gemaakt,
maar dés te grooter was de belang
stelling der landgenooten. Doch spoe
dig zullen veel buitenlanders weer in
deze stadjes ronddwalen.
En dan zullen zij in Hoorn met
veel genoegen kijken naar het oude
St. Jansgasthuis, dateerend uit 1563
dat hiernaast is afgebeeld en dat
heden ten dage gébruikt wordt als
eier- en boterbal; en als zij aan den
zeekant gekomen zijn en de haven
van waar Jan Pieterszoon Coen uit
voer met zijn trotsche zeevloot gepas
seerd zijn, zullen zij zeker eenige
oogenblikken vol bewondering blijven
staan voor den trotschen renaissan-
cistischen Hoofdtoren, stoer en
stevig, maar tegelijk toch speelsch
en rank. Beide foto's toonen slechts
weinig van het prachtige stede-
schoon van Hoorn. Er is veel,
dat de moeite van het bezoek meer
dan waard is. Gaat er eens heen op
een frisschen winterdag; alleen het
panorama van dit oude stadje met
zijn twee torens boven de ijle boom
toppen, knus gelegen in de oude
Zuiderzeebocht, is al de moeite waard.
Bij Batavia
(Vervolg op pagina 5
Het gezantschap
bij den H. Stoel
Begrootingspost niet
geschrapt
Het weer
Door het leven van vele menschen
loopt een warrige draad van ach
terdocht. Zou men dezei\ draad
uittrekken, dan zou het 'patroon
aan kleur en teekening winnen^j
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Administratie 21543
Postgiro 143483
ABONNEMENTEN: 30 ets. p. w-, f 3.90 p. kwart.
Directeur: 3. 3. W. Boerrigter.
Wnd. hoofdredacteur: Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 30 cents pei millimeter
hoogte Ingezonden mededeelirgen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents oer m.m. hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonde? opgave van
redenen te weigeren
Wie thans, nadat de kwestie-Indië
reeds langer dan een jaar in het
brandpunt der belangstelling
staat, zich nog geen beeld heeft kunnen
vormen over het gevoerde beleid der re
geering (en) en den geest waarin zij dit
moeilijke probleem poogt op te lossen, zal
Waarschijnlijk ook door de officieele pu
blicaties der laatste dagen nog niet wég-
Wijs zijn gemaakt. Gemakkelijker heeft
degene het, die het verloop der gebeur
tenissen, de uitspraken der regeering en
de debatten in de Kamer heeft gevolgd
en zich aan de hand daarvan een oordeel
heeft gevormd. Hij kan nu zijn eigen oor
deel en conclusies aan de teksten, die
thans voor hem liggen, confronteeren,
waardoor het reeds gevormde beeld kan
Worden verhelderd en, zoo noodig, kan
worden gerectificeerd.
De publicatie van de aide mémoire
'nota) aan de Engelsche regeering van
6 Aug., de instructie aan de Commissie-
Generaal van 13 Sept. en de Memorie van
Antwoord van 5 Dec. brachten ons in
medias res, midden in de gebeurtenissen.
Het voorloopig sluitstuk kenden we reedis:
de ontwerp-overeenkomst van Linggad-
jati, welke 15 November te Batavia werd
geparafeerd. Met de toelichting van de
Commissie-Generaal en de regeeringsver-
klaring van minister Jonkman is het ge
heel in het juiste kader geplaatst en valt
deze ingewikkelde stof eenigszins te over
zien.
De eerste vraag, die men zich nu stelt,
is: is het beeld, dat wij ons van de
onderhandelingen gevormd hebben en
zooals we dat geregeld getracht hebben
in ons blad tot uiting te brengen, door
deze tot dusver geheim gehouden
publicaties gewijzigd, ja dan neen? Ons
antwoord moet ontkennend luiden. Be
zien wij alleen de periode van 6 Aug.
tot 15 Nov., den datum der parafeering
van het ontwerp-accoord, dan zien wij
een doorloopende lijn van concessies
aan de leiders van de „Indonesische" re
publiek, 'n steeds losser maken van den
band, welke ons land met Indië verbindt.
