EXPLOSIE RICHT GEWELDIGE
SCHADE AAN
Bij onze jongens in Indië
Televisie-ontvangtoestellen
aan loopenden band
Zeventien dooden, vele gewonden
Medeleven van de
fKoningin N
KORTE VERADEMING OP DE
WILLEM BARENDSZ
Eerste potvisch gevangen
Proeven met vliegend laboratorium
Taak van sociale
werkster
Beeld als uit
den oorlog
Ramp te Muiden
Nieuwe agenda voor de
kleine naties
INVOER VAN TABAK
BEPERKT
Man van den dag
NENNI AFGETREDEN
Droom van Chaplin
werkelijkheid
Tot hoofd en hart
ZATERDAG 18 JANUARI 1947
69ste JAARGANG No. 23750
L
De schade wordt geschat
op eenige tonnen
„LILIAN" NOG NIET VLOT
GEKOMEN
Met ingang van 1 Februari
STANISLAS MIKOLAJCZYK
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Ad ninistratie 21545
Postgiro 143480
ABONNEMENTEN: 30 ets, p. w„ f 3.90 p. kwart.
Directeur: 3. 3. W. Boerrigter.
Wnd. hoofdredacteur: W Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 30 cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededeelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents oer m.m. hoogte.
De administratie behoudt zien het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
(Van onzen specialen verslaggever)
De enorme explosie, die gistermiddag in één slag een geweldige ravage In het
stadje Muiden aanrichtte, heeft tot nu toe waarschijnlijk aan 17 personen
het leven gekost Van de 14 militairen, die bezig waren met het lossen van
granaten, heeft men er 10 levenloos gevonden. De overige vier worden nog ver-
hiist. Drie arbeiders van de Nederlandsche Springstoffenfabriek werden eveneens
gedood. Een is er nog niet terug gevonden.
Het was iets over een in den middag toen een ploeg militairen van den M.O.D.
'Mijn Opruiming Dienst) uit Leiden bezig was een viertal zware trucks, beladen
met granaten, afkomstig uil IJmuiden, te lossen op het terrein van de Nederland
sche Munitiefabriek. Vermoedelijk door onvoorzichtigheid is een der granaten
gevallen en ontploft, waardoor de geheele lading van den auio explodeerde. (Deze
explosie was zoo hevig, dat een der opslagplaatsen, welke enkele meters verder
stond, in de lucht is gevlogen. De gevolgen waren ontzettend. Granaten vlogen de
lucht in en regenden neer op geheel den omtrek. Niet. alleen in Muiden werd een
groote ravage aangericht, maar tot zelfs in Hilversum en Amersfoort sprongen er
•"uiten; boomen knapten af; de auto kwam neer aan^de andere zijde van de Mui-
dertrekvaart. De overblijfselen der militairen en arbeiders waren nauwelijks en
Zwaar verminkt terug te vinden.
Otp de plaats waar het kruithmis
gestaan heeft ziet men nog slechts
een krater van meer dan vijftig meter
doorsnee, de boomen zijn zwartgebla
kerd. Groote groepen militairen zoeken
de weilanden in den omtrek af naar
resten van slachtoffers.
Ooggetuigen hebben een hevigen
vuurgloed gezien, waarna de slag ge
hoord werd. Geweldige wolken, rook en
aarde zagen zij opstijgen. De verschil
lende granaten ontploften als in één
slag. Een vrouw, die den oorlog in
Brabant meemaakte, vluchtte den kel
der in, meenend, dal een bomaanval
begonnen was.
Op het terrein van de Nederlandsche
Munitiefabriek heeft men dadelijk appel
gehouden. Drie arbeiders worden vermist.
Het is als een geluk bij deze ramp, dat
er tot half twee juist schafttijd was,
Zoodoende hadden vele arbeiders de
loods, waarvan nu niets meer terug te
vinden is, verlaten.
Verregaande onvoorzichtigheid, wordt
er gemompeld onder de arbeiders, die
•haar nauwelijks aan den dood ontsnapt
Zijn. Het is natuurlijk wel gauw
gezegd, de adjudant, die bij de lossing
aanwezig behoorde te zijn, was niet ter
Plaatse toen het ongeval met de aflading
Plaats vond. Ook beweert men, dat er te
vroeg was begonnen met de aflading.
en dat de militairen de granaten te ruw
hebben doorgegeven, maar geen der
aanwezigen kan navertellen, wat er pre-
cies gebeurd is. Een granaat is nu een
maal een erg verraderlijk ding en een
constructiefout is denkbaar.
