Critiek op bevoorrechting
der Spoorwegen
OIrDt
Grote onderzoekingstochten
ARABISCHE LIGA, EEN BOUWWERK
IN WORDING
De provincie ten achter gesteld?
V"
Nederlands zeebanket
m mm
Duister
spel
Wij luisteren naar
1946
DE H. LUCIA
WOORDRAADSEL
r
J
TEKENCURSUS
J
RADIO MOORS
ZATERDAG 14 DECEMBER 1946
PAGINA 3
BUITENLANDSCH OVERZICHT
Ontwakend Noord-Afrika
N.S.B.-BURGEMEESTER
VEROORDEELD
Toeslagkaarten bijzondere
arbeid
TWEEDE KAMER
V.
naar
DE ZUIDPOOL
Üb
mmmm
Dank zij W. Beukelszoon
in 1397
Eén der velen
r
H. LUCIA-DAG
Twaalfjarige
martelares zalig
verklaard
HOFBENOEMINGEN
SCHAAKPROBLEEM
Liturgische Weekkalender
(Wordt vervolgd)
.J
Gewekt door Mohammeós leer tra
den in de zevende eeuw na Chris
tus' geboorte de stammen van
Arabië uit de afzondering waarin zij
tot dien tijd geleefd hadden. Zij namen
hun plaats temidden van de beschaaf
de volkeren in door zoowel een geweldig
deel van hun grondgebied te veroveren
als hun kunst en kennis over te nemen
en beide op eigen wijze verder te ont
wikkelen. In den loop van de Middel
eeuwen, al spoedig na de eerste groote
veroveringen viel hun ontzaglijV rijk,
dat Spanje, Noord-Afrika, Voor- en
Midden-Azië had omvat, uiteen in groo-
tere en kleinere rijkjes, waarvan, (met
uitzondering van Spanje) de inheem-
sche bevolkingen den Mohammtdaan
schen godsdienst hadden aangenomen
en tenslotte ook de regeering voerden.
De twintigste eeuw. vond deze rijkjes
terug als staten die vrijwel alle in een
soort politieke achterlijkheid verkeer
den. Ook de rest van de reügieuze een
heid verdween, toen na den eersten
Wereldoorlog het geestelijk oppernoofd
Van den Islam ophield te bestaan. In-
tusschen echter was er een beweging
bezig cp te komen, die uitging van de
bi eest belangrijke Mohammedaansche
landen, Turkije en Egypte, en die zich
ten doel stelde alle aanhangers van
den Islam opnieuw te vereenigen. Bij
het einde van den tweeden wereldoorlog
had dit streven definitieven vorm ge
kregen in de Arabische Liga. Deze om
vatte echter nog uitsluitend Egypte,
•Arabië, Palestina. Irak, Syrië, Liba
non en Transjordanië. Er zijn teekenen,
die er op wijzen, dat ook Turkije, of
schoon geen Arabisch land en in gods
dienstig opzicht wel eenige nuances van
andere Mohammedanen verschillend,
toenadering tot de Liga zoekt.
Een geheel apart probleem zijn de
gebieden van Noord-Afrika. Vooral
onder de bewoners van de Weste
lijke staten zijn sterke bewegingen voor
onafhankelijkheid gaande. In Tunesië,
dat onder Pransche souvereiniteit staat,
ageert de Destoer-partijhet woord
..destoer" beteekent „grondwet", en de
naam van de partij wil uitdrukkir.g zijn
van een door de Tunesiërs gekoesterd
verlangen naar regeling van hun zaken
volgens een constitutie die zij ze i, niet
hun EUropeesche meesters, hebben op
gesteld. De Algerijnsche Volkspartij en
de Marokkaansche Istiklai zijn met
Soortgelijke wenschen bezield. Na den
oorlog hebben deze drie onafhankelijk
heidsbewegingen zich vereenigd »n het
»,Noord-Afrikaansche Verdedigingsfront''
te Kairo, waar zij van de Fransche en
de Spaansche regeering niets te vree
zen hadden.
In het „Verdedigingsfront" zijn niet
slechts Mohammedaansche elementen
Werkzaam. De secretaris-generaal b.v.,
foedil el Wartalani, is lid van een
..kettersche" Islamietische secte. Hij en
®ijn medestanders staan echter in
hauw contact met de Arabische Liga en
confereeren zeer vaak met haar secre-
Vno-generaal, Abderrharnan Azzam
Pasja, die zelf een Noord-Afrikaan is.
De Liga-conferenties, welke in Mei van
dit jaar te Insjas (Egypte) en in Juni
te Bloedaan (Syrië) werden gehouden,
spraken uitvoerig over West-Noord-
Afrika. De voorzitter van de conferen
tie van Kairo verklaarde eind Novem
ber tegenover een correspondent van de
Observer: „Het is de bedoeling van de
Liga, Noord-Afrika volledig te bevrij
den". Voorloopig zou men vast langs
cultureelen weg (scholen, boeken, radio,
film) de Tunesiërs, Algerijnen en Ma
rokkanen in hun onafhankelijkheidszin
bevestigen en steunen. Vooral Spaansch
Marokko neemt in dit opzicht een gun-
Door vóór, in of achter de woorden:
kaf zes bul wol ons
rag aal pin dol -i- wal
sap ham pot rat ram
óen letter te plaatsen, moeten vijftien
Zelfstandige naamwoorden ontstaan, ter-
Wijl de vijftien toegevoegde letters in de
gegeven volgorde een bekend gezegde
Vormen.
Inzendingen t.e.m. Dinsdag 24 Decem
ber op open briefkaart aan Het Kasteel
Van Aemstel, N.Z. Voorburgwal 65—73,
Amsterdam.