Wij zouden de artikelen der instructie
kunnen leggen naast de artikelen van de
ontwerp-overeenkomst en als bewijs van
onze stelling kunnen gebruiken. Wij zou
den er op kunnen wijzen, dat aan de
Commissie-Generaal in Indië wie zou
anders verwacht hebben? al spoedig
bleek, dat de begrenzing der na te
streven nieuwe ordening, gebaseerd o. a.
op de rede van Hare Majesteit van 7
Dec. 1942, en neergelegd in de instructie,
teruggetrokken was. Wij zouden kunnen
Wijzen op hetgeen in de praktijk ge
schied is met de raadpleging van andere
bevolkingsgroepen in Indië door de
Comm.-Gen. en hetgeen in de instructie
in art. 16, als richtlijn was aangegeven:
»De vernieuwing van de samenwerking
Van de Nederlandsche en Indonesische
Volkeren en de andere bevolkingsgroe
pen van Ned.-Indië zal op de eerste
plaats de instemming van de vertegen
woordigers der Indonesische volkeren
alsmede die van de andere bevolkings
groepen moeten Verwerven." Men zou
zoo door kunnen gaan. Al deze dingen
zijn kenmerkend voor den geest, waarin
de Comm.-Gen. gemeend heeft haar
taak te moeten uitvoeren.
Zooals wel te verwachten was, heeft
de toelichting der Commissie-Ge
neraal, die hedenmorgen ter pu
blicatie werd vrij gegeven, geen verras
singen gebracht of nieuwe aspecten op
geleverd. De Comm.-Generaal zegt zelf
van de basis-overeenkomst, dat zij geen
constitutie is, maar veeleer een begin
selprogram. Het is geen juridisch maar
een politiek document. Het lijkt ons
daarom goed, dat men bij de komende
debatten in de Kamer in de eerste
Plaats hiervan uitgaat. Men zal dit
basis-accoord dus vooral op zijn politie
ke merites moeten beoordeelen.
Wij leggen hier den nadruk op, om
dat, naar het ons toeschijnt, sommigen
het er op aan zullen leggen door het
goochelen met juridische termen de po
litieke consequenties van het accoord te
Verdoezelen. Opmerkelijk is, dat de
Comm.-Gen. zelf toegeeft, dat uit het
karakter van het document zijn onvol
ledigheid en zelfs zijn vaagheid volgt
Als ©en roode draad loopt door heel
deze toelichting de eisch der Indonesi
sche delegatie op volkomen gelijkwaar
digheid met Nederland. Wanneer de
Comm.-Gen. bij haar besprekingen lut-
gaat van de vorming in samenwerkmg
van een „vrijen, democratisohen staat
op federatieven grondslag", dan eischt
de Indonesische delegatie de vervan
ging van het woord „vrij" door „souve-
rein" De Comm.-Gen. geeft toe, maar
tusschen het begrip „vrij" en „souve-
Tein" is toch wel eenig verschil Ernstige
bezwaren maakten de Indonesische ver
tegenwoordigers ook tegen de bepaling
van artikel 8, krachtens welke de Ko
ning der Nederlanden aan het hoofd
der Nederlandsch-Indonesische Unie
staat. De Comm.-Gen. heeft hieraan vast
gehouden, maar merkt op: „open gela
ten is de vraag, in hoeverre het
•Koninklijk Oppergezag zal doorwer-
ben in hoogste leiding van de Ver.
Staten van Indonesië. Terwijl de Kroon
tn het kader van de overeenkomst toch
al niet veel meer is dan ©en ornament,
twijfelt de Comm.-Gen, blijkbaar zelf
aan de waarde van dit versiersel.
W.ij hebben slechts enkele kantteeke-
hlngen op de toelichting willen maken.
Sij de a.s. debatten in de Kamer zullen
de duistere en vage plekken in dit do
cument zeker rfog in een helderder licht
geplaatst moeten worden. Met span-
hihg wachten wü af.