Muiden zelf ziet er uit alsof het door
een bombardement getroffen is. Een
heele ruit is een zeldzaamheid. Het
•neeste glas is met sponning en kozijn
tegelijk naar binnen geslagen. Plafonds
kwamen naar beneden, muren zijn ge
scheurd. De artsen Niekerk en Nahman
kwamen handen te kort. Direct na de
■explosie stroomden hmn wachtkamers
Vol bloedende menschen. Het aantal ge
bonden is dan ook haast niet te tellen.
De meesten hadden gelukkig slechts
lichtere snijwonden en kneuzingen. Zeer
snel waren doktoren uit omliggende
Plaatsen aanwezig.
Behalve de G.G.D. uit Amsterdam
Verscheen ook nog een colonne van den
hiilitairen geneeskundigen dienst. Vijf
gewonden moesten in het Diaconessen-
ziekenhuis te Naarden worden opge-
homen. De kinderen van de Christelijke
school ontsnapten aan een groot ge
vaar, want zij hadden maar nauwelijks
hun school verlaten toen de explosie
plaats vond en niet alleen alle ruiten
stuk sloegen, maar ook een plafond naar
beneden stortte.
Do paniek onder de bevolking was nau
welijks voorbij of men pakte snel aan. Bus-
sum voerde dadelijk groote platen karton
aan. Deze werden op het Gemeentehuis
verdeeld en even later zag men iedereen
sjouwen met karton en hout. Er was veel
hulpvaardigheid. Ook vanuit de omlig
gende plaatsen kwam men met dakpannen,
zeildoek en zelfs al met glas. Ook werklie
den kwamen hun krachten beschikbaar
stellen. Muiden is momenteel wel de
zwaarst geteisterde plaats in ons land. De
schade, die de Duitschers aanrichtten juist
voor de bevrijding, door de sluis midden
in het stadje op te blazen, was nog maar
nauwelijks hersteld.
De burgemeester, de Heer Th. C. Coops
ontving ons temidden van de ravage van
zi|n gemeentehuis. De Commissaris der
koningin in de Provincie N. Holland, Dr.
J. Baron de Vos van Steenwijk had hem
zoojuist, bezocht en hem zijn deelneming
betuigd. De Wederopbouw had reeds
steun toegezegd, en degenen wier huis to
taal onbewoonbaar was geworden, waren
reeds zoo goed mogelijk ondergebracht.
,.De bevolking is als een zwerm bijen"
zei de burgemeester, „even zijn zij uit el
kaar geslagen, maar direct zwermen zij
weer uit om hun taak te doen." „Wij zul
len de schade zien te herstellen, hoewel
zij reeds tonnen bedraagt."
De Nederlandsche Kruitfabriek ls
wel altijd een doorn in het oog geweest
van het stadje Muiden. In 1883 vloog zij
in de lucht en vernielde ongeveer de
helft van de roemruchte plaats. In de
muren van het Muiderslot zijn nu nog
scheuren te zien van die explosie. Ook
in 1923 kwamen ontploffingen voor. Geen
wonder, dat de bevolking wel de schrik
nu te pakken heeft. Het Muiderslot
overigens heeft alleen glasschade deze
maal. Wij spraken nog de congierge, dia
ons vertelde, dat in de ridderzaal enkele
oude glas-in-lood-ramen, versierd met
familiewapens, vernield zijn.
Als wij tegen het vallen van de
duisternis nog even op de plaats van
het ongeluk verblijven, zijn militai
ren in een roeiboot nog steeds bezig
met dreggen naar de lichamen van
hun kameraden. Reeds verscheidenen
heeft men uit het water opgehaald.
De weg is modderig van de aarde, die
neersloeg uit de enorme wolk, welke
opspatte van de plaats der explosie.
De kruitdamp is nog niet wegge
trokken. De staketsels der gebiakerde
boomen staan spookachtig in den
vallenden avond. Nederland heeft
nogmaals een der vele slagen te in-
casseerèn gekregen, die de erfenis
zijn van dezen oorlog.
De vjjf zwaar gewonden die ter ver
pleging in het Diaconessenhuis te Naar
den zijn opgenomen zijn de militair
Ramselaar uit Soest en de Muidenaars J.
Schipper, T. Vos, J. Mayer en j. Groos.
H. M. de Koningin heeft haar adju
dant, kapitein J. C. Biihrman, heden
morgen opdracht gegeven het volgen
de telegram aan den burgemeester
van het zwaar getroffen plaatsje Mui
den te versturen:
,,Zeer getroffen door de ramp, die
gisteren in uw gemeente heeft plaats
gevonden, draagt Hare Majesteit mij
op, n en ew gemeente Haar hartelij
ke deelneming te betuigen en in het
bijzonder de familie der slachtoffers
Haar blijk van medeleven over te
brengen."