Oplossing 30 November:
TRAWANT
R X C X P X Y
A C C O O R D
W X O X S X E
A P O S TEL
N X R X E X Y
T IJ D E L IJ K
Prijswinnaars: Ir. P. A. I. Huydte,
Gijsbr. van Amstelstraat 387, Hilversum;
E. Stuyt, Joh. de Wittlaan 1. Heemstede
(post Haarlem); R. van der Hut, Klaas
Katerstraat 43, Zaandam; J. Alfrink, Ja-
Sersweg 60, Laren; L. Kleinschmit, Van
Speykstraat 150, Amsterdam; M. A. Dek
ker, Gen. de la Reystraat 101, Haarlem.
stige positie in, omdat men hiei kan
aanknoopen bij de algemeene anti-Fran-
co-stemming die de wereld heeft bevan
gen.
Er is dus een verbinding gelegc tus-
schen de groeiende zelfstandigheid
van het Nabije Oosten en he. ont
waken van Westelijk Noord-Afrika. Van
vrijwel alle leden van de Liga kan men
zeggen dat zij in de laatste jaren het
Europeesch gezag aan den kant nebben
gezet en voortaan op voet van gelijk
heid met de andere staten omgaan Hun
actie moet van invloed zijn op die
van het „Verdedigingsfront", en onaf
hankelijkheid van Tunesië Algerije of
Marokko wordt dan ook ongetwijfeld
gevolgd door aansluiting bij de Liga.
De Arabische Liga is nog maar pas
de grondslag van een bouwwerk dat heel
langzaam en voorzichtig wordt opge
trokken maar groote .nogelijaheden
bezit. Zij is in wezen een vernieuwing
van het oude Islamietische Rijk, zonder
onstuimigen stormloop of Heiligen
Oorlog maar aangepast aan moderne
staatsvormen. Een Mohammedaansche
federatie, die, eenmaal volledig uit
gebouwd, het meesterschap over de
Middellandsche Zee en over het Nabije
en Midden-Oosten in handen zal heb
ben. Vandaar wellicht dat de groote
mogendheden geen van alle onvrien
delijk voor haar zijn en zich beijveren,
haar gunst te winnen!
Het Bijzonder Gerechtshof te Arnhem
heeft den gewezen N.S.B.-burgemeester
van Nijmegen, den oud-reserve-majoor
van het Nederlandsche leger Van Look
horst, wegens hulpverleening aan den
vijand en verraad van eenige Nijmegena-
ren tot 12 jaar gevangenisstraf met af
trek van het voorarrest veroordeeld. De
eisch was 18 jaar.
Het Centraal Distributiekantoor deelt
mede, dat de distributiediensten van 15
21 December toeslagkaarten voor bijzon-
deren arbeid zullen uitreiken voor de
le en 2e periode 1947 (22 December 1946
15 Februari 1947).
In den vervolge zullen de toeslagkaar
ten telkens voor acht weken (twee pe
rioden) tegelijk worden uitgereikt. De
kaarten zijn voorzien van genummerde
bonnen in plaats van rantsoenbonnen.
De geldig verklaarde bonnen zullen in
de bonnenlijst worden opgenomen, even
als dit zal geschieden ten aanzien van
de kaarten, welke aan aanstaande en
jonge moeders worden uitgereikt.
Mr. dr. W. G. A. van Sonsbeeck, ge
wezen Commissaris der Koningin in
Limburg, is benoemd tot commandeur
in de Orde van Oranje-Nassau.
Aangezien gebleken is, dat voor wild,
tamme konijnen en gevogelte een prijs
regeling niet gemist kan worden, heeft
de minister van Landbouw, Visscherij en
Voedselvoorziening opnieuw maximum
prijzen voor wild, tamme konijnen en
gevogelte afgekondigd.
(Van onzen parlement, redacteur a.i.)
an alle zijden is gistermiddag de
critiek bezongen in alle toon
aarden, neergedaald over het hoofd
van minister Vos, die achter de
groene tafel had plaats genomen ter
verdediging van de Verkeersbeg.-ooting.
In hoofdzaak betrof deze critiek de
wijze waarop de concentratie in het
vervoerswezen zich thans voltreisl. na
melijk met bevoorrechting van de N. S.
en haar dochtermaatschappijen.
En omdat de Kamer voor het overige
veel waardeering had voor r.et werk van
den bewindsman, maar toch in dezen
de puntjes op de i wilde ze eten, kwam
de heer Serrarens aan het slot van de
beraadslaging met een motie, bedoeld
als aide-mémoire voor den minister en
ondersteund door alle fracties, waarin
werd uitgesproken, dat het verleenen
en uitreiken van vergunningen aan
autobusdiensten wederom volgens de
oude Wet-Autovervoer-personen dient
te geschieden, verzocht werd het vierde
Uitvoeringsbesluit van Duitsche her_
komst te laten vervallen, de bestaande
vergunningen te laten doorloopen en de
ingetrokken vergunningen aan een na
der onderzoek te onderwerpen. Edoch,
de communistische fractie schepte er
behagen in het voorstel van voorzitter
Van Schaik, de motie z. h. st. uan te
nemen, dwars te zitten en vanwege het
vergevorderde uur werd deze stemming
toen maar uitgesteld tot het begin van
de beraadslagingen, die Maandag aA.
zullen worden gehouden.