Generaal Razmara, chef van den
Iraanschen generalen staf, heeft vandaag
bekend gemaakt, dat troepen der cen
trale regeering de provincie Azerbeid
sjan zijn binnengetrokken en dat aan
bet begin van den Ghaflankophan ge
vechten aan den gang zijn.
he UNRRA staakt haar werkzaamheden
h?t December a.s. Laguardia zal, volgens
"trouwbare bron, zijn aftreden als direc-
„"Ur-generaal Dinsdag a.s. op de laatste ver-
eaaering van den UNRRA-raad bekend ma-
De Haagsche recherche heeft de
daders gearresteerd van den bom
aanslag op het gezin van den heer
De Boer op St. Nicolaasavond in Den
Haag.
Het complot bestond uit den 28-
jarigen sergeant der technische
troepen A. T. de Boer, wachtcom
mandant van de Frederikskazeme,
en zijn twee ordonnansen, den 18-
jarigen solaat J. J. H. van Haas
trecht en den 28-jarigen korporaal
J. P. J. Peterse.
•Uit de voorloopige verhoeren is
komen vast te staan, dat nog drie
families op Sinterklaasavond door
dergelijke surprises bedreigd zija
geweest. Een hoofdofficier van het
Ned. leger uit Amsterdam is aan
den dood ontsnapt, omdat de hel-
sche machine, die naar Amsterdam
vervoerd werd, onderweg ontplofte.
De dader van den aanslag aan de
Prinsegracht heeft angst gekregen
en heeft twee andere bommen niet
aan twee Haagsche adressen bezorgd,
doch bij Delft in het water gewor
pen.
Reeds in juli van dit jaar werd het
plan opgevat, een aantal menschen
uit den weg te ruimen. Ontevredenheid
met de berechting van politieke delin
quenten en vermeende delinquenten was
hiervan de oorzaak.
Het schijnt, dat de sergeant De Boer
tijdens de bezetting leider is geweest
van een illegale groep. De korporaal
Peterse heeft twee jaar in de geallieerde
gelederen gevochten. Van Haastrecht
heeft koeriersdienst voer de anderen
verricht.
Sergeant De Boer gaf op vijf December
vier pakketten met ontplofbaren inhoud
aan peterse. De adressen, waar deze pak
ketten moesten worden bezorgd, waren
bekend. Peterse overhandigde een van do
pakketten aan Van Haastrecht, die op
dracht kreeg dit aan het adres van een
hoofdofficier te Amsterdam af te leveren.
Deze hoofdofficier stond bij de leden van
het complot niet als „politiek fout" aan
geschreven, doch werd een minder pret'-
tige figuur geacht en moest daarom ver
dwijnen. Van Haastrecht deed zijn bom
in de zijtasch van zijn motor en vertrok
naar Amsterdam.
Onderweg kreeg hij angst. De bom was
gemaakt van een Engelsche handgra
naat. waarop een fieschje benzine was
gemonteerd. „Trek maar aan het touwtje,
als je het zaakje aflevert" was zijn in
structie, doch v. Haastrecht begreep wel,
dat vier seconden na dit trekken de gra
naat uit elkaar zou vliegen.
Onderweg stond sergeant De Vrijer
te liften. Van Haastrecht nam hém
op het zadel mee, terwijl hij zelf op
de tank ging zitten. De jongen
schijnt erg in angst te hebben geze
ten. Hij heeft zelfs het plan gehad
zijn passagier alles te vertellen, doch
heeft dit tijdens een klein oponthoud
verzuimd, óp 24 km van Amsterdam,
omstreeks kwart over vier in den
middag, ontplofte het pakket in de
achtertasch.
Sergeant De Vrijer werd doorzeefd van
de scherven. Van Haastrecht kreeg scher
ven in zijn rechterarm. Onder het voor
wendsel. dat hy alles aan zijn comman
dant moest rapporteeren, liet hij zijn
gewonden, krijgsmakker in den steek en
reed terug in de richting Leiden. Zijn
achterband was echter door de scherven
lek geslagen. Van Haastrecht hield een
wagen aan, die zijn motorfiets mee naar
Den Haag nam. Zelf liftte hij met een
particulieren auto naar Leiden, waar hij
zijn arm liet verbinden, voorgevende, dat
hij met zijn motor geslipt was en in
het grint terecht was gekomen. De scher
ven zijn na zijn arrestatie Maandag uit
zijn arm gehaald.