Het telegram was geteekend: kapi
tein Biihrman.
V
De geweldige explosie was tot In
Utrecht te hooren. Opvarenden van de
boot EnkhuizenStavoren, die trachtte
door het ijs van het IJselmeer te komen,
hebben eveneens de explosie zeer duidelijk
gehoord.
Hieronder volgen de namen der mili
tairen, die gisteren bij de -jarnp te Mui-
den om het leven zijn gekomen. Zij
maakten allen deel uit van den OB.D.
en waren gedetacheerd op het fort
„Eiland Muiden". Van verschillende na
men mankeeren nog de voorletters.
Het zijn: Sergeant-majoor Valkenburg
uit 's Gravenhage, sergeant Van Mook
uit Haastrecht, korpo-aal Pols uit Loos-
duinen, soldaat le klas Cuus uit Zeist,
soldaat Van Heusden uit Brakel. soldaat
Klarenbeek uit Amsterdam, soldaat Fi
de Kruyff uit Utrecht, soldaat H. F. van
Meurs uit Utrecht, soldaat C. J. Mu-
niaerts uit Utrecht, soldaat J. Renes uit
Lopik. soldaat F. H. van Rijn uit War-
menhuizen, soldaat H. de Wilde uit
Delft, soldaat E. van der Blom uit West-
zaan en soldaat K. de Korver uit Rot
terdam.
De plaatsvervangers der ministers
van Buitenlandsche Zaken, die belast
zün met het voorbereiden van het
vredesverdrag met Duitschland, heb
ben hun agenda voor het aanhooren
der kleinere naties gewijzigd. Polen
zal nu gehoord worden Maandagmid
dag 27 Januari. Nederland Dinsdag
middag 28 Januari. Australië zal ver
moedelijk gehoord worden op 23, Zuid-
Afrika en Joegoslavië 24 Jan., Canada
25 en België 29 Januari.
Men is tot herziening van het pro
gramma overgegaan omdat de kleine
re naties de vroegere voorstellen der
plaatsvervangers niet gaarne aan
vaardden.
Twee uur lang hebben de twee zware
sleepbooten van den internationale
sleepbootdienst uit Rotterdam Vrijdag
middag met op volle kracht draaiende
motoren, die tezamen 1900 p.k. ontwik
kelen, getracht het bij Den Helder ge
strande Deensche s.s. „Lilian" vlot te
trekken. De Deensche bemanning is er
intusschen in geslaagd het schip geheel
leeg te pompen en hun verwaclitingen
werden hoog gespannen, toen de sleep
booten er inderdaad in slaagden bewe
ging in het schip te krijgen. 10 meter
wisten zij de „Lilian" over de zandbank
te trekken. Tot groote teleurstelling van
allen bleek het stoomschip toen weer eens
zoo stevig vast te zitten. Alle pogingen
van de .Hudson" en de „Schelde" ten
spijt was daa na in de „Lilian" geen be
weging meer te krijgen. Korten tijd later
moesten de pogingen worden opgegeven
omdat het eb werd.
De ernstige ontploffingsramp te Muiden.
Het terrein, waar de explosie plaats vond,
bood een vreeselijken aanblik. Overal ir
het rond lagen nog niet geëxplodeerde
granaten verspreid
Het is thans vrij constant weer,
temperatuur even onder het vries
punt. Wel zijn er af en toe sneeuw
buien en hangt er mist. Dit was juist
het geval, toen onze jagers allemaal in
onze nabijheid waren en het leek, als
of wij een Nederlandse!! smaldeel waren
ln ode verlaten Poolzee. Acht dansende
.jagers voor. achter en naast het moe
derschip trekken niet elkaar met volle
kracht rechte voren in de zee. Het is
een imponeerend gezicht.
Het volk kwam nu even op adem na de
Inspannende dagen, die we achter den rug
hebben. Het dek kreeg een goede beurt.
Toen de lange baarden weer tot normale
proporties waren teruggebracht, kreeg bet
verlangen naar nieuwen buit de overhand.
Dinsdagochtend vingen wij den eersten
potvisch. Het dier met zijn blauwgrijze
kleur werd binnengesleept met den har
poen, die hem doodde, geheel in het li
chaam. De potvisch is kleiner dan de
blauwe walvisch en de vinvisch. Hij heelt
een stompen platten kop. De dikke snuit
maakt den indruk van een enorm zwaar
blik. dat ver over de onderkaak uitsteekt.