Een abattoir noemde de heer Serrarens
de cömmissie-B'reen, die zich met ae
coördinatie van het vervoer bezig houdt
en hij kwam met cijfers ter staving van
deze bewering: twee derde van het be
staande autovervoer is in handen van de
N. S. en haar dochtermaatschappijen. Hij
achtte den minister niet een man om de
verantwoordelijkheid voor zijn daden niet
cp zich te durven nemen en de heer Vos
knikte hierbij instemmend, maar als we
dan naar socialisatie toe moeten, laat ons
er dan geen doekjes om winden. Spr.
meende, dat het vertrouwen in de juist
heid van de beslissingen, die thans geno
men worden, verloren is gegaan en de heer
Hacke (P. v. d. V.) kwam hem hierin bij
vallen. Slechts voor de A.T.O., zoo zei de
heer Hacke, schenen de beperkende bepa
lingen niet te gelden en het ziet er niet
naar uit, dat deze toestand een tijdelijke is
Ook de heer Schilthuis (P. v. d. A.) vrees
de. dat de A.T.O. te vast in het zadel wordt
geholpen en bezwoer den minister terug te
keeren van den weg*, die leidt tot de hege
monie der N. S.
De heer Maanen (K.V.P.) bracht het ge
sprek op een ander chapiter, n.l. den ae-
plorabelen toestand van de spoorwegen
in de provincie, speciaal in B'rabant en
Ljmburg, die opvallend bii het Westen
worden achtergesteld. Natuurlijk gunde
de afgevaardigde den minister zijn auto,
maar zoo bij het terugreizen van de Ka
mervergaderingen had hij wel eens ge
dacht, dat het leerzaam voor den bewinds
man zou kunnen zijn deze reis mee te
maken: om half zeven uit Den Haag en
cm kwart voor één des nachts pas in
Heerlen. Gisteravond heeft de heer Mae-
nen zelfs dat vermoedelijk niet klaar ge
speeld, want de Kamerzitting, die om 1
uur begon, was om half zeven nog in vol
len gang.
Minister Vos had volop werk de tal-
looze vragen te beantwoorden. H:j deel
de mede, dat er van de locomotief-
treinen 80 pet., van de mocortreii.en 50
pet. en van het Dieselmaterieel V8 pet.
is overgebleven, dat verklaart waarom
er in het Zuiden geen Diesels rijden en
uitvoerig ging hij in op de kwestie, die
door den heer Maenen was aange
roerd, van de lijn SchaesbergSimpel-
veld. Het Limburgsche K.V.P.-lid had
er zijn groote verwondering over uit
gesproken, dat men nu al een kwart
eeuw aan het discussieeren is over het
al dan niet noodzakelijk zijn van deze
lijn, waarvoor de gemeente Kerkrade nu
reeds verschillende subsidies heeat uit
getrokken, en hij had den bewindsman
de vraag gesteld of de mijn werker: soms
alleen maar goed zijn om kolen te del
ven voor het Nederlandsche volk en
geen recht hebben op behoorlijke ver
voersmogelijkheden.
Een overvolle tramverbinding is toch.
voor een gemeente van 40.000 inwoners
wel wat poovertjes en de minister trok
zich dat toch wel aan. Hij beloofde de
zaak nader te zullen onderzoeken. Een
zelfde toezegging kregen de sprekers
over de A.T.O., die vreesden, dat dit be
drijf dumping toepast op de vervoers
markt en zijn verliezen op het goederen
vervoer compenseert door de winsten op
reizizersvervoer. De minister wilde zich
mettertijd zeker nader bezinnen op de
positie van de A.T.O.
Wat betreft de concentratie van het
autovervoer op den weg, zei de heer Vos,
dat hij daarbij vooral heeft gedacht aan
Friesland, waar dit gedeeltelijk vrijwillig
is geschied en de heer Van der Zaal
(a.r.), die speciaal een lans had gebro
ken voor de binnenscheepvaart, die vol
gens hem een troostelooze toekomst te
gemoet gaat, werd gesust met de mede-
deeling, dat in het algemeen de Spoor
wegen weinig behoefte gevoelen aan
concurrentie met de binnenscheepvaart,
daar de vrachtprijzen van de N.S. immers
toen hooger liggen. En tusschen den heer
Van Dis (St. Ger.), die meende, dat het
vervoer op den dag des Heeren beperkt
diende te worden, en den heer Serrarens,
die juist gepleit had voor de mogelijkheid
tot vervoer per auto naar de kerk, be
wandelde de minister voorzichtigheids
halve den gulden middenweg door geen
van beide afgevaardigden toe te geven.
Naast alle critiek had de minister
graag gehoord, dat men bj| de alge
meene coördinatie ook eens had gespro
ken over de uitgebreide pogingen tot
investeeringen in het verkeerswezen,
waarmee zijn departement zich bezig
lioudt. Er is een bedrag van ƒ700.000.009
mee gemoeid!
De Kamer ademde verlicht toen met de
motie-Serrarens het debat over de be
grooting van het Ministerie van Verkeer
werd afgesloten en het Wetsontwerp-Ver.
keersfonds aan de orde kwam. Minister
Lieftinck wilde in de jaren van den we
deropbouw de beschikbare middelen zoo
veel mogelijk daar aanwenden waar zij
het meest noodig zijn en het Verkeers-
fonds dat ten doel had niet langer ieder
verkeer afzonderlijk te financieren, maar
uit een bron te bekostigen, tot 1949 bui
ten werking stellen. Zoowel van anti.
revolutionnaire, Chr.Hist. als K.V.P.-
zijde, werd betoogd, dat tot en mat, 1947
lang genoeg was, maar minister Lieftinck
kreeg toch tenslotte zijn zin, alleen de
heeren Verkerk en Schouten gaven hem
niet toe. Over het Scheepvaartfonds is
tenslotte nog in den breede gediscus
sieerd en de wetsontwerpen: Aanvulling
Cura?aosche Muntregeling 1942 en Wets
ontwerp Verlenging Geldigheidsduur Bui
tengewone Havenwet werden z.h.st. aan
genomen.
aiiiiiiiiiililliliiiiiiiiiilllillilimiiliiiu
1 1ste JAARGANG I
tilllllllllllllllilllliliiimiilliilllllltlllrc
aitimiiitimitinitfiiiiiiiiiFiiiitffiiim:
niiimiiiiiiiiiiimiiiiiiniiinminmiirz
Schout-bij-Nacht Byrd
zal met tien schepen
en honderden geleer
den op ontdekking gaan.