Inmiddels was korporaal Peterse met-drie
pakketten naar huis in Delft gereden. Zijn
vrouw zag de pakketten. Later is hij terug
naar Den Haag gereden, waar hijop de
Prinsegracht aan twee personen verzocht
een der geadresseerde pakketten -bij de fam.
S. Boer af te-geven. Daarna reed hij met
vol gas weg. Zeven minuten later vond de
ontploffing bij Boer plaats, waarbij drie
dooden en twee gewonden zijn gevallen. De
heer en mevrouw Boer en hun 17-jarige
dienstbode zijn slachtoffers van dezen aan
slag geworden.
Na dezen aanslag heeft korporaal Pe
terse niet meer den moed gehad de andere
pakketten af te geven. Hij reed naar Delft
en wierp ze daar in het water. In de radio
nieuwsberichten van acht uur werd de
bomaanslag op de Prinsegraclit gemeld. I)e
vrouw van Peterse begreep onmiddellijk,
dat baar man by den aanslag betrokken
moest, zijn. Zy had immers de paketten
gezien
De Haagsche politie begon dadelijk met
het onderzoek. In den beginne dacht men
aan een vriend van de dochter van het
eerste slachtoffer, die zoowel de heer Boer
als zijn dochter telefonisch minder vrien
delijk bejegende naar aanleiding van een
geënsceneerde ontvoering van de laatste.
Hit werd gearresteerd en deugdelijk ver
hoord. Het bleek, dat hij niets met de zaak
te maken had. Tijdens het verhoor werden
hem namen van hem bekende militaire
motorrijders gevraagd en hij noemde o.m.
den naam Van Haastrecht. Deze was echter
op het tijdstip van den aanslag te Leiden
waar hij verbonden werd na een motor
ongeluk. Dat alibi stond vast.
Het alibi van Van Haastrecht stond ech
ter niet langer vast, toen de gewonde ser
geant De Vrijer, die door een particulieren
chauffeur naar een Amsterdamsch zieken
huis was vervoerd, vol granaatscherven
bleek te zitten. Deze vertelde, dat de mo
torrijder, die hem gelift had. Van Haas
trecht heette. Maandagmiddag omstreeks
twee uur werd Van Haastrecht gearresteerd
en viel na een verhoor van enkele uren
door de mand. Hij noemde ook de namen
van de andere leden van het complot.
De recherche arresteerde met medewer
king van de militaire autoriteiten sergeant
De Boer en korporaal Peterse. Na een
langdurig verhoor bekenden ook dezen.
Nauwkeurig onderzoek i. d. wachtpost van
de Frederikskazeme leverde o.m. een
Ilesohje groenen inkt op. Met dezen inkt
waren de adressen op de bompakketten ge
schreven.
Den korporaal Peterse werd bij zijn
verhoor gewezen op het risico, dat bij
den aanslag op den heer Boer ook an
dere slachtoffers vielen. „Mevrouw
Boer was ook heelemaal fout" was zijn
commentaar.
„Maar het dienstmeisje dan?" vroeg men
hem. „Dat is het risico van het vak", ant
woordde Peterse. „Ik heb in oorlogstijd
honderden menschen gedood."
Bij het onderzoek, dat nog wordt voort
gezet, kwam aan het licht, dat bij de be
vrijding tegen den heer Boer een
aanklacht bij de P.R.A. werd ingediend,
omdat deze o.m. betrokken zou zijn ge
weest bij het opruimen van duiven in de
Residentie. Men wist eigenlijk verder niets
van den heer Boer, doch nam aan, dat
hij „fout" was. Alleen Van Haastrecht ken
de dit slachtoffer oppervlakkig van de
„vogelhaan" bij Loosduinen. De namen
var. .den hqcfdofticic-t- -aa -de .beide, ande
re Haagsche personen, voor wien een bom
was bestemd, worden nog niet bekend
gemaakt, omdat zij zelf nog niet zijn
ingelicht.