De onderkaak zelf met de tanden valt
daarbij geheel weg. in de bovenkaak heb
ben deze potvisschen holten, waarin de
tanden van de onderkaak passen.
In verband met het feit, dat de
zwarte handel wordt gevoed door de
voer particulieren bestaande moge
lijkheid om een bepaalde hoeveel
heid rookartikelen van elders in le
voeren en hierdoor voor ons land
deviezen verloren gaan, o.a. aan
zoogenaamde geschenkzendingen,
ziet de overheid zich genoodzaakt
dezen invoer ingrijpend te beperken,
aldus deelt het ministerie van finan
ciën mede.
Terugkeerende reizigers (onder wie
worden begrepen scheeps- en vliegtuig-
bemanningen) zullen met ingang van 1
Februari 1947 niet meer dan 200 siga
retten of 250 gram gekorven tabak per
maand hier te lande mogen invoeren.
Voor geschenkzendingen geldt dezelfde
beperking. Voor zendingen uit niet-Euro-
peesche landen treedt deze regeling in
werking met ingang van 1 Maart a.s.
Evenwei zal in de bestaande regeling
voor uit Ned.-Indië afkomstige repatri-
eerenden vooralsnog geen wijziging wor
den gebracht. In het normale interna
tionale reisverkeer zullen niet meer dan
40 sigaretten dan wel 50 gram tabak of
50 sigaren zijn vrijgesteld van de heffing
van invoerrechten.
het dorp Muiden werden ernstige verwoestingen aangericht tengevolge van de
Ontploffing op het terrein van de kruitfabriek. Overal sprongen de ruiten en van
vele huieen werden de dakpannen afgerukt. Terstond begon men met de
opruimingswerkzaamheden
Te velde, Januari
Lieve Mientje,
a brief kwam keurig op Nieuwjaarsdag
i b, had je mooi afgemikt. Ik ben
j.®" maar blij, dat ik een meisje in Hol-
heb, dat me brieven stuurt. Daar
er ik telkens van op. Kees, die eerst
uhd
kikk,
§root ging op zijn vrije hart, zou nou
hij. Wel graag brieven van een meisje
v- Holland krijgen en heeft er om gead
apteerd.
g ®0rnthige meisjes hier hebben de nare
to °°nte direct naar je vooruitzichten
aaXrragen; ze willen je bovendien graag
j0 b baar moeder voorstellen. Sommige
cl eens trappen daar in en de mama doet
tfcri uitbundig, je moet maar dikwijls
v bgkomen en mag de dochter alvast
öen volgenden dansavond afhalen,
^suffers komen er gewoon niet van af
o0, r bcht arrest. Dat krijgen ze dan
tg op hun tijd, want de „ouwe" pakt
\V sauw weSens laatkomen.
hebben hier van de week weer drie
Co,- aire begrafenissen gehad, maar onze
1^ bagbie heeft nog steeds niet mogen
vechten, We patrouilleeren zoo'n
beetje langs den stadsrand en fouilleeren
alles wat langs komt. Tot nu toe hebben
we meer weeskinderen naar het weeshuis,
dan extremisten naar het gevang ge
bracht. Wel een -enkelen, maar dat is
ambtsgeheim. Toch veel mooier werk dan
dat oefenen in het begin. Maar de oude
rotten hier „vinden het nog niks" en zien
ons voor papkinderen aan, omdat we nog
niet echt gevochten hebben. Het is ook
eigenlijk niet eerlijk, dat we hen nog niet
aflossen, want die jongens .zijn dood-op,
ze hebben in geen jaar een heelen dag
vrij gehad, nog niet gesproken van de
nachten.
Dat lijkt erg vechtlustig, vind je niet?
Ja, een mensch verandert hier. We la
chen er nu om, dat we, toen we weggin
gen, zoo'n medelijden hadden met ons
zelf. Dat komt, omdat niemand van ons
wist, wat de oorlogsvrijwilligers hier ver
zet hebben. Die hebben toch ook een
meisje thuis.
Maai- het is waar, toch niet het liefste
meisje van de wereld. Er is maar één
Mientje, dat het meisje is van
JAN
Een van de hoofdfiguren in het
drama van de Poolsche verkiezingen,
die morgen plaats vinden, is de lei
der van de Polski Stroonictwo Lu-
dowe, Stanislas Mikolajczyk.
Hij zal morgen met zijn Boerenpar
tij den strijd moeten aanbinden te
gen het zgn. democratische blok,
waarin de communisten de leiding
hebben.