De voorhoede reeds
vertrokken
Jullie hebben zeker wel eens
gehoord van de Amerikaan
Byrd, die al enige malen, ook
per vliegtuig, onderzoekings
tochten heeft gedaan in het
Zuidpoolgebied.
Men heeft nog niet kunnen
ontdekken of de Zuidpool
streek één vast land is. Vol
gens de aardkunde meent
men dat het Oostelijk en Wes
telijk gebied door een zee
engte in tweeën wordt gedeeld,
want deze delen behoren tot
verschillende stelsels. De rots
achtige vormingen van de om
de Rosszee gelegen poolgebie
den zijn Australisch van aard.
De Westelijke poolgebieden
kan men als een voortzetting
zien van de Zuid-Amerikaanse
Andes.
Schout bij Nacht Byrd (be
ter bekend als admiraal), die
zich als het ware geheel zijn
leven met dergelijke ontdek
kingstochten heeft bezigge
houden, heeft reeds belangrijke
ontdekkingen gedaan, o.a. gro
te kolenlagen.
Het is voor jullie zeker aar
dig om te weten, dat Byrd op
twaalfjarige leeftijd: reeds al
leen een reis om de wereld
heeft gemaakt! Maar nu gaat
hij de grootste onderzoekings
tocht ondernemen, welke ooit
heeft plaats gevonden. Tien
schepen en bijna vierduizend
opvarenden, waaronder honder
den geleerden, zullen onder zijn
leiding de tocht meemaken.
Terwijl wij dit opstelletje
schrijven vernemen wij dat de
voorhoede, bestaande uit vier
schepen, op 2 December naar de
Zuidpoolgebieden is vertrokken
voor een reis van zestien dui
zend kilometer!
Maar behalve deze tocht van
uit Amerika worden ook door
de Sovjet-Unie, Engeland, Zwe.
den, Noorwegen en Argentinië
onderzoekingstochten uitge
rust.
Het is begrijpelijk, dat al deze
tochten naar de Zuidpool niet
zo maar plaats vinden, want
jullie weten zeker wel, dat het
aan de Zuidpool net zo koud is
(eerder nog kouder) dan. aan de
Noordpool. Maar tegenwoordig
is er veel belangstelling voor
bepaalde delfstoffen: petroleum
en uranium (dit laatste erts
wordt gebruikt bij de vervaardi
ging van atoombommen) en
men meent dat deze delfstoffen
in het Zuidpoolgebied zijn te
vinden.
Afb. 2b
öawiiiè -
Schout bij nacht Byrd.
„Een haringjaar als dit is
sinds mensenheugnis niet voor
gekomen," lazen wij onlangs in
de krant.
Reeds eeuwen lang is de Neder
landse haringvangst van beteke
nis en geen vis is zo geliefd bij
jong en oud als de haring.
In de vroege middeleeuwen
werd ze reeds gevangen en ook
door de bewoners van andere
landen graag gegeten, doch de
gebrekkige wijze van zouten,
waardoor de bewaring en verre
verzending moeilijk was (men
kon de haring niet langer dan
een week goed bewaren), was
oorzaak, dat zij lange tijd slechts
een minder belangrijke tak van
nijverheid was. Door de uitvin
ding van het kaken kwam hier
in geheel verandering. Jullie
weet het al: Willem Beukelszoon
van Biervliet is het geweest, die
in het jaar 1397 het haringkaken
uitvond, waardoor de vis jaren
lang kan worden bewaard, zon
der te bederven. Het spreekt
vanzelf, dat Willem dit kaken zo
maar niet ineens ontdekte, maar
eerst allerlei proefnemingen deed,
zodat de bevolking van Biervliet
(een kleine gemeente in Zeeuws-
Vlaanderen) al dra trachtte te
weten te komen wat „Wullem"
toch tot 's avonds laat in zijn
pakhuisje uitvoerde. Maar hij
zelf liet niets los en toen in het
jaar 1397 de vissers hun vangst
verkocht hadden, sloeg hij in
vaatjes zijn haring op, nadat hij
het kaken had toegepast. Maan
den later, toen er geen haring
meer te bekomen was, opende
hij zijn vaatjes en het bleek, dat
de haring in beste staat verkeer
de Pas na een jaar maakte hij
zijn geheim bekend en leerde de
andere vissers het haringkaken.
„Met rijke buit beladen
huiswaarts"
Jullie hebt 't zeker wel eens ge
hoord hoe dat gaat; met een
mes, vlak achter de kop, een
snee maken, de ingewanden er
uit halen (maar zonder hom of
kuit), afwassen met zoet water,
vervolgens pekelen in een oplos
sing van zout in zoet water, ten
slotte gewoon inzouten. Wie het
niet wist, ziehier dan het geheim
van Willem Beukelszoon.
Het spreekt vanzelf, dat reeds
in de veertiende eeuw de Neder
landse koopsteden een levendige
handel in haring dreven, vooral
op de Oostzee en aan het eind
van de vijftiende eeuw werd de
haringvisserij hier te lande door
niet minder dan zeshonderd
veertig „buizen" (schepen) ge
dreven. Gedurende de oorlog
met Spanje nam de visserij nog
sterker toe. Veel afbreuk leden
de vissers in de verschillende
zeeoorlogen, maar de winsten,
door de haringvisserij verkregen,
waren zo groot, dat na elke
ramp zij zich weer herstelden.