Op een vergadering van de afd. Utrecht
van de K. V. P. is den inleider, het
Tweede Kamerlid, den heer F. van Vliet,
verzocht de groote bezorgdheid en teleur
stelling van de afdeeling Utrecht óver
den gang van zaken ten aanzien van
Indië aan de Katholieke fractie bekend
te maken.
„Indien de regeering thans verklaart, dat het haar voornemen is de
Commissie-Generaal te machtigen de overeenkomst van Linggadjati te onder
teekenen. moet deze verklaring uiteraard zóó worden verstaan, dat die onder-
teekening de Nederlandsche regeering tot niets meer of anders verbindt dan
wat volgens de door de Commissie-Generaal opgestelde toelichting is
overeengekomen met onverkorte inachtneming van wat de regeering in deze
vergadering verklaren zal," aldus de minister voor Overzeesche Gebiedsdeelen,
mr. 3. A. jonkman, in zijn hedenmiddag in de Tweede Kamer uitgesproken
rede, waarin de regeering haar inzichten kenbaar maakte ten aanzien van de
nieuwe staatkundige ordening van Nederiandsch-lndië.
De overeenkomst moet worden gezien in het licht van de bij de wet en
in haar instructie aan de Commissie-Generaal verstrekte opdracht: het bevor
deren van de voorbereiding van een nieuwe rechtsorde voor Nederiandsch-
lndië.
Deze overeenkomst stelt dus de nieuwe rechtsorde niet vast, doch beoogt
de basis aan te geven, waarop die zal worden opgetrokken.
Aanvaarding van hetgeen door de Commissie-Generaal in dien zin is
overeengekomen, komt de regeering wenschelijk en noodzakelijk voor, omdat
het vooral psychologisch en staatkundig geboden is zoodanige afspraak te
maken, wil men daadwerkelijk de basis voor een vernieuwde duurzame samen
werking van de Nederlandsche en Indonesische voffceren leggen.
Psychologisch immers moeten wij In dit aanbod is de richtlijn gevolgd
daartoe eerst van vijanden weer
vrienden worden, of in het Indone
sisch gezegd van „Moesoeh'' weer „te
men". De ontworpen overeenkomst
spreekt daarvan duidelijk. Staatkun
dig moeten wij uitdrukkelijk de kolo
niale verhouding verwerpen en het
vrijwillig volledig deelgenootschap in
plaats daarvan doen treden. De ont
worpen overeenkomst voldoet aan dien
eisch. En aan de beginselen van de
7 December-rede moet een begin van
uitvoering worden gegeven. De ont
worpen overeenkomst doet daartoe een
eersten stap.
Welsprekender dan welke eenzijdige
verklaring ook, zal deze overeenkomst in
het licht stellen, dat Nederland de
eeuwenoude koloniale verhouding, waar
van in het begin van den tweeden we
reldoorlog nog slechts eenige overblijf
selen aanwezig waren, radicaal en voor
goed verworpen heeft en, «lat het bereid
is om op voet van gelijkheid duurzaam
met Indonesië samen verder te gaan.
Het Koninkrijk der Nederlanden is on
der God.<T'zegen en dank zij Oranje, een
schepping van het Nederlandsche volk en
Nederland had daarin tot de Japansche
occupatie ook in Indonesië de leiding.
Thans bieden wjj den Indonesischen
volkeren aan het Koninkrijk samen te
hervormen en aan het vernieuwde
staatsverband Nederland, Suriname
en de Nederlandsche Antillen, en Indo
nesië in één Unie vereenigd door ge
meenschappelijke organen, waarin deze
allen vertegenwoordigd zijn, leiding te
geven.
eden is aan de Tweede Kamer overgelegd het ontwerp der over
eenkomst van Linggadjati met de daarop gegeven toelichting van
de Commissie-Generaal.