Mikolajczyk is de verpersoonlijking
van de Poolsche oVpósitie. Zijn aan
hang zal misschien niet afgemeten
kunnen worden naar de uitslagen
van de verkiezingen. Zijn medewer
kers, de leiders van de verschillende
provinciale afdeelingen, zijn gearres
teerd: de mogelijkheden van een
campagne zijn hem ontnomen. Al
leen zijn internationale naam, zijn
optreden als leider van het Poolsche
verzet in Londen, geven hem zijn on
schendbaarheid.
Deze Mikolajczyk werd geboren in
1901 in een dorp in Westfalen uit een
boerenfamilie. Zijn Duitsche omge
ving heeft echter geen invloed op
zijn ontwikkeling kunnen uitoefenen.
Op zijn zeventiende jaar ging hij
naar Polen, waar de opstand tegen
de Pruisen in hem een warm mede
strijder vond. Na den vrede keerde hij
terug naar zijn, het beroep van zijn
familie: het boerenbedrijf. Zijn acti
viteit moge in het begin uitsluitend
op zijn beroep gericht geweest zijn,
spoedig kwam hij in de politiek. In
1930 werd hij voor de Boerenpartij
in de Sejm, de Poolsche Kamer, ge
kozen.
Onmiddellijk na den overval van
de Duitschers in September 1939
meldde hij zich als vrijwilliger. Als
soldaat hielp hij Warschau tegen den
vijand verdedigen. Na de nederlaag
vertrok hij naar Hongarije, waar hij
na een interneering eveneens wist te
ontsnappen. Nog vóór den inval van
de Duitschers in Frankrijk, was Mi
kolajczyk in Parijs, waar hij naast
Paderewski vice-president van den
Poolschen Raad was. Een nieuwe
vlucht bracht hem in Londen, eerst
als medewerkerlater als opvolger van
generaal Sikorsski. Maar Mikolajc
zyk kon niet als deze de politieke èn
de militaire macht in zich vereeni
gen. Deze laatste moest hij aan ge
neraal Sosnkowski overlaten, die
een tegenstander van een verzoenen
de politiek met Rusland was, evenals
de meerderheid van de Poolsche Ka
mer in Londen, zoodat Mikolajczyk,
na een bezoek aan Moskou in 1944,
plaats moest maken voor Arciszews-
ki anti-Russisch)die nu nog in
Londen leider van een Poolsch Co
mité is. Mikolajczyk is na den oorlog
terug gegaan naar Polen, maar on
middellijk in conflict gekomen met
de uit het Lublin-comité voortgeko
men Poolsche regeering, die in haar
optreden alles behalve democratische
methoden toepast.
Tegen dit dictatoriale optreden van
een regeering, die op een minderheid
steunt en $en meerderheid den mond
tracht te snoeren, bindt Mikolajczyk
morgen den strijd aan.
Uit den kop van het dier wordt wal
schot gewonnen, een heldere, olieachtige
vloeistof, die tot een wasachtige sub
stantie stolt. De potvlschtraan is van an
dere chemische samenstelling dan de
baardwalvischtraan en wordt ook voor an
dere doeleinden gebruikt. Fotvischtraan
en walschot zijn bestemd voor technische
doeleinden, o.a. voor de bereiding van zal
ven. Zij zijn dus niet geschikt voor men-
schelijke consumptie. Ook in ander op
zicht onderscheiden de potvisschien zich
van den blauwen walvisch, doordat zij
niet recht omhoog spuiten, maar schuin
naar voren. Het spuitgat is namelijk links
voor in den kop gelegen. De „ademzuil" ls
wel tien meter of meer hoog en van ver af
duidelijk te zien.
De eerste potvisch. dien we aan boord
sleepten, mat 53 voet, d.i. bijna 18 me
ter. HU had 52 tanden. Het dier voedt
zich met inktvlsschen. Op zijn huid
waren de inktvischzuignappen duidelijk
te zien. De lange, streepsgewijze lit-
teekens wezen er op, dat er onderlinge
vechtpartijen hebben plaats gehad. Dc
spekdikte bedroeg 20 oAl.
Intusschen zien we met spanning uit
naar de „Nacella", den tanker, die uit
Amsterdam onderweg is en ons de post uit
het vaderland zal brengen, waarnaar we
allen heel erg verlangen. Wel geeft de radio
af en toe afleiding. Het dagelijksch contact
met het vaderland en met de jagers is er
natuurlijk wel. maar op sommige avonden
is het een wedloop met den tijd om Sche-
veningen „af te werken". Eerst moeten de
telegrammen worden verzonden en dan
ontvangen. Met de feestdagen, die achter
ons liggen, zijn er honderden telegrammen
uitgewisseld. Wij hadden toen 7000 mijl
afgelegd sinds ons vertrek uil Amsterdam.