Onder de Franse overheersing
ging de visserij te niet, doch na
de omwenteling in 18X3 werden
maatregelen genomen om deze
tak van welvaart te doen herle
ven. Vooral te Scheveningen,
Vlaardingen en Maassluis bloeit
de haringvisserij.
Verse haring, die ophetlJsel-
meer wordt gevangen, wordt
veelal gerookt en als „bokking"
uitgevoerd of voor binnenlands
gebruik geleverd en omdat zij in
de pan gebakken moet worden,
meestal „panharing" genoemd
Het is begrijpelijk, dat Willem
Beukelszoon zijn leven lang vis
ser is gebleven. Hij is in 1449
overleden en te Biervliet staat
een gedenkteken te zijner ere
en in de kerk aldaar komt zijn
afbeelding voor op een gebrand
schilderd raam.
De eerste oefeningen hebben
we nu achter de rug en jullie
hebben die zeker goed uitge
werkt. Wellicht denk je bij je
zelf: wat een vreemde teken-
opgaven. Maar wij herhalen
nog eens, dat je eerst „van de
grond af aan" moet beginnen
en net zoals bij sommige boeken
het geval is: het begin is niet
zo boeiend, maar heb je een
maal doorgezet, dan wordt het
pas aardig. Precies zo met deze
tekencursus. Ook de opgave van
heden behoort nog tot het be
gin en is ogenschijnlijk ook
niet zo leuk, maar: zet door!
(Wij horen dat, sommige on
der jullie moeilijk aan een
ruitjesschrift kunnen komen.
Als je er nu geen te pakken
kunt krijgen, neem dan een ge
woon schrift en maak zelf de
hokjes-verdelingen op de lijnen
van het schrift).
Wie nu goed kan tekenen of
denkt dat het wel gaan zal- kan.
volgens dezelfde schuine inde
ling, de vierkantversiering ma
ken met gebogen lijnen, zoals
op afbeelding 2b is aangegeven.
(Vorige week moest er onder
het voorbeeld staan Afb. 2a.
Schrijf het zelf er onder). Pro
beer het eens, maar het is
moeilijk hoor; ais je maar
zorgt precies te werk te gaan.
Het beste is de eerste (afb. 2a)
nog eens dun over te tekenen en
dan inplaats van de (schuine)
rechte lijnen, daarop de gebo
gen lijnen aan te brengen. Pro
beer het in elk geval!
We hebben dan totaal vier
mogelijkheden van een vier
kantversiering gehad, la rechte
lijnen volgens middellijn-verde
ling (vanuit de zijden); lb ge
bogen lijnen volgens middellijn
verdeling (vanuit de zijden)2a
rechte lijnen volgens diagonaal
verdeling (vanuit de hoeken);
2b gebogen lijnen volgens dia
gonaal-verdeling (vanuit de
hoeken). Het lijkt allemaal heel
gewichtig als je dit zo leest,
maar wie het goed gevolgd
heeft en uitgewerkt, ziet het
resultaat op papier voor zich:
Vier grondslagen voor de op
bouw!
(13 December)
De legende vertelt, dat deze
jonge vrouw terwille van haar
geloof op de meest wreedaardige
wijze gemarteld is. Men moet
haar met pek en hars en daar
na met kokende olie overgoten
hebben en.... toen deze dingen
haar niet deerden, tenslotte met
een zwaard gedood hebben.
Geschiedkundig staat vast,
dat zij onder de geweldige
Christenvervolger Keizer Dio-
cletianus in 't jaar 304 te Sy
racuse door 't zwaard gedood
is, enkel omdat zij Christen
was. Men ziet deze heilige
wel eens afgebeeld met twee
ogen op een schotel. Dit moet
dan verband houden met haar
naam: Lucia, die „lichtdrager"
beteekent.
De H. Lucia is één der laat
ste van de velen, die in de eer
ste drie eeuwen terwille van
het geloof ais martelaar ge
storven zijn. Immers, als ne
gen jaar na haar dood, in 313,
keizer Const antijn de Grote,
bij het edict van Milaan, de
Christenen vrijheid van gods
dienst schenkt, komt daarmede
een eind aan de toen grote
vervolgingen, waaraan de
Christenen van die tijd heb_
ben bloot gestaan.
in
Zweden
De Katholieke Kerk viert
het feeêt van St. Lucia,
martelares uit het jaar
300op 13 December. In
Zwedenwaar weinig ka.
tholieken wonenworfLt zij
niettemin op bijzondere
wijze gevierd. In vele ge
zinnen wordt daar een
meisje getooid met een
kroonwaarin zeven kaar-
sen branden: „de lichten
deofwel Koningin van
het Licht" genaamd
Maria Goretti, een meisje
van twaalf jaar uit Nettuno. bij
Rome, is op het feest van Ma
ria's Onbevlekte Ontvangenis
zalig verklaard.
Vanzelfsprekend hebben jullie
allemaal gehoord van jeugdige
persopen die later heilig zijn
geworden omdat zij de helden
dood waren gestorven voor het
geloof.
Maar ook in de tegenwoordige
tijd zijn er jeugdige geloofshel
den. Op 24 Nov. zijn met enige
groten ook verschillende kinde
ren uit de tijd der Chinese
martelaren (rondom het jaar
1900) zalig verklaard; o.a. Ma
ria Meng. een 16-jarige, die
toen door een zwaardslag om 't
leven werd gebracht.