Op enkele punten, die zich voor vastlegging in de ontwerp-overeen
komst bezwaarlijk leenden, werden in den loop van de besprekingen
tusschen de Nederlandsche en Indonesische delegaties afspraken
gemaakt, welke als zoodanig in de notulen bindend werden vastgelegd
en thans in deze toelichting volledig zijn verwerkt.
Elders in dit nummer geven wij een zoo volledig mogelijke weergave
van het document.
dat de vernieuwing van de samenwerking
van de Nederlandsche en Indonesische
volkeren en andere bevolkingsgroepen van
Nederiandsch-lndië op de eerste plaats de
instemming van de vertegenwoordigers der
Indonesische volkeren behoeft.
In de oprechte en vastberaden be
reidheid tot deze hervorming en tot deze
samenwerking ligt voor de regeering het
zwaartepunt dezer overeenkomst.
De uitwerking dezer afspraak moet in-
tusschen nog grootendeels volgen, afhan-
deiyk als die is van nader overleg tus
schen Commissie-Generaal en Indone
sische delegatie, van nader beraad met
de vertegenwoordigers der Malino-gebie-
den en der andere bevolkingsgroepen, van
samenwerking met de Staten-Generaal tot
wijziging van de grondwet van het Ko
ninkrijk der Nederlanden, van de voorge
stelde constitueerende vergadering voor
de Grondwet van de Vereenigde Staten
van Indonesië en van de conferentie voor
bet statuut van de Nederlandsch-Indone
sische Unie. De hoofdlijnen van de ge
dachte toekomstige staatkundige verhou
dingen zijn evenwel geschetst, waarbij
wordt uitgegaan zoowel van de geldende
wettelijke als van de bestaande feitelijke
verhoudingen. Zoo handhaaft art. 15 de
huidige staats- en volkenrechtelijke positie
van het Koninkrijk der Nederlanden; en
erkent art. 1 daarnevens de regeering van
de republiek Indonesia als de facto uit
oefenende het gezag over Java, Madoera
en Sumatra.
Bij den daarop aansluitenden opzet der
toekomstige staatkundige verhoudingen in
deze overeenkomst verkrijgt de nieuwe
rechtsorde nog geenszins volledig gestalte,
doch worden de kiemen daarvoor gelegd
en worden de sferen aangewezen, waar
binnen die zullen worden verzorgd: een
Nederlandsch-Indonesisch staatsrecht zal
de staatsinrichting der Unie beheerschen,
Nederlandsch staatsrecht zal beperkt blij
ven hierbij vooralsnog volgende de ter
minologie dér overeenkomst tot het
Koninkrijk (nieuwe stijl) en Indonesisch
staatsrecht zal opgroeien in de Vereenigde
Staten. Zoowel de statenleden als de Unie
Maandagmorgen heeft de algemeene
regeeringscommissaris voor Borneo en
de Groote Oost. dr. W. Hoven, te Den
pasar een besloten informeele bijeen
komst geopend, waar geheel Oost-
Indonesië (de Groote Oost) vertegen
woordigd was.
In totaal waren aanwezig 70 afgevaar
digden, benevens de secretarissen van de
„D'aerah". Aan de afgevaardigden werd
ter hand gesteld de ontwerpregeling tot
vorming van den staat „De Groote Oost"
Op voorstel van den voorzitter van de
met de daarbij behoorende toelichting,
conferentie werd besloten in informeele
besprekingen alles te doen, wat mogelijk
is om straks een zoo vlot mogelijk verloop
van de officieele conferentie te bevorde
ren.
Volgens de op 6 December gesloten
overeenkomst betreffende de demar
catielijn bij Medan zal de Indonesi
sche politie de *niet-specifiek Euro-
peesche woonwijken bewaken. Ook op
een z.g. vrije strook buiten de demar
catie-lijn kan door *de Indonesische
politie (de N.R.I.) worden gepa
trouilleerd. Bevoegde militaire zegs
lieden meenen, dat de nieuwe toe
stand minder aanleiding zal geven
tot incidenten en moeilijkheden.