Het is een merkwaardige tocht. De dag
heeft, nu we in de Poolzee zijn, begin noch
einde. Eenmaal per week komen de Jagers
langszij om te bunkeren, waarbij doode
walvisschen gebruikt worden als kurkzak
tusschen moederschip en den Jager langs
zij.
De radio vervult ook voor de techniek
van de vangst een belangrijke rol Het
moederschip, dat door middel van' :adar
de positie van de walvisschen kan bepa
len, geeft langs draadloozen weg den jagers
aanwijzingen. Als de jagers achter de wal
visschen aan stoomen, nu eens links dan
weer rechts, dan voor- dan achteruit, is er
niet alleen geen tijd voor navigatie, maar
raken de jagers werkelijk den koers kwijt.
Ook dan kan het moederschip met zijn
radio goede diensten bewijzen. De jagers
vragen om peiling en afstand en door
storm, sneeuwbuien en mist brengt de
radio hen wel thuis. Het is een opwindend
bedrijf.
Morgen viert H.K.H. Prinses Margriet haar
vierden verjaardag. Ons jongste prinsesje,
dat niet lang meer de jongste zal zijn.
Deze verjaardag is ongetwijfeld wat stil
ler dan verleden jaar, zonder vreemde be
zoekers, maar ze zal zich even jarig voe
len. Aan een vierjarige gaat het officieele
nog voorbij. Hoe goed herinneren we ons
die Januaridagen in 1943, toen het blijde
fluistergerucht de ronde deed, dat er een
prinsesje was geboren, hoe zonnig klonk
de naam „Margriet" in die donkere, zwarte
dagen. Bij dezen tweeden verjaardag in ons
midden zullen er uit het heele land harte,
lijkt. warme wenschen naar de koninklijke
jarige uitgaan. Vier prettig feest, cn tregtn
een blij en gelukkig jaar, kleine Margriet!
Zooals na de splitsing in de IlaL-an-
sche socialistische partij verwaeht werd,
heeft De Gasperi dadelijk na zijn te
rugkeer ui' de V. S. te kampen gekregen
met regeeringsmceilijkheden.
Naar De Gasperi Vrijdagavond offi
cieel bekend gemaalheeft, heeft Pietro
Nenni zijn ontslag gevraagd als minis
ter van Buitenlandsche Zaken. Het ont-
sL- t werd na een conferentie met Nenni
in het Viminale door De Gasperi aan
vaard.
Begin November heeft het eerste,
aan den loopenden band vervaardig
de, televisie-ontvangtoestel zijn in
trede in Amerika gedaan. Hoewel het
beeldscherm maar klein is. 15 X 20
c.M., en er slechts gedurende twee of
drie uur per avond televisie-pro
gramma's worden uitgezonden, bracht
de eerste dag dat het ontvang-appa-
raat verkrijgbaar werd gesteld reeds
meer dan 3.000 orders.
De technische kwaliteit van het zwart
en wit-beeld wordt als uitstekend be
schouwd. Vooral de beeld-uitzendingen
van sportgebeurtenissen komen goed
door. De nieuwe ontvanger is niet groo-
ter dan een normaal radiotoestel van
tafel-model.
Dat men in Amerika het hier niet
bij gelaten heeft blijkt wel uit het
bericht dat ons dezer dagen bereikte
en waarin sprake is van televisie
installatie voor industrieele toepas
singen. Dit toestel dat men gedoopt
heeft als de „Utiliscope" is reeds in
gebruik in een krachtcentrale in
New York, waar het apparaat voort
durend een beeld registreert van het
waterpeil in een ketel op eenigen
afstand.
Andere mogelijke toepassingen zijn:
de waarneming op afstand van den gang
van zaken in staal-hoogovens, het olie-
peil in bronnen, pijpleidingen en pers
pompen, de aanwezigheid van rook in
schoorsteenen, het aflezen van tempera-
tuurschalen en electrische meters enz.
Zou de droom van Charley Chap
lin in zijn film „Modern Times",
waarbij hij door middel van televisie
onder controle stond van zijn direc
teur, werkelijkheid worden?
Het gaat er althans op lijken.