De twaalfjarige Italiaanse
Maria Goretti stierf op 5 Juli
1902 ter verdediging van haar
eerbaarheid. Tot veertien maal
toe werd zij met een dolkmes
door een jongeman doorstoken.
Maria is daarna spoedig over
leden en op 8 December 1946 is
zjj te Rome in de St. Pie ter za
lig verklaard.
H.M. de Koningin heeft jhr. mr. E
W. Röell te Amsterdam benoemd tot
kamerheer in buitengewonen aienst.
H.M. heeft verder tot dame du palais
benoemd mevr. L. Verbrugge van 's-
Gravendeel, geb. baronesse Prisse,
thans als zoodanig fungeerero bij
Prinses Juliana.
geven." Dit probleem is zeker niet ver
ouderd! De zwarte raadsheer op hl staat
er slechts om 1Dhl te verhinde
ren, er kon anders een dual op volgen.
Foutieve oplossingen falen op 1
Pg3.
PROBLEEM nr. 766
Auteur en bron worden bij de oplos
sing genoemd
Ladderwedstrijd Oplossing van den
tweezet nr. 763 van B. Taverner, Pen
a. Pencil 1940. 1. Th 7! In het Jaarboek
194-0 van den Nederlandschen Bond van
Probleemvrienden karakteriseert Alain
White dit probleem aldus: „Deze be
roemde tweezet bezit geen dreiging, maar
op eiken zet van Ph5 schijnt 2. Pf6 mat
te kunnen geven. Een secundaire drei
ging van dezen aard Is altijd interessant,
mits er eenige thematische parades tegen
zijn. Indien in dit probleem zwart 1
Fg3 speelt, kan wit geen Pf6 meer
spelen, aangezien de oorspronkelijke drie
voudige dekking van f4 vernietigd is. De
zet 1Pg3 sluit echter niet alleen
den witten raadsheer af, interfereert ook
de zwarte koningin, waardoor wit thans
op verrassende wijze met 2. Th4 mat kan
Oplossingen tot en met den tweeden
zet van wit in eenige varianten binnen
drie weken te zenden aan Jos. Duvergé.
Binnen Brouwersstraat 40, Amsterdam-C
Uit „Hoe men niet moet schaken" van
S. Landau.
De volgende partij uit het kampioen-
schapstoumooi, Parijs 1924, is de kortste
tournooipartij welke ooit gespeeld is.
Wit: Gibaud Zwart: F. Lazard
1. d2—d4, Pg8—f6; 2. Pbld2, e7—e5;
3. d4xe5, Pf6—g4; 4. h2—h3??, Pg4—e3!i
Wit gaf het op. Na 5. f2xe3 volgt mat
door Dd8h4, op andere zetten gaat de
koningin verloren.
KADI
Van ouds bekend. Telef. 14609
Officieel Phllips-reparatenr
Kruisstraat 38 - Haarlem
ZONDAG 15 Dec. 3e Zondag T. d. Adv.
2 O. L. V. Onbevl. Ontv. Credo. Praef. H.
Drievuldigheid. MAANDAG H. Eusebius. 2
v. d. vorigen Zondag. 3 H. Maagd. (Haarlem:
4 v. d. Bisschop). DINSDAG Mis v. d. vori
gen Zond. 2 H. Maagd. 3 Kerk of Paus. Geen
Alleluja. Geen Credo. WOENSDAG Quater
temper-Woensdag ln den Advent. 2 en 3 als
Dinsdag. Of de Gulden-Mis: Mis v. d. H.
Maagd in den Advent. 2 v. d. Quatert.-
Woensdag. 3 H. Geest. Praef. v. d. H. Maagd.
DONDERDAG Mis als Dinsdag. VRIJDAG
Quatertemper-Vrijdag in den Advent. 2
Vigilie H Thomas. 3 H. Maagd. Laatste
Evang. v. Vigilie. Of Mis v. Vigilie H. Tho
mas. 2 v. Quatert.-Vrijdag. 3 H. Maagd.
ZATERDAG H. Thomas. 2 v. Quatert.-Za
terdag. Credo. Praef. v. d. Apost. Laatste
Evang. v. Quatert.-Zaterdag. ZONDAG 22
Dec. 4e Zond. v. d. Advent. 2 H MAagd. 3
Kerk of Paus. Credo. Praef. H. Drievuldig
heid. Utr., Haarl. 2 H. Hungerus. Haarl. 3
H. Maagd.
abcdefgh
Wit geeft mat in drie zetten
Roman op een
Waddeneiland
35)
Hein luisterde evenwel niet, maar wierp
®ich weer blindelings op hem. Nu dook
Kay en lichtte zijn aanvaller van de
oeenen, zoodat hü languit in het opspat
tende slik terecht kwam.
>.'t Spijt me voor jou Hein, maar ik
«at me niet gemoedereerd afranselen!"
Lührs richtte zich weer op; hij was tot
°ver zijn ooren met modder besmeurd.
Hay had graag eens om die komieke ver
schijning gelachen maar zijn tegenstan
der het hem geen tijd. Hein viel hem
eer met vernieuwde woede aan en spoe-
ig lagen zij hijgend te wentelen in het
Snjze slik. Nu eens was Kay boven, dan
eer Hein. Zij zagen er ontoonbaar uit.
ochten met elkaar als wilden en spanden
hun uiterste krachten in, als was het een
strijd op leven en dood.
Gesa en de schilderes zagen op een af
stand verstijfd toe. Malwe Schott beefde
van schrik en angst, zij begreep niet,
hoe die twee vrienden zoo tegen elkaar
te keer konden gaan. Gesa trok partij
haar broer. Haar oogen waren koel
haar trekken hard. Maar langzamerhand
werd de uitdrukking van haar gezicht
zachter, zij legde de handen als een
trechter om haar mond en schreeuwde
de twee kemphanen boe:
„Houdt op, houdt op! Schamen jullie
je niet?"