In Padang is een patrouille gestuit op
terroristische benden, welke zonder ver
liezen aan Nederlandsche zijde verdreven
kon worden. In den nacht van 6 op 7
December heeft een bende van ongeveer
100 man een aanval -gedaan op een Ne-
derlandschen post, welke eveneens zonder
Nederlandsche verliezen werd afgesla
gen.
Een beschieting van het vliegveld met
mortier-granaten had aan Nederlandsche
zijde een doode, en 'drie gewonden tot
gevolg. Er was eenige activiteit van sluip
schutters, terwijl verschillende pogingen
tot Infiltratie werden gedaan. Te Sema-
rang openden benden mitrailleurvuur op
Nederlandsche patrouilles. Het vuur erd
beantwoord. De aanval werd afgeslagen.
Te Soerabaja worden van Indonesische
zijde wederom pogingen gedaan naar het
Nederlandsche gebied op te dringen, het
geen lichte patrouillebotsingen tot gevolg
heeft. Eenige gevallen van ontvoering
van Indonesische burgers werden gerap
porteerd.
Heden zijn 435 evacuées uit kampen te
Djogjakarta en omgeving te Batavia aan
gekomen.
zal deelnemen aan het "olkenrechtelijk
verkeer.
Oppervlakkige beoordeeling van den
vorm der ontwerp-overeenkomst zou nu al
kunnen doen denken aan volkenrechtelijks
verhoudingen, als zou er hier namelijk een
verdrag met een vreemde mogendheid wor
den gesloten, door de volksvertegenwoordi
ging goed te keuren.
Nauwkeuriger bestudeering van den
tekst van aanhef en artikelen leert ech
ter, dat het er Om gaat: „de goede be
trekkingen tusschen de volkeren van
Nederland en Indonesië te verzekeren in
nieuwe vormen van vrijwiUige samen
werking, die het mogelijk maken de re
latie tusschen beide volkeren op nieuwe
grondslagen te vestigen" en dat met
name de Nederlandsche regeering en de
regeering van de republiek Indonesia
daartoe zullen gaan samenwerken door
den Staat der Nederlanden te hervor
men tot een Nederlandsch-Indonesische
Unie, waarvan Nederland en Indonesië
gelijkwaardige leden zullen worden. In
den aanhef zal voor wat de Nederland
sche regeering betreft dan ook de on
derwerping aan de „goedkeuring" van
de Volksvertegenwoordiging als verval
len moeten worden beschouwd, aange
zien die passage er slechts aan bedoelt
te herinneren, dat de Nederlandsche re
geering ook in deze aan de controle der
Staten-Generaal onderworpen is.
De Tweede Kamer heeft hedenmid
dag met 749 stemmen verworpen de
motie-De Groot (C.P.N.) betreffende
het niet bestendigen der betrekkingen
met de regeering-Franoo.
De motie-v. d. Goes van Naters
(P. .v d. A.) betreffende voorstellen in
de U.N.O. om door vrije verkiezingen tot
herstel van den democratischen regee-
ringsvorm in Spanje te geraken, wordt
verworpen met 5825 stemmen.
Aan de orde is daarna het amende
mentZandt om den post voor het ge
zantschap bii den H. Stoel te schrappen.
De heer Korthals (P. v. d. V.) ver
klaart het Vaticaan een zeer belangrijk
diplomatiek centrum te achten; de Ne
derlandsche vertegenwoordiging kan
daar niet gemist worden.
De heer Schouten (A.R.) acht in de
huidige omstandigheden niet voldoende
reden aanwezig mee te werken aan een
initiatief om wijziging te brengen in de
samenstelling der diplomatieke verte
genwoordiging. Om die reden zal zijn
fractie haar steun niet aan het amen
dement geven Bij wijziging der om
standigheden behoudt de fractie zich de
vrijheid om haar standpunt opnieuw te
bepalen.