Met de perfectionneering van ontvang
toestel en zendcamera en de neiging tot
grootere beeldschermen bij de ontvangst,
men denkt zelfs aan de grootte van
het witte doek in een bioscoop wordt
de bouw van kostbare televisie-zenders
een economisch verantwoord plan. De
bouw van een televisiezender vereischt
een kapitaal van omstreeks 200.000 dol
lar. Niettemin stapelen de aanmeldingen
voor den bouw van televisie-zenders bij
de Federal Communications Commission
(F.C.C.), die het technische gedeelte
van het verkeer in den aether regelen,
zich op. In December 1946 waren er 10
tele visie-stations in Amerika in bedrijf:
3 in New York, 2 in Chicago. 2 in Los
Angelos, i in Philadelphia, Washington
D.C. en Schenectady, New York.
Thans zijn er 40 televisie-stations in
Amerika in aanbouw, meerendeels in de
gebieden van de groote steden. Men ver
wacht dat tegen het vroege voorjaar,
wanneer de trans-continentale televisie
keten voltooid zal zijn. nog eens 30
nieuwe stations gebouwd zullen worden.
Behalve de zwart- en wit-beelduitzen-
ding is er nog de kleuren-televisie, die
nog maar enkele schreden ten achter is.
De Columbia Broadcasting System gaat
krachrig voort met experimenten op dit
gebied.
Het feit dat er in Amerika zoovele
televisie-zenders gebouwd worden is een
gevolg van het betrekkelijk kleine rayon
dat een zender bestrijken kan. Een tele
visie-uitzending is niet op te vangen
buiten een straal van 60 K.M. Dit na
deel doet zich natuurlijk vooral bij de
groote afstanden in Amerika gelden.
Technici hebben daarom een methode
gezocht om deze televisie-golven zoo ver
mogelijk 1e verspreiden. Zij doen dit door
middel van een vliegtuig-laboratorium.
Proeven hebben bewezen dat een tele
visieantenne op een hoogte van 10.000
meter zelfs een rayon van 350 K.M. be
strijken kan.
Ga opgewekt en met een blij
gelaat door het leven. Er zijn al
genoeg menschen, die zich voort
bewegen alsof zij alle droefheid
van de wereld op hun rug mee-
\dragen.
(Van een bnzon deren medewerker)
In het artikel „Gezinsorganisatie"
(zie ons blad van vorige week Za
terdag) is getracht aan te toonen,
dat in het middelpunt van de Katho
lieke Arbeidersbeweging staat: het ar
beidersgezin. Dit, artikel was geschreven
en gedrukt op het moment dat ..De Li
nie" van 10 Januari een beschouwing
presenteerde van mr. P. M. H. van Bo
ven over sociaal werk in de onderne
ming, waarin de aandachtige lezer in
het middelpunt van dat sociale werk
ziet geplaatst: het, arbeidersgezin.
Reeds eerder is tusschen mr. v. Boven
en de K.A.B. bij monde van den heer
v. Steen in „Linie"' en „Volkskrant" een
polemiek gevoerd over een belangrijk
onderdeel van dit sociale werk: de taak
en plaats van de sociale werkster. Het
is verheugend dat zulke polemieken
mogelijk zijn.
X jaren geleden kende men eener-
zijds welhaast niet anders dan het
dwingend opgelegde arbeidsbevel, an
derzijds de door staking afgedwongen
sociale verbeteringen. Welk een vooruit
gang in de verhoudingen! Zeker onbe
doeld, leek het er een moment op, alsof
de heer v. Steen den werkgevers een
teveel aan sociale activiteit wilde ver
wijten.
Het kan inmiddels beteekenis heb
ben. als ook van deze plaats zich een
stem in het gesprek mengt het tot een
vraagstuk geworden object van discussie
is er belangrijk genoeg voor.
Welke zijn de gestelde posita?
Mir. v. Boven formuleert ze als volgt:
de onderneming is een gemeenschap en
dus behooren daarin organen van over
leg te zijn, de z.g. ondernemingsraden.
„In deze ondernemingsraden worden
maatregelen op sociaal gebied bespro.
ken.... Er is overleg in den ruimstcn
zin des woords en onder verantwoorde
lijkheid van den ondernemer worden
daar beslissingen genomen op sociaal
terrein, die den smeltkroes van de critiek
van het personeel hebben doorstaan."
De uitvoering van deze maatregelen
zal een socialen dienst noodig maken,
waaraan een speciale kracht de socia
le werkster onmisbaar is. Wil deze
functionaresse haar opdracht goed ver
vullen, dan acht mr. v. Boven het „zeer
wel mogelijk, dat de ondernemingsraad
het wenschelijk vindt dat de sociale
werkster de gezinnen bezoekt, niet om
de zorg voor die gezinnen op zich te ne
men. maar om vanuit de onderneming
te doen blijken, dat men met het gezin
medeleeft."