En werkelijk, dat hielp. Opeens stonden
beiden op uit het omgewoelde slijk. Nog
eenmaal namen zij elkaar met woedende
blikken op en toen barstten zij tegelijk in
een bevrijdend lachen uit.
„Verdikkie, wat zien wij er mooi uit,"
zei Kay en hij veegde 't natte zand uit
zijn gezicht.
Hein schudde zich als een uit het wa
ter gekropen poedel, proestte angstwek
kend en bromde dan: „Dat hebben we er
nou van, beroerde meidegek!" Weer kreeg
de woede hem te pakken. „Je zult me je
woord geven, dat je daar met juffrouw
Schott geen gekheid hebt uitgehaald en
dat je haar ook in de toekomst met rust
zult laten!"
„Och, stommeling," antwoordde Kay,
„hoe kun je toch zoo bespottelijk ja-
Soersch zijn? Je bent toch niet met Malwe
Schott verloofd zou ik denken."
Het klonk spottend en zoo was het ook
bedoeld, want Kay dacht daarmee zijn
vertoornden vriend eindelijk aan zijn ver
stand te brengen. Maar hij vergiste zich
in de uitwerking. Hein kwam vlak voor
hem staan en zijn oogei\ sproeiden von
ken.
„Steek er den gek niet mee, maar
geef me antwoord! Want dat verzeker ik
je: Malwe Schott wordt mijn vrouw!"
Verbaasd deed Kay een stap achteruit.
Was Hein nou heelemaal stapel gewor
den? Stel je nou toch eens Hein Lührs
en de schilderes als echtpaar voor te
gek om los te loopen! Innerlijk en uiterlijk
twee tegenstellingen, die niet te over
bruggen waren. Gladweg onmogelijk! Bo
vendien, wat gaf Malwe Schott feitelijk
om Hein? Zoo'n teer, gevoelig en vlin
derachtig schepseltje hield het bij zoo'n
eenvoudigen en nuchteren kerel niet uit,
zeker niet op een afgelegen eiland.
Kay staarde zijn vriend een poos on-
geioovig aan. Hij kon hem nog altijd niet
ernstig nemen. Maar het gezicht van den
jongen man liet geen twijfel toe. Kay
tipte met een wijsvinger tegen zijn voor
hoofd.
„Het mankeert je toch niet daar? Ben
je werkelijk van plan, met die schilderes
te trouwen? Och jongen, zet je dat toch
uit je hoofd, daar kan nooit iets van
komen."
„Dat is mijn zaak!" schreeuwde Hein.
„Maar jij draait er om heen. Ik wil je
woord!"
De visscher glimlachte. „Nou, als je dat
gerust kan stellen; op mijn woord, er is
niets gebeurd en ik heb met die juffrouw
ook heelemaal geen bedoelingen." Hij be
krachtigde zijn verzekering met een
handslag. Maar toen gaf hij zijn vriend
ook een fermen stoot in de ribben. „Ezels
kop, moet je om zoo'n idioterie me
meteen naar de keel vliegen?"
Maar Hein lachte niet terug. „Laat je
dit gezegd zijn, Kay: wie Malwe Schott
aanraakt, dien breek ik de beenen stuk;
daar houdt alle vriendschap mee op."
„Ziezoo," zei Kay vroolijk, „nu weet ik
zeker, waaraan ik me te houden heb.
Maar nou stel ik voor, naar die groote
spoelkom te gaan en de sporen van on
zen strijd eens keurig te verwijderen,
zoodat we de dames weer onder de
oogen kunnen komen."
Dat deden ze toen ook en een kwartier
later lag het kwartet aan den vlakken
westrand van het duineneSlsw* eendrach
tig bijeen in de stovende middagzon.
Maar van spelletjes was geen sprake meer
en de stemming bleef eigenaardig ge
drukt. Malwe Schott kwam er zelfs niet
toe, motieven voor haar meegebrachte
schetsboek te zoeken.
's Avonds toen zij met opkomenden
vloed de boot vlot maakten voor den te
rugtocht, fluisterde Gesa Kay in het oor;
„Ik ben heel boos op je en ik zal Helke
Paulsen wel eens vertellen, wat jij voor
een trouwelcoze vrijer bent!"
Maar hij deed alsof hij haar niet had
verstaan. Hij knipoogde eens leutig en
zei: „Wat 'n fijn middagje, hè?" Maar
innerlijk nam hij zich voor, in 't vervolg
wel op te passen, dat hij niet meer in
zoo'n vervelende situatie kwam.
Thuis vond Kay de heele kamer vol
gasten. Daar zaten Harm Ehlers met zijn
ouders, de oude kapitein Dohse, de vol
tallige familie Hinriksen en zelfs Jasper
Kroeger, de knecht van Paulsen. En alle
maal luisterden ze vol aandacht en be
wondering naar de klanken va de muziek
en het gezang, die het radiotoestel, door
vrouw Antje trotsch en behoedzaam te
gen iedere aanraking beschermd, uit den
aether de kamer in tooverde.
Kay had er schik in. Zoo had hij het
zich ook voorgesteld: het heele eiland
mocht van zijn nieuwe aanwinst profitee
red
In de keuken at hij een boterham en
toen kwam hij bij zijn gasten zitten, die
hem zoo bewonderend toeknikten, of hij
de uitvinder van het radiowonder was.
Het werd laat, eer de menschen van de
bevoorrechte familie Möller konden schei
den.
„Mogen we nog eens komen luisteren?"
vroegen zij.
„lederen Zondag, al je idee hebt," ant
woordde Kay.