De heer De Groot (C.P.N.) verklaart,
dat zijn fractie meent dat er geen be
hoefte bestaat aan het amendement-
Zandt. Het is ingegeven door overwe
gingen van kerkelijken aard. De fractie
wenscht zich niet te mengen in den
strijd tusschen de Kerk en kerkelijke
opvattingen. Deze strijd zou schadelijk
kunnen zijn voor problemen in ons
land. Daar de fractie bezwaar heeft
tegen het politieke optreden van het
Vaticaan wenscht zij haar stem ook
niet tegen het amendement uit te bren
gen. Zij meent, dat het optreden van
het Vaticaan kan en moet gewijzigd
worden.
De C. P- N.-fractie zal zich van stem
ming onthouden.
De leden der C. P. N. verlaten de zaal.
Het amendement wordt verworpen met
65 tegen 9 stemmen.
De begrooting 1947 van Buitenlandsche
Zaken wordt daarna aangenomen zonder
hoofdelijke stemming met aanteekening
dat de C. P. N. geacht wil worden te
hebben tegengestemd
Verwachting tot Woensdagavond
Meest zwaar bewolkt met hier en
daar nevel of mist en plaatselijk
eenigen neerslag. Temperatuur on
geveer tusschen 0 en 4 graden, later
weer iets toenemende wind uit Oos
telijke richtingen.
Zon 8.37—16.29. Maan 19.26—11.42.
De ministers van B'uitenlandsche Zaken
der Groote Vier hebben gisteravond be
sloten, de volgende bijeenkomst van den
raad van ministers, ter bespreking van
de kwestie Duitschland, op 10 Maart in
Moskou te houden.
Er werd geen overeenstemming bereikt
over de benoem*!" van speciale plaats
vervangers voor de behandeling van het
Duitsche vraagstuk.
Allen stemden in met het voorstel van
Molotof om de volgende bijeenkomst te
Moskou te houden, daar de raad van mi
nisters achtereenvolgens te Londen, Parijs
en New York bijeengekomen was
Molotof gaf Byrnes de verzekering, dat
de Sovjet-Kii-sisêiie regeering aan de per'
Ut zelfde faciliteiten zou verstrekken als
in de andere steden het geval geweest was.
„Ondanks moeilijkheden op huisvesting-, -
gebied", aldus Molotof, „zal te Moskoe
'oor woonruimte voor .journalisten ge
zorgd worden. Zij zullen tevens uit Mos-
kot: berichten over het verloop der con-
ferentie kunnen verzenden zooals zy dal
in Parijs en New York konden doen". In
bevoegde kringen is men van meening,
dat zulks als een opheffing van de een
suur voor berichten over de conferentie
moet worden opgevat.
De algemeene discussie begon met com
mentaren van Couve de Murville op de
F-'ansche ontwerp-agenda. die gisteren
werd ingediend. Hij zeide. dat Frankrijk
de kwestie der -grenzen als punt één hac
genomen, ofschoon de kwestie van het
Saar-gebied niet speciaal vermeld werd.
Ook sprak de Fransche afgevaardigde de
hoop uit dat speciale aanaacht zou wor
den gewijd aan het Ruhr- en Rijngebied
Byrnes zeide. dat de V.S niet bereid wa
ren een besluit inzake de grenzen van
Duitschland. te nemen, alvorens de ziens
wijzen van de direct belanghebbende lan
den bekend zouden zijn gemaakt.
Naar aanleiding van het feit. dat de
Sovjet-Russische agenda om een fepport
over de voornaamste puntan van de over
eenkomst van Potsdam verzocht ver
klaarde Bevin: „Iedereen weet uit eigen
bittere ervaring, hoe verschillend de over
eenkomst van Potsdam wordt geïnterpre
teerd"
Aangaande de toekomst van Duitsch
land aeide Bevin. dat G'oot-Brittanniè
zen federale regeerinz met enkele bevoegd
heden voor centrale Duitsche instanties
"oorstand Er heerschte volgens hem. be
zorgdheid t.a.v. de spoedige ontruiming
san Oostenrijk door eeallieerde bezettings
troepen. Hij was van meening, dat de
Oostenrijksche kwestie te Moskou spoedir
besproken zou moeten worden.