De schrijver zou het de standsorgani-
satie hoogst kwalijk nemen, wanneer
deze zich daartegen verzet, want
het werk van de sociale werkster
beteekent: uitvoeren van wat na overleg
met de arbeiders is besloten."
Mr. v. Boven besluit zün beschouwing
met een waarschuwing aan de K.A.B. er
toch vooral te zün niet om zichzelfs
wille, maar „om den mensch en zijn be
stemming."
Indien mr. v. Boven vorige week de
beschouwing „Gezinsorganisatie" op de
ze plaats heeft geaen, zal hü terzake
de slotpassage van zün" betoog geheel
gerust zijn. De K.A.B. heeft er nooit
aan gedacht iets anders in het middel,
punt van haar belangstelling te zien
dan: de mensch en zijn eeuwige eindbe
stemming. Deze kant van bet betoog kan
verder veilig buiten beschouwing blüven.
Maar ook overigens zijn er wel eenige
kantteekeningen bij 's heeren Van Bo-
ven's betoog t° ma'-'"'
Vooreerst zü vaakgesteld, dat de de-
finieering van een onderneming
als gemeenschap te vaag is. Men
onderscheide leef- en werkgemeenschap
pen. Bij een onderneming valt de klem
toon dan op wérk, met de consequen
ties van dien. Het doel van de onderne
ming is het typi'ch-eigene aandeel bü
te dragen in de behoeftevoorziening van
onze volksgemeenschap.
Tusschen de samenwerkenden en deze
werkgemeenschap bestaat vanzelfspre
kend een solidariteit als feit en als
plicht. En het is toe te juichen, dat
wordt gestreefd naar ondernemingsraden
waarin vooral ook de plicht van de soli
dariteit in verband met het doel van
de onderneming zoo volledig mogelijk
wordt beleefd. Indien uit de zóó vrijwil
lig gegroeide ondernemingsraden het in
stituut van de sociale werkster spruit,
dan is daartegen inderdaad weinig aan
te voeren.
Het bezwaar tegen de sociale werk
ster komt dan eerst, wanneer deze in
het gezin komt om. zooals mr. v. Boven
uiterst vaag zegt: „vanuit de onderne
ming te doen blüken, dat men met het
gezin medeleeft'.' Wat wordt daar nu
concreet mee bedoeld? Er kan begrip
zijn voor het feit, dat een sociale werk
ster in een bepaald uitzonderlijk ge
val het eens noodig oordeelt een gezin
te bezoeken. Mr. v. Boven is o.i. overtui
gend. waar hü betoogt, dat vaak blijkt»
dat iemand zich niet heeft kunnen rich
ten op het algemeene doei (van de on
derneming natuurlijk) en uit den band
sprong, omdat er moeilijkheden van per
soonlijken aard waren. Maar hier ligt
dan ook de natuurlüke begrenzing van
de taak der sociale werkster. Haar zal
geen carte blanche mogen worden ver
leend. om maar te hooi en te gras in de
gezinnen te komen, als is zü de „afgevaar.
digde" van den ondernemingsraad. Haar
taak worde in nauw overleg met de
K.A.B. omschreven. Niet omdat die be
weging zich anders in haar organisato
risch bestaan bedreigd zou kunnen ach
ten. maar omdat zij, in de sfeer van de
vrije ontplooiing der menschelijke per
soonlijkheid. een historische, een wezen
lijke. door het Nederlandsche Episco
paat omschreven taak heeft. De per
soonlijkheidsvorming, ook van den
mensch-arbeider, vereischt een beginsel
als richtingswijzer. De sociale werkster
kan niet de „verkeersagente" in dezen
zijn. omdat zij van een sfeer uit werkt,
waar de gevaarlüke neutraliteit, eigen
aan het sociaal-economische leven, het
duidelijkst spreekt.
Wij voor ons zün van meening. dat
overleg over de vraag, of een sociaal
werkster dient te worden aangesteld en
welke taak deze dan precies zal hebben,
voeren zal tot een bevredigende oplos
sing: in het werkelijk belang van on
derneming en arbeiders.
In tegenspraak tot in Nederland circu-
leerende berichten verklaren voedselauto-
riteiten ven het Amerikaansche hoofd
kwartier te Berlijn, dat de Duitsche voed-
sellmporten zullen blijven loopen over de
Duitsche havens en niet via Nederland
sche en Belgische havens.