„Die Kay," zeiden ze onder elkaar bij
het weggaan, „dat is 'n vent. waar 'n kop
op zit."
ZATERDAG
HILVERSUM II - 415 M 15.15
Debutantenconcert, 15.45 Gram., 16.15
Causerie, 17.00 Wigwam, 18.00 Dinermu-
ziek, 18.15 Lezing, 18.50 Als ik slapen ga,
19.00 Nieuws, 19.30 Buffalo Bill, 20.00
Nieuws, 20.05 De gewone man. 20.15
Gram., 20.30 Lichtbaken, 21.00 Cabaret.
22.00 Tombola, 22.45 Avondgebed, 23 00
Nieuws, 23.15 Gram., 23.30 Klaas van
Beeck.
HILVERSUM I - 301 M. 13.30
Carillon, 13.40 Sonate, 14.30 Sport, 14 45
Radio-Philh. Orkest, 15.45 Lezing, 16.00
Accordeonprogramma, 16.25 Lezing, 17.05
Boyd Bachman, 17.30 Lezing, 18.00
Nieuws, 18.30 Ned. Strijdkrachten, 19.00
Kamerkoor, 19.30 Voordracht, 19.45 Le
zing. 20.00 Stafmuziek, 20.55 Lezing, 21.10
Wim lbo, 21.40 Hoospel, 22.15 Ramblers,
23.00 Nieuws, 23.15 Puzzle, 23.30 Nacht
voorstelling.
ZONDAG
HILVERSUM II - 415 M. 8.00
Nieuws, 8.15 Hoogmis, 9.30 Nieuws, 9.45
Gram.10.00 Kerkdienst, 11.30 Gram.,
12.15 Boeckhuys, 12.30 Lunchconcert,
12.55 Zonnewijzer, 13.30 Apologie. 14.00
Sprookje. 14.40 Advent, 16.30 Ziekenlof,
17.00 Kerkdienst, 18.30 Gram., 19.00 Or
gel. 19.15 Bijbel, 19.30 Nieuws, 19.45 Re
portage, 20.00 Actualiteiten. 20.07 Ge
wone man, 20.15 Orkest, 21.00 Luister
spel, 21.45 Gram., 22.00 Nieuws, 22.20
Lezing. 22.35 Avondgebed. 22.50 Gram.,
23.00 Johnny Ombach, 23.30 Klaas van
Beeck.
HILVERSUM I - 301 M. 8.00
Nieuws, 9.15 Gram.. 8.30 Lezing. 8.45
Orgel, 9.15 Lezing, 9.30 Gram., 10.00 Le
zing, 10.15 Orkest, 10.40 Gedichten, 11.00
Triangel, 12.00 Gram.. 12.30 Zondagsclub,
12.40 Preciosa, 13.00 Nieuws, 13.15 Vau-
deville-orkest, 13.50 Lezing, 14.00 Gram
14.05 Lezing, 14.30 Opera, 15.05 Lezing,
15.20 Concertgebouw. 16.00 Lezing, 16.40
Reportage. 17.00 Cabaret. 17.30 Oome
Keesje, 18.00 Nieuws, 18.15 Sport, 18.30
Ned. Strijdkrachten. 19.00 Studiodienst,
20.00 Nieuws, 20.05 K.N.M.I., 20.15 Opera,
21.45 Hersengymn., 22.15 Actueel progr..
22.30 Gram., 22.45 Lezing, 23.00 Nieuws.
23.15 Orgel, 23.45 Gram.
MAANDAG
HILVERSUM II - 415 M. 7.00
Nieuws, 7.15 Ochtendgymn., 7.30 Gram.,
7.45 Woord voor den dag. 8.00 Nieuws,
8.15 Gram., 9.15 Ziekenbezoek, 9.30 Wa
terstanden, 10.20 Gram., 10.30 Morgen
dienst, 11.00 Gram., 11.15 Lezing. 11.35
Quintet, 12.15 Gram.. 13.00 Nieuws. 13.15
Mandolin at a14.00 Moeders, 14.20 Gram.,
14.30 Strijktrio. 15.00 Gram., 15.30 Zang
recital, 16.00 Bijbellezing, 16.45 Concert.
17.30 Koor, 18.00 Marinierskapel, 18.40
Sport, 19.00 Nieuws. 19.15 Klavierwerken.
19.40 Leeslamp. 20.00 Nieuws. 20.05 Actu
eel geluid, 22.30 Gram., 23.45 Avond
overdenking, 23.00 Orgel, 23.30 Gram.
HILVERSUM I - 301 M. 7.00
Nieuws, 7.15 Ochtendgymn.. 7.30 Gram
8.00 Nieuws. 8.15 Gram., 10.00 Morgen
wijding, 10.20 Ziekenbezoek. 11.00 Engex-
sche liederen, 11.30 Voordracht, 11.45 Fa
milieberichten, 12.00 Gram.. 12.30 Kalen
der, 12.35 Orgelspel, 13.00 Nieuws, 13.15
Ramblers, 13.45 Gram.. 14.00 Adriaan
Bonsel, fluit, 14.30 Lezing. 14.45 Piano
duo, 15.30 Kleuters, 15.45 Gram., 16.00
Koor, 16.30 Jeugd. 17.30 Gram., 17.45
Lezing, 18.00 Nieuws. 18.15 Jan Cordu-
wener. 18.30 Ned. Strijdkrachten, 19.00
Lezing, 19.15 Kamerkoor. 19.45 Lezing,
20.00 Nieuws, 20.05 K.N.M.I.. 20.20 Radi-
Philh. Orkest, 21.20 Hoorspel. 22.45 Le
zing, 23.00 Nieuws, 23.15 Gram.
